- VI -
Hai năm sau.
Vào ngày cuối tháng Một, nhà ông Tú có một quang cảnh vui vẻ, ngày vu quy của Lệ Dung.
Nàng kết hôn với Hải Ngọc.
Từ ngày Hải Ngọc chữa cho ông Tú khỏi bệnh thương hàn, thì chàng đi lại nhà ông thân mật hơn trước. Có một lần, ông đã về chơi quê chàng.
Ông Tú quý chàng và yêu chàng, nên coi chàng như người nhà. Lại thấy chàng cũng là con nhà nho, nên có lần ông nói chuyện riêng với bà rằng:
- Giá anh ta hỏi con Lệ Dung, thì dù con bé không bằng lòng, tôi cũng ép.
Nhưng ông không phải ép tí nào. Vì chính Lệ Dung cũng đã hiến trái tim cho chàng từ lâu.
Hai người tha thiết yêu nhau trong ngót một năm, yêu nhau bẳng tấm tình của người lớn, và cùng hẹn nhau là khi nào tòa báo có cơ sở vững vàng, hãy làm lễ thành hôn.
Thì đến nay, Hải Ngọc đã trở nên một kiện tướng
trên đàn ngôn luận, Lệ Dung phải sửa soạn việc về làm nội tướng cho chàng.
Trước ngày cưới một tuần lễ, ông Tú thuê thợ quét vôi và kẻ hoa các tường. Nhà ngoài nhà trong chỗ nào cũng bài trí bằng câu đối và bức thêu. Trên bàn ăn, bày một dãy dài, có khăn trắng nuột, đặt ba bốn lọ cắm hoa hồng đỏ thắm. Họ hàng nội ngoại và bà con thân thích đến mừng, lúc nào tiếng cười nói cũng vang rầm trong căn nhà hẹp ấy.
Bạn học Lệ Dung, Thu, Oanh, Thắm, cô nào cô nấy, tuy ở xa, cũng đều chẳng ngại thì giờ, về tận nơi ấy đưa Lệ Dung sang quãng đời mới.
Trước ngày cưới mấy hôm, suốt từ sáng đến chiều, không mấy lúc được ngơi khách để nghỉ, nhưng Lệ Dung rất vui vẻ. Bạn này tặng hộp phấn hoặc lọ nước hoa, và câu chúc “bách niên giai lão”, bạn khác tặng đôi gối thêu chữ N. và D. Những người thân hơn, người cho chiếc nhẫn mặt ngọc, người đưa tấm gương kiểu tân thời treo trên bàn trang điểm, người biếu cái hộp lược bằng gỗ lúp trên khắc hai chữ triện “Lệ Dung”. Các thư từ ở xa gửi về, mỗi buổi một nhiều vì thấy tin báo đăng, hoặc nhận giấy báo hỷ, cũng đều mừng cho Lệ Dung đã chịu theo khuôn mẫu của đời.
Lần này Lệ Dung không lo lắng quá như lần trước. Nàng đã trải qua một ngày sắp cưới, vả là cô dâu vào lối ba mươi tuổi nên nàng không cảm xúc lắm. Ít lâu nay, nàng không tự coi là con gái nữa. Từ cách ăn mặc, cử chỉ, cho đến chuyện trò, nàng làm như một người đàn bà đứng tuổi.
Cho nên tối hôm ấy, Lệ Dung như một đóa hoa mới nở. Dưới ánh đèn điện sáng chói mắt, nàng tươi tỉnh ngồi nghiêng mình trên ghế, tiếp chuyện các bạn.
- Mấy giờ mai họ nhà trai đến?
- Mười giờ, nhờ các chị dậy sơm sớm, độ chín giờ đã xong cả rồi nhé?
- Phải phụ cấp cho chúng tôi mỗi người mười đồng một giờ chứ?
Lệ Dung gật, cười, đáp:
- Mười đồng còn rẻ, nhưng nếu mai các chị được trông thấy cái gì lạ mắt thì phải trả tiền tôi mới được.
- Như lấy vé xem hát ấy à?
- Phải!
- Cái gì?
- Các chị sẽ thấy chú rể mặc quần tây.
- Cũng chẳng lạ.
- Các chị sẽ thấy bạn các chị không e lệ, thẹn thò như các cô dâu khác. Rồi còn nhiều cái, tôi chưa muốn nói trước, để cho các chị ngạc nhiên về đám cưới làm theo ý định của cô dâu và chú rể.
- Định thế nào?
- Rất giản tiện và vẫn theo lễ nghi.
Nói xong, Lệ Dung soi gương, vỗ tí phấn vào mặt và bảo:
- Gớm! Tôi có đến hơn mười hộp này ấy!
- À, thôi, chúng ta đi nằm để nói chuyện cho đỡ mệt, mai phải dậy sớm. Chỉ còn tối nay chúng tôi nằm với chị đấy nhé.
Lệ Dung mỉm cười gật đầu, cởi áo ra, và mời các bạn đi nghỉ. Thu nói:
- Chuyện đâu tuôn ra cho hết, kẻo từ mai trở đi, chị Lệ Dung đã có bạn mới, chẳng thèm nhớ đến chúng ta nữa đâu.
- Gớm! Các chị làm như người ta chết không bằng.
- Chẳng chết nhưng cái đêm nay, ngàn vàng cũng không thể mua được nữa. Lệ Dung cùng tôi nên ghi vào bụng mà nhớ suốt đời. Kìa, Lệ Dung coi mảnh trăng lưỡi liềm kia có khác gì cái miệng tươi cười hé ra để vui vẻ cùng ta đó hay không?
- Thôi, đừng giở giọng văn chương, có chuyện gì thì nói đi.
- Lệ Dung thì còn bụng nào nghe nữa nhỉ, trong óc luẩn quẩn, chắc mong cho chóng sáng lắm đấy!
- Khỉ, đừng nói nhảm! Cứ chế người ta.
- Lại còn làm bộ! Lấy chồng vừa ý còn gì sung sướng bằng. Chúng tôi mong được như Lệ Dung mà không được.
- Lạy các chị, các chị đừng nói thế mà tôi buồn.
