Chương sáu Phiên tòa 5 : -Ngày thứ năm của vụ xử Mặt Trận kiện báo chí-Nguyên Vũ Vũ Ngự Chiêu muốn được đối chất với Hoàng Cơ Minh trước tòa.-đầu tuần tới, chánh án sẽ quyết định : tiếp tục hay hủy bỏ vụ kiện.

San Jose (Thời Báo) –sáng thứ sáu 16/12/94 phiên tòa với luật sư paul kleven bên Mặt Trận tiếp tục chất vấn ông Nguyễn Thanh Hoàng, chủ nhiệm báo VNTP như đã biết, hôm trước ông Hoàng nói là bị bệnh sắp chết nên hôm nay luật sư Kleven hỏi ông có đủ sức khỏe để nghe và trả lời các câu hỏi và ông Hoàng gật đầu. Nội dung cũng xoáy vào ba bài báo của Cao Thế Dung. Nào là ba bút hiệu Lê Bằng phong, Lê Kính Dân, Chu Tri Lục là một người hay ba người khác nhau? Nào là sự quen biết giữa ông Hoàng và ông Dung ra sao? Nào là ông Hoàng có đọc kỹ nội dung trước khi cho đăng báo hay không? …

Luật sư Mặt Trận bằng một chiến thuật đặt những câu hỏi dài dòng khó hiểu, quanh đi quẩn lại cũng bấy nhiêu ý nhằm khai thác sơ hở từ trí nhớ mệt mỏi của ông Nguyễn Thanh Hoàng. Rồi thông dịch viên cũng với một lối chuyển ngữ từ Anh sang Việt luộm thuộm. Rồi không biết ông Hoàng có hiểu hết các câu hỏi đó hay không, đến khi ông trả lời cũng không rõ ràng, đầy những mâu thuẫn và sơ hở. Chẳng hạn ông bảo ông quen Cao Thế Dung cả 15 năm nhưng chưa đọc một tác phẩm hay bài báo nào của ông Dung bao giờ. Qua bao câu trả lời khó hiểu, cuối cùng ông Hoàng khẳng định được một điều là ông tin vào nội dung của ba bài báo đó vì nó giống với những nguồn tin ông thu thập được qua vụ thảm sát vợ chồng ký giả Lê Triết.

Tới phiên ông Cao Thế Dung ra khai, ông bảo sức khỏe kém nên tai không nghe rõ ràng luật sư Kleven hỏi về một lá thư nào đó và ông trả lời lòng vòng khó hiểu.

Tòa nghỉ giờ trưa.

Tới phiên nhà văn Nguyên Vũ – Vũ Ngự Chiêu lên bục nhân chứng. Bằng thái độ điềm tĩnh, nói tiếng Anh giọng cứng nhưng lưu loát, ông đã trả lời một cách tự tin các câu hỏi của luật sư Mặt Trận. Ông bảo chỉ in cuốn sách « Mặt Trận, những sự thật chưa hề được kể » có 1.000 ấn bản mà thôi. Luật sư Kleven hỏi ông có thắc mắc gì về quá trình học vấn của Cao Thế Dung hay không, thì ông bảo rằng người nhỏ tuổi hơn, với phong tục Việt Nam ông không thể bất lịch sự để hỏi về cái bằng tiến sĩ của ông Dung. Cũng như ông biết luật sư Kleven có bằng cấp J.D. (tiến sĩ luật khoa) là đủ, không lẽ phải hỏi thêm chi tiết là được cấp ở trường nào hay sao? Rồi Nguyên Vũ chê rằng tài liệu luật sư Kleven đang nắm trong tay, dịch từ Việt sang Anh có chỗ sai lầm.

Khi các câu hỏi xoáy vào nội dung cuốn sách do Cao Thế Dung viết mà ông xuất bản, như có thiên vị bên nào không, tài liệu chứng cớ có khả tín không, thì nhà văn Nguyên Vũ - Vũ Ngự Chiêu, nhà nghiên cứu có bằng tiến sĩ sử học, kể ra rằng ngay cả sách của tổng thống Nixon, ngoại trưởng Kissinger, học giả Douglas Pike cũng có những điểm sai kia mà. Ông cho rằng cuốn sách của Cao Thế Dung không phải là sách giáo khoa sử, đó chỉ là một cuốn hồi ký chính trị. Vũ Ngự Chiêu tin vào uy tín viết lách của Cao Thế Dung, rồi cộng thêm những nghiên cứu hiểu biết riêng của ông về sinh hoạt Mặt Trận nên ông quyết định xuất bản cuốn sách đó.

