- 20 - Bác sĩ tâm lý giả hiệu

Ngay sau khi được tòa chấp nhận, ngày nào tôi cũng gọi cho ba để xem Valentina và Stanislav đã chuyển ra ngoài chưa, nhưng câu trả lời của ông lúc nào cũng là, ‘Rồi. Chưa. Có lẽ. Ba không biết’

Họ đã chuyển vài món đồ đạc đi, nhưng vẫn còn để lại kha khá. Họ ở ngoài một đêm hay một ngày gì đó rồi lại quay trở lại. Ba tôi không biết họ đi đâu, ở đâu hay khi nào trở lại. Hành tung của họ hoàn toàn bí ẩn. Valentina không còn nói chuyện với ông khi đụng mặt ông ở cầu thang hay trong bếp - ả thậm chí còn không thèm để ý đến sự tồn tại của ông. Stanislav thì nhìn ra chỗ khác, miệng huýt sáo lạc điệu.

Cuộc chiến tranh lạnh này còn tệ hơn cuộc chiến ném vào nhau những lời mắng chửi. Ba tôi bắt đầu dao động.

‘Có lẽ ba sẽ cho cô ta ở lại quá. Cô ta không hẳn là người xấu, Nadia. Cũng có vài điểm tốt đấy chứ. Chỉ là thỉnh thoảng có vài ý tưởng sai lầm.’

‘Ba à, đừng có ngốc như vậy. Ba không thấy mình đang mạo hiểm tính mạng hay sao? Dẫu cô ta không đích tay giết ba, cứ như vậy mãi thì ba cũng bị đau tim hay đột quỵ mà thôi’

‘Hừm. Có thể. Nhưng chẳng phải chết trong tay người mình yêu còn hơn chết một mình hay sao?’

‘Ba à, làm ơn đi. Sao ba có thể tưởng bở rằng cô ta yêu ba được? Hãy nhớ đến cách cư xử của ả đối với ba trước giờ, những điều ả nói, những lần ả đuổi đánh, quát nạt ba’

‘Đúng vậy, đây chính là nhược điểm tính cách phổ biến của tinh thần Nga, họ luôn có xu hướng lạm dụng bạo lực mà.’

‘Ba à, chúng ta đã phải vất vả bao nhiêu mới có được lệnh huấn thị của tòa án, giờ ba đột nhiên muốn đổi ý sao? Vera sẽ nói gì?’

‘À, Vera. Nếu Valentina không giết ba thì chắc Vera sẽ ra tay’

‘Không ai giết ba cả, ba à. Ba sẽ sống lâu trăm tuổi và viết xong quyển sách của mình.’

‘Hừm. Đúng.’ Giọng ông trở nên vui hơn. ‘Con biết không, có một sản phẩm mới rất đáng chú ý trong Thế chiến thứ hai: máy kéo kết hợp. Người Pháp nghĩ ra đấy, rất xuất sắc, vừa tao nhã lại vừa khéo léo.’

‘Ba à, làm ơn nghe kỹ này. Nếu bây giờ ba quyết định ở với Valentina, con sẽ bỏ mặc ba luôn. Lần sau đừng có gọi cầu cứu con hay Vera nữa.’

Tôi giận tới mức hôm sau không thèm gọi cho ba, nhưng chiều muộn ngày hôm đó ba gọi cho tôi.

‘Nghe này, Nadezhda!’ ba tôi gào lên trong điện thoại, giọng lắp bắp vì vui sướng. ‘Kết quả thi GCSE[link=#id11]*[/link] của Stanislav. Tiếng Anh điểm B! Nhạc điểm B! Toán điểm C! Khoa học điểm C! Kỹ thuật điểm C! Lịch sử điểm D! Tiếng Pháp điểm D! Chỉ được điểm A môn Tôn giáo thôi!’

Tôi có thể nghe văng vẳng tiếng Stanislav phản đối ở bên ngoài, và lời trêu chọc của ba tôi, ‘Điểm C! Ha ha! Điểm C!’

