BA (2)

MỘT NGƯỜI ĐÀN ÔNG DỄ MẾN

đó là cha chị, được phụ nữ tôn thờ. Đẹp trai. Không phải là một kẻ chịu chơi, ông quá mảnh mai trong vai đó. Mà là một chàng trai trẻ, quá yếu ớt để có thể gánh vác tình yêu mà ông tạo ra ở người khác, quá yếu ớt để có thể chăm chút đến tình yêu nảy sinh ở chính ông.

NHIỀU THẤT BẠI.

Khi ông đau ốm và không còn khả năng đi lại, duy trì mỗi tiếp xúc với những người thân là điều khó khăn đối với ông. Chừng nào ông còn gọi được taxi, thỉnh thoảng ông còn đến thăm cô con gái lớn. Việc đầu tiên ông yêu cầu con gái khi tới nơi là chiếc máy điện thoại. Vợ ông không cho phép ông có máy điện thoại để dùng cho việc riêng của ông. Ông ngồi trong chiếc ghế bành vàng trong phòng khách và nôn nóng chờ đợi. Khi chiếc máy điện thoại được đặt lên trên đầu gối ông là ông gọi ngay: gọi cho em gái ông, gọi cho đứa con gái thứ của ông đang sống tại một thành phố khác, gọi cho một người bà con xa. Đau lòng biết bao khi thấy ông cố giữ lại cho mình một mẩu cỏn con của cuộc sống.

CHIẾC ĐỒNG HỒ VÀNG CỦA BÀ NỘI.

Một hôm ông đã mang chiếc đồng hồ đó đến, bọc trong chiếc mùi soa ở sâu trong túi. Chị có thích nó không? Chị tràn ngập vui sướng. Chị còn nhớ chiếc đồng hồ này, bà nội vẫn thường đeo ở cổ. Hơn cả, chị sung sướng là cha chị đã nghĩ đến chị và muốn tặng nó cho chị. Nhưng chiếc đồng hồ đã vỡ. Ta phải đem nó đến thợ chữa đồng hồ, người cha nói. Khi đến giờ phải trở lại bệnh viện, hai người dừng chân giữa đường và chị để lại đồng hồ ở nhà người thợ chữa đồng hồ. Ít lâu sau, chị nhắc cha là phải đi lấy đồng hồ về. Ông lắc đầu không nói gì, ánh mắt nhẫn nhục. Vợ ông đã lấy đồng hồ về rồi và chiếm hữu nó. Cha hãy quên chuyện này đi, cô con gái nói. Chị không bao giờ nhìn thấy lại chiếc đồng hồ của bà nội và sau đám tang không bao giờ gặp lại người vợ thứ hai của cha.

SARAJEVO.

Tình cảnh trong thành phố thật không thể tả được, Emm nói, họ sống như chuột. Một người bạn của Emm tại Sarajevo vừa mới đến Stockholm. Anh ta đã vượt qua phi trường bằng cách chạy dưới làn đạn và nhờ vậy anh ta mới rời được thành phố. Emm và bạn anh đã gặp nhau và họ sẽ gặp lại nhau. Nhưng tối nay, anh muốn đi xem phim với chị. Xem một bộ phim mà anh đã đọc bài phê bình, có lẽ là một bộ phim tồi, nhưng anh muốn xem: một bộ phim hài của Mỹ. Emm bận rộn vì công việc, anh đã phải làm việc vất vả. Chị nhận sẽ đến rạp trước để mua vé.