Là bị đơn phải trả lời các câu hỏi của luật sư nguyên đơn, nhưng Vũ Ngự Chiêu đã dành thế chủ động phát biểu mạnh mẽ quan điểm của ông chỉ trích Mặt Trận. Ông bảo Mặt Trận không kháng chiến, mà họ làm việc khác là tổ chức thương mại với cách kiếm tiền nhanh chóng. Ông nói thêm Mặt Trận đã tạo nên một bầu không khí khủng bố trong cộng đồng Việt hải ngoại. Ông bảo các nhà lãnh đạo Mặt Trận đã kiện ông và ông muốn được đối chất với chủ tịch Hoàng Cơ Minh trước phiên tòa này. Vũ Ngự Chiêu nhấn mạnh: « là một sử gia được huấn luyện về phương pháp nghiên cứu là phải nghi ngờ mọi tài liệu chứng cớ nhưng cũng là một người Mỹ gốc Việt đã sống gần 20 năm xứ này, là người Việt tỵ nạn tôi thật lòng tin tưởng vào nội dung cuốn sách mà tôi xuất bản và chịu hoàn toàn trách nhiệm. »

Luật sư Kleven vẫn cố bám vào chữ « nghi ngờ » (doubt) mà Nguyên Vũ phát biểu, và nhà văn bảo rằng từ ngữ đó rất mơ hồ, xin luật sư định nghĩa rõ ràng để ông trả lời câu hỏi. Và Kleven đã bỏ lửng câu hỏi, trở về chỗ ngồi với ẩn ý tạo một dấu hỏi lớn trong đầu bồi thẩm đoàn. Vào giây phút quyết liệt đó, luật sư Nguyễn Tâm đại diện cho bị đơn Nguyên Vũ bước lên hỏi tiếp « theo ông chữ « nghi ngờ » có nghĩa là sự thắc mắc trong phương pháp nghiên cứu hay sự nghi ngờ về nội dung cuốn sách? » thì nhà văn lập lại câu nói trên một lần nữa.

Phe bị đơn có vẻ lên tinh thần sau đợt trả lời của Vũ Ngự Chiêu, khác với không khí nặng nề lúc Nguyễn Thanh Hoàng và Cao Thế Dung trên bục nhân chứng.

Trong giờ giải lao, trung sĩ Douglas Zwenke khen Vũ Ngự Chiêu đối đáp hay, tạo cho ông ta một sự thích thú.

Như thế bên bị đơn gồm 3 người đã hoàn tất phần khai và như đã tường thuật hôm trước, luật sư Nguyễn Tâm và luật sư Richard Givens trình lên quan tòa một thỉnh đơn lý án (motion for non-suit) xin được hủy bỏ vụ kiện với lý do:

1. các dữ kiện của bài báo và cuốn sách không có sai.

2. bên bị đơn không có ác ý.

3. bên nguyên đơn hiểu lầm sự bôi nhọ về các tên của họ.

4. không thấy thiệt hại nào cho bên nguyên đơn.

Nhưng luật sư Paul Kleven bên Mặt Trận tranh luận với lý lẽ ngược lại. Cuối cùng quan tòa Joseph Biafore nói ông sẽ suy nghĩ để quyết định vào sáng thứ hai 19/12/94 là có chấp nhận thỉnh đơn lý án này không.

Nếu chấp nhận, coi như vụ kiện bị hủy bỏ. Trong trường hợp này, phe nguyên đơn có quyền kháng cáo lên tòa phá án và như thế vụ kiện sẽ mất thời gian, xử đi xử lại tốn phí rất nhiều.

Nếu quan tòa bác bỏ, vụ xử sẽ tiếp tục trong tuần thứ hai.

Chuyện bên lề

Luật sư Richard Givens của Nguyễn Thanh Hoàng bảo rằng cơ hội để có sự hủy bỏ vụ kiện này là 50/50. Rất ít khi quan tòa muốn lấy đi quyền quyết định của bồi thẩm đoàn.

