BA (3)

NHỮNG BÀI TỤNG CA SERBES

đó là món quà lễ Giáng sinh của Emm. Một đĩa CD. Suy tưởng. Những nốt nhạc nhẹ tênh bay lên trời rồi hạ xuống. Nền lát đá, những tia sáng. Trong nhạc là cảnh vật chưa từng nhìn thấy, chưa từng ô nhiễm bởi con mắt. TỎA SÁNG. Dòng nhạc không dứt. TINH HOA. Một dàn hợp xướng nam, những thày tu giáo phái chính thống. Không có một nhạc cụ nào. Chỉ có thanh nhạc. Chị nhớ lại mặt nước xanh sẫm của hồ Ohrid. Chị nhớ lại hòn non bộ của bà nội. Những nhánh cỏ thi, những bông mẫu đơn to, nặng, màu đỏ. Một con chuồn chuồn, lấp lánh ánh xanh, bất động trong không trung rồi đột ngột quẫy mình một cái biến mất. Emm nằm duỗi dài trên thảm, lòng bàn tay mở ra, cánh tay dang ngang hình chữ thập. Chị lắng nghe, đầu gối lên hông Emm. Thế rồi chị chỉ nhìn thấy có ánh sáng, một thứ ánh sáng chập chờn nhảy nhót. Những hạt nhỏ li ti quay tròn vẽ thành một gian phòng không tường, một không gian hữu hạn. Mọi sự đều trong trạng thái vận động. Mỗi vật thể trên thế giới này đều được tạo ra bởi cái đó, bởi ánh sáng đó, sự vận động vĩnh cửu đó. Cả chị cũng vậy. Chị không là một cái gì khác, một thứ ánh sáng nhảy nhót, về sau, khi chị nghe lại cái đĩa CD mà chị đã nhận được của Emm như một món quà lễ Giáng sinh, cảm giác đó trở lại với chị. Chúng ta từ ánh sáng mà ra. Chúng ta ước nguyện quay trở lại đấy. Cảm giác ấy, ban đầu rất mãnh liệt, dịu đi đôi chút theo năm tháng. Dầu vậy chị vẫn còn nhớ. Chính là ở đây. Ở đây, sự hiện diện. Một ánh sáng nhảy nhót.

YOUR WIFE.[55]

Chị lẽ ra có thể bỏ qua. Nhưng hai người đã uống hơi nhiều rượu. Có nhiều chủ đề mà họ không khi nào đề cập. Chị lẽ ra có thể bỏ qua. Song có lẽ chị đã muốn cố định Emm trong thời gian, kể cả trong câu chuyện chung, câu chuyện mà hai người, chị và anh, cùng chia sẻ.

MY WIFE.[56]

Có một cái gì đó đã xảy ra. Cái gì đó đã nguội tắt từ lâu, Emm nói. Cái gì ư? Anh không biết. Anh không có ngôn từ để diễn tả. Nhất định là có, chị bảo. Ba đứa con chung. Người ta không có quyền rời xa nhau mà không biết vì sao. Emm bước đi bước lại trong gian phòng, chiếc ly rượu cầm ở tay. Anh mỉm cười với chị. Anh giơ cánh tay lên trần. Anh có vẻ vô, tư lự. Anh ngồi trong chiếc ghế bành vàng. Anh gác chéo chân một cách thoải mái. Anh luồn tay vào trong mái tóc như cha chị vẫn thường làm, nhưng ở cha, động tác đó bao giờ cũng đồng nghĩa với lo âu. MY WIFE. Anh không muốn nói về vợ. Chị nhận thấy thế. Có lẽ quá muộn. Hay quá sớm. Nhưng còn những điều trừu tượng, những sự mập mờ. Ta không thể sống trong đó. Mọi chuyện đều có nguyên nhân của nó, chị bảo. Lần này, chị không muốn thay đổi chủ đề. Nếu như có một cái gì đấy tắt đi giữa những con người, điều này có nghĩa là trước đó tồn tại một cái gì đấy, sau đã rút đi. Vậy phải đi tìm. Sống là một sự rèn luyện óc quan sát, chị nói thêm, như thể chị có biết chuyện gì đó. Chị biết tại sao chị lại cứng đầu như vậy. Họ còn lại rất ít thời gian. Họ đã đụng chạm nhẹ vào cuộc đời của nhau. Có những lúc ta muốn đi xa hơn. Có những con người mà ta muốn thâm nhập, như thâm nhập một câu chuyện. Nhưng chị nông nổi. Đàn ông không muốn người ta dính líu đến mối quan hệ của họ với những người đàn bà khác. Đàn ông muốn được yêu, chỉ có thế thôi. Emm chắp tay sau gáy. Đôi mắt lân tinh của anh chiếu vào chị.

