MỘT CUỘC CHUẨN BỊ

Anh đại đội trưởng và anh chính trị viên ngồi xổm trước sa bàn vừa đắp xong trên cỏ. Anh đại đội trưởng, hai ngón tay khẽ đặt cái thang tí hon vào cái chòi gác vừa véo một tí đất nặn vội cái hình người tròn như hòn bi đặt ngồi trên đầu thang, anh vừa lẩm bẩm như nói một mình: " Đấy, các ông gác lúc nào ông ấy cũng ngồi quay ra cổng thế này! Trông rõ cái khóa thắt lưng của ông ấy chói như ngôi sao!".

Rồi nhìn quanh một lượt, không có người, anh bắt đầu hạ thấp giọng trình bày với anh chính trị viên cuộc đi nghiên cứu chiến trường mấy ngày vừa qua. Hai người nhìn chăm chú vào sa bàn. Ngón tay anh đại đội trưởng chỉ trỏ. Rồi những giây im lặng giữa hai người, mỗi khi anh đại đội trưởng ngừng giọng nói đều đều, nuốt nước bọt hai ba cái. Anh chính trị viên, đôi lông mày nhíu chặt lại, ngồi không nhúc nhích, kiên nhẫn nghe không ngắt lời anh đại đội trưởng, điếu thuốc lá cháy đến tận môi chưa biết.

Anh đại đội trưởng đã nói xong. Một lúc thật lâu, im lặng giữa hai người. Anh chính trị viên vẫn chưa hỏi thêm gì.

Từ sáng, anh có thái độ đối với anh đại đội trưởng như một người vợ hiền đến lúc khó tính. Mãi anh mới nói một câu:

– Lại như Đại Phác ấy! Hàng rào thế nào mà các bố bảo lấy tay gạt một cái đổ? Chỉ chết lính!

– Không, lần này suya lắm! Chúng tớ đi về đều công nhận thế cả. Chỉ có mỗi vấn đề trận nội chiến thôi, anh đại đội trưởng dỗ.

Nhưng đằng xa, bên nhà sàn, các trung đội tập hợp xong đã bắt đầu tiến lại. Hai người cán bộ đứng dậy chờ, nét mặt đều đã trở lại bình thường. Ba trung đội, mũ và quân phục nâu sẫm đồng loạt, khỏe mạnh. Các ổ súng sáng ánh thép. Nghiêm, nghỉ, báo cáo rồi theo lệnh anh đại đội trưởng, lần lượt từng tiểu đội vào ngồi quanh sa bàn. Ba vòng ngồi chật thành một đám nâu sẫm trên bãi cỏ. Trời đã hửng nắng. Không khí gia đình xung kích tập hợp ấm áp nóng hơi người. Tất cả vẫn giữ im lặng, trật tự. Những con mắt mở to hết nhìn cả vào sa bàn. Đồng chí Chiến, trẻ và xinh trai nhất đại đội, ngó tìm cái gì ở trong cái lô cốt tròn. Đồng chí Tuế to lớn như hộ pháp, mắt xếch dữ tợn gườm gườm trông nghiêng. Vài con mắt tươi cười nhìn trộm anh chính trị viên trong bộ quần áo mới thay. Và trên mỗi người cán bộ từ sáng ít nói, suy nghĩ ấy, nụ cười đã phảng phất trở lại.

– Thưa các đồng chí, các đồng chí nghỉ - ại đội trưởng dõng dạc bắt đầu: - Hôm nay tôi đã về, mang món quà này về cho các đồng chí. Chúng ta bây giờ sẽ bàn với nhau xem nên ăn món quà này làm sao cho thật ngon, thật rẻ.

Đội viên cười tuy rằng lần nào đi nghiên cứu chiến trường về, anh đại đội trưởng cũng đã nhắc lại câu nói ấy. Anh không tìm được câu nào thân mật và dí dỏm hơn.

