NGÀY THỨ NĂM CỦA MƯỜI NGÀY

Cuối ngày thứ tư Filôxt'rat chuyển vòng nguyệt quế sang cho Fiammet giữ ngôi Hoàng Hậu. Nàng quuyết định trong ngày thứ năm, các truyện kể sẽ nói về hạnh phúc.

NGƯỜI NÔ LỆ TÀI GIỎI*[25]

(Hay SÓNG GIẠT HOA TRÔI)

Gôxtanza yêu Marluyxiô Gômitô. Nàng được tin chàng chết và tuyệt vọng, xuống một con thuyền bị trôi giạt tới tận Xutơ. Nàng gặp lại Marluyxiô còn sống ở Tuynix và khiến chàng nhận ra mình. Nhờ những lời khuyên hay chàng đã tâu tâu nhà vua, chàng được giữ một địa vị cao sang ở triều đình. Chàng kết hôn với Gôxtanzia và được ban nhiều của cải, cùng vợ trở về sống ở Lipari

(Êmili kể chuyện)

Thưa các chị, hơn các chị đã biết, ở miền Bắc và rất gần đảo Xixitơ, có một hòn đảo người ta gọi là Lipari. Vậy xin nói các chị rõ tại kinh đô của hòn đảo nhỏ đó trước đây không lâu, có một cô gái trẻ tên là Gôxtanza, không những là con nhà nền nếp mà diện mạo lại dễ thương. Có một chàng cũng xấp xỉ tuổi nàng tên là Martuyxiô Gômitô, thông minh có thừa lại đẹp trai, rất say mê cô. Cô thấy ở anh nhiều vẻ hết sức đáng yêu, nên không thể không đáp ứng tình yêu của anh và có thấy vui khi được gặp hay được trò chuyện với anh. Martuyxiô đinh ninh rằng nếu ngỏ ý thì thế nào cũng được cha cô chấp thuận, nhưng ông đã từ chối, vì thấy anh quá nghèo. Lý do khước từ đó đã làm cho Martruyxiô mất mặt và thề trước chúng bạn và gia đình là sẽ có trở về Lipari khi nào giàu có. Anh làm nghề cướp biển và bắt đầu tung hoành miền duyên hải xứ Barabari, cướp bóc những kẻ yếu hơn mình.

Hầu như bao giờ anh cũng gặp vận may. Anh làm sao kìm được đúng lúc những bước thành đạt của mình? Bè bạn anh, tuy đã vơ vét được khối của nả nhưng lại muốn có nhiều hơn nữa, một hôm, họ bị một đội thuyền của những người Hồi giáo tấn công và, sau khi đã kháng cự hồi lâu, họ bị bắt và bị lột sạch của cải, rồi phần lớn bị buộc đá vào cổ và bị ném xuống biển. Người Hồi giáo đánh đắm thuyền của Martuyxiô, rồi đưa anh về Tuynix và tống giam vào ngục. Anh đã phải sống lay lắt khá lâu trong tình trạng vô cùng cực khổ.

Nhiều người - chứ không phải chỉ có một hoặc hai thôi - đã đưa tin về Lipari rằng toàn bộ những người đi trên thuyền của Martuyxiô đã bị dìm chết. Gôxtanza vô cùng đau khổ về việc Martuyxiô đã bỏ đi, nên khi nghe tin vụ tàn sát này đã khóc lóc hồi lâu và chẳng thiết sống nữa, nhưng không đủ can đảm để tự sát, nàng bèn nghĩ ra một cách khá kỳ lạ để buộc mình vào một cái thế tất phải chết. Một đêm nọ, nàng bí mật trốn khỏi gia đình ra thẳng ngoài bến thuyền và thấy một thuyền lẻ đậu xa những cái khác, có sẵn cả cột, cánh buồn và mà chủ tạm thời bỏ lên bờ một lát. Nàng nhảy vội xuống thuyền, ráng sức chèo thẳng ra khơi. Như tất cả, hay hầu như tất cả phụ nữ sống trên đảo nàng đã chẳng có đôi chút thực hành về hàng hải đó sao? Khi thấy mình đã lênh đênh giữa biển khơi, nàng căng buồm, rồi quẳng chèo quẳng lái vứt đi, phó mặc cho ngoại cảnh. Nàng tin rằng thuyền không chở nặng lại không chèo không lái nên sẽ bị lật hoặc sẽ va vào mỏm đá nào đó mà tan vỡ; dù muốn hay chẳng muốn thoát thân cũng không được, như vậy cầm chắc là sẽ bị chết chìm. Nàng trùm lên đầu cái áo choàng và nằm ở đáy thuyền và rên rỉ.

Song, cuộc phiêu lưu hoàn toàn không diễn ra như nàng nghĩ. Một cơn gió bấc nhẹ đẩy con thuyền lướt trên mặt biển phẳng lặng và về chiều ngày hôm sau nữa, đưa Gôxtanza giạt lên một bãi biển cạnh thành phố Xutxơ nằm cách xa Tuynix trên trăm dặm.