NÓ YÊU TỚ, XÌ

một giọng trẻ đằng sau chị trên cầu thang cuộn ở nhà ga metro. Chị ngoảnh lại nhìn nhanh qua vai mình. Cô gái mặc áo da đen. Tóc đen và đôi môi là một vết loét đỏ lòm lấp lánh như lân tinh. Người bạn gái nghe chuyện cô ta có mái tóc vàng cắt kiểu bàn chải, miệng nhai kẹo cao su. Đã ngủ với nhau nhiều lần, cô gái tóc đen nói tiếp bằng giọng the thé và buồn. Nó nói với tớ nó yêu tớ, xì, và sẽ ăn ở với nhau. Tớ đã tin nó. Lên đến đầu cầu thang, chị đi tiếp cầu thang thứ hai, hai cô gái kia vẫn theo sau chị. Cô tóc đen nói luôn mồm: nhưng hôm qua, tớ nhìn thấy nó đi với một đứa con gái khác, nó say, nó níu tay đứa con gái đó. Nó thậm chí không thèm chào tờ. Có lẽ nó không nhìn thấy tớ cũng nên. Rồi bằng giọng chua loét: thế mà tớ lại tưởng đó là tình yêu giữa hai đứa, xì. Im lặng, chỉ nghe thấy tiếng gót giày. Con điiiiĩ, cô gái nhai kẹo cao su nói, dài giọng tới mức âm ĩ rung lên một mình lửng lơ giữa bốn bức tường.. Xì? Không có gì đến với chúng ta thật sự ư? Chúng ta là những hình hài trống rỗng ư? Cuộc đời ta minh họa cho một câu chuyện đã được viết ra rồi ư? Nỗi đau mà ta cảm thấy khẳng định điều ngược lại. Nỗi đau là cá thể.

CỬA HÀNG HOA

khu buôn bán trong ben metro đã đóng cửa. Đằng trước cửa kính có một người đàn ông nằm dài trên một miếng bìa, mắt nhắm nghiền. Trời rất lạnh.

PHỐ KUNGSGATAN

như một cái vực đen ngòm. Không có một ai. Những đồ trang trí cho lễ Giáng sinh cứng đờ treo ngoài mặt trước cửa hàng đung đưa chậm chạp, dường như kêu lách cách.

RẠP CHIẾU PHIM.

Chị nhầm giờ chiếu. Chị đã đến trước gần một tiếng. Mua vé tại sảnh vắng tanh xong, chị la cà trước cửa rạp xem ảnh chụp quá trình quay phim. Cái lạnh dâng lên thẳng tắp qua đế giày đến tận bụng chị. Chị không muốn đặt ra những câu hỏi khác với Emm trước khi anh ra đi. Chị không nghĩ anh sẽ trở lại Stockholm.

REMARQUE.

Chị nhớ lại một cuốn sách mà chị đã đọc hồi trẻ, có lẽ của Erich Maria Remarque. Một người lính vào cuối kỳ nghỉ phép chia tay với người vợ đính hôn. Họ sẽ dành những giờ phút cuối cùng để làm gì trước khi trở lại trận tuyến? Họ không muốn đi xem chiếu phim, thời gian ở đó trôi qua quá nhanh. Họ cũng không muốn đến tiệm cà phê. Họ quyết định đến nhà bảo tàng, nơi thời gian hầu như dừng lại. Họ bước chân chầm chậm giữa những bục trưng bày bụi bậm chất đầy những vật vô tri vô giác. Từng phút trôi qua, tích tắc, tích tắc. Họ đi từ bục này đến bục khác, không nói một lời.

MỘT TÁCH CÀ PHÊ CAPUCCINO.

