Phần II

Mới về đến đầu ngõ, nó nghe tiếng nội cười lẫn tiếng ríu rít của ai đó, bước vô nhà, nó ngạc nhiên thấy có khách. Khoanh tay thưa nội, chào khách xong, nó định rút xuống bếp. Nội giữ nó lại:

- Nè Thành, cô chú con về thăm nội và con đó, lại cô cho quà đi con. Ừ, đây là thằng Ba con của anh Hai mày với con Út Sâm mà ba nói chuyện bữa trước đó con.

Cô à à..., rồi kéo nó lại gần, cô cho nó cuốn sách thiệt đẹp bìa cứng với một cái mũ lưỡi trai màu xanh lá cây, nó mừng rơn, lí nhí:

- Con cám ơn cô ạ.

Cô xoa cái đầu “bông gáo” của nó:

- Giỏi, ráng học nghe con, thôi xuống bếp giúp nội dọn cơm rồi rửa tay đi nghe.

- Dạ.

Nó bước khuất ra sau còn nghe cô hỏi nội:

- Anh Hai hiện giờ ở đâu ba?

- Nó lưu lạc đâu bên Campuchia đó, còn vợ con nó thì thôi, biết đâu mà kể. Con Út này ba cũng tính không nhận là dâu, nhưng nghĩ cũng tội, nó đâu có lỗi gì, mà cháu nào cũng là cháu nội, nên ba nhận nó về.

- Ba làm thế là phải, ba à. Mà cái )

thằng này nó giống anh Hai đó chớ, đen như Miên lai...

- Ừ, thằng này giống hệt ba nó hồi nhỏ, tính cũng hiền, ngoan lắm, dễ thương hết sức.

- Chị Út có thường về không ba?

- Không, nghe nói nó đi làm ăn xa với thằng chồng mới nào cũng ở trên trển, còn con vợ trước với đàn con anh Hai mày thì ở bên Cồn Me.

Có tiếng bà nội kêu dưới bếp.

- Thành à!

- Dạ.

- Đi dọn cơm đi con, chiều rồi.

- Dạ.

Nó nghe ù hai lỗ tai. Trời ơi, vậy là má chẳng phải của riêng anh em nó và ngoại nữa! Má có thương yêu gì nó đâu... Nó ráng làm tỉnh đi xuống bếp phụ nội dọn cơm. Bữa cơm có khách nên ran ran tiếng cười, tiếng nói, chứ không như mọi bữa nội và nó lẳng lặng ăn để rồi dọn dẹp. Bữa nay nội cũng nói nhiều, hỏi cô, chú những chuyện nó chẳng hiểu gì cả. Nội vui vẻ bao nhiêu nó cô đơn bấy nhiêu. Nghe không kịp người lớn nói gì, lại thấy mình lạc lõng với câu chuyện nghe lỏm ban nãy, nó cảm thấy mình bị bỏ rơi. Ba bỏ rơi mẹ lúc mẹ mang thai nó. Mẹ bỏ rơi nó lúc sinh xong. Ngoại bỏ rơi nó đến chỗ xa lạ này, nội bỏ rơi nó để nói chuyện với cô chú. Không ai hỏi nó học hành ra sao, được điểm mấy, cô giáo nó nói gì không... Bữa cơm tàn, cô nó cũng nhanh nhẩu bưng chén, dọn rửa. Nó chỉ còn việc lấy tăm, khăn lau đưa nội rồi quét dọn sàn. Trời sụp tối dần, bà nội trải tấm đệm bàng trước sàn cửa rồi ngồi hỏi chuyện cô. Ông nội ngồi với chú bên bàn nước, ai cũng có chuyện mà hỏi, mà nói cả. Nó len lén ra ngồi trước cửa ngó mông ra đường. Trời đã tối đen, người người vội vã đi cho mau về nhà họ. Nó ngồi lẻ loi bên cửa nhớ lại cuộc sống ở nhà ngoại và anh Hai. Mùa này là mùa làm cá, nội đi chợ về cứ khoe cá rẻ, mua toàn cá với rau chỉ hết một, hai ngàn. Những con cá nội mua đã chết sình, trương lên, hết ngọt. Cá đó chỉ dùng vào việc ủ nước mắm thôi. Nó nhớ mùa cá trước, những ngày đi giăng lưới với anh Hai, cá dính lưới gỡ mỏi tay không kịp. Những con cá thả vào chậu còn nhảy tung lên cao hòng thoát thân. Những con cá tươi rói, vảy sáng long lanh dính đầy mắt lưới. Cá đó đem nấu chua mới ngọt, kho tiêu cũng ngon, hay kho khóm ăn với cọng bông súng lột ra ngắt nhỏ, trộn với bông điên điển, ăn no tới mệt nghỉ. Về nhà nội, thức ăn nấu lạ miệng nó ăn không nổi, có bữa nó bốc muối cục để lên mâm, thà ăn một bụng cơm với muối cục, “quất” thêm một ca nước chín nữa còn ngon hơn ăn cá nội kho. Con cá lạt nhách, tanh rình. Lúc này mà được trở về nhà ngoại với anh Hai, tiếp móc ruột cá làm mắm, ủ mắm thiệt sung sướng biết chừng nào? Giờ này, chắc ngoại với anh Hai mới móc ruột, ủ xong cá, chắc chưa ăn cơm. Căn chòi ấy giờ chỉ còn hai bà cháu. Đêm xuống rồi ngoại mới lập cập cầm đèn dọn cơm. Không biết ngoại có nhắc nó không? Nó hình dung ngoại đang nhai cơm chậm rãi, khuôn mặt ngoại già nua, quen thuộc...