- Buồn cái phải gió!
Lệ Dung thở dài, nói:
- Các chị cứ yên thì tôi vui, nhắc đến thì tôi lại nao nao trong lòng, mà nghĩ đến người chín suối.
- Ồ! Chúng tôi cấm chị nói đến Liêm Khê đấy.
Lệ Dung bỗng chớp mắt luôn mấy cái, rào giạt như muốn khóc. Các bạn khuyên dỗ.
- Ơ hay! Chị này mới lạ chứ! Sao chị đa cảm làm vậy? Vừa mới vui vẻ xong, chúng tôi muốn trêu ghẹo chị cho chán chê để mua vui, chứ biết gợi cho chị mối buồn thì ai lại làm như thế!
- Không, tôi buồn thật đấy, các chị ạ. Tự nhiên tôi nghĩ đến Liêm Khê. Tôi ước tối nay được mộng thấy anh ấy. Tôi mong nói chuyện với anh ấy vài câu trước khi rẽ sang con đường khác, không biết phẳng phiu hay gồ ghề hơn con đường tôi đi từ trước đến giờ.
Thấy Lệ Dung thở dài, Thắm nhăn mặt:
- Chị phải vui vẻ đi.
- Các chị rõ cho bụng tôi mới được. Tôi kết hôn với Hải Ngọc, không phải vì tôi quên Liêm Khê đâu. Liêm Khê làm tôi đau đớn suốt đời, vì không lấy được anh ấy. Thà rằng tấm tình chúng tôi nhạt dần mà sợi tơ duyên phải đứt, chứ nó đứt ngay giữa lúc mối tình đang khăng khít, thì có khác nào tôi bị một vết thương suốt đời không khỏi hay không? Nay tôi kết bạn cùng Hải Ngọc vì tôi thấy anh ấy có thể thay Liêm Khê đem lại cho tôi cái hạnh phúc đã mất. Liêm Khê cùng tôi có một mối ràng buộc với nhau trong mười lăm năm trời, từ thuở ngây thơ đến khi khôn lớn, hai chúng tôi có biết bao nhiêu kỷ niệm êm đềm. Nhưng Hải Ngọc cùng tôi cũng là chỗ quen biết cũ, từ khi anh ấy cứu tôi khỏi tai nạn, anh năng lui tới và cư xử rất thân mật. Rồi anh ấy với tôi, câu truyện hợp nhau, chúng tôi thân yêu nhau. Tôi nghĩ thôi thì anh ấy đã ngỏ lời, cũng không nên chổi nữa. Làm người con gái, không nên sống mãi trong cảnh mộng, phải biết đời thực mới được.
- Ừ, chị nói đúng đấy, phụ nữ chúng mình thích sống trong cảnh mộng, thích mơ màng quá nhỉ!
- Nhưng phàm những người ấy mới là người tốt bụng. Ai sống bằng sự thực, là có tính ích kỷ.
- Cho nên chúng mình thích đọc tiểu thuyết, có lẽ do sự thích cái đời mơ mộng.
- Thôi, đừng nói lạc đầu đề. Hải Ngọc đối với gia đình tôi trái hẳn Liêm Khê. Liêm Khê thì chịu ơn mà Hải Ngọc thì làm ơn. Nhưng hai người đối với tôi, thân tình ngang nhau, mà tôi cũng không coi ai hơn, ai kém. Vì vậy, sắp bước chân đi với Hải Ngọc tôi phải nghĩ tới Liêm Khê.
Ai nấy ngậm ngùi. Oanh thở dài to hơn cả, nói:
- Ừ, tôi không ngờ số Liêm Khê vất vả, và chết non đấy.
- Hẳn Thu và Thắm còn nhớ một lần anh ấy xem tướng chúng mình bằng chữ viết đấy nhỉ?
- Phải, anh ấy nói đùa rằng cứ tướng chúng mình thì ngày sau đứa nào cũng được làm đến cô giáo, mà cũng chỉ làm đến cô giáo là cùng.
Mọi người cười. Thắm nhổm dậy:
- Anh ấy bảo tôi có tính quả quyết mà.
- Phải, tôi còn nhớ lắm.
Lệ Dung nói:
- Anh ấy cũng bảo tôi quả quyết, nhưng bây giờ tôi mới biết tôi nhu nhược. Nếu tôi quả quyết, có lẽ tôi từ chối phắt lời yêu cầu của Hải Ngọc rồi. Mà sau khi không được lấy Liêm Khê, tôi đã đi tu.
- Đi tu mà gọi là quả quyết? Phần nhiều phụ nữ hay nhu nhươc, mới bị cái thống khổ nó giết chết. Nhưng chị phấn đấu với nó. Chị thắng nó. Những người như chị thực hiếm có. Chị phải biết, trước kia chị định không lấy ai, là chị làm một việc vô lý đó.
- Sao lại vô lý? Bởi vì tôi thấy nhiều ông chồng không phải là bạn của vợ. Họ coi vợ như cái máy đẻ, như cái mỏ vàng. Cho nên trừ Liêm Khê ra, tôi tưởng không ai vừa là chồng vừa là bạn được.
Bỗng Thắm ngắt câu chuyện, hỏi:
- Còi tầu nào thế nhỉ?
Tầu Hải Phòng lên.
- Mấy giờ rồi?
- Gần mười hai giờ.
Thu nói:
- Nhất là thức suốt đêm nay, ta có cần gì giờ. Chị Dung nhỉ, Hải Ngọc có được như Liêm Khê không?
- Nào tôi biết sau khi cưới, Liêm Khê sẽ ra sao, vì tôi đã được làm vợ anh ấy ngày nào!
Oanh hơi buồn ngủ, vừa ngáp vừa hỏi:
- Ồ! Ở ngoài nhà, ông bà đi nằm cả rồi à?
- Chưa, thầy me tôi còn thức, hôm nào cũng đến hơn mười hai giờ mới nghỉ.
- Này, nằm lắm cũng chán, không khéo ngủ mất, chúng ta ra bắt đền ông bà làm cho chúng ta đói bụng đi.
- Gớm! Chị Oanh ăn khỏe quá. Sao chồng chị ấy không là ông chủ hiệu phở nhỉ!
