Chương 24 Tinh thần chống Cộng Sản mạnh hơn bao giờ hết -
Trong hơn 2 năm sống lưu vong ở Hải Phòng chúng tôi không hề mất liên lạc với Tổng Bộ Việt Nam Công Giáo Cứu Quốc ở Phát Diệm vì thường xuyên có thuyền buồm liên lạc đi lại giữa Phát Diệm và Hải Phòng. Tình thần chống Cộng Sản ấy đã được thể hiện một cách công khai với những biểu ngữ chống cộng sản được căng la liệt khắp nơi, mỗi khi Đức Cha Lê Hữu Từ đi thăm viếng các giáo xứ trong vùng Phát Diệm, Bùi Chu và Thanh Hóa, nhân danh Cố vấn chính phủ Hồ Chí Minh đi thăm dân cho biết sự tình.
Trong các cuộc du hành này, Đức Cha Từ hô hào toàn dân tham gia công cuộc kháng chiến chống Pháp dành độc lập cho Tổ Quốc, nhưng đồng thời ngài cũng hô hào toàn dân chống tiêu khổ kháng chiến. Vì ngài cho rằng tiêu khổ kháng chiến không ngăn chặn sư xâm lăng của thực dân Pháp, nhưng cộng sản sẽ thành công vì mục tiêu của chính sách tiêu thổ và tản cư của công sản là để vô sản hóa nhân dân, để cộng sản Việt Nam đóng góp vào chủ trương không tưởng của đế quốc cộng sản tiến nhanh, tiến tới thế giới cộng sản đại đồng.
Một sự kiện khác rất đặc biệt là ngoài việc Đức Cha Từ hô hào nhân dân hãy sáng suốt đừng nghe cán bộ cộng sản hạ cấp tuyên truyền tiêu thổ tản cư vì làm như vậy là trái lệnh và trái ý của Hồ Chủ Tịch, rồi ngài lại còn tuyên bố tha thuế cho dân thể theo ý của Hồ Chí Minh.
Tại sao Đức Cha Từ lại tuyên bố tha thuế cho dân ở các tỉnh Ninh Bình, Bùi Chu và Thanh Hóa, nơi ngài tới thăm viếng, sự kiện tha thuế này được ghi trên tờ tuần báo Đời Sống của Phát Diệm trong số 37 ra ngày 22 tháng 12 năm 1953, bài báo ‘Đức Cha Lê, vị lãnh đạo của chúng tôi ‘do Văn Quy viết về cuộc tiếp xúc giữa Đức Cha Lê Hữu Từ và Hồ Chí Minh như sau:
‘Tôi muốn biết rõ ý kiến của Cụ - lời Đức Cha Lê – trong vấn đề thuế, vì đã từ lâu nay có một số người mặc quần áo bộ đội, xưng mình là nhân viên của chính phủ, nhưng công việc của họ nguyên là đuổi theo dân vòi tiền thuế, hết thứ thuế này sang thứ thuế khác, không kể gì đến
- Thưa Cố vấn – ông Hồ đáp – đấy là những hành động nhiều khi quá khích của hạ cấp.
Thế nhưng Cụ nghĩ thế nào?
- Thưa Cố vấn, trong địa phương ấy (ám chỉ Phát Diệm, Bùi Chu, Thanh Hóa) tôi xin nhờ Cố vấn tùy hoàn cảnh định đoạt giúp chúng tôi
Được rõ ý Cụ Hồ như thế, Đức Cha Lê Hữu Từ đã chỉ thị cho các địa hạt phải tập hợp dân chúng cho đông, mỗi khi ngài qua một trụ sở. Rồi khi lên diễn đàn, ngài đề cao ý tưởng Cụ Hồ muốn nhờ ngài định đoạt thay chính phủ để cứu dân.
'.. xét những gian lao của đồng bào, tôi nhân danh chính phủ và thể ý Cụ Hồ tha thuế cho dân, và từ nay hễ thấy những người mệnh danh hạ cấp của chính phủ về nhũng nhiễu trong các dân làng, thì đồng bào hãy khai trừ họ’.
Về sau người ta mới rõ những nhóm công an, hành chánh địa phương căm hờn vì câu tuyên bố tha thuế trên đây.’