Chiếc gậy trong tay trình bày địa hình địa vật bên ngoài rồi vào tới trong đồn. Hàng rào, cái cây, hòn đá... làm sao cái đồn dưới đất dần dần to rộng, phức tạp hẳn lên, công sự nhà cửa san sát một đại đội có lẽ vào lọt thỏm. Hỏa lực mấy từng, nhà ngựa bắn sát mặt đất, nhà lính bắn qua nóc nhà ngựa và ngóc ngách hầm hố. Nhà to nhất giữa đồn dưới có hầm ngăn ra từng ô. Ông chủ tịch Man mách cho các giao thông hào bí mật thoát ra suối ngoài đồn. Tây chạy Nhật, Quốc dân đảng chạy ra ngày trước đều theo lối ấy...

Anh đại đội trưởng dừng lại, lau mồ hôi trên trán. Mắt nhìn, mồm nói, tay chỉ, sự trình bày linh động đã làm cho hai vai áo rách ướt đẫm. Cảm thấy lời mình đã thấu tới đội viên, người cán bộ cao lớn xốc vác ấy tiếp tục nói không biết mỏi. Sang đến phần kế hoạch gay go. Một tay chỉ đầu gậy vào cổng đồn, một tay khuỳnh khuỳnh ra hiệu đường tiến bên trái, anh đã mấy lần dằn từng tiếng nhắc đi nhắc lại:

– Nhất tề... xông vào... lợi dụng địch hoang mang vì đại bác của ta, bám lấy đất địch. Trung 4 tỏa sang bên phải, trung 1 bên trái, bắn chéo cánh sẻ. Yểm hộ cho nhau rồi gặp nhau đánh vào nhà chỉ huy. Chiếm đâu cắm cờ hiệu vào đấy. Tuyệt đối không được thu dụng, vứt súng mình đi khi không chắc chắn sử dụng được súng địch... Nhớ là cứ phải loang loáng, loang loáng nhanh như cắt ấy thì mấy được... Giả thuyết thứ hai...

Tất cả các đội viên nở, không chớp mắt. Ở đầu chiếc gậy đã như trông thấy cuộc chiến đấu dữ dội. Những bộ mặt phần đông dày dạn đen chũi như báng súng, lại càng lầm lì.

Và khi anh chính trị viên tuyên bố nghỉ 10 phút, thì không một ai động đậy, như đã bị hút cả vào cái đồn dưới đất; cái đồn tường trình nẹp tre, nhà như bao diêm, có cái thang tí hon và lá cờ tam tài bằng hai đốt ngón tay cứng đờ.

Đến phần thảo luận quân sự dân chủ, mỗi đội viên tự đặt vào địa vị chỉ huy, phát biểu ý kiến.

Đồng chí Ngần thiên về bảo toàn lực lượng. Đâm đâm cái gậy trên một dãy nóc nhà, lắc đầu một cái rồi anh nói dồn dập hơn:

– Đây này, cái nhà kho đây này, cái kho đạn của nó đây này, cứ tương đứt đi cho một trăm quả đại bác vào đây nổ tung tất cả lên là ăn ngon cái đồn không cần phải đánh chác gì cả!

Tiếng nhao nhao lên phản đối:

– Ngộ nhỡ không phải nhà kho đấy thì sao?

– Chủ trương người ta không đánh cháy, thu toàn bộ vũ khí cơ mà?

Ngần bướng:

– Không làm gì cái của chiến lợi phẩm ấy. Một người của mình bây giờ xét ra là quý.

Anh đại đội trưởng phải giơ tay ra hiệu cho thôi những tiếng cười rộ, ồn ào và hỏi tiếp:

– Thế các đồng chí đồng ý cả là bắn chết anh lô cốt này rồi cứ thẳng cổng xung phong lên chứ?

– Đồng ý!

– Thế còn moóc-chi-ê 60 ở đồi bên này thì các đồng chí định cho hắn bao nhiêu phát?

– Chậc! Tôi có ý kiến! Có bao nhiêu dốc hết! - Vẫn đồng chí Ngần, thiên về bảo toàn lực lượng và đã đổi kiểu ngồi chồm chỗm lên từ bao giờ như người ở canh bạc.

Thế là lại nhộn.

