22. Mẹ

Nhận được bó hoa con gái và con rể gởi chúc Mẹ vui bình an, đọc câu: "Chúng con yêu mẹ" tự dưng mắt tôi nhòa đi vì hạnh phúc, nhưng sau niềm hạnh phúc đó lại vấn vương nhớ Mẹ. Ngày còn mẹ có bao giờ mình làm gì cho mắt Mẹ nhòa đi vì hạnh phúc chưa? Có bao giờ mình nói cho Mẹ nghe ‘‘con yêu Mẹ’’ chưa?

Mẹ dịu hiền, đôn hậu, thương con tùng phục chồng, chưa bao giờ một lần nghe mẹ lớn tiếng, chưa bao giờ thấy bố mẹ cãi nhau, nhớ đến Mẹ chỉ là nụ cười hay giọt nước mắt thầm che dấu.

Mẹ không đẹp như bác, như cô, Mẹ không học trong trường Tây, trường Trưng Vương, Mẹ chỉ học đủ để viết thơ, tính toán nhưng Mẹ thuộc nhiều ca dao lắm, Mẹ thêu đẹp lắm, Mẹ nấu ăn ngon lắm. Mẹ yêu các con lắm.

Ngày Mẹ mất bất ngờ như không thật. Ngày đầu niên học, được về sớm, Mẹ và Bố đi công việc, sợ khi vào niên học, các con bận Mẹ không đi được nữa. Và Mẹ đi luôn, đi mãi mãi không về vì tai nạn xe trên quốc lộ 1.

Thế là hết, mười sáu năm có Mẹ không biết là mười sáu năm hạnh phúc nhất đời người. Nhìn áo mẹ mặc còn treo đầy trong tủ, nhìn những vật dụng mẹ dùng, mùi hương của mẹ còn phảng phất, cả lọn tóc mẹ vừa cắt còn gói kỹ càng cất trong hộp gỗ.

Mẹ có mái tóc dài, mẹ muốn thay đổi kiểu tóc, để đi dự buổi tiệc họp mặt, cùng những người bạn rất thân của bố mẹ mỗi năm, vào ngày cuối tuần. Bố nói đùa với Mẹ: "Cô mà cắt tóc, anh đem trả về Me."

Nói thế, nhưng bố vẫn đưa mẹ đi cắt tóc ngắn và uốn hơi gợn sóng. Cuối tuần chưa đến, mẹ đã đi thật xa, để lại bao ngỡ ngàng tiếc nuối. Con gái lớn của mẹ vừa tròn trăng, con gái út của mẹ vừa lên bảy, mẹ có những năm cô con gái, cậu út mẹ yêu biết bao vừa biết đi, biết nói bi bô.

Thế mà mẹ đi mất.

Mẹ ơi cảm giác lạnh người khi con chui từ cốp xe của bác ra, thấy cổng nhà xác bệnh viện Chợ Rẫy. Hơn một ngày không có mẹ, hỏi ai cũng bảo mẹ bị thương nặng, bác sĩ không cho vào thăm. Nhất là buổi chiều, khi bác đến bảo con lấy cho mẹ chiếc áo dài trắng. Bác đùa: "Mẹ mày điệu rơi điệu rụng, nằm nhà thương còn đòi mặc áo đẹp." Con hỏi bác: "Sao lại áo dài trắng?" Bác bảo: "Mẹ con bướng thế đấy, thôi chiều mẹ đi con."

Buổi tối bố về, đưa cho con sợi dây chuyền có thánh giá mẹ đeo, chiếc áo của bố vương máu, con hỏi:

"Sao bố không ở trong nhà thương với mẹ?"

Bố nói:

"Trong phòng lạnh người ta không cho người nhà vào."

Khi bác đến, chở bố đi, con lẻn chui vào xe, không kịp thay quần áo, vẫn bộ quần áo mặc trong nhà, con cắt may lấy một mình mẹ khen đẹp và bảo:

"Mai mốt con may quần áo cho các em thay mẹ."

Mẹ ơi! con đã ngất đi vì biết con mất mẹ thật rồi, trước đó, con vẫn tin mẹ sẽ về nhà sau khi bị xe đụng, mẹ chỉ bị gẫy chân thôi mà. Tỉnh dậy, trong vòng tay bố, chung quanh có các bác và các anh các chị con của bác. Bố nghẹn ngào nói:

"Con lớn nhất, giúp bố chăm sóc các em, khoan cho các em biết."

Chị Hương vừa khóc vừa nói:

"Em muốn thăm mẹ không?"

Vào thăm mẹ, đầu mẹ quấn băng trắng, khuôn mặt mẹ bình an thanh thản, hai tay khoanh trước ngực, ngủ vùi.