- Độ này tôi chóng đói, vừa mới ăn vài giờ, mà dạ dày đã lép xẹp. Nhà còn gì ăn không?
- Vậy thì dậy cả. Nếu không còn thì cho đi mua.
Bốn chị em nhổm cả dậy, ra nhà ngoài; ông bà Tú đang nói chuyện cùng nhau ở sập giữa, thấy bốn cô, thì mỉm cười, hỏi:
- Tôi tưởng các cô ngủ cả rồi?
- Nhưng chị Oanh con bắt đền ông bà.
- Bắt đền gì?
- Bắt đền ông bà bát phở.
- Vâng, con đói lắm. Nếu trong nhà còn gì ăn thì bà cho dọn cả lên!
Bà Tú gọi đầy tớ sai bảo. Rồi nói:
- Các chị thật hết lòng yêu em. Có thế mới thân.
- Vâng, chúng con định thức đến sáng để thổ lộ cho hết can trường. Xin phép ông bà cho cô dâu thức với chúng con.
Ông bà Tú cười. Một chốc im lặng, bỗng ngoài cửa có tiếng gõ.
- Ai?
- Tôi!
Ông Tú gọi:
- Nhỏ ơi!
- Dạ.
- Mày ra xem ai gọi cửa.
Đèn điện phía ngoài bật sáng. Thằng nhỏ hỏi han chắc chắn, rồi mở toang hai cánh ra.
Một người mặt áo thâm, tay cầm mũ trắng tiến vào. Ông bà Tú và bọn bạn gái ngước mắt lên nhìn. Người kia nhanh nhảu đi vào, chào:
- Lạy hai bác ạ. Kìa các chị! Thưa hai bác, cháu đây ạ.
Mọi người cau mắt cho khỏi chói đèn để nhìn kỹ, thì đã thấy Lệ Dung rú lên một tiếng. Và ngay lúc ấy, người lạ mặt xưng danh một cánh mừng rỡ.
- Cháu Liêm Khê đây ạ. Cháu mới được tha về đây ạ.
Mười hai con mắt ngạc nhiên đổ đồn cả vào con người mặt mũi hốc hác, đen đủi. Cả nhà như lạc vía bay hồn... Liêm Khê nhìn Lệ Dung, nhìn mọi người, nhìn đồ bài trí... Đến cả ngọn đèn điện cũng lơ láo, tỏ ý lạ lùng...
Ngay từ hôm nghe tòa tuyên án chung thân, Liêm Khê thành người tuyệt vọng. Chàng nghĩ ngay đến hai người thân yêu nhất đời, là mẹ chàng và Lệ Dung. Với mẹ, chàng cam tội bất hiếu đã đành. Nhưng với Lệ Dung, không lẽ chàng để nàng lẻ loi suốt đời.
Chàng hiểu Lệ Dung quá. Chàng dù vật đổi sao dời, không tài nào làm thay bụng sắt đá của nàng được.
Vì thấy bao nhiêu điều khuyên nài đều vô ích, nên chàng phải nghĩ một kế là nói rằng mình chết. Như vậy, nàng mới tuyệt vọng và chịu đi lấy chồng.
Được mẹ bằng lòng cho thi hành kế ấy, Liêm Khê thấy như trút hẳn một nửa gánh nặng. Thỉnh thoảng chàng có thư về thăm nhà, nhưng bà Cử giấu ông bà Tú, và dần dần thưa đi lại trên Hà Nội.
Và cuối tháng Một này, Liêm Khê được ân xá về nhà.
Đến quê hương, chàng không khỏi ngậm ngùi về cảnh tang thương trong gia đình. Nhà chàng, bởi không có người ở, nên nó xiêu vẹo và dột nát. Chàng phải đến nhà người thím họ.
Bà thím đưa chàng ra đồng thăm mộ bà Cử. Bà thấy Liêm Khê gầy gò, thì khuyên chàng nen ờ nhà đề tầm bồ cho lại người. Nhưng chàng xin lên Hà*nội đề thăm ông bà Tú. Nhân nhắc đến Lệ Dung bà thím tấm tắc khen, nói:
- Cô ấy tử tế lắm. Từ khi anh bị đi đày, cô ấy ăn ở với đẻ rất chu đáo. Nhiều lần đẻ khuyên dỗ cô ấy nên đi lấy chồng, song cô ấy chỉ khóc, mà than thở với tôi rằng: “Anh Liêm Khê với cháu, tuy chưa làm lễ cưới xin gì cả, nhưng một lời hẹn cùng nhau là đủ nghĩa trăm năm. Nay anh ấy còn mẹ già, thì cháu được phụng dưỡng, trả nghĩa cho anh ấy. Một mai đẻ cháu trăm tuổi đi, thì một mình cháu ở đời, dù muốn nhớ lại anh Liêm Khê, cũng không làm thế nào được để gọi là ghi chút tình nữa”. Cả nhà cả họ ta quý cô ấy lắm. Mà thật, cô ấy coi đẻ như mẹ chồng, như mẹ đẻ nữa. Cô ấy rất là hết lòng với nhà ta. Có bận, cố ấy về ở với đẻ hàng nửa tháng. Đẻ thì nể, song càng trông thấy những sự tử tế của cô ấy, càng nhớ đến anh, nên vẫn khóc thầm, than thở cùng tôi. Đến năm đẻ mất, cô ấy đứng lên lo liệu ma chay rất chu đáo, làng nước ai cũng khen. Không ngờ một người học chữ tây, lại giỏi giang công việc đến như thế.
Liêm Khê đáp:
- Học chữ gì thì chữ, chứ cái đức hạnh là do tính trời sinh ra.
- Nào ai biết đâu thế. Chính tôi vẫn tưởng các cô giáo, đã đi học, thì nội trợ còn biết gì. Nhưng cô Lệ Dung thì từ cách cư xử với bà con, cho đến cách giao thiệp với làng nước, ai cũng phải tâm phục. Từ khi đẻ mất về sau, cô ấy về nhà có một lần, mà trông cô ấy buồn rưn rứt, chưa thấy người đã thấy nước mắt.