Tôi còn nghe thấy tiếng rít thất thanh khi Valentina xông vào vòng chiến, rồi tiếng đồ rơi vỡ và điện thoại nín bặt. Tôi thử gọi lại nhưng nhận được tín hiệu bận. Hết lần này đến lần khác. Tôi bắt đầu hốt hoảng. Sau khi chuông reo cả hai mươi phút mà không có ai trả lời, tôi mặc áo choàng rồi chộp lấy chìa khóa xe. Tôi phải đi cứu ba mới được. Tôi thử gọi lại lần nữa thì lần này ba tôi nhấc máy.

‘Chào, Nadezhda hả? ừ, thật may vì chúng ta đã biết được sự thật. Tên bác sĩ tâm lý viết bản đánh giá IQ là đồ dỏm. Stanislav không phải là thiên tài, thậm chí còn không thông minh nữa. Chỉ là hạng xoàng thôi.’

‘Ôi Ba ơi...’

‘Không có lý do gì để biện hộ hết. Môn khoa học học bằng tiếng Anh, ừ, có thể nó chưa quen tiếng. Nhưng toán là bài kiểm tra trí tuệ thuần túy. Điểm C! Ha!’

‘Ba, ba ổn chứ? Hồi nãy con nghe tiếng đổ vỡ, là gì vậy?’

‘Ô, chỉ là vấp chút xíu ấy mà. Con biết đấy, cô ta không thể chấp nhận nổi sự thật này. Con trai cô ta không phải là thiên tài, nhưng cô ta không tin’

‘Stanislav và Valentina còn ở đó với ba không?’

Tôi muốn ông im miệng trước khi ả đập cho ông một trận.

‘Không, ra ngoài rồi. Đi mua sắm.’

‘Ba à, tòa án chấp thuận cho ba đuổi họ đi hơn hai tuần nay rồi. Sao họ vẫn còn sống ở đó? Lẽ ra họ phải chuyển ra ngoài rồi chứ.’

Rõ ràng là Valentina có một cái ổ khác, thậm chí có thể là một căn nhà khác ở đâu đó nơi ả, Stanislav và chiếc máy photocopy cư ngụ. Vì sao ả vẫn còn bám theo ba tôi?

‘Lúc thì ở đây, lúc thì không. Hôm đi, hôm về. Con biết đó, cô Valentina này không phải người xấu, nhưng cô ta không thể chấp nhận chuyện thằng bé không phải là thiên tài.’

‘Vậy cô ta đã chuyển ra ngoài hay chưa? Cô ta ở đâu?’

Im lặng thật lâu.

‘Ba à?’

Rồi ông khẽ lẩm bẩm với một chút tiếc nuối, ‘Điểm C!’

Vera đi nghỉ ở Tuscany vừa về nên tôi gọi báo cho chị biết những chuyện xảy ra trong hai tuần vừa qua. Tôi tả cảnh trong phòng xử án, bài phát biểu của Laura Carter, và cách ba tôi chỉ-ngón-tay buộc tội Valentina.

‘Hoan hô!’ Vera kêu lên.

Tôi kể luôn cả lời tuyên bố tình yêu hết sức kích động và khó hiểu của Valentina cùng buổi tiệc rượu mận ăn mừng của tôi và ba.

‘Em và ba đều ngà ngà say, sau đó ba bắt đầu kể về những ngày ông làm việc ở xí nghiệp Lưỡi cày Đỏ.’

‘À đúng rồi, Lưỡi cày Đỏ.’ Giọng già đời của Vera khiến tôi cảm thấy bất an, cứ như có chuyện gì không hay sắp tới. ‘Cô biết là cuối cùng họ vẫn bị lộ phải không? Một người nhờ họ sửa xe đạp đã tố cáo họ với NKVD. Giám đốc và hầu hết nhân viên bị đày đi Siberia’

‘Ồ không!’

‘May mắn là chuyện xảy ra khi ba đã đi rồi. Một người hàng xóm cũng giao nộp Anna và Viktor, và cuộc đời họ kết thúc ở nghĩa trang Babi Yar. Cô biết họ là người Do Thái mà, phải không.’

