TRẬN THANH HƯƠNG (Trích)
Đây là một ký sự của một nhà văn trẻ trong quân đội Bình Trị Thiên kể lại diễn biến của một trận vận động chiến ở Thừa Thiên đầu năm 1951.
Trong văn chương kháng chiến lấy bộ đội làm đề tài chính, "Trận Thanh Hương" là một tác phẩm tương đối nêu được cái tính chất căn bản của quân đội ta là một quân đội nhân dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Trong 6 thiên của toàn ký sự, nhân dân và bộ đội Bình Trị Thiên luôn luôn quấn quít lấy nhau, đi sát nhau trong những gian khổ đặc biệt của hoàn cảnh chiến đấu Bình Trị Thiên. Nhân dân tin tưởng bộ đội. Bộ đội tin yêu nhân dân. Tình quân dân thật là nhất trí. Quân và dân đều căm thù trên cao độ và quyết tâm tiêu diệt nó ở Thanh Hương.
⚝ III ⚝Trời đã sáng hẳn. Nhưng toàn sương bạc. Cách nhau hai chục thước không thấy rõ mặt người. Vài anh bộ đội lẻ tẻ đi trên đường 68. Thình lình, từng tràng ca nông 40 ly rầm rầm phía ngoài bể rót vào, như sấm động dằng dai liên tiếp.
Tất cả giật choàng cả dậy. Làng xóm nhớn nhác hẳn lên.
– Tàu biển bắn lên phía Trung Đồng, Mỹ Thủy.
– Hôm nay răng bắn dữ rứa! E lùng chắc.
Trong nhà thờ Thanh Hương, tiếng kinh cầu nguyện vừa dóngội tắt hẳn. Các con chiên vội vã ra về.
Mấy chị phụ nữ vừa đặt gánh lên vai định đi chợ Thanh Hương cũng đặt gánh xuống. Mấy bác nông dân vác cuốc ra cửa ngõ cũng lại vào nhà. Tất cả mọi việc chợ búa, đồng áng, ngay cả đến việc xem lễ cũng ngừng lại. Ngừng lại đã. Lỡ Tây lùng thì sao?
Người bên này hỏi vọng sang nhà bên kia. Bên kia trả lời. Có cái gì ồn ào, nhộn nhịp trong xóm làng.
Rồi có tin truyền khẩu:
– Giặc từ đồn Thuận Nhơn qua chỗ lũy đang tiến về Đa Nghi, Đan Quế.
Mõ báo động giục từng hồi chuẩn bị. Ghế, phản, bàn, phên, cửa vứt tung ra vườn, xuống ao, ngoài ruộng, mỗi cái một nơi lỏng cha lỏng chỏng. Nồi, niêu, bát đĩa, xới đất vùi xuống. Những mái rạ hất tung rải ra từng nơi từng cái. Chỉ còn sườn nhà không, hòm vỡ, chổi cùn, chiếu rách. Giặc làm gì mà đốt được cơ chứ.
Không khí chuẩn bị rộn rịp, nhưng không vội vàng, không nao núng, sợ hãi.
Xong đâu đấy, cả làng đổ xô ra đường 68, ra sau đường cát, thẳng về phía Kê Môn, Đại Lược, vừa đi vừa nói chuyện ầm ỹ. Một mẹ nguyền rủa:
– Mồ cha hắn, nhà tui hắn đút rứa là tám lần rồi đó. Đứa con gái cũng bị hắn hiếp chết. Mả cha nhà hắn! Không biết mấy lâu ni bộ đội miềng đi mô, không đập bể sọ dừa hắn ra.
Đồng bào đã quen những cuộc chạy lùng lắm rồi. Bao lá kè nè bên nách. Vài chiếc áo quần, dăm lon gạo. Giặc đến họ đi. Giặc đi họ về. Nhà cửa có đốt thì làm lạuộng vườn có bị phá, thì cày cấy lại. Sống cái đã. Thoát cái đã. Lọt vào tay giặc, khổ lắm, nhục lắm.
Mặt trời lên đỏ ối như lửa. Sương nhão ra biến dần trong nắng.
Chiếc bà già vè vè đến, rà sát ngọn tre nhìn xuống dãy rú Diên Khánh, Thanh Hương. Rồi hai khu trục vụt đến chiếm lấy từng không, lượn một vòng lớn. Động cơ rít, bóng lướt vùn vụt trên những lũy tre lặng lẽ chết chóc. Không còn một bóng người trên các nẻo đường, trong làng mạc.
Súng giặc nổ rát tai, từng đụn khói ùn ùn lên không, nghi ngút.
Dòng người tản cư, tản ra núp vào các bụi, các lùm cây, mắt thao láo nhìn hai chiếc tàu bay gầm gù nhào lên, lộn xuống.
Bỗng nhiên, một đoàn người phía sau hốt hoảng chạy tới, mặt đỏ gay, mồ hôi ướt đẫm
– Chạy mau lên bà con ơi! Tây đông lắm. Trong làng có ngoài cát có. Hắn đi mau lắm, đã tới Hội Yên rồi.
Thế là tất cả rùng rùng chạy, nấp, chạy. Băng qua chỗ tráng [1] , nép ven theo bụi bờ mà chạy. Hai chiếc khu trục đã vòng qua phía bên kia sông. Cơ hội thuận tiện.
– Phải chạy mau lên.
Bên kia sông, cũng không phải yên tĩnh. Súng giặc liên miên nổ rát hơn bên này. Ca nông rót ầm ầm, tràn trề như trống cổ động.
Mặt đất rùng mình chuyển. ánh nắng rung rinh xao xuyến. Chắc chắn là bên kia Mỹ Chánh, Ưu Điềm cũng có địch tiến xuống. Ứng chiến hay Bảo vệ quân? Không rõ chỉ nghe súng là súng. Ca nông rót ầm ầm. đạn tằng tằng. Trung liên tạch tạch. Súng trường cắc đụp. Liên miên. Long trời lở đất.
Phi cơ vẫn vo vo kinh rợn, trút mưa đạn xuống bụi bờ làng mạc.
Sóng người xô nhau, tản ra, chụm lại, mải miết chạy về hướng Nam.
Mặt trời đã đứng đầu. Nắng táp lửa vào mặt. Mồ hôi ướt đẫm mấy lớp áo. Đồng bào chạy băng qua đồi Thanh Hương dừng lại thở.
Tiếng phi cơ đã tắt. Kẻ ngồi, người nằm sóng soài nhìn trời chói lòa không một gợn mây.
Nhưng động cơ lại rền rền. Chớp nhoáng hai chiếc oanh tạc lao tới chẳng hỏi chẳng rằng trút một tràng bom xuống các bến đò Thanh Hương, Kê Môn, Đại Lược. Rồi quay cuồng nối nhau bắn vào các bụi rậm.
Đồng bào ré lên chạy biến vào các hang hốc ôm mặt đất sát rạt.
Giữa lúc đó, một tốp người phía Nam chạy lên, mặt tái mét:
– Tây nó ở đồn Sịa ra, đang lùng lên Cổ Tháp, ca nô chạy dọc sông bắn dữ dội lắm. Có lẽ hắn tràn sang cả phía này.
Mọi người giật bắn lên như va chạm dây điện. Họ vùng dậy, nhao nhao:
– Giặc lên cả phía dưới à?
– Giặc lên. Nghe đồng bào dưới lên nói đông, đông lắm. Có đến bảy, tám trăm thằng.