Chị châm một điếu thuốc. Hơi nóng nhớp nháp và mùi cà phê lẩn quất khó chịu không kém gì cái lạnh ngoài đường. Khách hàng hầu hết còn trẻ, mặc áo da và quấn khăn to tướng. Trong khi chị nhấm nháp tách cà phê capuccino nhạt thếch vô vị, chị bỗng nghĩ rằng thời gian chờ đợi anh giống như con phố bên ngoài: một cái vực đen ngòm. Đột nhiên, không có gì báo trước, chị thấy nhớ mẹ. Tất cả những gì mẹ và chị có thể nói với nhau cuối cùng đã được nói ra, mà thậm chí nói ra nhiều lần. Còn lại một cái gì đó mà hai người chưa bao giờ chạm tới. Giờ đây, ngồi bên chiếc bàn cà phê này, chị cảm thấy lòng mình quặn lại. Sau khi mẹ qua đời, chị đã rất nhiều lần nghe sáu tổ khúc cho viôlôngxen của Bach. Những khi ấy, nhìn thấy gương mặt mẹ: gương mặt của người mẹ mà chị không có được. Chắc phải là một đoạn trong những tổ khúc này mẹ đã chơi cho chị nghe, chỉ để mình chị nghe thôi, buổi sáng hôm đó, trong tuổi thơ của chị, lúc chị đau ốm. Chị có lẽ đã muốn chuyện trò với mẹ về âm nhạc, nhưng hai người chưa làm thế bao giờ. Mẹ chị đã bỏ nhạc. Mọi chuyện lẽ ra có thể khác biết bao. Chị đã bị thôi thúc gọi điện thoại cho mẹ: con đến dự lễ Giáng sinh với mẹ nhé! Ngay tức thì, chị nghe thấy nỗi vui mừng ở đầu dây đằng kia. Sự thể bao giờ cũng diễn ra như vậy. Mỗi lần mẹ bất ngờ vì có người đến chơi, vì một tin vui thì giọng mẹ lấp lánh. Và khi người ta tới nhà mẹ thì mẹ trở nên sôi nổi, vui mừng tràn trề, như rượu sâm-banh. Chị không biết một ai thích thú với những điều bất ngờ đến như mẹ. Ở mẹ chị có rất nhiều sự sống, mà phần lớn nhất của cuộc sống ấy chưa được sống. Có biết bao nhiêu gian phòng cấm không được vào và sử dụng. Mỗi lần chị làm được cho mẹ sung sướng, bản thân chị cũng được sưởi ấm, tràn đầy một niềm vui phù phiếm, chuếnh choáng, nhẹ nhàng. Những cũng rất nhiều lần, chị đã thất bại. Thật buồn khi nghĩ rằng chẳng còn bao giờ được thấy những giờ phút thần tiên ấy nữa.

THE EUROPEAN.

Còn một nửa tiếng nữa mới đến giờ hẹn với Emm, nhưng chị không chịu nổi việc ngồi chờ bên chiếc bàn cà phê này. Chị bỏ ra ngoài mua tờ The European ở cửa hàng bán thuốc lá có bán cả báo chí nước ngoài. Chị mất một lúc lâu mới hiểu ra người đàn ông kia, chợt nhìn thấy chị đã khoa chân múa tay đẩy chị ra ngoài, GET OUT I DON’T WANT YOU IN HERE[47], là Emm. Mũi anh đỏ tía vì lạnh, má cũng vậy. Anh cười sặc sụa. Chị chưa bao giờ thấy ở anh cái vẻ ranh ma ấy. DON’T BE NAUGHTY, BE A GOOD GIRL AND CLOSE YOUR EYES![48] Chi kịp nhìn thấy anh sắp sửa mua cái gì, giấy gói quà vẽ những chú quỷ lùn tinh nghịch màu đỏ. Chị sắp nhận được quà! Emm giấu nó sau lưng. Chị cảm thấy niềm vui xâm chiếm mình như một đứa trẻ con. Một món quà lễ Giáng sinh! Thế mà chị không nghĩ ra tặng quà cho anh. Chị quay ra, ngoan ngoãn vâng lời, trong khi anh gói món quà trong giấy. Chị quên mất chị đến cửa hàng để mua báo. Không, chị không được nhận quà ngay bây giờ. Chị phải kiên nhẫn, Emm bảo vậy. Món quà Giáng sinh biến mất trong cái túi khoác ngoài to tướng của anh.