YOU ARE BEAUTIFUL[57]

anh nói.

Một lời khen. Chị không cần. Chị muốn gì cơ? Muốn Emm. Muốn trồng câu chuyện của Emm xuống đất. Trong chất đất của thực tại. Như đàn bà vẫn làm. Theo kiểu đàn bà, chị muốn vậy, quên mất rằng mỗi con người có nhiều cuộc sống.

INCREDIBLY BEAUTIFUL[58].

Với mỗi lời khen, Emm lại lùi ra xa. Anh ẩn nấp, đánh lạc hướng.

Đàn ông là như vậy, nằm sâu trên đi-văng chị nghĩ.

Chị không phải là hơi thở của trái đất, cũng không phải là những quả núi xanh lơ. Mà cũng không phải là cô công chúa trên ngọn tháp. Chị là một phụ nữ ở trần gian.

DON’T GIVE ME NICE WORDS[59].

Chị tự nghe thấy giọng mình sắc nhọn như giọng mẹ chị.

BEAUTIFUL AND VERY INTELLIGENT[60].

Giọng anh thì khô khốc như cành cây gãy trong rừng.

MỘT NGƯỜI ĐÀN ÔNG

ngồi trong chiếc ghế bành vàng.

Ánh mắt anh nằm ngoài tầm với. Chia tay nhau: hầu như không bao giờ có thể. Một người đàn ông có mái tóc màu sáng và khóe miệng đầy nhục cảm. Một cái bóng của buồn bã. Trong sáu ngày lễ Giáng sinh. Thời gian quả thực đã hết. Đằng sau anh là hàng sách dài. Ngọn đèn rọi một hình tròn anh ánh xuống sàn. Trời sắp có bão. Chị nghe thấy những mảnh kim loại va vào nhau. Những con mắt mù, sáng. Những tiếng kêu hầu như không nghe thấy được. Chiến tranh đang diễn ra cách có mấy giờ bay. Emm nhìn chị với ánh mắt vô cảm. Ít nhất chị thấy anh dường như vô cảm.

IT IS TRUE THAT I HAVE TOO OFTEN FELT COMPELLED TO SEDUCE BEAUTIFUL WOMEN, SINGERS, ACTRESSES. A WEEKNESS. PERHAPS A REVENGE [61]

người đàn ông ngồi trong chiếc ghế bành vàng nói.