Liêm Khê cảm động, thở dài, không đáp. Người thím lấy vạt áo chùi lệ:
- Giá anh không mắc phải tai vạ, có phải gia đình vui vẻ biết bao nhiêu không! Đến lúc hấp hối, đẻ nắm tay cô ấy mà rằng: “Tôi không ngờ nhà tôi có phúc mà lại được gặp chị. Tiếc tôi thông lấy gì đền ơn chị được”. Anh nên biết mùa hè năm ấy, bệnh thời khí phát ra dữ lắm. Số mệnh người ta như trứng để đầu đẳng. Nhưng cô ấy bạo và liều quá, cứ ở cạnh đẻ để hầu hạ. Họ hàng không ai muốn để cô ấy đến gần, nhưng cô ấy nhất định không nghe. Mà may làm sao, trời xui khiến độ ấy cô ấy lại về thăm đẻ. Lúc đưa đẻ ra đồng, cô ấy tuy không khăn ngang áo xô, vì đẻ trối lại thế, nhưng cô ấy khóc lóc thảm thiết nhất. Bây giờ nghĩ lại, tôi thương cô ấy quá. Thật là một người hiếm có ở đời.
- Thế nhà ta có năng đi lại trên nhà cô ấy hay không?
- Từ khi có tin anh chết, thì mới đầu đẻ hay lên Hà Nội, để khuyên cô ấy. Nhưng rồi đẻ cũng thưa đi. Sau khi đẻ mất thì họ nhà ta, năm thì mười họa mới có người qua thăm, vì anh tính, ai cũng bận cả.
Liêm Khê thở dài:
- Thì ra cũng không ai biết đích cô ấy còn ở vậy hay đã đi lấy chồng!
- Cứ như tôi, tôi cho rằng không bao giờ cô ấy lấy ai nữa. Nhưng mới tháng trước có người nói cô ấy đã kết hôn với một ông đốc-tờ nào từ dạo tháng Tám vừa rồi.
Liêm Khê ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi nói:
- Ra đến tận năm nay mới lấy chồng kia đấy! Nếu vậy đáng mừng cho cô ấy. Chứ nếu đến bây giờ mà cô ấy còn chưa lấy ai, thật cháu ân hận không sao xiết được. Thế là cô ấy thương yêu cháu lắm đấy.
- Nhưng đó là tôi nghe nói, chứ không lấy gì làm đích xác. Nếu ngộ cô ấy chưa lấy ai, thì anh làm thế nào?
- Có lẽ nào!
- Không, tôi nói ví dụ thế.
- Cháu sẽ lánh đi một nơi, không cho cô ấy biết là cháu còn sống, đã được về.
- Nhưng giấu sao được mãi. Tài nào tin này không đến tai cô ấy.
Liêm Khê cười, lắc đầu:
- Thím nghĩ thế là lầm. Nếu cô ấy không thấy mặt cháu thì không khi nào tin rằng cháu còn sống.
- Nhưng nếu cô ấy chưa lấy ai thì anh có muốn kết hôn với cô ấy nữa không?
Liêm Khê lắc đầu:
- Không. Cháu không lấy cô ấy nữa là phải. Một là từ trước đến sau, cháu vẫn khuyên cô ấy theo ý cháu. Và bây giờ cháu tay trắng, lấy gì mà sống. Cô ấy mắc vào cháu thì lại khổ một đời. Bao giờ cháu cũng yêu quý cô ấy, mà càng yêu quý, cháu càng muốn cô ấy được sung sướng. Nếu cô ấy kết duyên với thằng tù thì còn gì là hạnh phúc nữa.
- Anh nói phải.
- Vâng, cho nên bổn phận của cháu là phải đến chào ông bà Tú. Hôm nay cháu đi chơi chỗ họ hàng, rồi cháu đáp chuyến xe lửa đêm lên Hà Nội. Từ nay, cháu vẫn coi ông bà Tú như trước, và đối với vợ chồng cô Lệ Dung, cháu sẽ thân mật như anh em ruột.
- Ban nãy, anh nói không muốn để cô ấy biết anh còn sống, thì tôi tưởng anh còn nên lại nhà cô ấy làm gì?
- Dù thế nào, cháu cũng không thể không lên thăm ông bà Tú được. Nếu cô Lệ Dung có gặp cháu, cháu giảng giải phải trái, tự khắc cô ấy hiểu bụng cháu. Và người con gái đã có chồng, thì gặp người cũ, khi nào thân yêu được như trước. Ái tình của con người ta có hạn; yêu người nọ thì nhạt người kia. Vả cháu có mong cô ấy yêu cháu nữa đâu. Dù cô ấy lại đem bụng yêu cháu, thì rồi cháu lánh đi là xong.
- Cho nên anh phải liệu chỗ đó. Thím sợ nhỡ tự nhiên anh lại gieo cho cô ấy một mối thương tâm.
Tối hôm ấy, Liêm Khê đáp xe lửa đêm lên Hà Nội. Sáu bảy năm trời ly biệt, nay lại được trông thấy cảnh cũ, nên chàng hồi tưởng những buổi cùng ai đi về năm xưa. Con tầu vào cầu sông Cái, Liêm Khê ngó cổ ra, ngắm rặng đèn điện ở bờ sông như một dây hạt ngọc, nhà cửa san sát như bát úp. Chàng nhìn sang bên phải, nhìn sang bên trái, đoán phỏng không biết chỗ nào là nhà chồng Lệ Dung bây giờ. Tuy vậy, lòng chàng cũng hồi hộp. Khi xe lửa xuống dốc phố Cửa Đông, Liêm Khê nhìn về bên trái, chỗ phía phố ông bà Tú, thấy bây giờ quang quẻ hơn xưa. Ra khỏi ga, Liêm Khê thuê xe đi, nhìn hai bên phố, thấy bề ngoài có vẻ thịnh vượng, nhà cửa đẹp, đèn điện nhiều, đường nhựa phẳng lì, lại thêm có đường xe điện mới. Nhiều phố, trước là cái ngõ hẻm tối om, nay đã thênh thang, trở nên sáng sủa.