Cũng trên tờ báo Đời Sống số 37, số đặc biệt mừng lễ Ngân Khánh Linh Mục của Đức Cha Lê Hữu Từ, cha Tổng Hoàng Quỳnh cũng viết một bài với đề tài ‘Đức Cha Lê và Phong Trào Tự Vệ Phát Diệm: như sau:
‘Tổng Bộ Cứu Quốc của anh em Công Giáo và cả khối giáo dân Bùi Chu – Phát Diệm thấy rằng ở trong Mặt Trận Việt Minh để dành độc lập cho Tổ Quốc, độc lập chưa thấy mà mặt nạ của cộng sản đã lộ ra: giết hại và cầm tù. Các trại giam Đầm Đùn, Yên Lai, Kim Tân chứa đầy trên 5,000 thanh niên Công Giáo và trùm trưởng. Vậy Tổng bộ Công Giáo Cứu Quốc phải định rõ lập trường như sau:
-Đối nội: Bảo vệ tín ngưỡng, bảo vệ Tự Do và chống cộng sản với khẩu hiệu: ‘Giáo Hội Bất Diệt, Đả đào Cộng Sản’.
-Đối ngoại: Dành Độc Lập, chống ngoại xâm và đả đảo cộng sản với khẩu hiệu: ‘Việt Nam Độc Lập Muôn Năm, Đả Đảo Cộng Sản’.
Lập trường đã được kết tinh bằng mấy khẩu hiệu ấy, được hô to trong các cuộc thi đua ái quốc, các cuộc mít tinh ngay trong khu Việt Minh do cộng sản lãnh đạo. Sở dĩ Phát Diệm có được lập trường cứng rắn, một quả cảm hiên ngang ấy, là do cái gương ‘bất úy tử’ của vị chúa chiên là Đức Cha Lê Hữu Từ.
Việt Minh đã dùng muôn phương ngàn kế để chống lại tinh thần chống cộng sản một ngày một lên cao của dân Phát Diệm. Chúng đã thành lập Hội Liên Việt là tổ chức ngôi vi của đảng Cộng sản cũng như Mặt Trận Tổ Quốc của Việt Cộng ngày nay vậy, nên trong một hội nghị Liên Việt của tỉnh Ninh Bình họp ngày 29 tháng 2 năm 1948 với sự tham dự của linh mục Nguyễn Gia Đệ, bí thư tòa Giám Mục Phát Diệm hiện nay đang tị nạn cộng sản ở Canada, cùng với Sa Môn Trí Đức ở chùa Phật Giáo ở Đồng Đắc, sau này là Thượng Tọa Thích Trí Dũng, trụ trì tại chùa Nghĩa Trang Bắc Việt ở Tân Sơn Nhứt, Sài Gòn.
Trong cuộc hội nghị này Chủ Tịch Mặt Trận Việt Minh tỉnh bộ Ninh Bình là Trần Dần đã giải thích về vai trò của đảng Cộng sản trong Mặt Trận Việt Minh như sau
: ‘Trong Mặt Trận Việt Minh có những thành phần là Cộng Sản nhưng không phải tất cả là cộng sản. Mặt Trận Việt Minh không chủ trương tiêu diệt tôn giáo vì trong Mặt Trận Việt Minh và Liên Việt có cả đại diện của các tôn giáo…’
Tuy Việt Minh muốn giải thích thế nào đi chăng nữa khối Công Giáo Phát Diệm và Bùi Chu vẫn cương quyết chống cộng sản vô thần đến cùng.
Khu An Toàn Phát Diệm được thành lập ngay từ năm 1947 khi nhiều vụ xung đột đã xẩy ra giữa các lực lượng võ trang của Tự Vệ Công Giáo với Công an, đặc biệt sau vụ biến động xẩy ra khi một cán bộ của Công Giáo là anh Tống Văn Dung bị Công an Việt Minh ám hại mà chúng tôi đã trình bầy ở phần trên. Khu An Toàn Phát Diệm là một cái gai nhọn đối với Việt Minh mà chúng tìm đủ cách để nhổ bỏ đi. Chính việc chúng tôi phải bỏ Phát Diệm ra tị nạn ở Hải Phòng vào mùa thu năm 1947 là để cho Việt Minh không còn lý do để phá bỏ khu An Toàn Phát Diệm.