Giữa lúc ấy liên lạc lách vào đưa một bức thư cho anh chính trị viên: thư thách thi đua của đại đội 120. Anh chính trị viên đọc:

"Nghe tin trong trận sắp tới này hai đơn vị chúng ta đều có nhiệm vụ xung phong, vậy Hội đồng binh sĩ thay mặt toàn thể quân nhân 120, thách đại đội 122 thi đua xem ai vào đồn trước, giết nhiều địch và thu nhiều vũ khí..."

– Úi dà, lại thách nhà giàu húp tương cơ đấy! - Rất tỉnh, đồng chí Tá hai tay chống háng hiên ngang tiếp liền theo vào lời anh chính trị viên vừa đọc xong, trong khi chưa ai kịp tỏ ý kiến gì...

Nhưng buổi nghiên cứu đã đến lúc xong. Bất thần, anh đại đội trưởng hô giật giọng: "Tất cả đứng dậy!" làm cho tất cả bật dậy như những cái lò xo, đứng ngây như gỗ, mím miệng nhìn thẳng.

Anh đại đội trưởng lên tiếng, nét mặt nghiêm khắc.

– Trước hết, tôi phê bình nhiều đồng chí lúc nãy vẫn không chú ý gì vào cuộc thảo luận cả. Tôi đã nhìn cảnh cáo mấy lần, mà các đồng chí ấy vẫn cứ vơ vẩn nhìn đi tận đâu đâu. Vấn đề này, các đồng chí phải tự kiểm thảo lại. Điều thứ hai: tại sao những khẩu súng này chưa có nắp ống nứa? Tôi đã nhắc mấy bận rồi? Điều thứ ba. Ai chưa có ống tre đựng nước giơ tay?

Lặng lẽ, gần chục cánh tay giơ lên. Anh đại đội trưởng hạn cho hạn cuối cùng tối nay là tất cả những sự chuẩn bị cá nhân phải xong. Riêng cái ống tre đựng nước có hạ được đồn mới được vứt đi. Kinh nghiệm lắm trận cứ sắp xung phong thì hết nước uống và ai cũng đều khát không chịu nổi.

⚝ ⚝ ⚝

Hôm sau, toàn tiểu đoàn khai hội từ cán bộ trung đội, phổ biến kế hoạch. Chính thức giao nhiệm vụ tiêu diệt P.T.3 cho các bộ phận.

Xóm nhà sàn của ban chỉ huy và các ban tác chiến, chính trị, trinh sát, liên lạc nhộn nhịp như nhà có đám; các cán bộ lục tục kéo tới; những câu chuyện trao đổi về tình hình địch trong khói thuốc. Nhiều mặt lạ: đại đội trưởng pháo binh, các cán bộ tiểu đoàn bạn phối hợp. Đại đội trưởng 120 xăm xăm bước tới, nét mặt nở nang, nụ cười tươi trên môi, nhìn khắp mọi người, anh không giấu nổi vẻ đắc thắng trên mặt, trong bước đi vội, mạnh mẽ. Anh tiến tới một đám đông cán bộ đang đứng, cười lớn: "122 đâu? Nhận thi đua rồi chứ? Nhưng mà người ta vào trước, các cậu vào sau chỉ có việc thu súng, thì thế nào?". Anh chính trị viên 120 ngượng nghịu không biết làm sao để ngăn người đội trưởng của mình lại. Còn anh chính trị viên 122 thì cố giữ vẻ tự nhiên và nhũn nhặn. Chỉ có đại đội trưởng 124 công đồn ở trận trước là mỉm cười yên trí nhìn thiên hạ tranh đua lập chiến công. Nhưng đội trưởng 120 đã lại tiến tới một đám đông khác sẵn sàng cười nói lớn. Tội nghiệp, anh vẫn chưa biết gì cả! Anh vẫn yên trí đến lượt nhìn kiếm lệnh và cờ Giải phóng Tây Bắc ở trước hàng quân. Rồi đại đội 12 sẽ oanh liệt xây đắp truyền thống trong trận này. Rồi... còn là nhiều huy hoàng nữa! Nhưng một số cán bộ tới sớm đã bí mật được biết nhiệm vụ chính thức của các đơn vị không đúng hẳn như dư luận trước.

