NGỤ NGÔN VỀ BA CÁI NHẪN
Kể chuyện "Ba cái nhẫn", Người Do thái Mensixêđec thoát khỏi một nguy hiểm lớn mà Xalađanh đã định làm cho ông ta sa vào.
(Filômen kể chuyện).
Nêifin im lặng trước những lời ngợi khen mà mà mọi người đã dành cho câu chuyện cô vừa kể. Khi Hoàng Hậu ưng ý, Filômen bắt đầu nói:
- Truyện kể của chị Nêtfin làm tôi nhớ lại tình trạng bối rối của một người Do thái xưa kia. Vì người ta đã bàn luận rất hay về Chúa và các chân lý của tôn giáo ta rồi, hẳn bây giờ các bạn sẽ không từ chối chuyển sang các chuyện phiêu lưu và các công việc của con người lớn nhất và làm cho anh ta được hoàn toàn thảnh thơi yên ổn. Sự ngu dại đẩy người ta rơi từ hạnh phúc xuống tai họa, đó là một sự thực mà chúng ta có rất nhiều tấm gương sờ sờ trước mắt. Lúc này, tôi không chủ định bàn đến nó; hàng ngày, chúng ta thấy bày ra ngàn bằng chứng về cái đó Nhưng còn sự nhanh trí là một công vụ giải nguy thì câu chuyện nhỏ của tôi, như tôi đã hứa với các bạn, sẽ đem đến cho các bạn một bằng chứng ngắn gọn.
Xalađanh, mặc dù có một xuất thân tầm thường, nhưng nhờ giá trị phi thường của mình, không những có được ngôi báu xứ Babylon, lại còn đánh thắng các vua Hồi giáo và Gia tô giáo nhiều trận. Để theo đuổi nhiều cuộc chinh chiến và giữ nếp sống xa hoa, nhà vua đã làm khánh kiệt cả kho tàng của mình. Một việc bất ngờ khiến ông cần đến một số tiền lớn. Nhưng tìm đâu ra số tiền ấy nhanh chóng như thế được? Ông bèn chợt nhớ tới một người Do Thái giàu có, tên là Mensixêđec, vẫn cho vay lãi ở thành phố Alếcxăngđri, mà ông cho là vào bất cứ lúc nào cũng có thể giúp ông một việc như thế. Song, anh chàng lại hết sức keo kiệt, nên chẳng chịu tự mình bỏ ra gì hết, mà dùng đến sự ép buộc thì Xalađanh không muốn. Tuy nhiên, bị đòi hỏi thúc bách, và chỉ nghĩ đến cách sử dụng người Do Thái, ông nảy ra ý tô vẽ hành động bạo lực của mình bằng một lý do hợp lý. Ông cho gọi Mensixêđec đến, tiếp đãi thân thật, bảo ngồi bên mình, rồi bắt đầu:
- Này ngươi, nhiều người nói với ta rằng ngươi rất tinh thông và rất am hiểu thần học. Vậy ta sẽ rất thích thú được ngươi cho biết trong ba tôn giáo ngươi coi tôn giáo nào là xác thực nhất: đạo Do thái, đạo Hồi giáo và đạo Gia tô giáo.
Người Do Thái mà ai cũng biết là khôn ngoan, hiểu ngay rằng Xalađanh muốn chăng bẫy và đưa anh ta vào một cuộc tranh cãi lôi thôi. Anh ta nghĩ không thể cho đạo nào là hơn trong cả ba, mà không làm cho nhà vua đạt tới đích của mình. Sự cần thiết phải có một lối thoát mài sắc trí óc anh ta, và mau chóng đem đến cho anh câu trả lời thích đáng.
- Thưa Đức Ông, câu hỏi của ngài vừa đặt ra cho tôi đó là một vấn đề quan trọng, và để nói ý nghĩ của tôi về vấn đề ấy, tôi phải kể hầu ngài một câu chuyện nhỏ, xin ngài hãy nghe.
- Nếu tôi nhớ đúng, người ta thường kể lại với tôi rằng một người giàu có và có thế lực làm chủ một kho báu trong đó có, cùng với những châu báu khác, một chiếc nhẫn đẹp và giá trị lớn. Để làm tăng thêm giá trị và vẻ đẹp ấy, và truyền mãi mãi chiếc nhẫn cho con cháu, ông ta quyết định rằng người nào trong các con trai ông, mà tay đeo chiếc nhẫn ông để lại thì sẽ được coi là người thừa kế ông, và, vì quyền huynh trưởng, sẽ được tất cả những người khác trọng vọng và tôn kính. Theo gương cha, người được chiếc nhẫn cũng quy định như thế đối với con cháu. Tóm lại, chiếc nhẫn truyền từ tay này sang tay kia, qua một chuỗi dài nhưng người thừa kế. Cuối cùng nó rơi vào tay một người có ba con trai, đẹp trai, có đạo đức và rất tôn kính bố. Vậy người cha yêu cả ba người với một tình thương yêu ngang nhau.
Ba chàng thanh niên ấy biết cái quy luật về chiếc nhẫn. Do tham vọng chiếm địa vị đầu tiên trong gia đình thúc đẩy, chàng nào cũng nài xin bố để nhẫn lại cho mình khi ông bố thấy mình sắp chết. Song, ông bố trung hậu yêu các con như nhau. Làm sao chỉ định được một người thừa kế theo sở thích? Ông nghĩ gây hạnh phúc cho cả ba bằng cách hứa chiếc nhẫn cho mỗi người. Ông kín đáo sai một người thợ thủ công khéo làm hai chiếc nhẫn khác, và hai nhẫn mới này giống y hệt cái thứ nhất đến nỗi chính người đặt làm cũng khó lòng nhận ra cái nào là thực Trong tình hình như vậy, ông già, khi gần chết, giấu cho mỗi con trai mình một chiếc nhẫn.
Sau khi cha chết, mỗi người con đòi hỏi quyền thừa kế vật chất và tinh thần. Vì họ phủ nhận mọi tư cách của nhau, mỗi người đều muốn chứng tỏ căn cứ đúng các quyền lợi của mình, bằng cách đưa chiếc nhẫn của mình ra. Người ta thấy ba chiếc nhẫn giống nhau hết sức nên vấn đề tìm biết ai là người thừa kế đích thực đành phải gác lại - và bây giờ cũng chưa giải quyết xong. Thưa Đức ông, tôi đã xin trả lời như thế cho câu ngài hỏi về ba đạo mà Đức Chúa cha đã ban cho ba dân tộc. Mỗi dân tộc trong cả ba đều nghĩ nắm được chân lý và tưởng mình là người thi hành hợp thức ý muốn của Chúa. Nhưng ai là phải? Cũng như đối với những chiếc nhẫn, vấn đề còn đang tranh cãi. Xalađanh nhận ra là người Do Thái đã vinh dự gỡ mình thoát khỏi cái thòng lọng, ông đã chăng trước chân anh ta. Ông bèn quyết định nói thực những đòi hỏi của mình, xem anh ta có sẵn lòng giúp đỡ không. Ông đã làm thế, cũng không che giấu những ý định của mình, nếu câu trả lời không chứng tỏ anh ta cũng sáng suốt như thế. Người Do Thái tự nguyện chấp nhận tất cả món tiền yêu cầu. Ông còn cho anh những tặng phẩm quan trọng, bao giờ cũng đối xử với anh như một bạn thân, và giữ anh ở bên mình với địa vị cao sang.