Vẻ bình tĩnh đã biến cả rồi. Hãi hùng, lo âu hiện trên nét mặt. Miệng xệch lại, thở không ra hơi nữa.
Giặc đã vây ba mặt. Hàng ngàn con người chụm lại, sớn sác.
– E chết mất con ơi!
Một thiếu phụ vừa thốt ra vừa ôm chặt con vào lòng nấc lên. Đứa bé ngơ ngác nhả vú mẹ, cười toét miệng, giơ tay với với bắt một bóng nắng trên áo.
Bên lùm cây, một bà già lẳng lặng cởi chiếc thánh giá, kính cẩn tròng vào cổ một thiếu nhi. Vầng trán nhăn càng nhăn thêm. Cặp mắt kèm nhèm long lanh ướt. Giọng mẹ rung rung hiền từ khắc khổ:
– Đọc kinh cầu nguyện với mẹ cháu!
- Ma-ri-a... lạy chúa tôi...
Tiếng kinh đều đều, lành lạnh ngân nga, vang một điệu nhạc thiêng liêng kính cẩn. Bỗng nhiên tiếng cầu kinh bốc lên khắp nơi, loang dài trong lùm cây. Tiếng vọng ra xa tưởng chừng con chiên đang làm lễ trong một nhà thờ nào, một ngày lễ chúa.
Giọng kinh say mê bát ngát.
Ở bên, một chị phụ nữ đang đào đất chôn một bị lác. Chị nghẹn ngào nói với anh đứng cạnh:
– Nếu tôi chẳng may có việc gì, đồng chí nhớ ra đây đào lấy cái xắc này về giao lại cho Đoàn thể. Những giấy tờ quan trọng tôi đã mang theo trong người cho đến lúc chết. Đây chỉ là những sổ sách vụn vặt không cần thiết cho lắm.
Anh cán bộ, nắm chặt tay chị, rung rung:
– Đồng chí, đồng chí yên tâm và phải tin tưởng rằng chúng ta không việc gì.
Phi cơ vẫn lồng lộn bắn phá. Súng càng lúc càng gần, cấp bách.
Anh nghiến răng, lẩm bẩm.
– Lại một trận Chợ Cạn [2] rồi.
Cảnh tàn sát năm nào hiện lại trong óc anh cán bộ đoàn thể thâm niên trong cuộc kháng chiến Bình Trị Thiên. Giặc vây tám mặt, trên phi cơ, dưới đại bác, tàu thủy ngoài khơi. Bọn khát máu điên cuồng bắn giết: một ngàn hai trăm người hy sinh một ngày trên bãi cát trắng.
Anh bỗng thét giật lên:
– Chạy băng qua động cát, anh em ơi! thà chết còn hơn để bị bắt. Anh bẻ một cành cây che người lao ra bãi cát. Vài người chạy theo.
Bãi cát dài trùng điệp, đồi thấp đồi cao. Lẻ tẻ vài ba bụi dứa dại. Mặt mọi người nhìn theo phi cơ, nhìn ra cát trắng. Vài đám mây xám lướt qua, bóng râm vun vút đuối nhau xa tít.
Phi cơ đã liệng qua phía Vĩnh An. Đoàn người tung ra như ong vỡ.
Bẻ lá nguy trang rồi chạy. Anh cán bộ ngoài cát thét lên.
Cành cây bẻ răng rắc, những người đã chạy ra cũng lùi lại bẻ lá.
Mênh mông. Nắng lóe mắt. Tai ù lên, mắt mờ đi trong nắng. Chạy mải miết. Năm phút, bảy phút. Vẫn băng băng chạy. Có người ngã vật xuống rồi lại lóp ngóp chồm lên. Có người đi thong thả, thở hồng hộc. Không một ai lên tiếng. Cổ họng khô quặn lạ
Phi cơ vòng quặt lui. Một tiếng thét hốt hoảng chuyền nhau:
– Nằm sát xuống, phủ cát lên.
Vài người không nghe tiếng vẫn chạy. Tất cả nhốn nháo thét dồn dập:
– Nằm xuống không chết cả bây giờ!
Bãi cát lại im phăng phắc. Cây bụi lúp xúp mọc tràn rung rinh. Phi cơ vòng đi. Họ lại lao lên vùn vụt. Một trò chơi hú tim giữa phi cơ và người kề bên cái chết.
Họ nhìn phi cơ mặt gân lên. Rồi lại chạy, rồi lại nằm. Cứ thế cho đến khi súng vỡ tung một loạt, rồi rền rền kéo dài, inh ỏi dậy đất. Họ nằm vật xuống thở dốc ra, gào lên, đến khản cổ vui mừng, sung sướng:
– Bộ đội miềng đánh rồi! Không chết nữa mô anh em ơi!
⚝ IV ⚝Giặc đang tiến khắp mọi mặt.
– Binh đoàn Bút-tin gồm có 950 quân toàn Âu, Phi, chia làm ba cánh đã qua Đa Nghi, Đan Quế. Một cánh đi theo đường 68. Một cánh men theo bãi cát cách bờ biển hai cây số. Một cánh theo men động [3] sau làng.
Phía bên kia sông, binh đoàn Sockel kéo một cánh quân phối hợp vừa lính Bắc Phi vừa Việt binh đoàn. Trên dưới 800 tên, vừa bằng đường bộ vừa bằng đường thủy.
Về phía Nam, cũng 800 tên do quan tư Keim chỉ huy chia làm hai cánh ra An Gia làng và An Gia đầm cùng nhập lại ở Mỹ Chánh về Cổ Tháp. Ca nô chạy dọc sông, 7 chiếc ca nông 75 ly trên đường quốc lộ đang tới tấp rót đạn.
Tất cả thủy lục không quân phối hợp xiết chặt ba mặt khép lại vùng căn cứ địa.
Bộ đội bốn đêm liền không chớp mắt. Hành quân, đánh đồn Phổ Lại, rồi hành quân. Bữa cơm sáng nay lưng lẻo: nửa loong [4] gạo sót lại trộn thêm khoai sắn. Từng đơn vị, một bộ phận đi lấy gạo xa.
Anh đội viên vào báo tin giặc lùng. Một tiếng ngái ngủ ú ớ:
– Lùng mô mà lùng!
Rồi lại nhắm mắt ngáy khì.
Các cán bộ Tiểu đoàn còn đi hội báo trên Trung đoàn. Địa hình địa vật chỗ đóng quân chưa kịp nghiên cứu. Những anh đội viên la liệt nằm dài giữa đất không chiếu không chăn ly bì như chết.
Còi tập hợp. Tất cả chồm dậy vồ lấy súng. Lệnh ban chỉ huy: bố trí chặn giặc.
Kế hoạch phân phối cấp tốc. Những cặp mất còn ngái ngủ giương lên giương xuống. Tất cả chạy xô ra phía sau đồi. Hì hục bẻ lá ngụy trang cười che súng. Hối hả. Cấp bách. Cả một đồi cây chuyển động.
Quan sát viên trên mỏm đồi, rạch đôi lá nhìn ra, thỉnh thoảng léo nhéo:
– Báo cáo! Có nhiều đụn khói bốc lên phía Đa Nghi, Đan Quế. Chắc giặc đốt nhà nhiều lắm.
– Báo cáo súng nổ ran về phía Xuân Viên.
Xẻng dội xuống cát huỳnh huỵch. Cát tung lên trắng xóa. Tiếng gọi nhau ơi ới! Tiếng giục.