Sỡ dĩ tinh thần chống cộng sản của Phát Diệm lên cao và mạnh mẽ vì dân Phát Diệm tin tưởng ở sự che chở của Đức Cha Lê Hữu Từ và có khu An Toàn làm nơi nuơng tựa tránh được mọi sự đàn áp của công an Việt Minh, chính vì lẽ dó mà Hồ Chí Minh đã ra lệnh cho tỉnh bộ Việt Ninh Bình và quân khu III phải phá cho bằng được khu An Toàn Phát Diệm.
Thi hành lệnh của Hồ Chí Minh, Việt Minh cho bộ đội về đóng hầu như khắp vùng bao quanh Phát Diệm để yểm trợ cho âm mưu thi hành lệnh tiêu thổ và tản cư dân chúng Phát Diệm, nói rằng quân đội thực dân Pháp sắp xâm lăng Phát Diệm.
Việc đầu tiên chúng làm là cho bộ đội đóng quân ở các nhà khu mặt phố Phát Diệm, Phu Vinh, Thượng Kiệm, Lưu Phương và bên kia sông, nói là để tổ chức các ổ tác chiến chống Pháp, với ý định làm cho dân sợ hãi chiến tranh sắp đến mà tản cư đi các nơi khác. Nhưng đâu Tổng Bộ Công Giáo Cứu Quốc lại để cho dân mắc mưu đó của Việt Minh. Những nhà nào có bộ đội đóng quân là Tự Vệ chiến đấu được phái tới gọi là để yểm trợ bộ đội trong khi tác chiến.
Thấy có Tự Vệ Công Giáo đến cùng đóng quân với bộ đội Việt Minh, dân chúng Phát Diệm lên tinh thần tuyên bố cùng ở lại nhà để hợp tác với bộ đội, và Tự Vệ để chiến đấu chống lại quân xâm lăng. Đã có nhiều lúc bộ đội Việt Minh và Tự Vệ Công Giáo ghìm súng nhìn nhau sẵn sàng nhả đạn tạo nên sự đối nghịch hết sức căng thẳng.
Và nếu tình hình đối nghịch càng gia tăng thì chuyện xung đột không thể tránh được và phần thua chắc chắn về phía bộ đội Việt Minh vì các ổ chiến đấu của chúng đều bị Tự Vệ Công Giáo và nhân dân bao vây. Hơn nữa lối đóng quân như vậy là trái hẳn với chiến thuật du kích: bộ đội là cá và dân là nước. Như vậy không có dân tức không có nước thì cá là bộ đội sẽ chết không kịp ngáp.
Âm mưu ép dân chúng tản cư không thành công, chính quyền Việt Cộng lại đưa ra kế hoạch khác là theo lệnh cấp trên các nhà lầu và nhà xây bằng gạch sẽ bị phá, viện lẽ rằng quân đội xâm lăng của Pháp sẽ dùng các nhà đó để đóng quân. Nhưng âm mưu này cũng bị thất bại luôn, vì dân chúng Phát Diệm công khai thách thức chính quyền cho người đến phá nhà của họ.
Họ thề quyết sẽ sống chết với nhà cửa của họ và bất cứ ai tới để phá nhà sẽ bị ‘nướng’ sống ngay tại chỗ, âm mưu chính của Việt Minh tuyên bố phá nhà lầu và nhà xây là hy vọng dân nhà lá sẽ không can thiệp vào kế hoạch chính phủ chỉ phá nhà của người ‘có bát ăn bát để’ mà thôi, chứ dân nhà nghèo chính phủ không động tới.
Nhưng dân chúng Phát Diệm đâu có dễ bị lừa như vậy, vì họ đều được biết trước rằng Việt Minh phá nhà lầu, nhà xây xong rồi sẽ phá tới nhà lá, một kinh nghiệm dân chúng các tỉnh lỵ Ninh Bình, Phủ Lý và Thanh Hóa đã trải qua là các thành phố này đã bị Việt Minh phá bình địa cho tới nay sau gần nửa thế kỷ các thành phố này cũng chưa được tái thiết một cách xứng đáng.