Nó nghe mắt mình ướt nhèm, mũi bắt đầu sụt sịt, cô nó ngó ngang:

- Ủa, con khóc hả, sao vậy?

Nó òa khóc nức nở, bà nội kéo tay nó:

- Ôi chao, nó tủi thân đó mà, mải nói chuyện với cô, để mặc thằng nhỏ buồn hiu. Thôi nín con, nội thương con nhiều mà.

Nội ôm nó vào lòng vuốt cái đầu bông gáo của nó. Cô lấy khăn lau mặt nó, hỏi dồn:

- Sao vậy, sao vậy con? Buồn hả?

Nó không trả lời nổi. Cô đơn, buồn tủi, nó cũng không hiểu tại sao chiều nay lại buồn như thế. Hồi bé đến giờ nó ít khóc vì chuyện không đâu, Đánh nhau với lũ trẻ trong xóm tới khuya luôn cũng không khóc, vậy mà bữa nay... sao kỳ vậy cà?

Nó được nghỉ hai ngày để đi cùng bà nội xuống tỉnh dự lễ cưới của cô chú. Đường xa mất nửa ngày đi tàu, với một chặng xe mới tới. Cô nó trở nên xa lạ trong bộ đồ đầm trắng, mặt mày xanh đỏ như đào cải lương đi qua đi lại giữa các bàn đầy người. Nó thấy cái gì cũng lạ, cũng đẹp, nhưng mà ồn quá, điếc tai vì xe chạy hụ ga, hụ còi. Mấy đứa cỡ tuổi nó đứa nào cũng mặc đồ đẹp, tô son coi cũng y người lớn. Bọn chúng khinh bỉ nhìn nó đóng bộ soọc nhàu, da nó lại nâu đen có kỳ cọ mấy cũng chẳng khá hơn màu cà phê sữa, coi nó cứ như con quạ nhỏ lạc giữa bầy chim vậy. Nó cũng chẳng cần, nó chỉ theo dính nội. Nội đi đâu, nó đi đó, nội biểu gì, nó làm vậy. Có khi nó vặt lông gà, lặt rau, chụm củi giúp nội, chú phải kêu lên:

- Ô, cái thằng nhóc này giỏi, làm cũng khá quá chớ.

Nội âu yếm nhìn nó cười tủm tỉm.

- Ờ, coi nó nhỏ vậy chớ khéo lắm đó con. Ba mày cứ biểu để nó xuống ở với tụi con giúp việc nhà, cho nó đi học thành người, mà lại ngại ổng phải xa nó rồi nhớ.

Nó lo ngại nhìn nội. Chắc nội nói chơi, bởi nội cười. Những viễn cảnh phải xa nội làm nó sợ. Sống đâu quen đó, ở với nội tuy vẫn nhớ căn chòi nhỏ bên sông nhà ngoại, nhưng vẫn còn gần hàng me, tấm lưới, dòng sông, cánh đồng... hơn là ở với cô chú. Đôi mắt nó cầu khẩn rõ quá, bà nội bật cười:

- Coi kìa, cái mặt thằng nhỏ mới ngộ chớ. Yên tâm đi con, nội không bỏ con đâu mà sợ.

Nó ngoan ngoãn cúi đầu đẩy củi. Rồi nó quên chuyện ấy giữa bộn bề củi, rau, thịt, gạo, và tiếng nhạc xập xình của đám cưới.