122 mới là đại đội xung kích và 120 chỉ có một trung đội phối hợp. Nhưng không ai dám nói ngay điều đó với người đội trưởng 120 đang say mộng chiến công...

Trực nhật đã vỗ tay mời các cán bộ vào tập hợp. Sa bàn đắp dưới gầm nhà sàn. Anh tiểu đoàn trưởng phải cúi lom khom hai cái vai vạm vỡ của anh để thuyết trình. Một anh sĩ quan tác chiến theo cái đầu gậy trong tay anh tiểu đoàn trưởng chỉ tới đâu thì lại đặt xuống một cái ký hiệu cắt bằng bìa cứng: voi 75, voi 65 là hai cái đinh ba, phóng bom là hình quả trám có đuôi, moóc-chi-ê đứng dang hai chân, một dãy dài mũi tên là súng máy, rồi mũi dùi tấn công, vành cung bố trí biển vuông cắm đầy lố nhố trong đồn đánh số nhà và lô cốt, cờ đuôi nheo trên đỉnh núi là vị trí tiểu đoàn... tất cả xanh đỏ tím vàng, la liệt trên sa bàn, hoa cả mắt lên như một thế mê hồn trận.

Anh tiểu đoàn trưởng đi vào những chi tiết tỉ mỉ nhất của kế hoạch công đồn. Voi nào bắn trước, bao nhiêu phát, từ lô cốt số bao nhiêu. Vấn đề phối hợp pháo binh, trợ chiến, bộ binh; kèn đồng thổi bắn, kèn sừng trâu xung phong. Cờ hiệu, điện thoại, liên lạc; ba-dô-ka vài khẩu thêm bớt cho vừa vặn như hỏa thực tra muối moóc-chi-ê 50 ly 8, súng máy cũng vài khẩu trả về cho đỡ chật chỗ.

Rồi giả thuyết thứ nhất, giả thuyết thứ hai... rắc rối như một bài tính đố nát óc. Nhiều lúc tất cả hội nghị ngừng lại hàng phút suy nghĩ. Người ta hỏi lại sức công phá của đại bác. Và ai sẽ thay, nếu anh tiểu đoàn phó chỉ huy đội pháo binh bị hy sinh.

Rồi vấn đề tiếp tế? Cơm thổi ở ngay mặt trận nóng sốt! Vấn đ̏ tải thương, trạm cấp cứu và linh tinh, bao nhiêu vấn đề của các cán bộ nhao nhao lên hỏi cùng một lúc khi anh tiểu đoàn trưởng vừa tuyên bố cuộc họp đến đây là hết. Đại đội 120 cố nhìn mãi suốt mấy tiếng đồng hồ, giờ mới đứng dậy nhăn nhó lại gần anh tiểu đoàn trưởng. Nhưng không thể trở lại vấn đề ấy được nữa; anh tiểu đoàn trưởng cũng không kịp an ủi gì hơn, khẽ đẩy anh ra, giữ lại trật tự để anh chính trị viên dặn dò thêm.

Cuối cùng, lại đến anh tiểu đoàn trưởng nói trước khi bế mạc. Các cán bộ đều nóng trở về đơn vị tranh thủ thời gian để làm cho xong nốt bao nhiêu là công việc chuẩn bị nữa. Ngay sáng mai có bộ phận phải xuất phát rồi. Trời lại vừa mưa rào xuống một cơn. Nước chảy vào sa bàn, ngập con sông giả và dềnh lên từ từ cuốn đi một cái lô cốt. Cho nên anh tiểu đoàn trưởng chỉ muốn nói mấy câu ngắn. Nhưng anh nghẹn lời chưa nói được. Sự cảm động bị bén từ lâu đã tới đột ngột trên nét mặt sắt lạnh và đen sạm của người chiến sĩ ấy. Chờ những lời động viên chắc phải quyết liệt của anh. Nhưng anh chỉ mở mắt to ra một cái rồi chậm chạp nói mấy câu nhát gừng:

– Tôi chưa được... chỉ huy... trận nào to như trận này. Tôi rất lo. Nhưng... tôi sẽ hết sức cố gắng. Trận này tôi sẽ học được nhiều kinh nghiệm. Tôi... tôi... cố gắng? Hết.