Các em khóc không còn nước mắt, tay quíu hẳn lại khi biết mẹ đã chết. Sáng sớm ngày thứ ba, trời còn tối, vừng đông chưa mọc, bà nội gào từ ngoài cửa:

"Con ơi là con, đi bỏ con bỏ chồng cho ai con ơi!"

Bà thuê xe đi suốt đêm từ Vũng Tàu về, khi nghe tin mẹ mất. Họ hàng thân thuộc không ai tin, gởi điện tín, gởi thơ tay qua xe đò, không ai chịu về. Có người đánh điện tín hỏi lại đúng hay sai? Làm sao lại có thể như thế?

Từ Bảo Lộc cả xe đò chở vừa người vừa chè về đưa mẹ. Đám ma của mẹ đầy tiếng than thở:

"Đi sao đành hả em?"

Hình của mẹ đẹp lắm, trẻ lắm, bà ngoại cứ ngất đi tỉnh lại mấy lần, bà khóc không nên tiếng, cứ lịm đi. Con trai của mẹ, đạp chiếc xe con nít đụng vào hòm gỗ cười vang, chiếc mũ rơm em đội tang cho mẹ cứ bị ném xuống đất, bác Thịnh lại nhặt lấy, đội lên đầu cho em, chép miệng bảo:

" Bằng cái kẹo đã mất mẹ con ơi!"

Chú đang đi lính ở xa, bất ngờ lấy phép về nhà, gặp ngày động quan, mẹ rất thương chú. Thắt tang chị lên đầu xong, chú ghé vai khiêng mẹ ra xe. Hôm ấy các bạn học cùng lớp đến đưa mẹ đi, hai hàng áo dài trắng, trắng lạnh người, mang từng vòng hoa tím, dẫn xe tang rời dần nhà đến nghĩa trang.

Ngày nhập quan, giao cho anh con của bác chụp hình, những tấm hình rửa ra trắng xóa, mẹ không muốn ai lưu giữ hình ảnh ngày mẹ vĩnh biệt cõi tạm ra đi. Chỉ còn những thước phim quay lại hình ảnh ngày đưa tiễn, con thấy bố và các con trong ấy, không còn khóc nữa chỉ những khuôn mặt vô hồn.

Mẹ đi rồi mới biết vì sao băng đêm chờ ngóng mẹ, chính là linh hồn mẹ, chào vĩnh biệt con gái, mới biết tự dưng tại sao mọi vật trong nhà mất đi một chiếc, con bướm bà màu cam to hơn mặt người cứ lưu luyến bay vòng vòng trong nhà những ngày có đám của mẹ. Đưa mẹ đi cũng con bướm ấy bay trước xe, đến tận huyệt.

Linh hồn có thật, mẹ có thật, dù đi xa lúc nào mẹ cũng quanh quẩn bên các con, mãi đến bây giờ con đã lớn tuổi hơn mẹ ngày xưa, mẹ vẫn quẩn quanh che chở.

Mẹ ơi! Ước gì... con quay vòng lại mặt trời, con chuyển ngược mặt trăng, để con được bên mẹ. Con được ôm mẹ thật chặt, nói thầm cho mẹ nghe:

“Mẹ ơi con yêu mẹ.”

Con được chở mẹ trên chiếc cady, hai mẹ con sẽ đi chợ Saigon mua vải may áo dài, như điều mẹ nói với con trước khi mẹ bỏ con đi mãi.

Mẹ ơi!

Đêm qua nằm mơ, khuôn mặt một người tôi yêu quý.

Mẹ tôi.

Cứ mỗi khi nhớ Mẹ là tôi lại nhớ đến khóe mẹ cười, âm thanh mẹ nói, dáng mẹ đi.

Nhớ hoài không quên được tà áo mẹ xoắn vào chân, ngày hai mẹ con đi thăm bố nằm ở bệnh viện Cộng Hòa về.

Tôi lên chín mặc chiếc áo đầm phùng, có hình hoa be bé mẹ may. Mẹ may đẹp lắm, nhìn những mẫu áo trong sách mẹ may theo. Áo dài mẹ cũng may, may tay, không thèm dùng máy. Chiếc máy may Singer bà ngoại cho để một góc. Mẹ hay bảo may máy nhanh quá, mẹ hết việc làm buồn lắm. Khi tôi lên chín đã biết nghịch đến chiếc máy may. Một lần may áo cho búp bê, không biết tại sao cây kim máy may xuyên được qua mép tay trỏ bàn tay trái, tôi lì lợm không kêu ngay. Đến khi máu loang đỏ mảnh vải mới kêu: “Mẹ ơi!” Mẹ chạy vội đến, xoay cho kim lên cao, rồi băng tay cho tôi.

Sau ngày ấy, tôi biết xử dụng máy may nhuần nhuyễn và tha hồ nghịch với những mảnh vải dư còn lại.

Mẹ vừa khâu vừa trông chừng chị em chúng tôi.