Từ bé đến giờ nó mới được đi xa, làm nhiều và ăn lắm món như vậy. Chỉ quanh quẩn phụ nội và các cô chú trong bếp, nó cũng biết đám cưới có nhiều người thế nào. Cứ hết bày mâm ra rồi lại gom vào, tất bật dọn chén để rồi lại gom rửa. Chạy muốn rụng cặp giò luôn. Lâu lâu nó lại ra dòm coi cô nó đóng bộ đồ khác, lúc thì áo dài khăn đóng, lúc thì áo đầm mang hoa đầy đầu... Nó được chụp hình với cô chú và bà nội ba lần rồi phải lo phụ bếp, không có đứa trẻ nào chạy bàn, lặt rau, bưng củi, đun bếp, dẹp chén nhanh như nó. Các cô phụ bếp kêu réo, nó chạy tới giúp. Các cô khen: “Thằng này giỏi, mai mốt làm hết việc cho vợ, nuôi vợ được”. Nó bẽn lẽn cười, lảng ra xó khác để rồi lại chạy thoăn thoắt từ đám vào bếp, từ bếp ra đám.

Đến tối thì công việc tạm ổn, dọn dẹp gần xong thì bà nội kêu nó nghỉ để sửa soạn mai về, nội và nó về trước sửa soạn gà vịt cho cô chú về sau lại làm vài mâm cho họ hàng ở quê không xuống được. Nó ngồi nghe nội và chú tính toán làm bao nhiêu gà bao nhiêu vịt, bao nhiêu mâm, bao nhiêu tiền... Một hồi mắt nó díp lại, nó ngủ luôn bên chân nội lúc nào không biết.

Về nhà, bà nội ngồi duỗi cẳng trên tấm nệm bên cửa sổ, kể cho ông nội nghe từ đầu đến cuối cuộc đi xa của hai bà cháu và kết luận:

- Nó làm thế cũng lớn cuộc, tôi cản không được, nhưng chồng nó bảo: “Má lo gì, phải làm cho xứng với đồng tiền người ta bỏ ra mừng, đời người có một lần, má để tụi con lo”. Ông à, tôi xem ý chồng nó riết róng lắm à nghen, không biết rồi sau nó có khác chớ không thì con mình khổ.

Ông nội ngắt ngang:

- Bà này kỳ, nó tự yêu nhau là nó tự lựa chọn, con cái lớn rồi, nó định đoạt đời nó, sao bà lo chi cho cực vậy. Lo ngày mai nó về đây hổng lo. Đâu, bà nói coi định làm ra sao nè...

- Thì làm như y nó vậy thôi, tôi cũng biết đời người có một lần, không chiều con sao được. Gà vịt thì nhà có sẵn, chỉ phải mua chút đỉnh đồ nấu, để chiều tôi gọi con Đẹp nhà bên sang phụ tiếp là xong hà.

- Ừa, thì bà làm sao cho coi được thì làm.

Nội nói xong ngả lưng xuống bộ ván coi vẻ mệt mỏi. Nó băn khoăn dợm tới bên nội, thì đã nghe bà nội gọi giật:

- Thành à.

- Dạ, nội kêu con.

- Ừa, lại biểu coi.

Nó len lén tới gần, giọng giựt vậy là bà nội đang nóng.

- Biểu đây, sang nhà cô Đẹp kêu cổ sang nội nhờ việc gì, nhanh chân lên, từ giờ tới mai không có ở không chơi à nghen.

- Dạ.

Nó cùi cụi ra khỏi nhà lòng thầm phiền giận nội. Nó có ở không chơi bao giờ để nội mắng, nhưng mỗi lần nội có việc gì không như ý lại trút giận lên đầu thằng nhỏ. Chỉ có ông nội là lúc nào cũng thương nó.

Nội ngồi bên chén trà nguội ngắt, cặp kiếng trễ xuống mắt, lật qua lật lại lá thư của cô gởi về vẻ trầm ngâm. Bà nội đi chợ chưa về, nó đang lượn quanh cây táo nhỏ trước sân đếm quả, có một anh đem thư đến kêu:

- Ông ơi, có thư cô Ngà gởi cho ông bà nè.

Nó đón lấy thư, phóng lên sàn:

- Nội, thư của cô nè.

Nội buông sách ngước mắt lên, ngó xuống đường.

- Ờ, con đó hả Tam, lên nhà uống miếng nước đã.

- Cám ơn ông, con phải đi gấp đã, lúc rảnh con sẽ ghé.

- Vậy hả, cám ơn con nghe Tam.

- Hổng có chi ông ơi.

Anh ta đi khuất dần sau mé tường đình. Thong thả nội xé lấy phong thư, lật qua lật lại coi kỹ hồi lâu rồi kẹp nó vào cuốn sách. Nó bồn chồn tính hỏi bao giờ cô về chơi. Vì từ sau kỳ đám cưới, cô và chú về có một lần, nhà vui lắm. Cô về, cô dắt nó đi chợ, cô mua sách mới, cô kể chuyện cổ tích... Nó có cảm giác như bé lại và được cưng chiều trong vòng tay má nó vậy. Cô đi, nó ngơ ngẩn mất mấy ngày vì nhớ...