Gầm nhà sàn thấp quá, anh tiểu đoàn trưởng nói vẫn phải cúi lom khom hai cái vai vạm vỡ và hơi rung rung của anh.

⚝ ⚝ ⚝

Hôm nay, ngày chuẩn bị cuối cùng. Từ đêm, suốt sáng vẫn mưa to, nước lũ.

Nền mấy cái nhà sàn đều chật ngư̖á, chật ních, đầy ắp người, ba lô, súng đạn. Trung đội của 120 và hơn một tiểu đội công binh phối hợp đều vừa tới. Thế là một cái đại đội bộ và hơn bốn trung đội nhét vào ba cái nhà sàn nhỏ đứng cạnh nhau dưới chân núi trông ra mấy thửa ruộng ngập nước. Người ta chiếm chỗ của mấy con trâu, làm một cái nhà sàn nữa trên mặt đất. Các hỏa thực phải bắc một dãy bếp thổi cơm dưới trời mưa.

Nhưng mặc trời mưa nước giọt, mặc những người ra vào trèo qua đầu, qua cổ, từng ổ ở từng nhà vẫn ngồi chụm vào nhau thảo luận kế hoạch một lần cuối cùng. Mỗi đội viên đều đã thuộc lòng địa hình, địa chất; sơ đồ đồn địch vẽ la liệt trên sổ tay, trên mặt đất, trên quạt mo... Bốn năm anh đắp vội cái sa bàn bằng tro lên góc bếp. Thảo luận không biết mỏi, không biết chán. Góc nào cũng vẫn nghe thì thầm tranh luận. Một anh tóm tắt: "Thế là tất cả bốn cái phá rào. Đại bác, mìn ét xăng đốt và nhân lực". Một anh cãi: "Tôi không đồng ý nhân lực", "Đồng chí bảo thủ ý kiến thế”, "Được rồi, tôi mà đạp đổ rào thì anh đừng vào nhé!", "Đừng vào là thế nào?". Chỗ khác, một anh tiểu đội trưởng nhắc: "Nhớ là lựu đạn lúc nào ném mới được mở chốt đấy nhớ", một đội viên: "Mấy lại đập thì phải trông đằng trước. Ở Đại Phác ấy tôi sắp tiến thì lại nghe đằng sau cứ nheo nhéo: này nằm xuống, tớ đập lựu đạn này!".

Và ở nhà bên kia cũng lại kinh nghiệm Đại-phác, kinh nghiệm Phủ Thông dồi dào, tỉ mỉ. Phủ Thông, Đại Phác sống mãi trong những người đội viên thân mến ấy được nhắc lại như là một truyền thống ấy vừa mới xảy ra hôm qua.

Nhưng giữa giờ nghiên cứu sôi nổi mà vẫn lặng lẽ thì thầm trong từng tổ ấy (lệnh đã hạn chế các sự đi lại ồn ào), một tiếng rầm bỗng nổ ra ở nhà số 4. Tất cả ở hai nhà bên thò đầu ra mưa. Có anh vớ lấy súng. Nhưng chỉ là một góc nhà sàn trung 4 không chịu nổi sức người đã sụt xuống đất kéo lăn theo cả một tiểu đội và một chiếc cối đá. Tre nứa bật tung ra. Bụi còn bay mù. Nhưng chỉ có một người bị sây sát... Được một mẻ cười lớn, giải trí.

Thực ra, ngày chuẩn bị cuối cùng, giờ giấc không có cỡ nào cả. Lắm lúc thấy mưa sốt ruột lạ. Lắm lúc lại giật hoảng mình không biết còn quên, còn thiếu gì không. Nhẩm qua lại nhiệm vụ thuộc lòng như cháo rồi, nhắm mắt còn vẽ được sơ đồ. Rối vớ lấy súng lao thêm mấy cái. Lại giở đến dép, giở kim chỉ khâu vài mũi vậy. Anh chính trị viên luồn một cái dây dù qua một cái ống nứa gọt sạch sẽ có nắp như ống quyển thắt chặt vào người để "đến lúc ấy" đựng các giấy tờ mệnh lệnh của tiểu đoàn... Đồng chí Tuế to lớn như hộ pháp, mặt sần sùi, mắt lúc nào cũng gườm gườm dữ tợn lặng lẽ cầm ngọn mác, lưỡi sắc như nước, cán bào nhẵn trắng tinh. Hai chân dang, hai tay cầm cây mác, anh đâm thẳng vào cột nhà rồi nhẹ nhàng buông hai tay ra. Lưỡi mác đi ngọt vào trong gỗ, cái cán rung bần bật...