Cố nhiên, anh đã quyến rũ những người đàn bà đẹp. Chị không hoài nghi. Một sự yếu lòng và, đúng thế, một sự báo oán. Tại sao không? Chị không phải là người đầu tiên mà người đàn ông này dan díu và lừa dối vợ mình. Thậm chí tại sao lại nghĩ rằng chị là người đàn bà duy nhất anh đã làm tình trong suốt thời gian đã qua ở Stockholm, A HORRIBLE TIME? Đàn ông là vậy, chị nghĩ. Họ tự cho có quyền xâm chiếm đàn bà, ngự trị trong họ. Có quyền mù quáng. Có quyền bỏ đi khi làm như vậy là ổn cho họ. Thế còn đàn bà? Ai an ủi họ? SINGERS, ACTRESSES. Đúng, chị không một giây phút nào hoài nghi rằng người đàn ông ngồi trong chiếc ghế bành vàng kia đã quyến rũ những ca sĩ và diễn viên. Phụ nữ là một hình chiếu. Một ảo ảnh. Tiếng kim loại va vào nhau kêu loảng xoảng không ngớt, không làm thế nào bắt nó im đi được. Ánh đèn hắt xuống sàn. Lấp loáng, lấp loáng một cách khó chịu. Chầm chậm, băng giá len dần rồi chiếm hữu con người chị. Thời gian trôi qua chưa đến nhiều giây từ lúc anh nói ra câu rằng anh đã quá nhiều khi gục ngã trước sức cám dỗ mình đi quyến rũ những phụ nữ đẹp. Thế mà chị đã lạnh như băng. Những tuần mà hai người đã sống với nhau, bao nhiêu nhỉ? Bảy tuần - đã bị xé ra tan tác. Như một trận mưa hoa giấy, những tuần đó bị rơi tơi tả trên sàn. Như một bức thư bị xé vụn, chẳng bao lâu không đọc được chữ gì. Anh sắp ra đi. Chị bất cần. Vẫn chưa xảy ra cãi cọ giữa họ với nhau. Vả chăng sẽ không có cãi cọ. Người đàn ông trong chiếc ghế bành vàng, sẽ có nhiều vẻ mặt của anh mà chị không bao giờ gặp lại. Một giây lát trước, chị lấy thế làm buồn. Có lẽ chị phải cảm ơn vận may của mình. Mới chỉ trôi qua cùng lắm một nửa phút từ lúc có câu nói của anh về những nữ ca sĩ, nữ diễn viên, về tình yêu anh đã cho họ, mà nó có lẽ lại là một sự báo oán - thực ra, về cái gì? Trong ba mươi giấy ấy, chị đã kịp cúi đầu, ngẩng phắt đầu lên, nhận thấy ánh đèn run rẩy hắt lại từ cửa kính ban công và nhìn thắng vào mắt người đàn ông trong chiếc ghế bành vàng. Đôi mắt anh lạnh băng. Đó là điều mà chị thấy. Rồi chị nhìn thấy một cái gì đó chao đảo trong ánh mắt anh, một cái gì đó gồng lên như ở một kẻ không muốn để cho người khác đánh mình.

YOU IDIOT, YOU ASSHOLE[62]

chị nói. Giọng chị không sắc nhọn, chỉ phải cái rõ ràng kinh khủng.

Chị muốn bỏ đó mà đi. Hờn ghen đấy mà, chị nhận ra vậy. Đúng, chị ghen. Không phải ghen với những phụ nữ đang sống. Chị ghen với hình ảnh mà đàn ông, một số đàn ông, nghĩ về phụ nữ. Chị không muốn chỉ là một ảo ảnh. Đâu là sự gặp gỡ sống động giữa con người, cuộc gặp gỡ trần trụi? Không phải giữa chúng ta đang sống trên trái đất này. Không phải trong tình yêu trần thế. Mà ở nơi khác. Có lẽ trong âm nhạc. Họ đã gặp nhau trong niềm tôn trọng, họ đã sắp đặt không gian cho mình, họ đã thâm nhập vào nhau một cách rất tao nhã trong câu chuyện chung. Chia tay nhau theo cùng cách ấy rõ ràng là quá sức họ. Nhưng lẽ ra chị phải trang bị cho anh những cánh buồm tuyệt vời, đem lại luồng gió thuận cho anh trong hành trình trở về thay vì những lời lẽ ác độc sinh ra từ nỗi thất vọng của mình. Song chính chị cũng đã làm mình thất vọng. Chị đứng lên. Chị vừa kịp đi được hai bước, cánh tay Emm đã thô bạo ôm lấy chị.

LET GO OF ME[63].

Chị tìm cách vùng ra.

I AM NOT THE BEAUTIFUL WOMAN YOU ARE LOOKING FOR.[64]