- Thành à!

- Dạ - nó sực tỉnh, ngước mắt lo lắng nhìn nội.

- Bữa nào con được nghỉ hè?

- Dạ, vài bữa nữa nội à.

- Nghỉ hè con có muốn xuống cô chơi không?

- A, thiệt hả nội?

Mắt sáng rỡ lên, nó không nhìn thấy vẻ buồn rầu trong nụ cười của nội.

- Ừ, cô Ngà sắp sinh em bé, cô xin nội cho con xuống tiếp giữ em, có đi được không con?

- Dạ, được.

Niềm vui của nó hơi chùng lại, nó tưởng được đi chơi, được gặp cô chớ không ngờ lại có em bé nữa. Nhưng không ngại, có em bé càng vui, nó sẽ dạy em chơi, cõng em đi khắp phố... Viễn cảnh được đi xa làm cho nó háo hức. Bỗng nội nói:

- Nội cho con đi chơi, phụ giúp cô dịp hè này. Nếu con thích ở dưới thì năm học mới sẽ chuyển về dưới luôn. Nhưng nhớ lời nội dặn: con còn nhỏ, phải ngoan ngoãn vâng lời cô chú, ở phố không giống như ở nhà với nội. Ở nhà có sai quấy nội chỉ rầy con, còn ở phố, con có sai quấy vừa phiền cho cô chú, vừa không ai răn dạy dễ hư nghen con...

- Dạ, ơ,... mà sao con lại về dưới học chi vậy nội?

- Nếu con thích ở dưới, vì dưới có nhiều trường, nhiều thầy cô giỏi, nội muốn cho con nên người, học hành giỏi giang như người ta, như cô Ngà con đó...

Nó há mỏ tính phản đối chuyện phải xa nội, nhưng thấy nội có vẻ nghiêm trang nên nó sợ. Đi vài bữa thì nó chịu, chớ đi lâu, xa nội, chắc chịu không nổi quá...

Bây giờ ngồi đưa võng cho em, nó bỗng nhớ lại lúc đó, phải chi mình không chịu đi thì hay quá. Bởi vì, nó vẫn còn nhớ cô đã đối xử dịu dàng, chăm lo cho nó biết bao nhiêu lúc ở nhà thì bây giờ, phần cô bận chăm sóc em bé, phần nữa làm như tính cô đổi khác, cô hay cáu gắt với nó bấy nhiêu. Còn em bé thì nhỏ xíu, ngủ suốt ngày mà dậy là đái, ỉa, không thì oe oe khóc. Cô chú không cho nó ẵm, sợ gãy xương em, nói chi tới chuyện cõng nó đi chơi như nó từng nghĩ lúc ở nhà... Thậm chí, đưa võng cho em cũng phải khe khẽ, chớ không được đánh bổng. Nó cảm thấy tù túng, chỉ được cái buổi trưa, cô chú ngủ, cho nó coi nhà, được lấy sách ngồi coi suốt buổi là nó chịu.

Em ngủ hoài trên võng, ngồi đưa kiểu này nó cũng buồn ngủ nữa là em. Có lúc muốn em dậy hỏi chuyện ầu ơ, nó dừng võng, vạch mắt em cho nó thức, mà em lại cứ nhắm tịt lại, ngủ nữa. Chán ghê.

Ầu ơ... bông xanh mà lá cũng xanh, em đi cấy lúa ầu ơ... em đi cấy lúa cho anh nhổ bàng...

Ví dầu cầu ván đóng đinh... ơ cầu tre lắc lẻo, cầu tre lắc lẻo gập ghềnh khó qua... Khó qua mẹ dắt con qua...

- Giỏi!

Nó giựt mình nhìn lên, cô mới hiện ra như có phép thần. Cô cầm lấy dây võng:

- Con giỏi lắm, biết ru em hay quá chừng, nhưng con phải nhớ đừng đưa võng cho em mạnh quá, nó chóng mặt, con chỉ đưa nhè nhẹ, ru em khẽ thôi là đủ. Thôi để cô đưa võng em, con đến đằng sở chú làm việc, nói với chú về cho cô nhờ công chuyện nghen con.

- Dạ.

Nó rời cánh võng, lồm cồm đứng dậy. Chỗ chú làm việc nó biết, có một cái tivi và một dàn phím bấm, nó có đến vài lần. Chú đang ngồi cùng một chú khác trong tay cầm một hộp gì trăng trắng, bấm lia lịa rồi ngó lên tivi, cười hớn hở. Nó bước đến bên:

- Chú à, cô nói chú về cô nhờ công chuyện.

- Gì?

- Cô nói chú về cho cô nhờ...

- Nhờ gì, dẹp, nói chú còn mắc bận.