‘Em không biết.’

‘Cô thấy đấy, cuối cùng ai cũng bị phản bội cả.’

Tôi cứ nghĩ cuộc đời của ba mẹ là một câu chuyện hạnh phúc để kể lại, một câu chuyện của chiến thắng vượt lên mọi bi kịch, của tình yêu vượt qua mọi thách thức, nhưng giờ tôi nhận ra có những khoảnh khắc hạnh phúc thật ngắn ngủi cần phải nắm giữ và tận hưởng trước khi nó kịp trôi đi.

‘Vera à, em vẫn không hiểu được vì sao người ta dễ dàng phản bội nhau đến thế? Em nghĩ khi bị áp bức thì phải đoàn kết hơn mới phải.’

‘Không không, đó là một cách nhìn quá non nớt, Nadezhda à. Cô thấy đấy, đây là phần đen tối trong bản chất con người. Khi ai đó có quyền lực, những người thấp kém hơn luôn muốn tìm cách chiếm được cảm tình của họ. Nhìn cách ba nịnh nọt làm vui lòng Valentina đấy, ngay cả khi ba bị cô ả hành hạ. Nhìn cách đám chính khách đảng Lao động của cô quỳ gối thần phục’ (chị nói thành thần phụt) ‘bọn tư bản’ (chị nói thành tư bảng) ‘đám người lúc trước họ từng thề thốt phải lật đổ. Đương nhiên, chuyện như vậy không chỉ xảy ra trong đám chính khách, trong giới súc vật cũng vậy thôi.’

(Ôi, Bà Chị Lớn, sao chị khéo ngửi thấy những vết nhơ, những điều cặn bã, những chuyện xấu xa, những nguy hiểm tiềm tàng. Chị học từ đâu cái nhìn bi quan như vậy?)

‘Em không ủng hộ những chính khách đó, Vera.’

‘Tôi thì chắc chắn là không rồi. Mẹ cũng vậy, cô cũng biết mà.’

Đúng vậy, người mẹ với trái-tim-rộng-mở-yêu-món-bánh-bao-nhân-táo tống-thật-lực-thức-ăn-cho-tới-khi-vỡ-bụng-ra của tôi là một người ủng hộ cuồng nhiệt bà Thatcher.

‘Đừng nói mấy chuyện chính trị nữa, Vera. Có vẻ như chúng ta lúc nào cũng bất đồng với nhau’

‘Dĩ nhiên là một số chuyện ghê tởm thì tốt nhất không nên động đến làm gì.’

Thay vào đó, chúng tôi lập kế hoạch cho phiên tòa đang lặng lẽ nhích sau lưng chúng tôi rồi đột nhiên chỉ còn hai tuần nữa là tới. Vera và tôi đã bất giác thay đổi vai trò. Tôi giờ là bà Chuyên Gia Ly Dị, hay ít nhất tôi là người đảm nhận công việc liên quan đến vụ ly dị. Vera đóng vai bà Tống Chúng Về Quê. Chị đúng là một diễn viên hạng cừ. ‘Nadia, cốt lõi là phải lập kế hoạch cho kỹ càng.’

Vera ghé thăm phòng xử án, tìm hiểu ngọn ngành đường đi nước bước và làm quen với người gác cửa. Chị liên lạc với văn phòng của tòa án, đòi cung cấp phiên dịch cho phiên tòa, cách nói mập mờ của chị khiến họ nhầm tưởng chị là người đại diện cho bà Mayevska.

Tôi đi lên London tham dự phiên xử vì không muốn lỡ một trò vui. Vera và tôi hẹn gặp nhau trong một quán cà phê đối diện tòa nhà xử án ở Islington. Dù đã nói chuyện nhiều với nhau trong điện thoại, đây là lần đầu tiên chúng tôi gặp mặt nhau kể từ sau đám tang của mẹ. Chúng tôi nhìn nhau từ đầu đến chân. Hôm nay tôi ăn mặc chăm chút hơn hẳn, mặc áo vest Oxfam đang mốt, áo cánh trắng và quần đen. Vera mặt áo vest với nhiều nếp gấp kiểu cách và váy lanh màu nâu đất. Chúng tôi thận trọng cúi người tới trước và hôn gió vào bên má của nhau.