Tản cư dân chúng không được, tiêu thổ nhà cửa cũng không xong, Việt Minh liền quay ra đề nghị phá cầu Trì Chính là một chiếc cầu bê tông đúc cốt sắt ngang qua sông Ân dài tới 200 thước.
Thanh niên Phát Diệm có biết bao kỷ niệm êm đềm với cây cầu này, ngay từ khi tôi còn nhỏ, cứ đến kỳ nghỉ hè là tôi theo anh tôi lên hóng mát ở cây cầu này mỗi tối. Nơi đây là chỗ hội họp thường xuyên của hàng trăm thanh niên Phát Diệm. Không có một câu chuyện gì đã xẩy ra ở Phát Diệm mà không được đưa ra bàn tán ở ngay cây cầu Trì Chính này, từ chuyện thể thao đến chuyện tài tử chiếu bóng nổi danh thời bấy giờ như Tino Rossi, Charles Boyer, Danielle Darrieux, chỗ này hát tân nhạc, chỗ kia hát cổ nhạc, dân ở dưới thuyền đậu trên sông hát ‘đối’ hay hát ‘trống quân’ với dân đứng trên cầu.
Thời Pháp đến thời Nhật bản, nơi cây cầu này cũng là diễn đàn của cách mạng, của ‘chính chị chính em’ tôi còn nhớ khi tôi mới 12 tuổi, thân phụ tôi nói tối nay không được lên cầu Trì Chính vì là ngày cách mạng Nguyễn Thái Học và các đồng chí lên đoạn đầu đài, tôi chẳng hiểu gì cả, nhưng nhớ là phố xá Phát Diệm mấy tối đó vắng tanh chỉ có lính Khố Xanh và ông Đồn người Pháp đi tuần tiểu trên đường phố. Và cũng từ chiếc cầu thân yêu này đã phát ra biết bao nhiêu cuộc đánh lộn giữa những dân ‘công tử’ Phát Diệm có số đào hoa.
Nhớ lại những chuyện cũ xẩy ra trên cây cầu Trì Chính thơ mộng này, cách đây hơn nửa thế kỷ, làm cho chúng tôi đau lòng vì nhớ nhà, nhớ Phát Diệm, nhớ quê cha đất tổ, nhớ những kỷ niệm êm đềm nhất của tuổi thanh xuân. Và nay làm sao còn hưởng lại được những giờ phút êm đềm ấy chỉ vì Cộng sản bất nhân nắm giữ chính quyền mà cây cầu Trí Chính ấy đã bị Việt Cộng đánh sập vào đầu năm 1948.
Việc phá cầu Trì Chính cũng là một thâm ý của Việt Minh muồn cô lập hóa khu An Toàn Phát Diệm, vì phá cây cầu này mọi sự giao thông của Phát Diệm với tỉnh lỵ Ninh Bình hay đi các tỉnh khác ở Bắc Việt đều bị cắt đứt, và khu An Toàn Phát Diệm chỉ còn liên lạc được với 1/3 dân chúng ở phủ Kim Sơn. Và nếu quân Pháp xâm lăng vào Phát Diệm, Đức Cha Lê sẽ bị cô lập không còn đường rút lui.
Sợ dân chúng Phát Diệm phản đối việc phá cầu và nhất là sợ Cố Vấn chính phủ can thiệp nên Việt Minh cho người nửa đêm về sáng phá trộm, đục nát chân cầu, rồi chủ tịch phủ bộ Việt Minh Kim Sơn phàn nàn và tâm sự với linh mục Đoàn Ngọc Thư, giám đốc Trung Tâm Tuyền Truyền Công Giáo đại diện Đức Cha Lê Hữu Từ rằng: ‘Thật là cảnh trên búa dưới đe, cấp trên dạy phải phá cầu, cố vấn cản ngăn, để dung hòa tôi xin được phép đánh xập nhịp cầu giữa xuống sông và bù lại, một cây cầu nổi sẽ được bắc qua sông’.
Lúc đầu cha Đoàn Độc Thư không đồng ý việc phá cầu, nhưng nghĩ rằng nếu cứ găng mãi, không nhường nhịn phần nào thì khó tránh khỏi xung đột, nên cha Thư đã để cho họ (Việt Minh) phá cầu mà mình giữ được nhà cửa, họ kiếm được tí điểm với cấp trên v.v…’ Mặc dầu dân rất buồn tức nhưng hoàn toàn vâng lời Đức Cha Lê Hữu Từ.