- Dạ.

Nó toan chạy về thì người bạn của chú nói:

- Mày không về coi nó nhờ gì, tao cũng nghỉ chơi, đợi một lát được.

Chú lưỡng lự:

- Ờ... Thế mày đợi nhé, tao về chút xíu coi làm sao... Ôi, vợ với con...

- Mày kỳ ghê...

- Kệ tao, mày có vợ đi rồi biết...

- Tự mày muốn chứ ai biểu.

- Vậy tao mới dại. Thôi, để tao phóng về chút đã.

Chú nó uể oải ra khỏi cửa, còn bạn của chú cũng đứng dậy vươn vai ra sân rồi đi đâu mất. Nó vẫn đứng dựa cửa, ngơ ngác nhìn trên màn hình, đèn vẫn nhấp nháy. Nó bước lại gần thấy hình một thằng người giơ chân chực chạy lên một cái hang, nó muốn tắt cái đèn xem thử, bèn ấn đại một nút nào đó. Ai dè đèn không tắt mà thằng người chạy xuống cái lỗ. Hoảng quá, nó bấm đại một nút khác, thằng người chui vào một hang nằm ngang rồi chạy lên một bậc thang, chạy hoài. Nó sợ hãi muốn thằng người dừng lại chỗ chú nó để đứng lúc nãy mà không biết bấm nút nào khác nữa. Thót một cái, thằng người bị một cái dây treo lên lủng lẳng. Hết hồn, nó toan quay ra để về nhà, bỗng thấy chú:

- Ái chà, mày còn đây hả mày? Sao chưa về? À, thằng này phá máy hả mày? Ai cho mày chọc vào đây, hả? Ai cho?

Bị “nồ” quá, mặt tái mét, nó lắp bắp:

- Con xin... xin chú... tha... tha.

- Tha nè, tha nè...

Chú túm tóc, xáng cho nó hai xáng tóe lửa rồi du nó ra khỏi cửa, nó ngã sấp xuống nền gạch rêu phủ, đau điếng. Lồm cồm bò dậy, nó cà nhắc về nhà. Cô đang cho em bú trên giường, giật mình:

- Sao mặt mày, người con lại thế kia?

Nó tựa cửa rồi ngồi xẹp xuống, òa khóc nức nở. Cô đặt vội em xuống chạy ra nắm tay nó:

- Sao con, ai đánh con hay bị té, xể cả môi rồi nè, ai đánh con?

Nó càng khóc dữ hơn, em bé cũng cất tiếng oe oe trên giường, cô nó luống cuống, trở lại giường bồng con, rút khăn lau mặt cho nó.

Mặc cho cô hỏi thăm đủ kiểu, nó không chịu nói, chỉ khóc hoài, ti tỉ... Dường như nước mắt từ bé bây giờ mới chảy tuôn ra như thế ấy. Nó ngồi bên cửa nhớ ông nội, nhớ cả lời nội dặn: ở phố người ta... Ông chưa hề la rầy mắng mỏ nó, nói chi tới đánh. Bà ngoại càng không bao giờ. Nó chỉ đánh nhau với trẻ con, mà đánh nhau thì nó không khóc. Nó muốn về với nội, nội thương nó... Nó ngồi mãi bên cửa, mặc cô loay hoay với em, với nồi cơm rồi loay hoay dỗ nó ăn. Nó hổng thèm.

Một lúc chú về tới. Chú hằm hằm “hứ” một cái trước khi vô cửa. Cô hỏi:

- Nó bị té hay ai đánh mà em hỏi nó không nói.

- Chắc bị té chớ gì, thằng phá hoại.

- Nó phá gì vậy?

- Phá máy chớ gì, em biểu nó đi kêu anh, anh về, quên mất máy còn mở, “ổng” ở lại “ổng” vọc phá...

- Chết, có hư gì không anh?

- Chưa sao, hư còn sửa được. Nhưng anh bực là bực cái tật quậy phá của nó...

- May quá chưa hư thì không sao, thôi, con lại ăn cơm đi.

Nó ngồi im không nhúc nhích, nước mắt vẫn chảy dài trên má. Nó muốn về nội, muốn về nội...

Nội nằm trên bộ ván, cuốn sách mở úp xuống ngực, im khe, nó rón rén lại gần, nội ngủ. Nó rón rén trở ra bỗng giật mình:

- Con hả Thành?

- Dạ.

- Con mới về hả?

- Dạ.

- Con về với ai hay một mình?

- Dạ... - Nó nghe cay trong sống mũi.

- Lại đây nội biểu.

Nó nhè nhẹ bước lại cái ghế bên bộ ván.

- Sao vậy con, nhìn vào nội nè, có việc gì mà con về một mình?