‘Thật tuyệt khi được gặp cô, Nadia’

‘Em cũng vậy, Vera’

Chúng tôi hết sức khách sáo và dè dặt.

Đến nơi khá sớm, chúng tôi chọn chỗ ngồi ở cuối phòng xử án, căn phòng ốp gỗ sồi ảm đạm, ánh mặt trời chiếu xiên qua những ô cửa sổ nằm quá cao nên không thể nhìn ra ngoài. Vài phút trước khi bắt đầu vụ xử, Valentina và Stanislav bước vào. Cách ăn mặc của Valentina đã khá hơn nhiều: không còn bộ áo vest xanh dương viền hồng nữa. Ả mặc váy trắng, áo vest với những họa tiết sao điểm màu trắng đen, cổ áo trễ làm lộ ra bầu ngực nhưng cắt may rất khéo để giấu đi vẻ ngồn ngộn phóng túng. Mái tóc ả uốn phồng, đầu ả đội một chiếc mũ trắng nhỏ đính hoa bằng lụa đen. Son và sơn móng tay đều đỏ sậm. Stanislav vừa cắt tóc, mặc đồng phục và thắt cà vạt của trường.

Vừa bước vào cô ả đã nhìn thấy ngay chúng tôi và khẽ rú lên một tiếng. Anh chàng tóc vàng đi cùng, có lẽ là luật sư của ả, nhìn theo ánh mắt ả, rồi hai người bàn bạc to nhỏ với nhau trong lúc tìm chỗ ngồi. Anh ta mặc một bộ vest cắt khéo và đeo cà vạt màu chói đến mức chúng tôi chắc chắn anh ta không xuất thân từ Peterborough.

Ai nấy đều cố gắng ăn mặc trau chuốt ngoại trừ ba thành viên hội đồng xét xử. Bọn họ bước vào ngay sau đó, mặc quần thụng cổ lỗ sĩ và áo vest nhàu nhò lỗi mốt. Ngay sau khi họ tự giới thiệu xong, viên luật sư của Valentina đứng bật dậy yêu cầu người phiên dịch cho thân chủ của mình. Hội đồng xét xử bàn bạc, viên thư ký cũng góp lời, sau đó một phụ nữ mập mạp với mái tóc uốn lọn bước vào từ cửa hông, ngồi ngay trước mặt Valentina và Stanislav rồi tự giới thiệu mình với hai người bọn họ. Tôi có thể nghe thấy tiếng bọn họ ồ lên ngạc nhiên. Lúc này viên luật sư lại đứng dậy lần nữa, chỉ về phía Vera và tôi đang ngồi ở cuối phòng xử, phản đối sự có mặt của chúng tôi. Phản đối của anh ta vô hiệu. Cuối cùng anh ta lại đứng dậy, làm một bài diễn thuyết hùng hồn dài dằng dặc về tình yêu giữa Valentina và ba tôi, rằng họ đã yêu nhau ngay từ cái nhìn đầu tiên tại một buổi lễ tại Câu lạc bộ Ukraina ở Peterborough, rằng ba tôi đã van vỉ xin cưới ả, gửi cho ả cả đống thư từ và những bài thơ tình nồng thắm - anh ta vung vẩy xấp giấy phô tô dày cộm - rằng họ sống hạnh phúc như thế nào cho đến khi hai đứa con gái - anh ta chỉ sang tôi và Vera - bắt đầu can thiệp vào.

Anh ta nói được chừng mười phút thì có tiếng ồn bên ngoài và một nhân viên tòa án cầm vài tờ giấy vội vã đi vào, đặt xấp giấy trước mặt viên chủ tọa. Ông ta đọc lướt qua rồi đưa sang cho hai ủy viên kia xem.