– Mau lên cậu!
– Nguy trang công sự kẻo bà già liếc thấy đó!
Tranh thủ thời gian. Chuẩn bị kỹ lưỡng là thắng giặc một nửa rồi. Tim mọi người đập mạnh. Mồ hôi đổ giọt.
Đại đội trưởng K... chạy vụt tới. Chạy vụt đi, xem từng khẩu súng từng công sự. Hỏi:
– Mệt lắm không đồng chí?
– Thưa anh, mệt lắm. Luôn mấy hôm mất ngủ. Ăn lại thiếu.
– Đó chính là ưu điểm của người lính Cách mạng đấy. Ta hơn giặc chỉ vì thế thôi.
Một đội viên vừa đào xong công sự nằm dài nghỉ rồi ngáy đều, quên trời đất.
Đồng chí đứng bên lay mạnh:
– Này dậy thôi chứ. Giặc đến kia rồi. Anh ta chồm dậy vớ lấy khẩu súng
Bất ngờ, đại đội trưởng hô giặt giọng:
– Nghiêm!
Tất cả người đứng, người ngồi ngay ngắn sừng sừng, mắt nhìn thẳng anh cán bộ:
– Các đồng chí nghỉ. Giặc lùng, chúng đã qua Xuân Viên và cách ta non cây số. Đại đội ta có nhiệm vụ cản địch để các đơn vị bạn có đủ thì giờ bố trí.
– Các đồng chí có làm được không?
Các lùm cây nhao nhao: - Được.
– Chúng ta phải quyết tâm. Theo báo cáo của quân báo, địch tập trung lực lượng lớn và đi ba mặt. Có phi cơ, đại bác ủng hộ. Tính mạng của cả đơn vị của cả Trung đoàn quyết định trong trận này. Ta đã mệt. Địch có khí giới đầy đủ. Nhưng ta có một điểm hơn địch là: tinh thần chiến đấu dũng cảm hy sinh vượt khó. Các đồng chí có thấy như thế không?
– Có
Giọng đại đội trưởng rắn chắc lại:
– Đồng bào đã góp gạo cho ta ăn để đánh giặc. Vậy thì giặc tới ta phải đánh. Có như thế mới là quân đội của nhân dân. Các đồng chí có dám thề chúng ta phải tích cực giết giặc lập công không?
Loạt đồng thanh bật lên rất gọn:
– Xin thề!
Súng giặc đã nổ gần lắm rồi. Đạn xíu xíu trên đầu. Cành cây gãy răng rắc. Lá xé vụn tung tóe xuống đầu xung kích.
– Chuẩn bị!
Không một bóng động. Mọi người nóng ran như lửa cháy. Anh đội viên kề báng súng lên vai, mắt trừng trừng. Vài ba đồng chí cúi lom khom chân như muốn vồ tới trong tư thế xung phong. Anh đại đội trưởng đặt thêm chiếc lá nguy trang lên mũ nhìn đồng hồ: 13 giờ 50.
Quan sát viên nhìn ra trước mặt, mắt không chớp. Chừng hai đại đội địch đang hung hăng tiến trên đồi cát. Non hai trăm cũng ào ạt đi phía dưới, sát rìa làng.
Toàn Tây trắng và Tây đen. Trần trùng trục, da nhầy nhầy, ghê sợ. Chúng vừa đi vừa lia liên thanh pầm pập, mắt thao láo nhìn sớn sác, đỏ rực như tắc kè say nắng.
Liên thanh trên đồi quét một tràng dài, khai hỏa. Đạn vèo vèo, rào rào, lốp đốp như kho đạn nổ tung một lượt dậy trời, dậy đất.
Bọn tiền đạo bất ngờ ăn đạn, rạp xuống lạch đạch như rạ. Chúng hoảng hốt dừng lại. Nhưng chỉ nháy mắt, chúng lại tiến, xả súng tới tấp trước mặt, trên đồi.
Đại liên, trung liên giặc vun vút xới tóe cát.
Khói bốc mù. Đồi chơ vơ những gốc trụi.
Không khí rung lên.
Địch vừa xả súng vừa tiến. Lớp này gục xuống, lớp khác xông lên. Ta cầm cự kịch liệt. Vài đồng chí hy sinh. Máu đỏ loang trên bãi cát.
Tên chỉ huy, cao to, mắt hếch lên, phớt đều đạn rít bên tai, la hét, t quân tiến. Chúng liều như một đàn trâu say máu. Bờ-rô-ninh, Bờ-ren chúng quạt phần phật. Súng máy súng trường tràn trề. Moóc-chi-ê nhả từng cột khói sau lưng chúng ta. Bãi cát trắng khói đạn lẫn cát vung lên trắng xoá.
Từng thân Tây trắng, Tây đen ào ào đổ.
Giặc vẫn tấn công hết sức dữ dội. Chiến sĩ ta phải chống đỡ với một quân số quá đông. Mặt mọi người phờ phạc nghẹt ngặt trong khói súng.
Loạt cuối cùng, địch chạy ồ lên. Ta tạm rút về phía Vĩnh Xương.
Địch dàn hàng ngang loang loáng đuổi theo.
Một cuộc chạy đua giữa bãi cát. Không một tiếng súng. Địch không bắn nữa. Chúng muốn xông lên bắt chúng ta.
Phi cơ rà đến xả súng chặn đường. Bên ta, đại đội 13 đang vận động nhanh, tới tiếp viện.
Giữa lúc đó, hai cánh quân khác của địch đang đi sâu vào làng Thanh Hương và dọc theo đường 68 hộc tốc về phía đồi vĩnh Xương.
Đại đội 13 vùn vụt dưới làn đạn, rú lên đầu, ào ào cuốn lên. Gặp địch đang đuổi đơn vị bạn trên đồi, liền xả súng. Khẩu 76 đặt trên đập cao hắt đạn xuống. Địch bị chết một số. Còn lại nằm xuống cầm cự.
Toán dưới cát vẫn đuổi theo ta sát gót.
– Hăng lắm rồi chết không kịp ngáp các con ạ!
Đại đội trưởng 136 đứng chống nạnh bên kia đồi nhìn xuống cười.
– Ngắm kỷ các ung [5] nghe! Cứ nhè cái thằng cao to mặt sớn sác kia mà nã là ăn đứt.
Đợi bạn qua khỏi, một thành lửa vút ra cản địch.
– Chết, chết nhiều quá anh em ơi. An thú quá reo lên, xốc súng chạy xuống. Trung 5 đánh tạt ngang hông như cơn gió. Lá ngụy trang phần phật lả tả. Tiếng gầm thét vang như sấm. Địch loạng choạng tạt ra bãi cát. Xung kích ập tới xung phong. Trung đội trưởng leo lên trước trong làn đạn. Địch la thất thanh. Hàng ngũ rối loạn. Mấy thằng giơ tay hàng.
Cánh quân đi trong rìa làng nghe súng nổ ngoài cát, vội vàng xông ra.
Quan sát viên trên đồi vừa thấy mấy cái đầu nhấp nhô đã la lửa:
– Báo cáo! - Địch xuất hiện rìa làng rồi!
Địch nổ súng lên đồi dồn dập. Ta chống cự. Bất ngờ, đại đội 13 bị địch đánh thốc ngang hông. Đại 13 rút chạy trước mặt đơn vị bạn. 136 nổ súng kịch liệt yểm hộ đơn vị bạn rút.
