Thượng Hải xanh

Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,

Người khôn, người đến chốn lao xao…

Nguyễn Bỉnh Khiêm

Khách viếng Thượng Hải trong những năm đầu thiên niên kỷ mới thường rời thành phố này (mệnh danh là Paris của phương Đông) với những cảm giác khác nhau. Người thì kinh ngạc trước sức bật lên kỳ diệu của Phố Đông, kẻ thì choáng ngợp trước vẻ đồ sộ tân kỳ của tháp Hòn ngọc viễn đông (Pearl Orient TV Tower) đối diện với khu The Bund cổ kính nối liền với phố Tây Tạng và Nam Kinh vẫn còn giữ nét quí phái kiêu kỳ của phương Tây. Cũng có không ít người trầm tư về sự phát triển “như nấm hoang sau cơn mưa rào” của những tòa nhà chọc trời, nhưng ít ai cảm nhận được là Thượng Hải vẫn còn giữ được nét yêu kiều muôn thuở của nó nhờ những công viên lớn nhỏ và những khu vườn rợp bóng cây xanh, cỏ mượt và hoa tươi bốn mùa. Những khoảng không gian xanh này hoặc được tôn phục hoặc mới vừa xây dựng trải đều trong thành phố như những viên sỏi xinh xắn giữa một ma trận, nối một “vòng tay lớn” cùng với những hàng cây tiêu huyền rộng tán dọc các con đường, ngày đêm tận tụy chắt lọc bầu không khí ô nhiễm bởi khói xe và bụi bặm công nghiệp thải ra từ một thành phố khổng lồ 17 triệu dân. Đồng thời, chúng cũng cống hiến những phút thư giãn cần thiết cho từng ấy người, suốt ngày như quay cuồng với cuộc sinh tồn căng thẳng như dây cung, dường như chỉ thấy điểm bắt đầu mà không thấy điểm chấm dứt.

Vào một ngày đẹp trời, quá ngán ngẩm với những khối xi măng vô tri vô giác hay các cuộc mua sắm rã rời chân cẳng ư? Bạn có thể giở bản đồ thành phố, chọn bất cứ một trong những điểm màu xanh lá cây nổi lên giữa những con đường thu nhỏ chằng chịt như một bàn cờ rối rắm và thường xuyên náo động. Tất cả những điểm xanh đó đều có thể hứa hẹn một buổi dạo như ý, tùy thuộc vào chủ đích giải trí hay thư giãn của bạn.

Thượng Hải được phân chia làm hai phần bởi con sông Hoàng Phố và các công viên trong thành phố được phân bố đều đặn giữa hai khu Phố Tây cũ (Puxi) và khu Phố Đông mới (Pudong). Có những công viên rộng hàng trăm mẫu tây, nhưng cũng có những mẩu vườn chỉ thu gọn chu vi vào trong vài sào với những kiến trúc cổ đặc biệt của vùng Giang Nam. Chỉ riêng vùng tả ngạn sông Hoàng Phố đã có hàng chục công viên lớn như Zhongshan, Fuxing, Huangxing, Yangpu, Changfeng, Daning, Zhabei, Luxun, Heping, Quyang và các công viên “nhỏ và vừa” như Taiping Qiao, Xiangyang, Jing’ An, Xujiahui, Tianshan… Các công viên ở phía hữu ngạn thường rộng hơn về kích cỡ và tân kỳ hơn về dáng vóc và phương tiện giải trí như Century, Datang Shengshi, Celebrity, Fuxing, Changshou, Huaihai, Yuyuan, Penglai… vì chỉ mới được xây dựng cùng thời với đà phát triển của khu công nghiệp Phố Đông trong vòng hai thập niên vừa qua.

Mỗi công viên thường có tính đặc thù và chức năng riêng, gắn liền với sở thích của người khách dạo. Giải thích điều này, anh bạn tôi đã triết lý: “Bạn hãy cho tôi biết bạn thường viếng công viên nào, tôi sẽ cho biết tính cách riêng của con người bạn”. Dù ở dạng thức hay địa điểm nào, những công viên ở Thượng Hải đều có những đặc tính chung là “xanh mát, sạch sẽ, an toàn và yên tĩnh”. Phần lớn được chăm sóc rất kỹ lưỡng bởi một đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp và tận tâm, thường xuyên thu vén, tỉa tách và chăm sóc từng ngọn cỏ, cánh hoa, viên gạch lát đường như là nhà của chính mình. Thùng rác và nhà vệ sinh, với nhiều kiểu dáng phù hợp mới môi trường thiên nhiên chung quanh, được đặt khắp nơi.