‘Và ông ấy lẽ ra sẽ đích thân đến đây để làm chứng cho tình yêu của mình đối với thân chủ của tôi, nếu không phải vì chứng viêm phổi, cộng với tuổi già sức yếu, đã cản trở khiến ông ấy không tới đây được ngày hôm nay’ Giọng của anh ta ngân vang đến cực điểm. Viên chủ tọa lịch sự đợi anh ta dứt lời rồi mới giơ tờ giấy mới nhận được lên.

‘Ông Ericson, bài phát biểu của ông lẽ ra đã thuyết phục được tôi’ ông ta nói, ‘nếu không phải ngay khi nãy chúng tôi nhận được bản fax từ luật sư của chồng bà Mayevska ở Peterborough với lá đơn ông ấy xin ly dị với thân chủ của ông’

Valentina định bật dậy, quay xuống chỗ tôi và Vera đang ngồi.

‘Đây là việc làm của con ả phù thủy độc ác này!’ cô ả cào vào không khí bằng những móng tay đỏ rực.

‘Xin hãy nghe, thưa ông’ cô ả chắp tay lại vừa như cầu nguyện, vừa như van xin ông chủ tọa, ‘tôi yêu chồng’ Nãy giờ bực bội vì không có dịp tham gia vào vở kịch, bà phiên dịch chen vào ngay:

‘Bà ấy nói hai chị em nhà này là những phù thủy độc ác. Bà ấy muốn nói là bà ấy yêu chồng’

Vera và tôi giữ im lặng và tỏ vẻ nghiêm nghị.

‘Ông Ericson?’ ông chủ tọa gọi.

Anh chàng mặt đỏ tới tận mang tai.

‘Tôi muốn xin nghỉ mười phút để bàn thảo với thân chủ.’

‘Cho phép’

Khi họ kéo nhau ra khỏi phòng xử, tôi nghe tiếng anh ta thì thầm rít lên với Valentina cái gì như’... bà đã biến tôi thành một thằng đại ngốc...’

Mười phút sau, Ericson quay vào một mình.

‘Thân chủ tôi xin rút lại khiếu nại’ anh ta nói.

‘Cô có thấy cách ông ta nháy mắt với mình không?’ Vera hỏi.

‘Ai cơ?’

‘Ông chủ tọa ấy. Ông ta nháy mắt’

‘Không! Em không thấy. Thật chứ?’

‘Tôi nghĩ ông ta thật hấp dẫn.’

‘Hấp dẫn?’

‘Rất Anh và gân guốc. Tôi mê nhất là đàn ông Anh.’

‘Nhưng chị đâu có mê Dick.’

‘Dick là người Anh và hồi mới gặp nhau anh ta cũng gân guốc lắm chứ. Lúc đó tôi rất mê anh ta. Trước khi anh ta gặp Persephone.’

Chúng tôi ngồi gác chân cạnh nhau trên một chiếc trường kỷ rộng trong căn hộ ở Putney của Vera. Trên cái bàn thấp trước mặt là hai ly thủy tinh và một chai rượu trắng ướp lạnh gần cạn. Tiếng nhạc của Dave Brubeck êm đềm ngân nga. Sau sự hợp tác trong phòng xử án, việc tôi theo chị quay về đây dường như là chuyện tự nhiên nhất trên đời. Đó là một căn hộ sơn màu trắng kem trải thảm màu nhạt, rất nhỏ nhưng đồ đạc toàn loại cực đắt. Tôi chưa đến đây lần nào.

‘Em thích căn hộ của chị lắm, Vera. Nó đẹp hơn căn nhà chị sống với Dick hồi đó.’

‘Cô chưa ghé qua đây lần nào à? À, đúng rồi. Ừ, lần sau lại ghé qua chơi nữa nhé’

‘Em cũng muốn vậy lắm. Hay là cuối tuần nào đó chị lên Cambridge chơi đi.’

‘Có thể’

Hồi Vera còn sống chung với Dick, tôi đã đến thăm nhà của họ một hai lần - căn nhà đầy đồ gỗ bóng loáng và giấy dán tường cầu kỳ, tôi cảm thấy nó u ám và ngạo mạn.