Hỏa lực địch càng lúc càng mạnh. Tinh thần các chiến sĩ càng lúc càng căng thẳng, càng bốc cao. Súng vẫn rít nổ đều. Nắng chiếu úa mờ trong khói đạn.
Hỏa lực ta dần dần áp đảo hỏa lực địch. Rồi một phút, ta ào xuống xung phong, chộp sống mấy tên.
Tiếng reo vang lừng:
– Ta bắt sống được mấy thằng to bụng anh em ơi! Đánh rát đi! Đánh rát đ
– Ta bắt sống được mấy thằ......ằ...... ng...
– Hoan hô...ô...ô.
Tin vui truyền qua các rú. Tiếng hoan hô như thác nước lướt trên đợt cây, suốt qua các đơn vị chạy mãi ra xa tít. Đồng bào tản cư phía sau ngọn đồi nghe tiếng cũng bốc lên một loạt. Đồng bào nhảy cỡn lên, xô đẩy nhau, đấm nhau, hò reo, đắc thắng:
– Ta thắng rồi eng [6] em ơi!
⚝ ⚝ ⚝
Trên đường 68, cánh quân mạnh nhất của địch hùng hùng, hổ hổ ào ạt tiến nhanh lên phía đồi Vĩnh Xương.
Đồi Vĩnh Xương nổi lên cao vọt trên những ngọn đồi con bao bọc xung quanh. Một địa thế lợi hại, có thể ngự trị cả một vùng rộng lớn. Địch chiếm được ngọn đồi sẽ kiềm chế được ta. Ta giữ được ngọn đồi sẽ nắm vững địa lợi.
Địch còn xa mà moóc-chi-ê, moóc-ta địch đã pình... pình... rót hàng trăm quả, dựng từng đụn khói đen sì, ngất nghểu lên ngọn đồi. Đại liên, trung liên nổ rầm rầm như sấm động. Hai chiếc phi cơ rà xuống trút hàng chục quả bom, xả hàng thúng đạn. Đám khói này chưa tan, đám khác đã ùn ùn bốc. Khói đen mù mịt vươn cao tỏa ra trong nắng.
Trên đồi, bộ đội ta đang hối hả đào công sự. Tiếng cuốc xẻng va nhau, xới xuống cát huỳnh huỵch. Đạn địch vẫn nối đuôi nhau rú lên, mù mịt, tối tăm mặt mũ
Tiểu đoàn trưởng Triệu Huy Hùng vẫn xông xáo mỏm này qua mỏm khác kiểm soát lại các cỗ súng, từng viên đạn. Trong những giờ phút gian nguy nhất, người chỉ huy trẻ tuổi này lúc nào cũng có mặt. Lúc nào cũng tươi vui như chẳng có gì xảy ra. Tiểu đoàn trưởng luôn luôn cười, lắc lư cái đầu tóc ngắn phơi trong nắng:
– Các đồng chí chuẩn bị một tinh thần anh dũng nhất để chiến đấu nhé! Trận này sẽ khốc liệt lắm đấy.
Mấy đội viên nhìn anh cười thân mật.
Trợ chiến của ta được lệnh bắn vào đám địch trong làng. 81 ly khai hỏa. Giặc oai oái sau lũy tre như trâu chọc tiết. Từng đụn khói ùn lên không.
Quan sát viên rú lên:
– Trúng đích rồi! Bắn nữa đi!
Số trong làng nép vào các hào bắn vu vơ lên đồi.
Nhưng trên đường 68, địch đã tới chân đồi đen nghịt.
Phi cơ vù tít trên đầu vèo vèo đâm xuống. Moóc-chi-ê ùng ục nối nhau vụt lên.
Vẫn chưa ai việc gì. Một đội viên kêu lên:
– Nguy quá, hắn đông lắm.
Tiểu đội trưởng cười hì hì:
– Kệ cha nó, đông giết càng sướng tay. Các đồng chí bình tĩnh nhé. Chúng ta nhất định phải thắng nó
Địch rạch đôi xông lên hai đầu ngọn đồi.
Trên mỏm cao nhất. Mỏm A ghi trong bản đồ quân sự - ta chỉ có một tiểu đội. Một khẩu súng máy.
Dưới chân đồi một trăm giặc lao lên. Súng máy ta quạt xuống. Súng trường vun vút. Trọng liên, trung liên địch tạt lên, giặc xông ào ạt. Lớp đầu gục xuống, lớp sau nhảy lên sát chúng tiến.
Súng máy ta quét đến kiệt cùng. Giặc lại chết. Đại liên ở dưới thốc lên. Moóc-chi-ê rú. Khói và khói. Lửa và lửa. Lửa lằng nhằng trong khói.
Một tổ đã bị thương. Vài đồng chí tử trận. Tiểu đội trưởng trườn đến, quỳ bên xác bạn còn nóng hổi, bắn. Xác giặc một lúc một nhiều, chất đống ngổn ngang. Những tiếng ùng ùng như trâu sôi bụng vẫn nối đuôi nhau lên đồi. Tay mấy anh đội viên đã thành một cái máy. Lấy đạn, lắp đạn, bóp cò. Một cái máy rất tốt, rất đều. Mặt bình thản, lầm lỳ. Không cười, không nói. Mắt đỏ ngàu. Mặt mũi, áo quần vàng khè thuốc súng. Hai đồng chí gục xuống nữa.
Tiểu đội trưởng thét, mắt trợn trừng:
– Quyết trả thù cho các đồng chí!
Một băng súng máy sằng sặc đến đứt hơi. Tiếng địch hú lên phía dưới, ằng ặc như lợn.
Bỗng, súng máy tắc. Rồi lát sau, đạn hết. Anh tiểu đội trưởng nấc lên khóc. Anh ra lệnh rút xuống mỏm. Tay kẹp khẩu súng nước mắt ròng ròng chảy xuống. Anh ức quá, khóc lên như đứa trẻ c
Giặc kéo lên chóp mỏm đồi. Đặt 12 ly 7 tạt qua bên kia như vãi đạn.
Nhưng, trung đội đồng chí Dần ở lưng mỏm đồi, như cơn sóng, vồ vập lên một loạt. Đạn địch nóng bỏng rít qua đầu, qua màng tai, xé rách áo. Lá ngụy trang bắn tung. Vài đồng chí vấp đạn, xác bật ngửa trên cát; máu lênh láng trên bãi trắng. Chỉ một loáng, trung đội đã lên tới mỏm hất địch lộn xuống lại. Nhiều tổ đã khuyết người.
Địch lại tấn công lên. Lớp lớp đùn đùn, đen đặc. Súng máy, súng trường ta châu mũi bắn. Từng thác giặc lại lăn lóc đặc chân đồi.
Khói um lên, sặc sụa, cổ cháy khô ran. Nước mắt xung kích cứ trào ra, cay rát trong khói như phải ớt.
Một trận ác liệt chưa từng thấy.
– Coi chừng moóc... Tiếng thét ngặt lại, người đội viên bị bắn tung lên. Đạn nổ ngay bên khẩu súng.
Trung đội trưởng Dần bị thương quỵ xuống. Tiểu đội trưởng ngã sấp...
Địch xông lên.
Tiểu đội phó Nguyễn Lơ chồm tới vớ khẩu súng máy bóp cò. Đạn tới tấp. Địch lại lộn xuống.