Đến nhà ông bà Tú, Liêm Khê trả tiền xe, rồi đứng ngoài, tần ngần nghĩ ngợi. Chàng ngại, không biết ông bà Tú có còn đây, hay đã dọn đi chỗ khác. Nếu vậy chàng sẽ hỏi thăm ai? Chàng vào nhà ai ngủ nhờ đêm nay? Chàng là phạm nhân mới được tha, mà chưa chi đã lang thang suốt đêm ở phố, thì liệu, có được yên thân nữa chăng?
Liêm Khê liền áp tai vào khe cửa để nghe, nhưng không thấy gì cả.
Chợt chàng nghĩ đến Hải Ngọc. Hay là đến nhà bạn cũ? Hai anh em bạn, khi một người giầu sang, một người nghèo hèn, khó lòng giữ được tấm tình thân thiết xưa. Nhất là Liêm Khê bây giờ lại là một người nguy hiểm cho chúng bạn. Các bạn cũ sẽ hất hủi, sẽ lờ hẳn đi, hoặc ai còn chút lương tâm, thì cũng tiếp chàng một cách nhạt nhẽo, cho chàng hiểu mà tự thoái.
Vừa suy tính như thế, bỗng chàng thấy tiếng người nói xì xào trong nhà. Rồi chàng nghe rõ ràng bà Tú gọi, bèn mừng quýnh và gõ cửa.
Lúc bấy giờ, trống ngực chàng đánh dồn. Chàng tưởng tượng khi vào đến trong nhà, không khéo ông bà Tú không nhận ra nữa, vì chàng gầy và đen hẳn đi. Chàng như bộ xương bọc da, như con ma ở dưới âm ty hiện lên. Cánh cửa mở toang ra, Liêm Khê trông thấy lố nhố những người và đồ đạc trang hoàng có vẻ khác thường nên bỗng chột dạ. Nhưng một sức mạnh tự nhiên làm chàng chạy thẳng vào trong chào ông bà Tú.
Liêm Khê thấy mọi người ngơ ngác nhìn mình, bèn xưng danh. Lúc trông rõ trong bọn con gái có Lệ Dung đứng đó, thì chàng vừa mừng vừa hối. Chàng đứng lặng, không nói thêm được câu nào.
Lại khi nghe thấy Lệ Dung rú lên, chàng cho là có lẽ nàng bị xúc động mạnh, hoặc vui quá, hoặc sợ quá vì đột nhiên thấy một việc không ngờ.
Khi cả nhà nhận rõ là Liêm Khê, ông Tú mừng cuống quýt:
- Thật hay là chuyện chiêm bao đây!
Liêm Khê trông con mắt ngơ ngác của mọi người như còn thấy ngờ vực, sợ hãi, bèn nói:
- Cháu thật! Liêm Khê thật đây! Cháu được tha về đây. Cháu chưa chết.
Bỗng mối tình xưa chồm dậy trong lòng Lệ Dung. Nàng nức nở khóc. Nhưng ông Tú như điên như cuồng, đứng dậy, ôm chầm lấy Liêm Khê, đặt ngồi xuống ghế:
- Mai, tôi cho em Dung đi ở riêng, anh ạ.
Liêm Khê như nghe tiếng sét, run lên. Cả đoạn đời cũ như phừn phựt diễn rất mau trong óc chàng. Chàng ứa nước mắt. Và trong khi chàng còn nghẹn ngào, thì Lệ Dung xua tay nói với cha:
- Xin thầy me hãy hoãn lại. Thầy me hoãn lại cho con được nhờ.
Cả nhà nhìn Lệ Dung. Một phút yên lặng. Mọi người lại nhìn Liêm Khê. Ai nấy đợi ở chàng một câu biểu đồng tình.
Nhưng Liêm Khê, mặt vẫn nghiêm nghị, cũng xua tay, nói:
- Không, Lệ Dung chớ ngại. Không nên vì tôi mà ngăn trở việc vui mừng. Không ngờ tôi được hân hạnh dự vào cuộc vui này.
- Không, xin thầy hãy cho mời anh Hải Ngọc lại đây ngay. Nhất định con hoãn.
Liêm Khê ngạc nhiên nhìn mọi người, ông Tú mỉm cười, nói:
- Em Dung sắp kết hôn với Hải Ngọc, anh ạ.
Liêm Khê mừng rỡ, reo lên:
- À! Thế thì còn gì hơn! Từ thủa bé, cháu chưa được khoan khoái trong lòng như bây giờ.
Rồi quay lại nói với Lệ Dung:
- Tôi mừng cho chị! Tôi hiểu bụng chị lắm. Ở nhà quê tôi, nhiều người đã nói chuyện cả rồi. Nay thực trời không phụ bụng chị, se cho chị làm bạn với Hải Ngọc.
Lệ Dung òa lên khóc to, đáp:
- Không! Không! Tôi đau đớn lắm! Tôi phân vân lắm. Tôi nhắm mắt kệ cho trời đưa đi. Tôi mặc kệ đời tôi.
Nói đoạn, nàng run lên cầm cập như bị sốt rét. Nàng lên gác nằm, lấy dầu xoa, lấy chăn đắp, rồi rên.
Sáng hôm sau, mới độ hơn bốn giờ, Lệ Dung đã mở cửa sân gác ra nhìn.
Trời mới rạng đông. Một cái ánh sáng lờ mờ xanh như còn muốn bao phủ mãi các cảnh vật.
Bỗng đằng đông lộ rõ một vừng mây da cam. Những tia sáng tóe như hình nan quạt ánh xa dần. Mây đổi ra màu đỏ ửng. Gió vi vút, lạnh buốt.
Cái bóng lệch lạc của mái nhà bên cạnh đã vẽ rõ ra trên mặt sân.
Lệ Dung, đầu tóc rối lung tung, chống tay vào má, buồn rười rượi.
Nàng nghĩ đến thì giờ đi mau chóng mà bồn chồn trong lòng. Đêm qua, ông Tú có cho mời Hải Ngọc đến hay không, nàng mê đi, thành cũng không biết. Liêm Khê có ngủ lại hay không, nàng cũng không hay. Ngày hôm nay, chốc nữa, không biết đám cưới có được hoãn không? Các bạn gái có còn ở lại hay ai nấy thấy có việc rẳc rối đều về cả? Không rõ cha mẹ nàng đã bàn tính, quyết định cho nàng ra sao? Nên lấy Liêm Khê hay lấy Hải Ngọc.