Ngày 15 tháng 8 năm 1948, Đức Cha Lê Hữu Từ đã mời các linh mục trong giáo phận về họp mặt tại trường Thần Học Thượng Kiệm trong 2 ngày để nhận định tình thế và bàn kế hoạch thực hiện chung. Trong số 165 linh mục của giáo phận có 128 linh mục về dự họp. Theo nhật ký của linh mục Nguyễn Gia Đệ ghi lại thì cha Hoàng Quỳnh đã nói về tình hình quân sự, ngài cho biết: ‘Lúc này (1948) chủ lực của Vi ệt Minh đã được tăng viện và quân đội được huấn luyện thuần thục nên những lực lượng nhỏ phải vì nể họ. Bởi vậy từ nay chiến thuật của ta (Việt Nam Công Giáo Cứu Quốc) nhằm vào tranh đấu ‘lạnh’, tranh đấu cân não hơn; tuy nhiên nếu cần phải chết chúng ta vẫn dám chết’.
Sở dĩ Việt Minh còn vì nể khối Công Giáo là vì có một khối đoàn kết mạnh mẽ, lại ảnh hưởng tới quốc tế. Khối tinh thần vững mạnh này được chứng minh qua những vụ đụng độ đã xẩy ra hồi năm 1947, (vụ anh Tống Văn Dung hay vụ Phúc Nhạc) nhất là việc tướng Hoàng Sâm của Việt Minh về tổ chức duyệt binh ở vận trường Ngô Gia Lễ ở ngoài Chợ Năm Dân, vào ngày 25 tháng 6 năm 1948. Việt Minh đã đem về các trung đoàn: CK 3, Thủ Đô 48, Tất Thắng 34 (còn gọi là Hà Nam Ninh) và trung đoàn Tây Tiến 52.
Một bọn ám sát cũng được điều động về Phát Diệm, gồm có: Biệt động đội do Vũ Đình Đề chỉ huy và Lạc Long của Công an, công tác nội thành. Tướng Hoàng Sâm đem đại lực lượng về Phát Diệm như vậy là vừa để thăm dò vừa nhằm gây thanh thế kháng chiến và đánh đòn cân não vào dân Phát Diệm. Đặc biệt là hỗ trợ cho kế hoạch triệt hạ khu An Toàn Phát Diệm.
Kế hoạch triệt hạ khu An Toàn Phát Diệm đã được Mặt Trận Việt Minh sắp đặt chu đáo, cha Hoàng Quỳnh kể tiếp:
1)Một mặt sai tướng Hoàng Sâm, thay mặt Cụ Hồ về vấn an Cố vấn chính phủ và tổ chức một cuộc duyệt binh tại sân vận động Ngô Gia Lễ để lấy cớ hành động.
2)Mặt khác cho tên Thành là chủ tịch Liên Khu III về dự duyệt binh và xin tổ chức mít tinh ngay tại sân nhà thờ Phát Diệm, để giải thích đường lối kháng chiến của chính phủ. Đi theo tên Thành về Phát Diệm còn có một số đông dân chúng từ phủ Yên Khánh, Nho Quang và huyện Yên Mô.
Sự sắp xếp này với mưu tính là gây rắc rối để bộ đội can thiệp thừa dịp triệt hạ khu An Toàn Phát Diệm, tịch thu khí giới và bắt giữ những người họ muốn bắt.
Sau phần trình bầy của cha Hoàng Quỳnh, hội nghị các linh mục đã nhận định như sau:
-Nếu không cho phép tổ chức mít tinh trong khu Phát Diệm là chống chính phủ, là phản loạn càng đủ lý do để Việt Minh triệt hạ khu An Toàn.
-Nếu cho phép tổ chức mít tinh thì họ sẽ cho cán bộ khiêu khích, gây rối, bộ đội cũng có cớ để dẹp loạn, thật là nan giải.