Moóc-chi-ê, trung liên, đại liên lại xối xả. Đồng chí Lơ bị đạn chỉ kịp thét lên một tiếng, sóng soài giật người lên mấy cái. Tiểu đội trưởng tiểu ba, lồng tới kế tiếp chỉ huy.
Khẩu Bờ-rô-ninh của địch ồng ộc khạc ra từng tràng lửa cố ph súng của ta. Một tiếng kêu bỗng bật lên: - Ức quá, trời ơi!
– Báo cáo: súng máy tắc.
Trung đội trưởng Dần mím chặt môi. Lảo đảo đứng dậy.
Những đường gân xanh nổi bật lên trên nét mặt sắt đanh.
Máu đỏ ngầu thấm vạt áo bị xé nát ướt đẫm.
Giọng anh trở nên gay gắt quyết liệt:
– Bây giờ mới chính là lúc chúng ta làm tròn nhiệm vụ đây. Các đồng chí có dám thề với tôi cương quyết không lùi không nào?
Tiếng khăng khăng như vỡ cuống họng vung lên một loạt:
– Cương quyết.
Lệnh trung đội trưởng:
– Súng trường tập trung ba khẩu lại mà bắn.
Súng nổ thêm mấy phút nữa, một anh đội viên bò đến hốt hoảng báo cáo, giọng anh rưng rưng như muốn khóc:
– Đồng chí, đạn hết cả rồi.
Giờ phút này, anh đội viên đã quên hẳn mình là một đội viên đang báo cáo cho một cấp Chỉ huy. Anh cảm thấy mình đang sát bên một đồng chí cùng chung một lý tưởng chung một nhiệm vụ của Đảng, của dân tộc.
Dần, dịu giọng như một người chị hiền
– Ai hết đạn thì dùng lựu đạn. Ngừng một giây, anh cầm lấy tay nhìn thẳng vào mặt người đội viên:
– Đồng chí về phổ biến lại cho các tổ: lúc này, các đồng chí đảng viên phải làm gương mẫu trước hết... Đồng chí về ngay cho kịp.
– Cương quyết giữ vững trận địa các đồng chí nghe.
Các tổ trưởng sát vào nhau thầm thì quyến luyến.
– Tổ tôi chỉ còn mình tôi. Cho tôi sáp nhập vào tổ đồng chí nghe. Sống chết có nhau.
Chưa bao giờ họ thấy thương yêu nhau thắm thiết hơn. Tình đồng chí - tình đồng đội. Bíu lấy nhau để chiến đấu, để được chết vẻ vang, vì nhân dân vì nhân loại. Sống chết giờ phút này chỉ là một việc thường, miễn nhiệm vụ Đảng giao cho trọn vẹn.
Lựu đạn nối nhau lao xuống. Súng ba khẩu chập lại bắn. Địch cố chết vẫn không tiến lên được bước nào. Từ lúc đến chân đồi đến giờ 10 phút rồi vẫn chưa chiếm được đồi. Mà đã chết nhiều. Giặc bắt đầu nao núng.
Vừa lúc, một trung đội tiến lên hợp sức với tiểu đội ở mỏm C bên kia tấn công lại địch. Một trung nữa được lệnh tiểu đoàn điều sang để tiếp sức thêm.
Trên đồi, các chiến sĩ thấy bóng bạn đang ào ào đến, reo lên:
– Ta đã có tiếp viện rồi, đánh mạnh lên anh em.
Niềm vui tràn trề trên mặt. Nỗng tin tưởng chan hòa trong lòng mọi người bật thành một tiếng thét rung lên trong nắng chiều oi ả:
– Xung phong xuống, bây ơi!
Rồi những tiếng thét, tiếng hú, tiếng reo. Tất cả chồm lên, dồn xuống. Đại đội 136 đánh tạt ngang. Địch hốt hoảng tán loạn, lao đầu chạy, vào làng, ra đường 68.
Chiến sĩ ào ào đuổi như gió cuốn.
Mệnh lệnh tiểu đoàn:
– 136 thành hai mũi nhọn nhằm cắt địch làm hai, lấy tháp đôi làm trục tiến.
Một bộ phận nhỏ của địch hoảng hốt nằm lại bắn ráo riết. 136 chạy vùn vụt không thèm trả lời.
Kèn thúc quân rúc lên lanh lảnh. Nắng chiều rực rỡ trên đồng lúa rung rinh. Bộ đội đuổi theo mướt mồ hôi. Cách năm chục thước. Kèn xung phong. Xung kích xông lên bắn giết.
Toán quân chạy trước đến tháp đôi gặp ngay một đại đội ta tạt ngang đón đường. Địch như rắn bị chặt hai khúc, quằn quại trong khói, trong đạn. Chúng nhào ra ruộng, trong làng, trên đường lố nha lố nhố, hốt hoảng.
Mạnh đứa nào đứa nấy chạy. Chạy cả lên ruộng lúa, lao cả qua hàng rào, rúc vào chuồng gà chuồng lợn.
Một toán trốn vào tháp đôi. Ta ập đến. Chúng nhào ra bỏ lại hàng chục xác chết. Khẩu trọng liên ta đặt trên nền nhà ngỏng cổ ra đường xả đạn.
Phía ngoài biển, súng nổ ròn rã vọng vào rập rình. Ta và địch quần nhau đã nửa tiếng đồng hồ.
Lúc súng nổ rát miền đồi Vĩnh Xương, hai đại đội địch tiến vào. Chiếm ngọn đồi để phối hợp với chúng. Nhưng một cánh quân ta đã đợi sẵn.
Địch tiến vào dần. Cách 70 thước, khẩu Bờ-rô- ninh, của đồng chí Tôn tằng tằng từng ba phát một, bần bật chắc chắn. Từng ba thằng một lần lượt gục xuống như chuối chặt - chúng làm mồi cho trợ chiến ta rồi. Trọng liên trung liên rầm rập thét vang.
⚝ ⚝ ⚝
Đồi cây làng mạc phủ trong bóng hoàng hôn, đồi màu xanh đen mờ mờ.
Phía sau trảng cát, mấy chục tù binh. Tây trắng Tây đen ngồi co ro mặt rũ rượi. Không biết tin truyền từ lúc nào mà đồng bào dần dần kéo đến. Người cứ nhốn nháo lên, chen chúc xô nhau vào xem mặt. Một bà mẹ nghiến răng xỉa xói:
– Mả cha mi, không đi lùng, đi ăn cướp nữa đi. Ngày thường cứ vênh vênh lên. Răng chừ mà ngồi xo ró như chó tiền rưỡi rứa?
Cả lũ ngồi gầm mặt.
Một ông cụ không biết võ trang một cái gậy tre từ bao giờ, xồng xộc xô đến, xô dạt mọi người. Anh đội viên ôm ngay cụ lại. Cụ vùng vằng, quát tháo:
– Đồng chới thả tui ra. Đồng chới thả tui ra. Để tui đập bể sọ hắn ra. Tổ cha hắn. Hắn giết của tui mất hai đứa con. Hắn đút [7] nhà tui năm lần rồi...
Anh b97;i càng ôm ông cụ chắc nịch. Cụ cứ vùng vẫy.
Một chị phụ nữ can:
– Thôi, bác đừng đập đánh hắn mần chi. Đã có Chính phủ. Mần như rứa trái lệnh Cụ. Ai mà chẳng ghét. Ai mà chẳng muốn băm xác nó ra. Nhưng còn phải chờ lệnh trên đã chớ?
Một anh nói tiếp:
– Mà bác mần như rứa, các đồng chí ni phải lỗi với cấp chỉ huy.