Anh giữ chị lại trong cánh tay mình. Thế rồi vòng tay anh nới lỏng. Chị dõi theo ánh mắt anh. Nó trần trụi. Đôi môi dịu dàng khi anh ôm hôn chị. Anh bế chị ra giường. Chị nhớ lại một chuyến đi trên dòng nước đen ngòm chảy xiết, trên những hòn đảo, những hang sâu nơi biển cả, đến để thở. Anh thì thầm với chị về những hành trình họ sẽ đi với nhau, về những cuộc du ngoạn dài trong một tương lai mà anh không sở hữu. Anh kể tên những hòn đảo và những cánh rừng mà anh sẽ đưa chị đến. Chị không phân biệt nổi giọng anh với tiếng nước vỗ ì oạp, với những con sóng cuộn xoáy hút chị vào. Anh đã bắt đầu hành trình trở về. Anh đã kéo chị đi với anh, một quãng đường. Chẳng bao lâu anh sẽ phải bỏ chị lại. Anh đã nhìn thấy đường viền những ngọn núi ở đó có ngôi nhà của anh. Anh buông chị. Nằm úp bụng, anh khóc. Có lẽ anh không khóc đâu. Đó chỉ là một tiếng nức nở không có nước mắt. Một tiếng nấc. Sau đấy, họ sẽ không còn gì để nói với nhau. Bên ngoài trời tối đen. Chị nghe thấy tiếng anh khi anh gọi taxi từ phòng bên. Chị không đứng lên. Anh không quay trở lại phòng. Sau một lúc lâu, chị nghe thấy tiếng cửa căn hộ khép lại.

VĨNH BIỆT

họ đã không nói vĩnh biệt. Hãy còn một cuộc gặp nữa mới thật sự khép lại câu chuyện.

EM KHÔNG THỂ

chị trả lời Jacob, anh này muốn gặp chị. Anh tỏ ra vội vã trên điện thoại. Anh muốn gặp chị, dù chỉ trong chốc lát. Người kia không làm anh thỏa mãn ư? Chị nghe thấy mình nói như vậy bằng một giọng sắc nhọn khiến cho chính chị cũng phải lạnh người. Một lúc im lặng. Rồi anh bảo không phải chuyện ấy. Người kia làm anh hoàn toàn thỏa mãn. Anh chỉ muốn gặp lại chị mà thôi. Chỉ một lúc thôi, dù là trong quán rượu, như thế cũng đủ đối với anh trước khi anh ra đi. Chị không hỏi anh đi đâu. Em có thể làm người bạn gái của anh, chị nói. Bạn gái ư, quá ít, anh đáp. Sau đấy, chị ngồi yên tại chỗ, cái tai nghe áp vào má, tự hỏi nên hiểu những lời ấy như thế nào. Như một lời khen ngợi chăng. Nhưng đây không phải là một lời khen. Đây là tình yêu. Đây là phần tình yêu thuộc về chị. Chị không thể chấp nhận nó. Chị kiên trì trong sự cự tuyệt gặp anh, một nỗ lực còn lớn hơn cả lật nhào dãy núi Himalaya. Chị uống nhiều viên thuốc ngủ trước khi đi nằm.

LỄ GIÁNG SINH:

chị không có ý định ra khỏi giường hôm đó.

I’LL CALL YOU[65].

Nhưng chưa đến lễ Giáng sinh. Chị quay số điện thoại của Emm vào lúc đã khá khuya, chị muốn nói lời vĩnh biệt anh. Nói một cách tốt đẹp, không có những lời ác độc, không có những ý nghĩ ác độc. Chuông điện thoại reo khá lâu rồi anh mới nhấc máy. Anh đang say. Chị chưa bao giờ thấy anh ở tình trạng như vậy. Chị nhận thấy có tiếng ai đó ở hậu cảnh và có nhạc. Giọng anh là giọng một người xa lạ. Nhưng đúng là Emm. Người bạn Sarajevo của anh có ở đây, anh nói. Cha của người bạn này đã chết. Cái chết xảy ra ít lâu sau khi anh bạn đó thoát ra khỏi thành phố bị vây hãm này. Bây giờ anh ta muốn quay trở lại nơi ấy. Emm cố khuyên anh chớ làm như vậy: làm như vậy để làm gì, có biết bao nhiêu người chết ở Sarajevo, anh bạn không thể làm sống lại cha mình. Anh muốn gác máy, chị hiểu ra ở giọng anh. Tiếng nhạc ở hậu cảnh được mở to hết cỡ. Anh nói thêm câu gì đó mà chị không nghe rõ. Sau cùng, chị hiểu ra anh nói với chị: I’LL CALL YOU. Họ gác máy.