Nó òa khóc nức nở. Đã hai bữa nay nó không chịu ăn cơm. Cô ép nó uống sữa, nó chỉ uống một chút, rồi đòi về với nội. Cô giữ lại không được, sáng nay cô mua cho nó hai đòn bánh tét rồi chở nó ra bến tàu, mua vé, dặn nó đi cẩn thận, giao nó phong thơ rồi mới về. Trong dòng thổn thức của nước mắt, nó kể lộn xộn rồi rút phong thơ trong túi đưa cho nội. Nội ngồi dậy, biểu nó đi lau mặt rồi đeo kiếng, coi thơ. Vẻ trầm ngâm nghĩ ngợi của nội làm cho nó lo: “Không biết phong thơ cô nói gì, cô có biểu nội trả nó về hổng cho đi học không nữa...” Nội gọi:

- Con à.

- Dạ.

- Lại bên nội biểu. Mấy bữa nay nội nghe trong mình mệt mỏi. Bà nội con đã đi cắt thuốc bắc về cho nội rồi. Nội tính kêu con về, dặn dò con một chút, nếu chẳng may nội có chết đi cũng còn yên tâm một phần. Nay con đã về đây, nghe nội nói nè: Con sanh ra đời thiệt bơ vơ côi cút. Cha con bỏ đi Miên làm ăn, má cũng bỏ đi xa buôn bán, ngoại thì già, còn nội chắc không ở với con được mãi. Con phải nhớ lời nội nói đây: Sống ở đời phải có Nhân, Nghĩa, Trí, Tín. Không có bốn đức ấy thì coi như người bỏ. Rồi con phải biết thương lấy thân, lo mà học lấy ít chữ, có kiến thức có khoa học mới khỏi kiếp người ngu tối, tôi mọi con à. Sau này nội có mất đi, con hãy về ở với mẹ con, dầu sao thì mẹ con cũng thương con hơn cả. Còn bà nội thì sẽ ở với cô chú, con không theo bà nội được đâu, không nên làm phiền người khác. Vả lại lương cô chú cũng chỉ đủ nuôi bà nội và các con của cô chú cũng hụt rồi. Con hãy nghe nội nói cho hết: Con về ở với má cũng ráng mà đi học nghe con, ngoan ngoãn, ở hiền gặp lành con à. Nội tiếc không khỏe để sống với con lâu hơn... Thôi, con xuống bếp coi có việc gì thì làm đi, nội nghỉ đã.

Nó tức tưởi vừa khóc vừa xuống bếp. Nội ngả lưng xuống bộ ván, nó thấy nội kéo khăn rằn lên chùi mắt. Ôi chao, sao mà nó thương nội quá chừng, và dường như nội cũng thương nó nhất đời. Nó ngồi xuống chiếc ghế nhỏ bên bếp lửa liu riu, đẩy củi, càng nghĩ càng khóc, sao nước mắt ở đâu nhiều thế không biết...

- Thành à!

Nó choàng tỉnh, thì ra nó ngủ gật bên bếp lửa. Bà nội về.

- Con mới về hả, ủa, có nấu thuốc cho nội hả? Tránh ra, tránh, mau cho nội coi. Trời ơi, thôi chết rồi! Con ơi là con!

Hoảng hồn nó quỳ xuống đất:

- Sao vậy nội? Có gì vậy nội?

- Con ơi, thuốc cạn hết tới đáy rồi, ai biểu con nấu. Vừa nấu mà vừa ngủ gật nữa.

- Vậy... vậy mình chế nước khác vô.

- Không được, sắc thuốc người ta cữ cháy nồi. Cháy như vậy là bệnh không bao giờ hết, người bệnh chỉ có chết mà thôi.

- Ôi trời!

Nó lảo đảo sụp xuống. Bà nội phải đỡ nó dậy, rồi lật đật đi lên nhà trên, lại vội vàng trở xuống:

- Con đừng nói với ông, để bà nội thay thang khác sắc lại, ông có hỏi, nội phải nói khác đi cho ông yên tâm đó.

Thuốc ông nội cũng không uống được, cháo cũng không ăn được, ông chỉ uống nước sâm vài thìa. Nó ngồi bên ông nội trông để bà đi đánh điện gấp cho cô chú về. Nó chỉ chực khóc khi nghĩ đến nồi thuốc nó làm cháy, nhưng sợ ông thức giấc nên ráng kềm nước mắt.

Chú Tấn, bà con xa với nó, kêu nội bằng cậu, rón rén lại gần, dòm ông nội ngủ rồi lại rón rén xuống sân. Nó nghe có tiếng thì thào:

- Cậu yếu lắm. Không biết mợ đi vắng đâu rồi nữa?

- Kêu thằng nhỏ xuống hỏi.