Ông cụ thở dốc ra một lúc, hình như cũng đã nguôi nguôi.
– Thôi được, tui không mần chi mô, các đồng chới bỏ tui ra.
Bây giờ anh bộ đội mới cười:
– Việc chi để có Chính phủ bọ [8] nờ, hắn đã nằm trong tay mình việc chi mà vội. Bọ giữ lời nghe.
Ông cụ đập phầm phập cái gậy vào không khí trước mặt lũ tù binh đe dọa:
– Tau sợ Cụ Hồ la, và lại nể đồng chớt ni chớ không tau đập bể xác mi ra.
Bất thần, cái gậy cốc vào đầu một thằng như gõ mõ. Hắn la cái lên. Ông cụ bước ra hể hả. Đám đông cười ồ, khoái trá. Nhưng anh đội viên nghiêm nét mặt nói theo:
– Tôi xin phê bình bọ. Bọ mần như rứa là có lỗi với Cụ Hồ rồi đó.
Làng mạc đã lên đèn. Những ánh sáng nhỏ tí ti lung linh, ẩn hiện trong bóng tối mịt mùng. Loa trong các chòm róng rả báo tin. Cả bốn phía, tiếng a lô a lô vấp phải nhau trong gió. Đài phát thanh xóm trên nhắc lại câu nói của đài phát thanh xóm dưới. Tiếp đến, tiếng vỗ tay, tiếng hoan hô rập ràng như sóng bể. Rộn rịp quá. ồn ào quá. Xóm làng nhốn nháo vui vui.
Tiếp đến, mõ đập từng hồi dài. Những người hồi cư cuối cùng cũng đã vào nhà. Các ủy thôn cổ động đồng bào nấu cơm tiếp tế bộ đội.
Trong chốc lát lửa sáng khắp mọi nơi, xé bóng tối từng mảnh.
Đồng bào các thôn nhất là thôn Kê Môn, Đại Lược. Cái thôn đã bị ném ba chục tấn bom một ngày, càng rộn rịp hơn. Nhà này, người chạy qua nhà kia. Tiếng hỏi nhau. Tiếng trả lời. Gạo, ruốc, muối, cá, rau, dưa. Đủ thứ.
Rồi những gánh cơm nắm đầy ăm ắp lật đật nối đuôi nhau đổ xô ra đường, ra ngõ, biến hút trong đường làng đen tối. Những chấm thuốc lá lập lòe, ve vẫy.
– Đi ngã mô?
– Qua Thanh Hương à!
– Ra động cát à!
Họ không nhằm một chỗ nào cả. Cứ đi tràn vào các làng. Ra động cát. Hễ gặp một anh bộ đội là chìa một nắm cơm, một gói ruốc khô. Gặp một đơn vị đông là đặt gánh xuống.
Sương xuống nhiều. Lá cây đã đổ giọt.
Một bộ phận nhỏ lạc đơn vị nằm dài trên cát. Mấy anh bị thương rên khẽ. Một vài bộ phận lạc cơ quan gọi nhau vang dãy đồi. Vài chiếc băng trắng mờ mờ đ
Cát mênh mông. Gió biển lồng lộng, mát lạnh.
– Đói quá! Một đội viên lắp bắp nói một mình. Mà làm gì chẳng đói. Lúc sáng chỉ mấy lưng cơm hấp. Gạo mượn tám lon, mà đã ăn bốn ngày rồi. Hôm nay ngày thứ năm.
Anh bạn nằm bên hỏi vọng sang:
– Tiếp tế về chưa cậu?
– Có biết à! Nhưng vừa đi lúc sáng chắc bị nghẽn rồi.
Mấy cặp mắt nhìn nhau trong đêm tối lưng lẻo. Một anh khẽ thở dài nhìn ngôi sao lạc. Vài anh thiu thiu ngủ lúc nào không biết.
Bóng một tà áo trắng dài lướt thướt lay động trên bãi cát. Tiếng ọt ẹt khe khẽ của đòn gánh nặng.
Tiếng hỏi tròn trĩnh, nhẹ nhàng:
– Ai!
Đáp:
– Bộ đội.
Chị phụ nữ mừng rỡ:
– Bộ đội à! Rứa em bới cơm cho các eng đây.
Tất cả chồm dậy. Trừ mấy anh thương binh.
- Răng chị biết chúng tôi ở đây mà bới cơm ra.
– Không biết nhưng cứ đi bừa là gặp cả. Chỗ mô chẳng có bộ đội mi
Chị thoăn thoắt phát mỗi anh một vắt cơm cười vui vẻ:
– Các eng ăn tạm. Gấp quá không kịp mần thức ăn, chỉ có muối.
Tiếng rên khe khẽ bật lên. Chị giật mình chạy lại:
– Eng bị thương à?
Anh thương binh trả lời mệt nhọc:
– Khát lắm, chị cho xin miếng nước.
Chị vội vàng xách chiếc nồi cơm đã ráo ngoẻn chạy đi. Chỉ lát sau, một nồi nước đã bắc lên hai khúc cây, và một đống củi chất đầy phía dưới. Anh đội viên chạy tới giúp, hí hoáy mãi chưa tìm ra đóm nhen lửa.
Một tiếng xoạt như lụa xé. Chị đã xé ngay nửa vạt áo dài, đánh máy lửa, châm, đun vào bếp. Ngọn lửa bén dần, bốc rừng rực. Má chị hồng hồng núng hai nụ đồng tiền rất xinh. Mắt anh đội viên long lanh ướt.
Thấy ánh lửa, một thanh niên chạy xốc tới. Mặc một bộ bà ba vải to nâu, ống quần xốc xếch. Vai kè nè một xắc đầy căng, bằng vải trắng. Đội một cái mũ cao bồi rộng vành. Anh hỏi hấp tấp:
– O có biết anh xã đội trưởng không?
– Dạ biết!
Anh rút vội ngòi bút chì quệch quạc trên mảnh giấy, rồi gập tư lại:
– O làm ơn chạy nhanh về đưa hộ cho anh xã đội trưởng. Gấp l
Anh lại chạy đi hấp tấp vội vã. Miệng dặn với:
– Nhớ mần ngay o nghe. Tin tưởng ở o. Tui còn phải đi chỗ gấp hơn.
Xa xa, ánh đèn pin chỉ đổ xuống một đám nhỏ trên giấy. Đồng chí Tham mưu trưởng Mặt trận đang hí hoáy viết...
Bãi cát rộn ràng một lúc rồi im hẳn. Một đoàn người tập họp kéo đi, lẩn mình trong sương ra phía Bảo An, Gia Đẳng. Tiếng binh khí lách cách lắng dần.
Cách đó ba trăm thước. Chỉ huy sở Trung đoàn. ánh sáng le lói của ngọn đèn dầu hắt ra khe cửa. Một vệt dài. Ban chỉ huy Trung đoàn đang thảo luận kế hoạch cùng ông Chỉ huy trưởng với ông Chính ủy Mặt trận. Mấy nắm cơm còn nguyên trước mặt. Sĩ quan tham mưu, tuyên huấn, địch vận ngồi la liệt xung quanh. Một chồng báo cáo nát nhầu trên bàn, bên một bản đồ to tướng.
Liên lạc thông tin đi về hối hả.
Tin bên kia sông cấp báo: Cánh quân Sockel bị ta chặn lại lúc 13 giờ không tiến lên được. Hai bên đánh nhau dữ dội. Địch chết rất nhiều.