‘Vera, chị cho rằng ả nghĩ gì khi rút đơn khiếu nại? Ả có hoàn toàn bỏ cuộc không? Hay chị cho rằng việc ả rút đơn chỉ đơn giản là ả sẽ lại xin hẹn sang lần khác?’

‘Có lẽ ả sẽ chìm vào thế giới ngầm tội phạm vốn là nơi ả thuộc về. Dù sao thì họ chỉ có thể trục xuất ả khi nắm đầu được cô ả thôi’

Vera đốt một điếu thuốc và hất giày đi.

‘Hay có thể ả sẽ quay lại nịnh nọt ba. Dụ ba không ly dị nữa. Nếu ả gãi đúng chỗ ngứa, em chắc ba sẽ nghe theo thôi.’

‘Với sự ngu ngốc của ba thì dám lắm.’ Vera nhìn theo làn khói dài mỏng manh bốc lên từ đầu điếu thuốc. ‘Nhưng tôi nghĩ ả sẽ lẩn đi. Trốn trong một cái ổ bí mật ở đâu đó. Làm giả giấy ăn tiền trợ cấp và làm gái điếm.’ Tàn thuốc khẽ rơi vào chiếc gạt tàn thủy tinh. Vera thả dài. ‘Ả sẽ tìm ra một nạn nhân mới nhanh thôi.’

‘Nhưng ba vẫn có thể xin ly dị đơn phương mà.’

‘Chỉ còn cách hy vọng vậy thôi, vấn đề là ba phải chi bao nhiêu để tống khứ được ả.’

Trong lúc nói chuyện, tôi đảo mắt nhìn quanh phòng. Có một bình hoa mẫu đơn màu hồng nhạt trên bệ lò sưởi, cạnh đó là một hàng ảnh, chủ yếu là hình của Vera, Dick và đám trẻ, một số là hình màu, một số trắng đen. Nhưng trong đó có một bức vẽ lồng trong khung bạc. Tôi nhìn chằm chằm. Có lẽ nào? Đúng vậy. Đó là bức ảnh mẹ đội chiếc mũ ấy. Nhất định là chị đã lấy nó từ cái hộp trong phòng khách. Nhưng khi nào? Và vì sao chị ta chẳng nói gì cả? Tôi cảm thấy mặt đỏ bừng vì giận dữ.

‘Vera, bức ảnh của mẹ..’

‘Ô, đúng rồi. Thật duyên dáng phải không? Cái mũ đẹp tuyệt’

‘Nhưng nó không phải của chị’

‘Không phải của tôi? Cái mũ?’

‘Bức ảnh, Vera. Không phải của chị’

Tôi đứng phắt dậy, làm đổ cả ly rượu. Rượu Sauvignon trắng đổ thành vũng trên mặt bàn rồi nhỏ xuống thảm.

‘Chuyện gì vậy Nadia? Chỉ là một tấm ảnh thôi mà, làm ơn đi’

‘Em phải đi đây. Em không muốn nhỡ chuyến tàu cuối’

‘Nhưng cô không ngủ lại à? Tôi đã dọn giường trong căn phòng nhỏ rồi’

‘Em xin lỗi. Em không ở lại được’

Nó có gì quan trọng đâu chứ? Chỉ là một bức ảnh thôi mà. Nhưng bức ảnh đó quý giá biết bao! Dù sao chăng nữa liệu nó có đáng để đánh đổi với người chị mới tìm lại được không? Những suy nghĩ đó lướt qua đầu tôi khi tôi ngồi trên chuyến tàu cuối trở về nhà, ngắm bóng mình phản chiếu nơi cửa sổ khi chuyến tàu lướt qua những cánh đồng và khu rừng tối om. Gương mặt trong cửa sổ, màu sắc nhạt nhòa trong ánh sáng lờ mờ, có cùng đường nét và hình dáng như gương mặt trong bức ảnh. Khi khuôn mặt trong gương mỉm cười, nụ cười cũng giống như nụ cười trong tấm ảnh.

Hôm sau tôi gọi điện cho Vera.

‘Em xin lỗi vì đã vội đi. Em quên mất là mình có một cuộc hẹn vào sáng sớm’