Phiên tòa hôm nay đông người dự hơn mấy hôm trước, có lẽ vì bài báo vừa rồi có ghi địa chỉ của tòa thượng thẩm. Tuy nhiên, cho đến giờ này, Thời Báo vẫn là cơ quan truyền thông duy nhất có phóng viên đến theo dõi vụ xử.

Chính tại tòa thượng thẩm này, cách đây hơn 100 năm (1893), một chánh án đã ra lệnh cho tờ San Jose Mercury News, mà ông Charles Shortridge làm chủ, không được đăng tải những lời khai trong một vụ kiện ly dị. Tuy số tiền phạt về việc bất tuân lệnh chỉ có $100 nhưng ông Shortridge nhất định từ chối và kháng án lên tòa thượng thẩm tiểu bang. Việc đó đã đưa đến sự kiện hệ thống pháp lý California chấp nhận quyền nhà báo được tường thuật những lời khai trong các phiên xử của tòa án. Và sự tranh đấu này của một tờ báo Mỹ địa phương góp phần vào việc tự do báo chí mà báo giới Việt Nam có quyền được hưởng ngày hôm nay. Sự kiện có ít ký giả phóng viên theo dõi vụ án đáng làm cho mọi người suy nghĩ.

San Jose 16/12/94

Lời kể thêm

Việc ông Nguyễn Thanh Hoàng trả lời đầy sơ hở và trái ngược nhau làm luật sư của ông là Richard Givens cứ lắc đầu tỏ vẻ không hài lòng do cách chuyển ngữ Anh Việt - Việt Anh của thông ngôn Nguyễn Kiển Thiện Ân không gọn gàng, cộng thêm lối đặt câu hỏi dài dòng với giọng nói khó nghe của luật sư Paul Kleven, rồi câu trả lời đầy mâu thuẫn lòng vòng của Nguyễn Thanh Hoàng qua một câu chuyện phức tạp nên cuối cùng chẳng ai hiểu rõ ràng gì cả.

Tới phiên Cao Thế Dung khai, luật sư Mặt Trận đưa ra lá thư ông Dung gởi riêng cho Nguyễn Thanh Hoàng để chất vấn và ông Dung cũng dùng chiến thuật nói dài dòng tránh né, người thông ngôn cố gắng dịch để rồi mọi chuyện cứ lòng vòng làm mọi người nghe buồn nản.

Nhưng lúc Nguyên Vũ - Vũ Ngự Chiêu lên bục nhân chứng thì không khí phòng xử khác hẳn. Những câu trả lời rõ ràng, có tính lý luận của một nhà văn kiêm sử gia nghiên cứu có bằng tiến sĩ thật làm cử tọa nghe thích thú. Cứ mỗi lần luật sư Paul Kleven đặt câu hỏi thì Vũ Ngự Chiêu trả lời và thừa dịp tấn công đối phương, đả kích Mặt Trận.

Thêm chuyện bên lề

Trong câu chuyện bàn tán về cách trả lời của sử gia Vũ Ngự Chiêu, một luật gia bảo rằng câu ông nói vế đầu có « nghi ngờ » về tài liệu cuốn sách Cao Thế Dung trong phương pháp nghiên cứu, nhưng sau bảo là thật lòng « tin tưởng » với tư cách là một người Việt Nam am hiểu sinh hoạt cộng đồng: câu này, đối với dân trí thức thích lý luận chấp nhận nhưng đối với bồi thẩm đoàn 12 người mà trình độ trung bình thì câu nói ấy là con dao 2 lưỡi, có thể có lợi mà cũng có hại. Vì cái vế đầu chữ « nghi ngờ » gieo ấn tượng mạnh nên chữ « tin tưởng » của vế sau khó có thể tẩy xóa cái ý nghĩ ban đầu. Cũng nên nói rõ theo luật định, nếu đã có ý nghi ngờ nội dung cuốn sách vu khống phỉ báng người khác mà vẫn cứ xuất bản thì không đượ. Theo luật gia này thì không cần đưa chữ « nghi ngờ », Vũ Ngự Chiêu chỉ nên nói mình là sử gia nghiên cứu và ông tin tưởng vào nội dung cuốn sách để ấn hành nó.

Cách tình bày ý tưởng của tiến sĩ Vũ Ngự Chiêu vẫn hàm chứa một sự quá tự tin, hay nói cách khác là có chút gì kiêu hãnh về học vấn của ông ta đó là chỉ là lời suy luận cho vui. Nào ai biết bồi thẩm đoàn nghĩ gì về câu nói đó.