A HORRIBLE TIME OF MY LIFE.[49]

Trời quá lạnh để ở lại ngoài đường. Trong quán cà phê, chị lại gọi một tách capuccino, cốt để ngồi cùng với anh. Bàn gỗ cũ, tường trát vữa. Nhạc phát ra từ mấy cái loa, quá to. Chị bảo với anh chị đã đọc bản thảo của anh như anh đã yêu cầu. Viết tốt. Viết rất tốt. Thật gớm ghiếc. Nhiều lần chị suýt nữa phải bỏ dở. Emm ôm chặt chiếc tách của anh trong hai bàn tay. Bản thảo chưa viết xong, mất thêm mấy ngày làm việc nữa. Thời gian viết thật ghê sợ, A HORRIBLE TIME OF MY LIFE, mùa đông năm nay ở Stockholm.Anh không chỉ nghĩ đến nỗ lực viết. Ánh mắt anh xa vắng, trôi dạt về phía thanh gỗ ốp tường đằng sau chị. Gương mặt anh đờ đẫn.

I UNDERSTAND YOU[50]

chị nói, và thêm rằng thời gian này cũng gian nan đối với chị. Emm giật mình. Anh mang một vẻ mặt băn khoăn, dò xét. Gần như phật ý. Thời gian này gian nan theo kiểu nào đối với chị?

WELL[51]…

đủ mọi chuyện, cuộc ly hôn của chị chẳng hạn. Mùa đông năm nay không phải là dễ chịu, có thế thôi. Chị không có ý kể ra với anh mùa đông năm nay là như thế nào đối với chị. Chị dập tắt điếu thuốc, cảm thấy hơi khổ sở là đã để cho mình sa đà vào lĩnh vực đó.

YOU MUST THINK I AM SOMEONE THAT FELL DOWN FROM THE MOON![52]

Anh thốt lên.

Anh ngả đầu ra phía sau, tựa lưng vào thành ghế và bắt đầu đung đưa trên ghế. Anh hướng mắt nhìn lên trần. Chị nhìn xuống và cắn môi. Không, Emm không thể biết được mùa đông năm nay là như thế nào đối với chị. Cũng như chị không thể biết mùa đông này như thế nào đối với anh. Hai người không có thời gian để nói về chuyện đó. Thời gian, họ dùng vào việc khác.

BUT I HAVE NOT FALLEN DOWN FROM THE MOON. I KNEW YOUR SITUATION, FORGIVE ME. I HAVEN’T BEEN OF MUCH HELP TO YOU[53].

Chị lắc đầu để ngăn anh nói tiếp. Nước mắt cháy bỏng bờ mi. Sao lại thế nhỉ? Chị có khóc bao giờ đâu. Hầu như không bao giờ. Chị không nhớ nổi lần cuối cùng chị khóc là khi nào. Chị không thể giúp Emm được, cho dù chị có cố, cho dù chị có muốn giúp. Thời buổi lúc bấy giờ không như vậy. THINGS FALL APART, THE CENTRE CANNOT HOLD[54]. Họ đã chẳng làm thế nào được. Họ đã không thể cứu vãn. Chị cố gắng về ý chí và nuốt nước mắt. Hai người phải đứng lên rất nhanh để khỏi lỡ mất đoạn đầu bộ phim, về sau mới thấy là tồi.

LẦN GẶP CUỐI CÙNG.