Nó ngoảnh ra nhìn, chú Tấn ngoắt nó xuống:

- Ông nội có ăn gì được không con?

- Dạ không.

- Bà đi đâu?

- Dạ đi kêu cô chú con về.

- Ừa phải. Bà có về, nói chú Tấn đi ngả gòn rồi nghe con.

- Dạ.

Nó trở lên bên cạnh ông nội. Nghĩ mung lung: “Chú Tấn nói đi ngả gòn, ngả gòn là làm chi cà?” Kế đến là thím Tư, chú Út, ông Bảy... đến thăm, ai cũng rón rén lại dòm một cái rồi lại rón rén lui ra, vẻ mặt buồn thiu. Một lát, ông nội mở mắt:

- Thành à.

- Dạ.

- Cô chú con đã về chưa?

- Thưa chưa, nội à.

- Bà đi điện về chưa?

- Dạ chưa.

- Nội đã biểu đừng kêu réo đứa nào về hết. Nội biết khi nội chết chẳng có mặt đứa nào bên cạnh cả. Chỉ thương con và bà nội bơ vơ...

Nó sụt sịt khóc. Nội nghỉ một lát rồi quay ngang mặt vô vách:

- Con đi ra ngoải đón bà nội về cho nội biểu đi con.

- Dạ.

Nó ngoan ngoãn đứng lên, nó còn bé quá nên đâu nghĩ xa hơn việc nội sai nó đi được. Bởi vậy, khi cùng bà nội từ bưu điện tất tả chạy về thì đã nghe tiếng khóc vang nhà. Nó chạy tốc vào vẹt đám người bu quanh, để úp mặt trên ngực ông nội:

- Nội ơi nội à, sao nội biểu con đi chi vậy, nội bỏ con đi chi vậy? Nội ơi nội à...

Nó tốc miếng giấy đặt trên mặt nội. Trông nội như đang ngủ say, người ta nhẹ nhàng gỡ tay nó, đậy miếng giấy lại: “Để nội ngủ yên con”, rồi lôi rồi đẩy nó ra ngoài.

Nhà đầy người, thằng nhỏ lủi thủi ra gốc me lão mé nước sau hè ngồi ủ dột. Nơi đây đã bao lần nó ngồi nhớ về ngoại và anh, về mùa cá, mùa lúa ở một ven sông nhỏ. Bây giờ, đó là nơi yên tĩnh nhất trong nhà để nó ngồi yên lặng tưởng nhớ đến ông nội.

Người vào, người ra, nó thấy qua màn nước mắt, mờ ảo lặng lẽ rơi. Chắc nước mắt đã chảy hết lúc ấy nên khi người ta đem ông nội đi chôn, mắt nó không khóc được nữa. Ngồi dưới chân hòm, nó đờ đẫn nhìn dòng người khóc lóc, nỉ non theo sau. Sao mà người ta kêu khóc lắm thế, ông nội chẳng cần nhiều nước mắt như vậy đâu. Nó mơ hồ cảm thấy ông nội cần một cái gì khác qua những lời sau cuối. Ừ, chắc chắn là một điều gì khác nên mới biểu nó đi kêu bà để nhẹ nhàng ra đi như thế...

Bà nội đang ngủ thiếp trên bộ ván, má lo nấu cơm, cô chú soạn đồ để trả, nó bồng em ra sau hè chơi với cây me lão. Nơi này đã thân thuộc với nó quá chừng, ở đây có ông nội hiền từ, nhân hậu, yêu thương nó vô cùng. Ở đây nó được đi học, được biết chữ, được dạy cho lẽ sống: Nhân, Nghĩa, Trí, Tín. Mặc dù chưa hiểu hết những điều ông nội dạy nhưng nó tin là ông sống theo lẽ đó nên nó cũng ráng để nội vui lòng.

Ở đây, chắc mình phải chia tay để đi đến một nơi nào mới. Nơi nào chưa rõ nhưng chắc không được cùng lão me này soi bóng bên dòng nước nữa. Nó trải manh chiếu rách dưới gốc me, đặt thằng bé ngồi xuống rồi trầm ngâm nhìn lên tàn me xanh cốm đầy lưu luyến. Nó nhớ những ngày mới tới đây, nó thường ra gốc me này soi bóng mình trên nước mà thả hồn về một ven sông thơ ấu. Đó là những ngày nội cầm tay nó vạch nét thẳng, nét ngang đến mỏi nhừ. Những ngày đầu tiên nó đọc chạy chữ, những ngày nó được điểm mười... lần nào nó cũng ra gốc me này mà chia sẻ như với một người bạn tâm giao. Xa nó, bây giờ phải xa bao kỷ niệm nơi này... Nước mắt trào ra, nó kêu nho nhỏ trong miệng: “Nội ơi nội à... về với con đi nội ơi...”, lòng thầm mong nội hiện lên như có phép màu. Đứa bé nhoài người nhặt chiếc lá dưới chân ngẩng lên nhìn nó cũng hậm hự muốn khóc. Nó thấy lẻ loi quá chừng, ghìm lòng không được, bật nức nở. Đứa nhỏ cũng òa lên theo như ai ngắt nhéo.