Đức Cha Từ và các linh mục đều bồn chồn lo lắng, nhưng cha Hoàng Quỳnh vẫn bình thản và sau cùng đã hiến kế ly gián như sau:
- Khi tướng Hoàng Sâm vào vấn an Cố Vấn chính phủ, Đức Cha Từ tiếp đón nồng hậu, rồi kéo vào phòng riêng nói nhỏ: ‘Thiếu tướng thay mặt Cụ Hồ về vấn an tôi. Tuy nhiên tôi thấy có mặt cả Chủ Tịch Liên Khu III cùng về một lượt và hình như để sai khiến thiếu tướng, người chiến sĩ quốc gia, đi hộ tống cho một ông hành chánh, tôi thấy chướng quá, thiếu tướng nghĩ sao?
Cha Hoàng Quỳnh đề nghị thêm với Đức Cha Lê rằng: ‘Còn tên Thành, chủ tịch liên khu III, xin Đức Cha cứ cho phép hắn tổ chức mít tinh, con đã có phép.’ Kế hoạch của cha Hoàng Quỳnh được hội đồng địa phận chấp nhận, ngài liền triệu tập bộ tham mưu của Tổng Bộ Tự Vệ để hoach định mưu lược hầu chuẩn bị sẵn.
Quả nhiên tướng Hoàng Sâm trúng kế của cha Hoàng Quỳnh vì sau khi nghe ngài Cố Vấn nói như thế, Hoàng Sâm với bộ mặt tái mét vì tự ái, đã cam kết với Đức Cha Lê:
‘Bộ đội sẽ không có một hành động nào khác, ngoài việc về thăm sức khỏe Cố Vấn và để chứng tỏ lời cam kết, tôi sẽ cho bộ đội đóng xa khu An Toàn của Cố Vấn.’
Nhờ vậy khi chủ tịch liên khu III yêu cầu tướng Hoàng Sâm cho đóng quân ở điểm nọ điểm kia, tướng Hoàng Sâm lờ luôn.
Ngày duyệt binh được tổ chức rầm rộ là vì Đức Cha Lê cho rất đông thanh niên Phát Diệm ra dự khán và sau đó chính đoàn thanh niên đã dẫn đầu đoàn biểu tình kéo vào khu thánh đường Phát Diệm để họp mít tinh.
Nhưng cuộc mít tinh mới qua được phần thủ tục mở đầu thì thanh niên Phát Diệm đã tự động rút êm về phục sẵn ở các vị trí định sẵn với súng ống, dáo mác sẵn sàng. Tất cả các gốc cây, các bụi rậm, chỗ nào cũng có người mai phục, đường phố bị cấm qua lại, cửa các nhà chỉ mở hé, bên trong có sẵn người có khí giới trong tay.
Bài diễn văn thứ nhất chấm dứt thì trên hàng ghế chủ tọa giao động, sự giao động lan dần xuống đám quần chúng tham dự, vì tất cả nhìn lại thấy dân Pháp Diệm đã không cánh mà bay đâu hết, chỉ còn lại toàn dân chúng người Yên Khánh, Nho Quan và Yên Mô. Cùng lúc đó, trinh sát đến báo cáo cả cuộc mít tinh nằm gọn trong vòng vây của thanh niên Phát Diệm mà chỗ nào cũng đầy ắp người với võ khí, súng ống đều quay mũi cả về phía sân đang mít tinh. Tên Thành, chủ tịch liên khu III tái mặt, phập phồng, nhấp nhổm và hình như trông chờ đợi tới…
Trong khi đó ở ngoài phố và vùng phụ cận dân chúng được lệnh từ Tổng Bộ Công Giáo Cứu Quốc, ra mời bộ đội vào nhà đãi nước, hỏi thăm tin tức v.v.. nghĩa là tất cả mọi người đều thi hành nghiêm chỉnh mật lệnh của cha Hoàng Quỳnh.
Đợi mãi không thấy bộ đội tới tên Thành bèn cho rút ngắn chương trình mít dinh (lý do vì mệt) và không dám có cử chỉ nào có tính cách gây hấn. Trái lại còn ca tụng tinh thần ái quốc của Đức Cha Cố Vấn và của dân chúng Phát Diệm.
Mưu kế của cha Hoàng Quỳnh đã hoàn toàn thành công và khu An Toàn Phát Diệm được bảo đảm hơn nữa.