Đối với đa số cư dân Thượng Hải, công viên đã trở thành một phần đời sống thường nhật “bất khả ly” của họ. Thanh thiếu niên thường đến công viên Changfeng để bơi thuyền từng cặp hoặc hẹn hò. Công viên Jing’An là nơi tụ tập của các nghệ sĩ thư pháp, các nhạc sĩ dạo nghiệp dư và khách nhàn du. Những công dân cao niên thường chọn công viên Huaihai để tập dưỡng sinh hay trò chuyện bên những bàn cờ; trong khi các thanh niên trai tráng thường luyện tập chạy xe đạp ở công viên Century mãi tận bên Phố Đông. Công viên Xiangyang chỉ cách khu buôn bán hàng lưu niệm và quần áo nổi tiếng trên đường Huaihai một quãng ngắn là nơi “tạm nghỉ chân” của “nam thanh, nữ tú” sau hàng giờ mua sắm miệt mài vào cuối tuần. Các bà trung niên thường vào công viên từng nhóm để cùng múa nón, đi quyền kiếm, hay phất dải lụa uốn éo thân hình theo tiếng nhạc dập dình từ chiếc máy cassette nhỏ mang theo. Những cuộc biểu diễn “tự biên, tự diễn” đột xuất như thế thường hấp dẫn nhiều khách du khách người nước ngoài hiếu kỳ. Ai cũng ngẩn ngơ khi các bà dừng tay, không hẳn vì màn múa lượt là như “khúc nghê thường” đời Đường, mà vì những đường nét ẻo lả của những tấm thân thướt tha và mảnh mai mà chắc chắn những lớp mỡ màng “vô tích sự” đã được loại bỏ trong quá trình luyện tập đều đặn và kiên trì ở công viên!

Cũng có những khách lai vãng ở các công viên với những mục đích thật khác thường. Chẳng hạn ông Yang Qing, một cư dân vào độ tuổi tứ tuần, thì hình như có mặt thường xuyên ở công viên Zhongshan dù trời mưa hay nắng, không phải để dạo chơi, đọc báo, tập dưỡng sinh hay cái gì khác, mà chỉ để… thả diều! Ông đeo một đôi kính mát đen che hết hai vòm mắt –một điều kiện cần thiết của một người thả diều chuyên nghiệp- để theo dõi và điều hướng tác phẩm do chính ông làm lấy đang vùng vẫy trong gió lồng lộng giữa trời cao. Những con diều rực rỡ sắc màu xanh, đỏ hình con rồng và diều hâu của ông quả thật là những tuyệt phẩm được chế tạo…bằng những que diêm, túi ni-lông và những ống hút bụi.

Với nhiều mảng sinh hoạt đa dạng, công viên ở Thượng Hải đã thoát ra ngoài khuôn mẫu thường tình của các công viên phương Tây, thường chỉ là nơi dạo chơi thư giãn trong ngày và cuối tuần cho người và vật nuôi giữ trong nhà, đặc biệt là chó. Nếu muốn nhận ra rõ sự khác biệt tiêu biểu giữa đông và tây về lĩnh vực công viên, trong lần viếng thăm Thượng Hải kỳ tới bạn chỉ cần bỏ ra một ngày để viếng công viên Zhongshan và Fuxing. Cho dù có mang dáng vẻ thuần túy Trung Hoa với những mái ngói lưu li cong cao vút hay những chiếc ghế sắt màu xanh rêu kiểu dáng phương Tây, những công viên ở Thượng Hải chắc chắn sẽ cống hiến bạn một cuộc dạo chơi thoải mái và nhẹ nhàng trong một ốc đảo đầy cỏ cây xanh mướt và yên vắng mọc lên lẻ loi giữa những khối bê tông vô hồn và nặng nề bao quanh lúc nào cũng như muốn đè xuống người bạn, ở một trong những thành phố lớn nhất của hành tinh trái đất này.

2000

HẾT