Cô chạy ra, ẵm xốc em lên lo lắng:

- Sao thế, làm sao các con cùng “ca hát” vậy, hở Thành? Em có té không? Thôi, nín đi con, nín rồi mẹ thương.

Cô vuốt ve, nựng nịu đứa con của mình rồi bồng con vào nhà, mặc nó với nỗi nức nở côi cút bên gốc me già.

Má nó gọi vào ăn cơm. Dọn dẹp xong, má thắp thêm cây nhang lạy trước bàn thờ nội rồi châm trà bưng lên bộ ván:

- Má à, má uống nước trà đi.

- Ừ, để đó cho má.

- Má à, bữa nay cúng ba xong, con tính thưa với má ngày mai cho con về bển đi cho kịp ngày.

- Ừ, chuyện buôn bán bỏ lâu không đặng. Con đi, nhớ ngày cúng thất, cúng tuần cho ba nhớ về nghen.

- Dạ, mà con tính thưa với má cho thằng Ba nó theo con luôn đặng con lo liệu cho nó. Lớp này con đi mỗi tháng có một lần thôi, con lo cho nó được.

- Con để nó ở với má ít lâu để nó học xong lớp hai đã. Đây rồi vợ chồng em con cũng về dưới, còn một mình má cực lắm con à...

- Con cũng tính vậy, nhưng má ở một mình lâu không nên má à. Cháu còn nhỏ, má thì già yếu. Để cúng thất, cúng tuần cho ba xong má về dưới với mấy em cho vui lúc tuổi già. Còn thằng nhỏ rồi sẽ đi với con, lúc này con lo cho nó được mà má.

Bà nội thở dài, im lặng. Cô chú cũng ngồi yên nghe thạch sùng chắt lưỡi trên vách. Nó ngồi dòm qua bóng đêm đen đặc mông lung, lác đác mưa. Mùa mưa đã bắt đầu rồi, nước đỏ lại sắp đổ về cuốn theo bao nhiêu là phù sa, xác cây, xác lá. Ông nội kể đó là lúc Thủy Tinh dâng nước lên trả thù hàng năm. Cuộc chiến vật lộn cho đến lúc thua bét, Thủy Tinh rút lẹ, để binh hùm, tướng cá, theo không kịp, mắc lưới, mắc đẳng, mắc đó, mà nộp mạng cho con người... Ôi, nó nhớ cái giọng trầm trầm ấm áp của ông nội đã kể cho nó nghe bao điều nhân nghĩa, bao nhiêu là chuyện về con người ăn ở có đức, có nhân được Phật, Trời phù hộ. Ông nội ơi... mũi nó cay cay, mí mắt nó nghe nặng dần nước mắt. Bỗng nó giật mình nghe tiếng chú:

- Con thấy chị Út tính vậy phải, má à. Chị cứ để nó ở lại với má ít lâu, cúng kiếng cho ba xong, má bán nhà xuống ở với tụi con, tụi con lo cho má lúc tuổi già. Còn thằng nhỏ, học hết năm nay, chị hai lo được thì cho nó về bển để nó học tiếp. Vậy được không má?

Nội im lặng một chút mới khẽ nói:

- Ừ, các con tính vậy thì má nghe theo, chớ...

- Thôi, má đừng khóc nữa, má mà bệnh luôn là tụi con đi hổng nổi đâu...

- Ừ, thôi, má không khóc đâu.

Yếu ớt, câu nói của bà chìm vào im lặng, chất trĩu lên đôi vai già nua, cô đơn dưới ánh đèn lù mù, làm nó xót thương, cay đắng. Ngoài trời, mưa đang rớt hột vào bóng đêm đen đặc. Nó lết lại bên chân nội, nằm xuống bên cạnh, nắm lấy bàn tay khô héo rã rời của bà trong đôi tay non nớt bé nhỏ của nó. Nép mình bên bà nó cảm thấy ấm áp, vững vàng hơn.

Dường như có tiếng nước vỗ trong đêm, thằng bé thiu thiu ngủ, mơ thấy mình phơi đầu đi trong mưa, trong nước đổ, ôm một con cá linh thật to trong tay, vẩy bạc lấp lánh... Mùa mưa, mùa nước lại về, mùa cá linh lại sắp về rồi...

Quý Dậu - 1993

HẾT