Lệ Dung muốn xuống nhà dưới, đánh thức mọi người dậy, để hỏi han tình hình công việc, nhưng suy đi xét lại, nàng thấy chán ngán. Thôi đành nhắm mắt đưa chân, biết hay không biết cũng vậy. Lúc này, nàng muốn được bạn bè an ủi, nhưng an ủi cái gì? Số người ta như thế nào, trời đã định trước cả, mình mong người an ủi là mình tự muốn lừa dối lòng mình. Lời an ủi chỉ có ích cho những tấm linh hồn nhu nhược. Vả ai biết mình đau đớn ra sao, vì ai ở địa vị mình mà rõ được? Bỗng có tiếng gọi. Ba cô bạn đã dậy, trông thấy Lệ Dung, cùng ngạc nhiên nói:
- Ồ gớm! Thức cả đêm đấy à?
Lệ Dung khẽ gật, thẫn thờ vẫy bạn lên thang.
- Khiếp, trông chị như người ốm. Hai mắt đã thâm quầng!
Thu nhìn cái gối ở giường.
- Chị ấy khóc, cái gối áo kia lồng ra ngoài màu hoa đào đã bị hoen ố khắp cả!
Thắm hỏi:
- Thế nào? Chị nghĩ thế nào? Ngày hôm nay chị có cho chúng tôi được ăn cỗ ngon không? Thôi đi rửa mặt và trang điểm kẻo muộn!
Lệ Dung lắc đầu:
- Xin ba chị tha lỗi cho.
Nói xong, nàng ôm mặt khóc:
- Trên đường đời, có người đi một quãng là tới ngay chỗ mình định đến; có người phải đi lâu mới tới đích. Tôi chưa đến lúc được trông thấy đích mà quãng đường tôi đi, nó khúc khuỷu chứ không phắng phiu như quãng đường của mọi người.
- Sao chị cứ nói vậy cho thêm rầu lòng.
- Các chị ngẫm kỹ mà xem. Lần này là lần thứ hai, cuộc hôn nhân của tôi bị rắc rối. Bây giờ bụng tôi như mớ bòng bong. Tôi không biết nên lấy Liêm Khê hay lấy Hải Ngọc!
Ba cô bạn im thin thít, trầm ngâm. Một lát, Oanh thở dài, nói:
- Chị hỏi như thế, chúng tôi thật khó trả lời. Chúng tôi không ngờ chị đã nghĩ đến điều ấy. Chị vào địa vị khó xử quá.
- Vậy nhờ các chị giải quyết hộ.
Thu bùi ngùi nói:
- Chị nên lấy Liêm Khê.
Thắm lắc đầu:
- Chị Thu vốn giàu tình cảm, nên mới nghĩ thế. Nhưng theo tôi thì chị nên lấy Hải Ngọc là phải.
Oanh cười:
- Bởi vì chị Thắm là người quả quyết, hay dụng lý. Tôi thì xin chịu, không biết trả lời sao cả. Vả tôi tưởng chị nên nghĩ kỹ, rồi tự quyết định, vì không ai hiểu mình hơn mình.
Lệ Dung hỏi:
- Đêm qua, anh Hải Ngọc có đến hay không?
- Không, vì ông không cho gọi. Anh Liêm Khê cũng không ngủ nhà.
- Anh ấy đi đâu?
- Không rõ. Anh ấy nói chuyện với ông nhà lâu lắm. Nhưng anh ấy không ngủ nhà, hẹn bảy giờ hôm nay lại đến, có nhắn chị không nên vì anh ấy mà làm rối dây duyên với Hải Ngọc.
Lệ Dung lắc đầu. Một lát, nàng hỏi Thu:
- Thầy tôi có định cho mời Hải Ngọc đến không?
- Không.
Nàng nhăn nhó:
- Thế thì hại tôi quá. Nhờ chị Thắm làm ơn lại nhà anh ấy, nói chuyện này hộ tôi. Chị đừng bảo rằng hiện giờ tôi phân vân gì cả.
- Vâng, tôi đi ngay. Chắc anh ấy đến đây tức thì.
- Phải, vì tôi muốn nói chuyện với cả Liêm Khê lẫn Hải Ngọc.
- Nhưng trong hai người ấy, chị chọn ai, chị đã định chưa?
Lệ Dung cau mặt, đáp:
- Khốn nạn! Tôi đã bảo bụng tôi bây giờ rối lên, còn nghĩ ra điều gì nữa. Tôi tùy Liêm Khê và Hải Ngọc định hộ.
Oanh nói:
- Chị để tùy thế không được, ai chẳng ích kỷ. Sẽ có cuộc lôi thôi to, vì ai chẳng yêu quý chị, ai chẳng muốn lấy chị. Liêm Khê không muốn nối lại duyên xưa thì đến làm gì? Hải Ngọc không muốn kết nghĩa trăm năm với chị, sao định ngày hôm nay?
Thu nói:
- Cần gì chị phải ra cho các anh ấy một vấn đề cho khó giải quyết. Tôi tưởng chị cứ từ chối phắt Hải Ngọc, vì đối với Liêm Khê, cái tình chị còn sâu hơn. Và chuyến này dù có được yên thân, tất Liêm Khê bị nghèo khổ long đong. Nếu chị không lấy anh ấy thì anh ấy tìm đâu được người vợ xứng đáng nữa.
Thắm cãi:
- Đối với Hải Ngọc, chị vừa chịu ân vừa có tình, vả lấy Hải Ngọc lại là nghe lời Liêm Khê kia mà. Nếu chị không lấy Hải Ngọc có lẽ Hải Ngọc không lấy ai nữa đâu.
Lệ Dung giục:
- Thôi, chị Thắm đi ngay cho. Đừng bàn thêm một lời nào, vì những lời của các chị chỉ là vò mớ bòng bong của tôi cho thêm rối.
- Tôi xin đi. Nhưng chị phải trang điểm mau, và xuống nhà cho ông bà trông thấy được vui lòng.
Thắm xuống gác, Oanh nói với Lệ Dung:
- Chị để cho hai người tranh nhau việc hôn nhân, không khéo thành thù hằn to đấy. Tôi ngại lắm. Tôi vừa nói người ta ai chẳng ích kỷ, ai chịu nhường, nhất là trái tim của một người yêu, sao chị quẫn trí thế?
- Thế thì lấy ai, cho lương tâm khỏi cắn rứt, cho ân ái được vẹn toàn.
Nối lời Lệ Dung, Thu hỏi Oanh:
- Như chị, chị cũng phải góp ý kiến với chị ấy mới được chứ?
- Cứ kể về việc hôn nhân chị Lệ Dung, trời cũng quả cay độc thực. Đối với lương tâm đã đành, lại còn dư luận nữa. Đó, mới có hai chị Thu và chị Thắm, mà mỗi người đã một ý, nữa là còn bao nhiêu người khác. Vậy tôi tưởng nên đem cái tâm sự thắc mắc này mà hỏi rõ nhiều người. Giải quyết nổi không phải công việc trong chốc lát. Mà nếu không giải quyết xong, tôi như chị, tôi đi tu.
Lệ Dung cười chua chát Thu nói:
- Cần gì phải thế! Việc gì mình tự hủy hoại thân mình. Đi tu là nhu nhược, là làm đời mình thành vô ích cho người khác, là làm đời mình không có nữa. Đã đi tu thì sống cũng như chết.
Oanh lườm:
- Gớm, làm gì mà thốc một thôi một hồi thế?
Lệ Dung thở dài, can bạn:
- Không, chị Thu nói phải đó. Đi tu cũng như tự tử, là hèn nhát.
Thu đắc trí:
- Phải, mình làm gì nên tội, mà đày đọa thân mình cho khổ sở. Chị ấy chỉ hỏi ta rằng trong hai người, nên lấy người nào, chứ có hỏi ta cách làm thế nào đâu.
Oanh nói:
- Nhưng hình như chị coi Liêm Khê hơn, nên thoạt thấy anh ấy về, thì lời nói đầu của chị là xin hoãn ngay đám cưới lại.
Lệ Dung lắc đầu:
- Không, tôi coi hai người ngang nhau.
- Nếu chị coi hai người ngang nhau thì rồi để hai người tự xử với nhau cũng được. Ai lấy được chị thì chị lấy người ấy.
Câu chuyện đang vui, bỗng bà Tú dậy. Bà thấy mấy chị em bạn đang lao xao bàn tán, thì bảo Lệ Dung:
- Con mời hai chị xơi nước đi. Đêm qua mẹ thức khuya, vì anh Liêm Khê kể chuyện anh ấy trong mấy năm vừa rồi nghe thương quá.
Ông Tú cũng vừa rửa mặt xong, ông ngồi chống tay lên bàn nghĩ ngợi. Lệ Dung động lòng thở dài, hỏi:
- Thưa thầy, thầy nghĩ thế nào cho con chưa?
- Nghĩ gì?
- Con xin hoãn đám cưới này lại.
Ông Tú thừ mặt, không đáp. Bỗng một chiếc xe đỗ ở ngoài cửa, Thắm lọc cọc chạy vào, hớt hơ hớt hải nói:
- Cả hai người cùng đến, đi xe sau.
Lệ Dung bâng khuâng, hỏi:
- Ai với ai?
- Liêm Khê với Hải Ngọc. Tôi vừa đến nhà Hải Ngọc, đã thấy Liêm Khê ở đó rồi.
Lệ Dung hỏi dồn:
- Chị có thấy các anh ấy định thế nào không?
Thắm nhăn mặt, lắc đầu đáp:
- Việc này rồi càng khó. Rắc rối lắm. Tôi không ngờ lại xoay ra như thế.
Dứt lời, Liêm Khê và Hải Ngọc đã đến cửa. Hai người vẫn vẻ thân mật xưa, hấp tấp đi vào.
Hải Ngọc tranh đi trước, vừa chào ông bà Tú và mọi người, đã nói ngay:
- Thưa ông bà, con xin đồng ý với Lệ Dung là xin hoãn đám cưới.
Câu nói quả quyết và đột ngột, làm cả nhà trố mắt lên nhìn.
Song Liêm Khê đã bắt lời bằng một giọng kẻ cả:
- Anh xử thế, tôi ân hận lắm. Xin anh cứ làm lễ thành hôn với Lệ Dung hôm nay.
Hải Ngọc xua tay:
- Không, Lệ Dung là vợ anh.
Ông Tú ngắt lời:
- Thế nào? Hai cậu cho tôi nghe đầu đuôi câu chuyện.
Hải Ngọc nói:
- Con muốn anh Liêm Khê vẹn lời ước xưa.
Liêm Khê nói:
- Con muốn anh Hải Ngọc không vì con mà lỡ việc vui mừng.
Ông Tú cau mặt, thở dài. Bà Tú cảm động hơn, ứa nước mắt. Trong bốn chị em bạn gái đang đứng im thin thít, bỗng thấy tiếng sụt sịt của Lệ Dung.
Liêm Khê nói tiếp:
- Nếu không có tôi, thì chị đâu có việc lôi thôi này. Vậy lỗi tại tôi. Cho nên xin anh cứ làm lễ cưới. Tôi được dự, đã là may mắn cho tôi lắm rồi.
Từ trước đến sau, tôi vẫn khuyên Lệ Dung lấy chồng, bây giờ tôi được thấy Lệ Dung lấy anh, tôi thỏa hy vọng lắm.
- Nhưng giá không có tôi, thì ngày nay anh được về, ắt anh kết hôn với Lệ Dung để vẹn tấm tình xưa. Tôi không có phép ngăn trở, vì tôi chưa cưới.
Ông Tú nói:
- Hai cậu đối với nhau bằng một lòng trung hậu không ngờ, làm cho tôi phân vân quá.