Bên ta ba chục chiến sĩ bị chết và bị thương. Đại đội phó Độ chết.
Chính ủy ngửng phắt đầu dậy: Bị thương và bị chết ba chục. Độ chết à!
Anh liên lạc mắt đỏ hoe, nghẹn ngào:
– Vâng.
Ông Chỉ huy trưởng nhìn qua Chính ủy, Chính ủy chớp mắt luôn mấ cái.
Các sĩ quan nhìn nhau. Vài ba tiếng thở dài lặng lẽ. Chỉ huy trưởng, Chính ủy, Ban chỉ huy Trung đoàn, sĩ quan, liên lạc, thông tin, tất cả cùng cúi đầu. ánh lửa rung rinh soi mờ mờ những mặt người ngồi im như tượng.
Nhưng Chính ủy, đã cúi xuống nhìn bản đồ, nhìn xung quanh:
– Ta tiếp tục.
Cuộc thảo luận gắt gao. Thế và lực. Địch và ta.
Rồi quyết định:
– Cương quyết bao vây tiêu diệt địch.
Suốt đêm, bộ đội hì hục: điều chỉnh hàng ngũ, phiên chế đơn vị, bổ sung cán bộ, phổ biến kế hoạch.
Xong, gà vừa gáy sáng.
⚝ V ⚝Năm giờ sáng. Sương mai phủ dày như mọi hôm. Các đơn vị xuất quân. Sáu giờ bố trí xong. Sương lạnh. Người lạnh. Súng lạnh. Nhưng lòng ấm lắm. Anh đội viên nói nhỏ với bạn bên công sự: - Hôm nay chắc chắn thắng đứt đi rồi!
– Đừng chủ quan!
– quan, biết người biết mình mà!
– Dù sao, nhớ lời Cụ. Anh đội viên vừa giắt xẻng vào thắt lưng vừa thì thầm.
Đại 56 đã bao quanh ba mặt, Đông, Bắc, Nam. Chỉ cách ba chục thước. Chúng mù quá, chẳng nghe, chẳng thấy, chẳng biết gì hết. Cảnh giới, lính gác ngủ hết rồi chăng?
Sáu giờ rưỡi, phóng bom, moóc-ta của ta phát hỏa. ùng, ùng, oàng oàng. Rớt vào nhà, vào sân, vào ruộng. Bên trong chúng la chí chóe.
Tiếng xung phong. Nhưng vẫn chưa có bóng xung kích nào động đậy. Chúng cứ hốt hoảng nhảy như choi choi chạy quanh đồng bào. Trung liên, tiểu liên nhả đạn. Đồng bào sợ chạy tán loạn. Chúng chạy theo như kiến trong miệng chén la ơi ới! Chúng nghĩ rằng chúng ta sẽ không bắn đồng bào, sẽ không bắn chúng, sợ nhầm đạn. Quả thật, đồng bào vướng víu quá. Một số lớn địch hốt hoảng băng ra đường 68 thẳng hướng bắc chạy mải miết.
Kèn xung phong rúc lên.
Một tiếng hô lớn:
– Tất cả đồng bào nằm sát xuống!
Xung kích lao vào, xả súng tới tấp vào lũ giặc đang tẩu thoát. Đại đội trưởng Trị chạy xô lên trước. Trung 7 ập vào khu nhà thờ. Số còn lại kinh hoàng ào ra ruộng.
Kèn xung phong lượt thứ hai phía bắc. Đại 136 chờ sẵn đấy. Địch tới. Hai đại liên quét, quét. Xác giặc lấp cả đường. Tây trắng Tây đen lổ ngổ. Bọn sống sót nhào ra ruộng.
Thông hiệu viên Hoàng Lộc nhảy lên bờ thành, đứng chạng hảng chân. Hoa kèn một vòng: te, te, te,...
Đại 123, trong kéo ra, đại 5, đại 13, đại 40, đại 125 phía đông ập đến. Rợp đường rợp sá bóng lính ngụy trang. Cây mọc giữa đường, cây mọc trên bờ ruộng. Giữa lúc giặc đen ngòm.
Moóc-chi-ê, moóc-ta, phóng bom rú lên, dựng từng cột khói đen đặc giữa ruộng.
Chúng tán loạn như một lũ điên cuồng giữa ruộng. Thằng đen thằng trắng cao lênh nghênh, béo ụt ịt, lạch đà lạch đạch đến quáng mắt.
Chúng quăng ba lô, chúng vứt đạn. Từng các tút se, từng băng, từng thùng. Chúng ném cả súng trung liên, đại liên, súng trường, moóc-ta, moóc-chi-ê, Chúng rụi xuống đất, xuống bùn, vất trên bờ ruộng, đường cỏ. Máu bê bết. Máu loang loang.
Lại kèn xung phong. Xung kích nhảy ào xuống lúa đuổi. Vừa bắn vừa chạy vừa la: Giơ tay lên!
Giặc càng hốt hoảng hơn. Từng thằng, từng cụm chí chóe, ơi ới khóc, van, lạy. Hai tay đã giơ lên trời, người còn run bần bật như đang lên cơn sốt.
– A lê, ra đằng sau!
Anh xung kích vẫy ngón tay ra hiệu. Hắn ngoan ngoãn mang hòm đạn bước lên đường.
Xung kích bám sát chân địch, không ngoài 20 bước. Trên đường, các nhân viên đoàn bộ, nội vụ, tiếp tế, hậu cần nhảy cỡn lên lưng nhau chạy đi chạy lại, cười toét miệng:
– Haut les mains! Haut les mains! (Giơ tay lên!)
Hai chiếc bà già lượn vòng trên không, rè rè như khóc than binh đoàn của chúng đang tan tác như vị
Mấy khẩu 12 ly 7 nã thốc lên. Bà già sợ hãi bay vù trên cao rồi chuồn thẳng.
Địch thoát non ba trăm tên. Còn bao nhiêu gởi xác trên ruộng lúa Thanh Hương và lẽo đẽo theo các đội vệ binh dẫn về.
Một bộ phận ở lại săn địch và thu dọn chiến trường.
– Này các chú, chúng mình đi lùng hắn đi. Một đồng chí tân binh vừa mới ở dân quân xã bảo bạn.
Anh lom khom cầm ngang ngọn súng đã lăm sẵn lưỡi lê sáng loáng thăm dò từng bụi. Qua bụi nào anh cũng trợn mắt quát:
– Nì ra đi, không tau thọc một mủi mà chết tươi bây giờ.
Vài ba tên lóp ngóp bò ra quỳ xuống lạy.
Anh cười khoái trá:
– Té ra mình ở dân quân cũng học được nhiều kinh nghiệm hay. Lúc đi lùng, bọn ngụy binh cũng dùng kế ấy để bắt mình. Nhưng có khác một cái là mình lại nằm ỳ không ra mà thôi.
Giữa vạt ruộng, xác chết nằm ngang nằm dọc, bê bết máu, bê bết bùn, anh đội viên cúi xuống nhìn. Có gì óng ánh. Anh thét giật lên:
– Một tên quan một chết bây ơi! Bỗng nhiên xác chết vùng dậy. Anh nhảy chéo ngang, định thốc mũi súng. Xác chết thất kinh, lớ quớ giơ hai tay lên trời, miệng chí chóe:
– Je me rends! Je me rends! (Tôi xin hàng!)