-lời khai rối rắm của Nguyễn Thanh Hoàng và Cao Thế Dung tạo một sự khó hiểu trong đầu óc bồi thẩm đoàn vấn đề trở ngại ngôn ngữ qua thông dịch làm những câu chất vấn hóc búa của luật sư Mặt Trận trở nên vô hiệu. Những vị bồi thẩm kia như lạc vào mê hồn trận của câu chuyện Việt Nam quá khứ, đầy những tình tiết ly kỳ. Té ra xài tiếng Việt trước tòa như Cao Thế Dung và Nguyễn Thanh Hoàng trong trường hợp lại có lợi. Tòa sẽ không biết rõ là hai ông trả lời không rõ hay lỗi tại chuyển ngữ mù mờ.

-người viết có nói chuyện với Hoàng Cơ Long mấy câu hỏi lý do tại sao Mặt Trận đâm đơn kiện để xảy ra tình trạng Việt Nam lôi nhau trước tòa bôi xấu nhau, thì Hoàng Cơ Long trả lời là hết cách rồi, chỉ mong luật pháp Hoa Kỳ phán xét nội vụ. Người em sinh đôi của đề đốc Hoàng Cơ Minh, chủ tịch Mặt Trận, khuôn mặt cũng giống phần nào, lời nói nhỏ nhẹ kể về gia thế của dòng họ ông. Đại khái là thân phụ tên Hoàng Huân Trung, làm quan có hai vợ. Hoàng Cơ Minh, Hoàng Cơ Long, Hoàng Cơ Định và Hoàng Cơ Trường, Hoàng Thị Châu thuộc dòng thứ, người nào cũng học hành đàng hoàng, có danh phận bác sĩ, luật sư thời VNCH. Nhưng có học hay không có học, ra trước tòa cũng như nhau. « Vô phước đáo tụng đình »: phải khai mọi điều, phải ngồi im được cho phép nói mới nói, rồi hồi hộp chờ phán quyết của mấy người xa lạ chẳng hiểu ất giáp gì. Thật nhục. Ôi, còn đâu thời quá khứ lẫy lừng!

-việc luật sư bị đơn làm thỉnh đơn hủy kiện (motion for non-suit) cho có lệ và chánh án Joseph Biafore bảo thứ hai tuần tới mới trả lời cho thấy là ông sẽ không chấp thuận. Tội gì lãnh trách nhiệm vào người để rồi nguyên đơn còn lý do kháng án lên tòa trên. Cứ để bồi thẩm đoàn quyết định.

-lý do tại sao có ít ký giả phóng viên theo dõi phiên tòa này được nhiều người giải thích như sau:

1. báo chí ở San Jose toàn là báo biếu, sống nhờ quảng cáo. Do đó không có tiền để trả cho ký giả đi đến tòa lấy tin tức. Đa số là báo tuần, chủ bút, chủ nhiệm, viết bài cũng là một người, không có thì giờ để bám sát vụ xử kéo dài mấy tuần.

2. nhiều báo cũng ngại đụng tới Mặt Trận, và tuy là trong giới họ cũng không bênh tờ VNTP và Cao Thế Dung. Họ muốn đứng bên lề, không nghiêng bên nào.

3. vấn đề cũng không có gì mới đối với người ở hải ngoại lâu năm. Đối với người định cư sau này, họ không biết gì về nội vụ cả.

Những chuyển biến của tình thế quốc tế và bên trong Việt Nam đã làm chuyện Mặt Trận kiện VNTP không còn quan trọng như cách đây 10 năm.

-chiều thứ sáu rồi, 16/12/94, còn một tuần nữa là ngày Giáng sinh. Thiên hạ đua nhau mua sắm, chuẩn bị tưng bừng đón mùa nghỉ ngơi trọng đại nhất thì ở phiên tòa này chỉ thấy đầu óc nặng trĩu với hận thù, với lời lẽ chửi bới nhau.

Tội nghiệp cho 12 người bồi thẩm đoàn, có phải chuyện của họ đâu mà phải ngồi nghe chuyện nhức đầu.

Đã văng vẳng câu hát thánh ca: « Vinh danh thiên chúa trên trời. Bình an dưới thế cho người thiện tâm », trong phòng xử tìm đâu cho ra người bình an?