Quá trưa. Ngày gần về chiều, những giờ còn lại qua rất nhanh.

Đồng bào đi cày đã về. Từ dưới bờ ruộng đi lên gần một chục con trâu và gần hai chục cả các chị phụ nữ, mấy người đàn ông và mấy anh thanh niên Thổ. Trâu và người đều bê bết lấm như vùi. Đồng bào lợi dụng mưa to và bộ đội tới, từ các lán kéo ra tập đoàn cày vỡ ruộng khô sau những ngày hạn hán. Từ sớm, hàng bốn năm con trâu quần lấy từng thửa ruộng tràn nước.

Trông thấy đồng bào về nhà đông quá, lắm anh bộ đội kêu lên: không biết chất người vào đâu cho hết. Cái làn nước chảy tới bên cạnh nhà không lúc nào là ngớt bộ đội vo gạo, rửa bát, tắm giặt. Thành ra các chị phụ nữ quần xắn đến bẹn, cứ nguyên cả áo chàm dài, đứng một hàng dài dưới làn nước hứng những dòng chảy theo kng, gột bùn. Dưới mỗi tà áo lộ ra một chiếc thắt lưng da lằn vào thịt. Có lẽ kiểu đời sống mới ở đây. Tắm xong, các chị xung phong lên nhà, làm giạt ra hai bên.

Xẩm tối, anh chính trị viên xem đồng hồ tính nhẩm một chương trình sinh hoạt cấp tốc. Anh chủ tịch Hội đồng binh sĩ và bốn anh ủy viên đã tới, sáu người chúi vào một góc, quay lưng lại tất cả anh em thì thầm kiểm thảo nội bộ. Anh chính trị viên muốn biết thật rõ tinh thần của bộ đội. Hội đồng bảo đảm. Không có một người nào thiếu tinh thần. Nhưng đầu óc anh em căng thẳng. Vấn đề gạo thắc mắc. Hai bữa nay ăn thiếu một ca. Có lẽ cân thiếu. Anh chính trị viên không ngần ngại giải quyết ngay. Cứ cho ăn đủ đã. Vấn đề cán bộ. Trung đội 3 thiếu một tiểu đội trưởng. Mọi người đều cử một đội viên lên phụ trách. Vấn đề phối hợp với trung đội bạn. Không có việc gì đáng tiếc xảy ra. Nhưng anh chính trị viên dặn dò tha thiết: “Tinh thần phối hợp đó phải giữ trọn cho đến lúc chiến đấu: Không phải 122 đã hơn gì 120, chỉ vì quân số”. Hội đồng nhắc đến một vài cá nhân kém cần được đi sát lãnh đạo, rồi bắt tay nhau giải tán trong những cái nhìn đồng tình sống chết không cần nói gì với nhau hơn nữa.

Không gì để kiểm thảo nữa ở các nhà, các trung đội đã bắt đầu vui hát. Chèo Ettipô tẩu mã cười nôn ruột. (Estripeau, tên viên quan ba chỉ huy đồn Phố Ràng trên phòng tuyến sông Thao - L.T.S.). Thơ: Tình quân dân, ý nghĩa: anh là bộ đội giết giặc, tôi là dân ở nhà tăng gia sản xuất. Những lời hai người ngâm đối đáp văn hoa rất dài. Giọng ngân tốt, sang sảng của hai đội viên thi nhau ngâm dài và đọc "Anh nà chiến sĩ ngàn phương”, "Tôi đi tô thắm điệu đời đêm lay " , nghe phơi phới non trẻ, tươi thắm lạ thường.