Mặt trời đã lên cao, bàng hoàng rải nắng trên đồng lúa nát bét. Sương mù tan dầ75; lộ những lũy tre làng xanh thẫm. Một đàn cò trắng bay ngang.
Bộ đội tan dần trên đường 68. Hai chiếc phi cơ trắng xóa xồng xộc xé mây bay ra trút hàng thúng đạn xuống cánh đồng lạnh ngắt chỉ còn trơ lại xác chết của hai quan tư Rambaut, Forenbach, hai tên quan ba Mastre và Brifand, tên quan hai Courtier cùng bè lũ Việt gian và binh lính chúng.
⚝ VI ⚝Tin chiến thắng truyền rất nhanh.
Khắp các mặt trận, tiếng súng tắt hẳn. Binh đoàn Sockel đã rút về đồn Mỹ Chánh. Cánh quân của Keim cũng trở vào Thuận Hóa từ chiều qua.
Đồng bào hồi cư, tốp năm tốp ba, tốp tùm tụm. Họ cười. Họ reo. Họ hoan hô bộ đội thắng Tây. Những chị phụ nữ nhìn anh đội viên vác trên lưng đến bốn năm khẩu súng, cười duyên nhí nhảnh:
– Tây chết nhiều ít, eng?
Anh bộ đội ửng mặt:
– Chết loạn xạ, ra Thanh Hương mà coi.
Mấy em thiếu nhi chạy theo lũ tù binh, tay xỉa xói miệng ê ê. Mấy bà mẹ nhìn chúng căm giận, mắt đỏ ngàu. Không có ông cụ bộ đội vác súng đi theo, họ đã nhảy xổ ra phang cho mấy đòn gánh cho hả giận. Một thiếu phụ có mang đi quang qua, đỏ mặt, mắt đổ lửa nước mắt bỗng trào hị nhìn xuống bụng nghiến răng hằn trên má, khẽ chửi:
– Tổ cha bây!
Loa chòi thông tin gào rát cổ. Đồng bào đổ đi xem. Ngoài Kim Long, Kim Giao, Đan Quế, trong Kê Môn, Đại Lược, rập rà rập rình như đi dự lễ Cách mạng tháng Tám.
Trên đường 68, chỗ nào cũng có đồng bào, chỗ nào cũng có bộ đội. Làn sóng "hoan hô" nổi lên lớp lớp vang đường sá. Ngay cả trong làng, sau động cũng hoan hô ầm ĩ.
Người chen chúc nhau qua các khúc đường phá hoại. Nhưng gặp bộ đội họ lại nép bên, nhường đường, để hoan hô, để reo, để cười, để rú.
Trời nắng xế. Nắng dốc xuống cả sức nóng bừng dần hạ. Gió thổi hầng hậc.
Vài đơn vị lẻ tẻ hành quân. Một toán bộ đội gánh gạo về đòn triêng ọt ẹt.
Một đoàn đồng bào, quần xăn đến bẹn, áo rách tả tơi lấm bê bết máu và bùn, mặt hớn hở sáng hẳn lên. Gặp bộ đội là họ cất tiếng chào niềm nở.
– Chào các đồng chí.
Một đoàn cán bộ quân sự đi qua. Một người trong đám bước ra, ôm chầm lấy tay anh cán bộ lắc lắc:
– Bầy tui bị bọn hắn bắt mần tù hơn năm nay. Bửa tê hắn bắt bầy tui đi theo. Tưởng e chết ne! May được eng em giải thoát cho. Bầy tui sướng khôn biết chừng mô mà kể. Thiệt là eng em đẻ bầy tui lại lần thứ hai.
Đoàn quân y bước đi vội vã. Gặp anh trưởng phòng ính trị, y sĩ Tỷ vừa kịp bắt đã nói ngay:
– Vội lắm. Tôi vừa mới ở trạm giải phẫu ra, giờ phải lên chữa ngay cho bọn thương tù binh. Việc làm cứ như tối mắt lại.
Đồng làng Xuân Viên Thanh Hương nát nhàu. Từng vạt lúa bẹp gí xuống bùn. Gốc lúa xơ xác đổ ngửa đổ nghiêng. Những ngọn xanh tươi có chỗ đã đổi màu bùn đất.
Vài con quạ khoang thấy bóng người bay vụt lên không, kêu quạc quạc.
Giữa ruộng bộ đội còn mò súng. Có cả dân quân cả đồng bào.
Tiếng rên rỉ có chỗ còn nổi lên. Vài tên thương binh quằn quại trên lúa chưa tải về kịp. Hắn khóc:
– Sortez moi de boue! (Cho tôi ra khỏi bùn!)
– Cho hớp nước.
Cả một cảnh chiến trường sau trận Xuân Bồ diễn lại.
Anh bộ đội lôi lên, hiền từ bảo:
– Nước không có, để tôi nhờ đồng bào lấy giúp cho.
Một tên nói tiếng Việt bập bẹ:
– Các ông làm ơn gánh chúng tôi về trạm cứu thương với.
Anh đội viên giơ tay ngoắt lên đường. Vài đồng bào chạy xuống. Họ khiêng tất cả vào miếu. Tên lính Pháp ứa nước mắt không nói gì.
Đường bị xới từng mảnh, có nơi đào sâu như cái hố.
– Có lẽ đây ca nông bắn, một bà mẹ nói. Xác giặc không còn nữa. Chỉ còn những đống máu đen ngòm đông đặc lại ghê tởm. Bên gốc đa, thấy tên ngụy binh ngồi co ro tay ôm mặt. Có đứa mặt băng đi một miếng má. Có đứa cả mặt nát bét, mắt mù tịt, máu còn chảy đỏ ngòm. Cụt tay hay cụt chân nhiều. Hắn lết đến tập họp một chỗ.
Một bà mẹ bước qua, chợt thấy một cây thánh giá lủng lẳng trong cổ một tên ngụy binh áo rách bươm. Bà bước tới thong thả mở sợi dây, giọng tức tối:
– Anh đeo cây thánh giá này phải tội với Chúa. Đưa cho tôi.
Chiều. Một toán tù binh đi ngang qua, dừng lại nghỉ.
Các bà mẹ, các cụ, phụ nữ, trẻ em xúm xít. Mấy thằng Tây, mắt lơ láo nhìn xuống đất. Lũ ngụy binh ngồi bó gối cúi gầm mặt không dám nhìn ai.
Bỗng trong đám đông một chị phụ nữ chạy ra cầm đòn gánh phang ngay vào một thằng, miệng hét:
– Mi tra tấn tau nữa đi. Mi đập tau nữa đi.
Anh đội viên vội giằng ngay đòn gánh, chị phân bua:
– Thằng đội Trọng đó. Hắn mần ở phòng nhì, ác có tiếng. Tui đã bị hắn bắt và tra điện dữ lắm.
Anh giải thích mãi chị mới bớt nóng.
Một cán bộ vội vàng đi tới rẽ vào ngôi nhà tranh bên miếu gạch. Mấy tên thương binh Âu Phi đã được gánh vào đấy băng bó.
NGUYỄN HUY TƯỞNG
Chú Thích
[1] Chỗ đất quang, không có cây cố
[2] Trận Chợ Cạn là một trận giặc giết hơn 1.200 đồng bào ở Cam Lộ - Quảng Trị.
[3] Cồn cát cao.
[4] Ống sữa bò gạo.
[5] Ông
[6] Anh.
[7] Đốt.
[8] Cha. tiếng xưng hô thân mật.