Một hôm, trong một lần đến thăm tại bệnh viện, chị nói với cha rằng tuần sau chị không thể đến thăm vào giờ thường lệ. Mẹ chị sẽ đến Stockholm. Người cha lập tức tỏ ra lo lắng, ông bảo ông muốn bằng mọi giá gặp lại người vợ đầu. Hai người đã không gặp lại nhau từ hàng chục năm nay. Ông một mực yêu cầu, với một sự bướng bỉnh ít thấy ở ông. Trên lý thuyết, có khả năng tổ chức một cuộc gặp mặt. Người vợ mới, có thể đưa ra hàng nghìn ý kiến phản đối thì đang đi ra nước ngoài. Trong suốt những năm nằm ở bệnh viện, người cha đã nhiều lần kể với con gái những điều hối hận của ông đối với người vợ đầu. Những hối hận này cắn rứt ông. Mỗi lần con gái ông đáp lại rằng ông không nên lo lắng nhiều. Mẹ và cha đều có trách nhiệm chung trong sự đổ vỡ của cuộc hôn nhân giữa hai người. Nhiều năm đã trôi qua kể từ ngày ly hôn, gần như cả một cuộc đời. Ông không còn lý do gì để tự trách móc mình, chị bảo. Nhưng lần này, người cha bướng bỉnh. Ông nhất quyết muốn gặp lại vợ. Điều đó xem chừng không liên quan gì đến việc hối hận. Cô con gái lo lắng. Chị không chắc mẹ còn muốn gặp lại cha sau chừng ấy năm trời. Nhưng chị hiểu rằng đây là cuộc gặp duy nhất, cuối cùng. Người cha hầu như không bước chân đi nổi. Song trong mấy ngày sau đó, ông đã nhiều lần nhờ người đẩy chiếc xe lăn của ông đến tận phòng y tá để gọi điện thoại cho con gái với một tâm trạng ngày càng nôn nóng. Chị đã hứa sẽ nói lại với mẹ ngay khi bà tới Stockholm. Nhưng chị đã không có thời gian. Cha chị đã gọi lại cho chị ngay trước lúc máy bay hạ cánh, ông bảo ông có ý định ngay bây giờ đi taxi từ bệnh viện đến nhà bà, chờ bà ở đó. Nhưng cha ơi, chị bảo, trước hết hãy để con hỏi mẹ xem mẹ tính thế nào đã. Chị không biết chắc mẹ sẽ phản ứng như thế nào. Những khi phải nói về ông, bà vẫn còn dùng một giọng gay gắt. Chị muốn tránh cho cha những điều tàn nhẫn có thể xảy ra. Nhưng ông gọi lại chị nhiều lần. Chị chưa bao giờ thấy ở ông một thái độ như vậy, và chị hiểu cuộc gặp này rất hệ trọng. Trong bữa tối, chị loan báo với mẹ, trong lòng lo lắng: cha muốn gặp mẹ. Người mẹ, tay đang giơ dĩa lên, đã từ từ đặt dĩa xuống. Mẹ biết, bà đáp. Mẹ đã chờ đợi cơ hội này. Cô con gái sững sờ. Hai người đã không trao đổi với nhau một tiếng nào từ bao nhiêu năm nay. Thế mà y như thế họ đã thỏa thuận với nhau về một cuộc gặp mặt. Chị hỏi mẹ xem bà có muốn đến bệnh viện để đỡ cho cha khỏi phải đi taxi không. Được, ta đi thôi, người mẹ vừa nói vừa đứng lên. Trong lúc bà bận rộn tại sảnh với nào là măng-tô, mũ bêrê và giày thì chị gọi điện thoại đến bệnh viện và yêu cầu được người ta một lần nữa đưa cha chị đến tận phòng y tá. Hai mẹ con sẽ tới trong nửa giờ. Ơn Chúa lòng lành, người cha thốt lên. Khoảng mười chín giờ thì hai mẹ con tới bệnh viện. Họ đi thang máy. Người mẹ im lặng. Cô con gái cũng vậy - sự kinh ngạc làm chị câm lặng. Giống như một phép màu. Hành lang bệnh viện vắng tanh và lặng lẽ. Cha cô đang ở trong phòng xem truyền hình, một cô y