Lệ Dung ôm mặt vẫn khóc, vì nàng còn phân vân bằng mười. Nàng càng quý, càng trọng, càng thương cả hai người, nên chỉ có thể lấy nước mắt ra để làm đỡ sự đau đớn nó đang giày vò cái tâm sự vò tơ.
Liêm Khê nói:
- Tôi muốn Lệ Dung sung sướng. Anh không nên bắt buộc Lệ Dung phải khổ vì tôi. Tôi không có quyền lấy Lệ Dung nữa.
- Lệ Dung lấy anh, tôi chắc không cho làm khổ. Tôi hiểu bụng Lệ Dung lắm.
- Không! Không khi nào tôi mong lấy Lệ Dung, là người vợ sắp cưới của anh.
- Tôi cũng vậy, không khi nào tôi mong lấy Lệ Dung, là người vợ sắp cưới của anh.
- Anh thử hỏi hết cả mọi người xem theo lý thì Lệ Dung lấy tôi có được không, mà anh nghĩ quẩn thế?
- Chính anh nghĩ quẩn, vì theo tình thì tôi không lấy Lệ Dung được.
- Liêm Khê này có đủ lương tâm làm cho anh và Lệ Dung không phải nghĩ tới cái tên Liêm Khê nữa.
- Thì tôi cũng đủ can đảm để cho cái tên Hải Ngọc không đến tai anh và Lệ Dung.
- Anh phải lấy Lệ Dung.
- Không! Anh phải lấy Lệ Dung.
Thấy câu truyện trở nên gay go, ông Tú ôn tồn nói:
- Tôi không biết nghĩ thế nào cho khỏi phụ bụng của hai cậu!
Hải Ngọc nói:
- Con không lấy Lệ Dung, thưa ông ạ.
Liêm Khê cũng nói:
- Con cũng không lấy Lệ Dung. Con chỉ xin hai bác nhận con làm con nuôi.
Hải Ngọc quay lại phía Lệ Dung:
- Có anh Liêm Khê về, Lệ Dung phải lấy anh ấy.
Liêm Khê cũng quay lại phía Lệ Dung:
- Lệ Dung không nên vì tôi về mà không lấy Hải Ngọc.
Nói đoạn, chàng đứng phắt dậy chạy ra cửa. Hải Ngọc cũng chạy theo.
Ông Tú lập tức níu áo hai người, hỏi:
- Khoan, các cậu đi đâu?
Liêm Khê đáp:
- Con đi để việc cưới thành.
Hải Ngọc nói:
- Con đi để việc cưới không thành.
Ông bà Tú bối rối, nói:
- Tôi để cho hai cậu tùy ý, tôi quẫn trí, không thể bàn giúp được.
Bỗng ba người bạn gái gọi:
- Chị Lệ Dung, chị lên tiếng đi.
Mọi người lắng tai nghe. Lệ Dung chấm mắt, đứng dậy, rồi lặng một lúc, Lệ Dung lại khóc.
Oanh nói:
- Chị nghĩ thế nào? Chị phải góp ý kiến vào với các anh ấy mới được
Lệ Dung vừa thút thít, vừa nói:
- Hai anh cùng đáng phục. Hiện nay, trong lòng tôi như đương qua một cơn phong ba.
Liêm Khê nói:
- Chị phải nhớ lời tôi khuyên ngày trước. Tôi giả vờ báo tin chết, là tôi muốn chị quên tôi...
Hải Ngọc ngắt lời:
- Nhưng anh vẫn còn sống. Vậy cái chết đã không là sự thực, thì lời khuyên cũ cũng vứt đi, không đáng kể.
Lệ Dung càng thổn thức, nói:
- Hai anh cũng còn không giải quyết xong việc này, huống chi là em, em biết nói năng thế nào bây giờ.
Nói xong, nàng ôm mặt khóc.
Rồi Liêm Khê và Hải Ngọc chào ông bà Tú và mọi người, cùng tranh nhau ra về, và cùng ấn nhau trở lại.
Ông Tú không dám giữ lại nữa. Ông chỉ lắc đầu nhìn theo. Ông đã thấy hai nét mặt quả quyết quá đến nỗi ông phục. Ông không nỡ làm giảm sự đẹp đẽ của hai cử chỉ quân tử hiếm có ấy.
Ông quay lại, nhìn bà, nhìn Lệ Dung. Ông thở dài. Trên má ông, từ từ chảy xuống hai giòng long lanh.
Và thấy Lệ Dung gục mặt xuống bàn, hu hu khóc, bà Tú thương con, sụt sịt chấm mắt. Thu, Oanh, Thắm cùng nhìn nhau mà giọt lệ chạy quanh.
Một lát, Oanh lắc đầu bảo hai bạn:
- Từ thuở bé, bây giờ tôi mới được thấy câu chuyện này là một. Thật là một thiên lệ sử. Tôi phải đăng báo để mở cuộc trưng cầu ý kiến mọi người, họa mới giải quyết cho chị Lệ Dung nên lấy Liêm Khê hay lấy Hải Ngọc.
Lệ Dung ngẩng đầu dậy, chán nản nói:
- Tôi ngẫm cuộc nhân duyên của người ta như một cuộc xổ số. Ai nhiều phúc thì trúng số độc đắc, mà phần người được trúng các số khác vẫn là ít. Biết bao nhiêu người bỏ đồng bạc ra mua vé mất toi. Tôi đây cũng ví như người không trúng số nào cả.
Thắm ái ngại cho bạn, khuyên nhủ:
- Nước chảy thì bao giờ cũng vẫn chảy, hơi đâu chị cứ than vãn nước chảy cho hoài hơi. Tôi như chị, tôi quyết lập lại cuộc đời. Hết hy vọng cuộc xổ số này, ta hy vọng vào cuộc xổ số khác....
Lệ Dung lằc đầu, ngắt lời:
- Thôi, tôi cảm ơn các chị. Các chị đừng nghĩ đến cuộc hôn nhân của tôi nữa. Mỗi lần sắp cưới, là một lần nước mắt tràn trề!
Rồi không giữ nổi sự động tâm, nàng lại gục đầu xuống bàn, thổn thức, thốt lên những tiếng thảm thiết, não nùng.
HẾT