Và trời lại bắt đầu mưa sầm sập, sấm chớp dữ dội thì đến bài hát đồng thanh cuối cùng: Bài hát Phủ Thông. Bắt đầu vào điệu như nói kể lại một câu chuyện thần kỳ: “Phủ Thông chiều sương... âm u, đoàn quân oai hùng dấn bước tới". Tiếng hát lúc trầm bị mưa át đi, lặt lẹo trong mưa gió lớn thoảng nghe lời ghê rợn: "Tiếng kêu dần thưa... chìm giữa bóng sương...". Tiếng hát dấn vào trong đêm mưa gọi lịch sử trở về, trận công đồn đầu tiên, những anh hùng xung kích đầu tiên tên còn để lại, âm u, ghê rợn: "Mà sức quân mình quá dãi dầu, lệnh ra thu quân... ôi... hờn đau”.

Tiếng hát đứt. Nhưng mọi người còn ngồi yên trong dư âm nghe mưa đổ trầm lặng như trong một thứ tôn giáo, vừa dứt cầu nguyện. Chưa muốn giải tán như tất cả còn chờ một cái gì. Anh Nha phải nói thân mật lạ thường: "Thôi các đồng chí đi ngủ, cắt gác và mai 4 giờ đánh thức!".

Mọi người bắt đầu tìm chỗ ngủ. Nằm la liệt, chân đạp lên đầu và đầu gác lên bụng nhau. Chen chúc dưới chạn bát và ghếch chân lên kiềng bếp. Gia đình nhà chủ nằm cả lên những giậu bẹ. Tiếng í ới tìm chỗ cho nhau. Lục đục những anh kỹ tính soát lại chỗ đặt ống nước, khẩu súng. Sàn dưới chí chóe: "Đánh đổ nước rơi xuống đây rồi", “Bụi lắm, đi khẽ chứ ông, đồng chí”. Đó là ông quân lương còn đi lại tần ngần trước một dãy sọt gạo trên cầu nước. Đến bây giờ gạo nước vẫn chưa ổn ra sao cả. Có đủ dân quân gánh cho không. Các ông trung đội cũng bừa thật, lấy gạo cho quân ăn rồi không chịu tính toán gì cả. Các ông ấy ngáo cả thì quân lương cũng đến mất đầu. Anh lắc đầu, vừa trèo lên trở về chỗ nằm vừa cất giọng hát não nùng:

"Quân lương chàng ơi, chàng cho thiếp ớ đi theo cùng...”

Một người bên cạnh ngáy trở mình kêu pa-gai rồi ngủ. Sàn dưới ồn ào chia nhau mấy tấm gỗ không biết vác ở đâu về, hai người ba tấm, ba người hai tấm. Làm cho một anh liên lạc đại đội bộ ở trên, ngày trước làm nghề đóng áo ở Phòng, ngứa mồm chõ xuọi: "Này một người thì phải sáu tấm, bốn dài hai ngắn nhớ, ngủ đi nhớ!".

Lửa ở bếp trên nhà và dãy bếp bắc ngoài trời đun nước đổ vào các ống tre, mưa đều đã tắt, khói nhẹ bốc lên chỉ còn lất phất cao rồi tạt mạnh đi. Củi bếp trên nhà gió còn bốc trùm lên, soi rõ gò má người nằm ngủ rồi tắt.

Một góc, hai góc, đã có tiếng ngáy đều đều. Rồi lại nhà nào cũng có người ngáy như kéo gỗ. Cạnh những đầu thoi thóp trên những đống than bếp trắng xóa. Đàn trâu ở bụi tre phì phò như kéo bễ rồi cũng nằm im. Trừ người đội viên cầm súng đứng gác in lên dưới chân chòi xóm P.M. Cách đồn địch 7 cây số đêm nay đã là một xóm của những người ngủ. Cả quân và dân đều đã ngủ say thật lực. Một giấc căn bản.

Mai, một cuộc đời mới nữa, sống hay chết trong đạn lửa.

Hải-Chi-Cường-Lợi

19-11-1950

NGUYỄN KHẮC THỨ