tá đi qua nhắn lại. Cô con gái vội đi đến đó trong khi người mẹ chờ ở gần thang máy. Máy truyền hình đang mở to hết cỡ. Bệnh nhân trên xe lăn xúm quanh đài. Người cha ngồi ở một chiếc ghế tựa gần cửa vào. Chị đặt bàn tay lên vai cha. Mẹ đã tới, chị nói. Tức thì gương mặt cha sáng bừng lên. Như thể có hai cây nến được thắp lên trong đôi mắt ông. Rọi sáng toàn bộ khuôn mặt. Thật là một phép màu. Không cần ghế lăn. Tuyệt đối không. Ông muốn tự đi một mình, ông chỉ vào cái khung tập đi. Ra đến hành lang, cái khung tập đi một bên, con gái một bên, ông đứng sững lại. Ông bị đứt hơi, may mà không phải vì cố gắng quá nhiều. Thế rồi người cha và người mẹ tiến lại với nhau, người mẹ trong chiếc măng-tô bằng vải pôpơlin màu sáng, chiếc mũ bêrê nghiêng một bên, người cha gập người trong chiếc áo len dài tay, đôi giày vải mềm kêu sột soạt. Cảnh tượng thật hư ảo. Hai người ôm lấy nhau trong im lặng. Không có chỗ nào để ngồi trừ hai chiếc ghế bành bằng nhựa bên cạnh thang máy, xung quanh một cái bàn tròn với một đĩa gạt tàn ngập ngụa. Người con gái đặt cha mình ngồi vào một trong hai chiếc ghế và chạy đi tìm một cái ghế tựa cho chính mình. Lúc ở trên xe, chị đã thầm cầu nguyện sao cho mẹ đừng nói ra những điều độc địa, đừng dùng giọng nói cay độc. Lo lắng đó là thừa. Hai người, mẹ và cha, không nói gì cả, quá bận nhìn ngắm nhau. Sau một lúc, người cha lùa tay vào mái tóc mình. Hãy thứ lỗi cho tôi, ông nói, tôi nói khó nghe, tôi mắc chứng mất tiếng. Ngôn từ phát ra từ miệng ông một cách chậm chạp. Người mẹ đáp lại: không sao đâu, tôi cũng già rồi. Người cha phản kháng: bà vẫn như xưa, bà thật kiều diễm. Người mẹ: ông cũng vậy. Hai người lại im bặt. Họ nói đúng. Cả hai đều rất đẹp. Ông nói: chúng ta có thể tự hào về con gái chúng ta. Người mẹ: đúng, quả đúng vậy. Người cha: sinh ra chúng là một điều tốt lành. Người mẹ với giọng quả quyết: đó là điều tốt đẹp nhất mà chúng ta đã làm. Thỉnh thoảng cửa thang máy lại mở ra, người thăm đến rồi đi. Người cha kể tên một người quen chung trong quá khứ. Bà còn nhớ không? Có, bà còn nhớ. Bà thậm chí còn có đôi câu kể về người bạn ấy. Ông chăm chú lắng nghe. Cô hộ lý, một cô gái trẻ, tóc hung hung, đến hỏi người cha xem đã đến giờ đi ngủ chưa. Một tí nữa, ông trả lời. Không phải ngay bây giờ. Ông xua tay. Ông hắng giọng, bắt đầu kể một chuyện về người cha của mình. Thế rồi ông lạc mất mạch chuyện. Người mẹ kể nối tiếp. Bà đã hiểu ngay ông định nói đến chuyện ngộ nghĩnh gì, bà đã biết rất rõ người cha của ông. Khi bà kể xong, hai người cùng cười với nhau. Đôi mắt cha rất xanh, ông không rời mắt khỏi bà. Bà lấy bao thuốc lá trong ví ra. Ông cũng muốn hút một điếu. Bà châm thuốc cho ông. Cô con gái vẫn im lặng. Trước đây, chị lúc nào cũng lo lắng khi cha mẹ nói chuyện với nhau, lúc nào cũng sẵn sàng can thiệp, đổi hướng câu chuyện. Bây giờ không còn cần thiết nữa. Tên một vài người khác được gợi lên. Ông hỏi bà về người anh trai của bà và vợ ông ta. Họ còn sống, bà trả lời. Họ rất quý ông, bà nói thêm. Rồi bà bảo, nếu ông muốn, bà sẽ chuyển đến họ lời thăm hỏi của ông. Ông gật đầu. Thế còn những đứa cháu? Phải rồi, ông đã gặp các cháu. Chúng đã đến thăm ông tại bệnh viện cách đây đã lâu rồi, nhưng ông vẫn còn nhớ hết tên chúng nó. Một lúc sau, cô hộ lý trở lại, lần này với chiếc ghế bành. Có lẽ bây giờ nên về thôi, người mẹ nói. Có lẽ nên thế, người cha đáp, cho tôi nằm xuống phải mất một lúc, và cô gái muốn về nhà. Cô gái tóc hung cúi xuống đỡ ông đứng lên. Một lần nữa hai cha mẹ lại đứng đối diện nhau. Gặp lại ông tôi mừng lắm, bà nói. Bà đưa tay lên vuốt má ông. Cảm ơn bà đã đến, ông nói, vỗ nhẹ lên vai bà bằng một động tác hơi vụng về. Buổi đến thăm diễn ra khoảng hai mươi phút, cùng lắm là nửa giờ. Cô hộ lý mất hút ở cuối hành lang cùng với người cha và chiếc ghế bành. Đến lúc ra về, cô con gái không tìm thấy măng-tô của mình đâu. Chị chạy trở lại phòng xem truyền hình. Không có măng-tô ở đó. Hay là chị đã mắc ở trong phòng của cha? Chị không còn nhớ là chị có đến đấy hay không, vì quá bị kích động và bối rối. Chị đi ngược trở lại và bước vào phòng. Cha chị đang ngồi trên mép giường được nâng cao, chiếc áo len trắng mặc sát người làm nổi rõ sự gầy guộc của ông. Cô hộ lý tóc hung đang quỳ đầu gối trước mặt ông để cởi quần cho ông. Hai má ông đầm đìa nước mắt. Ông khóc lặng lẽ không nín được, ông khóc như thể tim ông muốn vỡ ra. Con gái ông ôm hôn ông. Chiếc áo của chị không có ở đây. Chị cuối cùng tìm thấy nó đang sau một trong hai chiếc ghế bành bằng nhựa gần thang máy. Mẹ chị quay lưng lại phía chị, bà nhìn ra ngoài cửa sổ. Thắt lưng chiếc áo mưa của bà thắt rất chặt, chiếc bêrê lệch đến ba phần tư. Lưng bà mảnh khảnh và còng xuống. Ta đi chứ mẹ, cô con gái hỏi. Người mẹ gật đầu. Bà sụt sịt mũi. Hai người lặng lẽ xuống thang máy. Lúc ngồi trên xe, bà hầu như không nói gì. Kể từ ngày hôm đó, thái độ dữ dội của bà đối với người cha biến mất. Đôi khi bà bảo bà cầu mong cho ông được biết đến tình yêu với người vợ thứ hai. Bản thân bà đã không thể đem lại cho ông tình yêu mà ông cần có và đáng được hưởng, bà nói thêm. Giọng bà không đượm vẻ chua chát. Khi con gái từ một căn phòng ở Jerusalem gọi điện thoại cho bà, bà kể với con rằng người quá cố đêm trước đã đến nằm cạnh bà. Ông đã ôm chặt bà, sát vào người ông để mong được truyền sức mạnh cho mình. Người cha cũng đã thảnh thơi sau cuộc gặp cuối cùng này. Có một cái gì đó đã được giải quyết giữa hai người, một cái gì đó đã kết thúc như phải kết thúc.

Chú thích:

[47] Đi ra đi, tôi không muốn có cô ở đây.

[48] Đừng giở thói hư, ngoan nào và nhắm mắt lại.

[49] Một quãng thời gian khủng khiếp trong đời anh.

[50] Em hiểu anh.

[51] Ô…

[52] Chắc em nghĩ là anh từ trên trời rơi xuống!

[53] Nhưng anh không phải từ trên trời rơi xuống. Anh biết hoàn cảnh của em. Tha lỗi cho anh. Anh đã không giúp được gì nhiều cho em.

[54] Mọi thứ tan rã, cái tâm không đứng vững nổi.