VỊNH ARSTA

hãy còn được phủ một lớp băng mỏng. Lấp lánh xanh. Gần bờ là những cây sậy đóng băng. Giữa vịnh có một cửa sông. Chị đã có những cuộc dạo bộ dài trên bờ vịnh, đi và về mất hàng giờ. Khi một cô bạn gái mà chị không có tin tức từ nhiều tháng nay gọi điện thoại cho chị, chị vui mừng được nghe tiếng bạn. Họ ăn tối với nhau ở quán ăn. Chị kể lại với bạn giấc chiêm bao hồi tháng Tám. Hai người cùng nhau ngắm nhìn bộ áo giáp quay như một vệ tinh xung quanh trái đất. Thật kinh khủng là chúng ta có thể quen sống như vậy, người bạn gái nói trong giấc chiêm bao. Trở về phòng mình, chị ngủ thiếp đi ngay tức thì, kiệt sức. Tỉnh dậy lúc nửa đêm, chị thấy đèn ở bộ phận ghi âm điện thoại nhấp nháy. Lúc về nhà tối hôm trước, chị đã không để ý.

I AM READY, THE BOOK IS FINISHED. I AM FINALLY FREE. I FEEL AS IF AN IMMENSE HEAP OF CHIT HAD BEEN CAST OFF MY SHOULDERS. I AM CALLING FROM ARLANDA. MY PLANE WILL LEAVE IN A FEW MINUTES. I KNOW THAT WE WILL MEET, SOMETIME, SOMEPLACE. I LOVE YOU.[66]

Chị châm một điếu thuốc. Chị nghe hai lần tin nhắn của Emm, rồi năm lần. Chị lắng nghe tiếng băng cuộn lại. Chị chậm bước đi qua gian phòng chìm trong tối đen.

NƯỚC.

Chị đã uống nhiều cốc nước trong bếp.

Ở dưới sàn, trước chậu rửa bát, bao giờ cũng có một khu vực ấm. Có một đường dẫn nước của hệ thống sưởi đi qua đó, nằm sâu trong cơ thể của tòa nhà. Chị đứng một lúc lâu trên khoảng ấm đó. Bên ngoài, ở phía dưới, một ngọn đèn đường tỏa một ánh sáng xanh xanh. Chị nghĩ đến người đàn ông trên máy bay. Phía dưới anh là những ngôi nhà đã tắt đèn. Những cánh đồng và những dòng sông. Những thành phố và những nhà thờ. Tất cả hội tụ lại với nhau. Trái đất dưới chân chúng ta mỏng manh biết bao. Chỉ một viên đá ném đi, có khi không đến thế, cũng chia đôi sự sống với cái chết.

Phần lớn mùa đông còn chưa tới. Chị lẽ ra đã có thể yêu mến người đàn ông kia. Nhưng thời buổi khi ấy không như vậy. Chị không thể trách gì anh nếu không phải là anh đã không nói lời từ biệt với chị. Đôi khi cũng khó. Chị bước đi từ phòng này sang phòng khác. Sau cùng, chị nằm dài trên đi-văng với một tấm chăn. Không có nhạc. Chỉ có những chuyến xe lửa thỉnh thoảng đi qua cầu. Và sự im lặng mà chúng bỏ lại.

Gió lạnh buốt của tháng Giêng và trời đen kịt tháng Hai. Tiếp đến là tháng Ba và tháng Tư. Chị không còn món nợ nào nữa, không còn mắc nợ ai nữa. Có lẽ ngay cả đối với đứa con của mình. Những gì đã hình thành rồi sẽ không thể phá đi. Thế là hết. Chị bây giờ có thể ra nằm duỗi mình dưới một trong những cái cây khẳng khiu. Chị sẽ có thể làm như vậy ngày này hay ngày khác chừng nào mùa đông còn đó, mặt đất còn đủ băng giá; một cái chết trong mùa đông như vậy thật êm ái. Ý nghĩ đó làm chị khuây khỏa. Chị đã muốn giải thoát cho mình. Bây giờ chị đã được giải thoát. Nằm trên đi-văng, chị ngắm nhìn bầu trời. Bầu trời đen tuyền một màu. Không một vì sao. Chỉ có sự yên bình là ở khắp mọi nơi. Chị không tìm được ngôn từ nào khác cho cảm giác lúc này: không chỉ ở trong con người chị, mà trong tất cả gian phòng này, trong không gian đen kịt một màu và hoàn toàn trổng rỗng bên ngoài. Không phải bao giờ chị cũng cảm thấy thế. Chị sẽ nhớ đến giây phút này.