Tôi nhớ cô em thứ ba, khi ấy chừng bốn tuổi, đang chơi chạy lại ôm mẹ và cắn mẹ vào má, dấu răng của em in lên má mẹ. Mẹ đau hất em ra, em khóc, mẹ ôm em vào lòng, em vừa khóc vừa kêu: “Con thương mẹ mà con thương mẹ mà.”

Mẹ bảo: “Chó con thương mẹ mà cắn mẹ đau quá.”

Mẹ lấy chồng qua mai mối. Thời của mẹ không có chuyện “đến khi lấy chồng chỉ còn mối tình mang theo.”

Mẹ hiền dịu duyên dáng, mẹ không sắc sảo mặn mà, nhưng nhìn mẹ, ngắm mẹ không chán mắt.

Mỗi lần các con bị đòn vì nghịch, mẹ thường ngồi trong ghế mãi đằng xa, giả vờ khâu, để bố ra oai. Các con mẹ sinh đứa đầu cách đứa thứ hai, hai năm rưỡi, hai năm sau có đứa thứ ba, rồi ba năm hai đứa, cả năm đều là con gái. Mỗi lần bị đòn là năm đứa nằm sấp, mặt úp lên tay, trên chiếc phản gỗ lên nước bóng lưỡng. Bố như ông tướng ra trận, nhịp chổi lông gà kể tội từng đứa. Tôi lén nhìn thấy mẹ mỉm miệng cười. Tôi hết sợ. Mẹ chờ có tiếng khóc sụt sịt là mẹ đứng lên xem con nào của mẹ khóc, không cô thứ ba cũng là cô út. Mẹ lấy sẵn ly nước, mà bố đã đánh roi nào đâu. Thường bố đánh tôi trước, chỉ một roi thị oai, là bốn cô kia đã òa ra khóc, bố nhịp lên mông mỗi đứa một nhịp, rồi được đứng lên xin lỗi. Mẹ bế ngay cô út vào lòng.

Thường sau khi bị đòn, cả lũ được bố chở đi ăn cà rem. Bị đòn từ lúc lên tám tuổi, tấm phản gỗ lúc đầu chỉ có ba đứa, tăng dần lên đủ cả năm đứa.

Sáu năm sau mẹ có một cậu út. Tôi nhớ hoài câu mẹ nựng nịu con trai giọng đớt đớt nhẹ nhàng:

“Sương (thương) sương í à mẹ sương, mẹ sương con trai của mẹ,”

Cô em gái út của tôi đã lên sáu đi học rồi, nghe thế vẫn ghen với em, mẹ thấy mắt cô ấy long lanh, vội kéo cả vào lòng và dỗ dành:

“Sương sương mẹ sương cả con gái của mẹ.”

Em trai út của tôi đến bây giờ vẫn cà nanh với các chị là không được bị đòn.

Mẹ ra đi khi em chưa tròn hai tuổi. Khi ấy tôi đã may cho mình được những bộ đồ mặc trong nhà, mẹ ngắm nghía khen khéo, và bảo bây giờ con may cho các em mặc thay mẹ được rồi, và mẹ đi. Đi không ai ngờ. Mẹ ra đi khi chưa đến tuổi bốn mươi.

Đến ngày giỗ mẹ lại nhắc, nghĩ đến mẹ. Nhớ mẹ không nguôi. Chỉ được gần mẹ mười sáu năm, thời gian không đủ cho một người con thỏa lòng trong biển yêu thương của mẹ. Tôi lúc nào cũng thèm thuồng có mẹ.

Có mẹ chồng, tôi yêu quý chăm sóc như mẹ mình. Ai khoảng độ tuổi mẹ là tôi yêu tôi quý, từ bác hàng xóm, đến

bà bán gạo. Thèm thuồng đến độ ước ao: “Phải mà mẹ còn sống hai mẹ con sẽ...”

Khi vui tôi cũng ước ao có mẹ, khi buồn tôi cũng ao ước cùng mẹ. Nhiều lúc cáu kỉnh với chồng, nhớ đến mẹ dịu dàng lại thôi cơn giận dỗi. Đôi lúc quát mắng con, lại nghĩ đến mẹ, chưa bao giờ to tiếng với mình, lại nghẹn ngang chừng câu mắng.

Mẹ mất rồi, bố hay nhìn tôi và bảo:

“Con giữ của mẹ ánh mắt dịu dàng cương quyết.”

Tờ thơ cuối bố viết trong trại học tập gởi ra:

“Bố tin con đủ cương nghị thay bố lo lắng cho các em, vì trong mắt con bố đọc được ánh nhìn của mẹ.”

Từ mắt tôi đang tuôn ra những hạt nước. Tôi không biết mình đã làm đủ những điều hai đấng sinh thành gởi gấm cho tôi chưa.

Dâng Mẹ