(CUỘC GẶP LẦN CUỐI.

Nhiều năm sau - chính xác là bốn năm, chiến tranh đã kết thúc và một nền hòa bình bấp bênh và bất công ngự trị trong vùng Balkan - họ gặp lại nhau. Tại Amsterdam, trong một hội nghị về việc viện trợ đào tạo cho Sarajevo, khi đứng dậy khỏi cuộc thảo luận bàn tròn mà chị vừa mới tham dự, trong lúc từ bục diễn giả bước xuống, chị nhìn thấy anh, ngồi trong những dãy ghế đầu khu vực cử tọa. Sau đó, anh đến gặp chị. Họ đến một quán ăn gần Heerengracht. Đúng, chị có nghĩ đến anh. Chẳng hạn khi chị khép cửa lần cuối ngôi nhà của chị, vào lúc dọn nhà, chị đã nghĩ thế là Emm sẽ không còn số điện thoại cũng như địa chỉ để gặp lại chị nữa. Anh đáp là anh đã thử tìm. Nhưng trái ngược với chị, anh biết là sẽ gặp lại nhau tại hội nghị Amsterdam. Ngay buổi sáng hôm ấy, khi tỉnh dậy trong phòng của mình tại khách sạn, anh đã tưởng là đã có chị ở đây rồi, là chị đã tới và ở lại bên anh. Cảm giác ấy mãnh liệt đến nỗi anh ngỡ ngàng khi thấy gian phòng trống vắng. Emm đã già đi. Tóc anh gần như xám và má còn hõm hơn trước. Anh đã buộc lòng phải ra đi như vậy, anh nói. Anh không biết là đàn bà lại có thể như em. Một sự thẳng thắn đến vậy, anh chưa bao giờ gặp. Vào lúc anh nhận ra, anh nói, thì anh đã lạm dụng nó. Cách nói với chị rằng anh có những người đàn bà khác tại Stockholm đã không làm tổn thương chị. Bây giờ không làm tổn thương nữa. Không nhiều như trước nữa. Dầu thế nào, chị cũng đã biết. Chị lắc đầu khi anh đề nghị nối lại quan hệ. Bây giờ thì có thể được. Anh đã thay đổi. Cần làm cho chị hiểu điều đó, Emm nói. NEXT TIME, chị mỉm cười trả lời, trong khi chị biết rất rõ rằng sẽ không có lần sau. Emm cầm lấy tờ giấy tính tiền. Anh muốn là người trả tiền. Chị chờ. Sau đó, hai người đi dọc đường Heerengracht; hình bóng những ngôi nhà Hà Lan lạ lẫm và hẹp nhảy nhót dưới làn nước. Một vài cánh lá rụng nổi lềnh bềnh trên con kênh. Tuy đã là cuối thu, trời vẫn còn ấm, có một lúc anh vòng tay ôm lấy vai chị và chị lấy làm thích, nhưng tới phố Raadhuistraat, mỗi người đi về một ngả.)

Stockholm, 1995-1997

Chú thích:

[55] Vợ anh.

[56] Vợ anh.

[57] Em rất dẹp.

[58] Đẹp tuyệt vời.

[59] Đừng cho em những lời lẽ mỹ miều.

[60] Đẹp và rất thông minh.

[61] Đúng là quá nhiều khi anh cảm thấy buộc phải quyến rũ những phụ nữ đẹp, những ca sĩ, diễn viên. Một sự yếu lòng. Có lẽ là một sự báo oán.

[62] Anh đồ ngốc, tội nghiệp.

[63] Buông em ra.

[64] Em không phải là người đàn bà đẹp mà anh tìm.

[65] Anh sẽ gọi cho em.

[66] Anh chuẩn bị xong rồi. Cuốn sách đã xong. Cuối cùng anh đã tự do. Anh có cảm giác như đã hất đi được khỏi vai một khối lớn những thứ ô uế. Anh gọi cho em từ Arlanda. Máy bay anh sẽ cất cánh trong vài phút. Anh biết chúng mình sẽ gặp lại nhau, vào một lúc nào đó, ở một nơi nào đó. Anh yêu em.