Khi thuyền bị mắc cạn, cô gái không cảm thấy có sự khác biệt với lúc nó rập rình trên sóng vì suốt cuộc hành trình không hề xảy ra chuyện gì để cô phải ngẩng mái đầu ủ rũ mệt mỏi. Khi sóng xô thuyền vào đáy thì vừa đúng lúc đó, trên bờ có một bà lão đang gấp lưới đánh cá cho chủ, mà bà đã trải ra phơi nắng. Ngạc nhiên thấy con thuyền căng buồm xô vào đất liền mà chẳng có bóng một ai, bà ngờ rằng những người đánh cá đã ngủ quên. Để cho rõ thực hư về điều đó, bà xuống thuyền và chỉ thấy có một người con gái đang đắm mình trong giấc ngủ. Bà gọi và lay cho tới lúc nàng tỉnh hẳn. Khi nàng ngồi dậy, nhìn áo nàng mặc, bà nhận ra người theo đạo Cơ đốc. Bằng tiếng Ý, bà hỏi ngay vì sao nàng trôi giạt đến đây có một mình trên chiếc thuyền cỏn con này. Nghe bà già nói tiếng nước mình, nàng tưởng gió đã đổi chiều và lại đẩy thuyền nàng trở lại hòn đảo nàng đã ra đi. Nàng vội đứng bật dậy, đưa mắt nhìn khắp xung quanh và không rõ đây là xứ nào. Nàng hỏi bà lão hiện mình đang ở đâu:

- Cô đang ở gần Xutxơ, thuộc xứ Barbari.

Nghe trả lời như vậy, Gôxtanza đau buồn vì Chúa không chấp thuận để nàng được chết. Nàng lo sợ cho thanh danh của mình. Không biết nên như thế nào, nàng nằm phục xuống trước thuyền và khóc sướt mướt. Thấy vậy, bà lão tốt bụng động lòng thương; bà hết lời khuyên can nàng và đưa nàng về ngôi nhà tranh của bà, rồi dịu dàng yêu cầu nàng kể rõ ngọn nguồn vì sao lại bị trôi giạt đến xứ này, và nhận thấy nàng lòng không dạ đói, bèn bày ra một miếng bánh khô với cá và nước uống, rồi ép nàng ăn đôi chút. Sau đó, Gôxtanza hỏi vì sao bà lão lại nói được tiếng Ý. Bà cho nàng biết rằng bà ở giúp việc nhiều người Cơ đốc giáo làm nghề đánh cá, bà tên là Carapraxa[26], quê ở T'ranpani. Nghe tên ấy báo điềm lành, từ lúc đó, nàng bắt đầu chẳng muốn chết nữa hoặc bị những lời an ủi âu yếm của bà lão đã nhen lại lòng cam đảm của nàng, hoặc vì nàng có chút linh cảm thầm kín nào rằng nàng sẽ có thể quên phiền muộn và trở nên sung sướng. Bây giờ, nàng mới kể cho bà già nghe ý định kỳ quặc của mình, và nguyên do tại sao lại gặp nông nỗi thế, nhưng vẫn không nói tên và quê quán của mình. Kết thúc câu chuyện, nàng xin bà lão hãy vì Chúa mà rủ lòng thương tìm cách bảo vệ danh tiết cho nàng.

Bà Caraprexa vốn là một người đàn bà rất trung hậu, khuyên nàng đừng lo ngại gì, và hứa giúp nàng mọi việc trong phạm vi khả năng mình. Bà nói thêm.

- Tôi sẽ xếp đặt cho cô vào làm ở một nhà trong thành phố gần bên, ở đấy danh tiết cô chẳng còn phải lo ngại chút nguy hiểm gì hết.

Bà để nàng lại một mình trong nhà tranh và ra rút nốt những lưới đã phơi xong. Khi trở lại, bà khoác lên người nàng cái áo ngoài mà nàng đã cuộn vào mình lúc ở dưới thuyền, rồi đưa nàng thẳng tới Xutxơ, nói là dẫn nàng đến nhà một người Hồi giáo rất đáng kính, bà ta đã có tuổi, hết sức nhân từ, rất tốt đối với tôi. Tôi sẽ xin bà ấy cho cô vào làm, và tôi tin trước rằng bà ấy sẽ vui lòng nhận. Tôi có thể hứa với cô rằng nếu cô tìm cách làm vừa lòng bà, xứng với tình thương yêu của bà thì bà ấy sẽ coi cô như chính con gái bà và sẽ âu yếm đối xử với cô như điều cô nàng muốn.

Khi hai người đến thành phố, bà Canaprexa trông từ xa thấy người che chở mình đang vào một nhà bên cạnh, bèn chạy tới. Bà nói với rất nhiều tình cảm nồng nhiệt, khiến bà kia động lòng vì số phận của cô bé xa lạ tội nghiệp nhìn nàng và không thể cầm được nước mắt. Bà vuốt ve, hôn trán nàng, rồi đưa nàng về nhà, ở đó bà chỉ cho toàn đàn bà làm những đồ bằng tơ lụa, da và cây cọ. Ít lâu sau, Gôxtanza đã làm được giỏi như các bạn; nàng học tiếng nói của họ cũng nhanh nên càng dễ được họ thân thiện yêu quý. Bà chủ cũng yêu nàng không kém. Tóm lại, ở giữa những người nước ngoài và xa quê hương, được sung sướng đến như nàng là tột bậc. Trong khi nàng không mong gặp lại cha mẹ nữa, giữa lúc mọi người tưởng nàng chết rồi thì trời kia lại sửa soạn một biến cố để đưa nàng trở lại quê hương với người yêu. Một vương giả xứ Grơnađơ vì tự cho mình là có quyền hưởng ngai vàng xứ Tuynix, bấy giờ do Mariapđela giữ, nên tổ chức một đạo quân lớn với ý đồ thân hành đi đánh chiếm. Martuyxiô Gômitô, bấy giờ đã nói thạo tiếng bản xứ biết tin ấy, và những chuẩn bị lớn của vua Tuynix để đẩy lùi quân của lãnh chúa xứ Grơnađơ, liền báo một người lính canh mình rằng nếu chàng được tâu chuyện với vua, chàng sẽ mách vua một cách chắc chắn để thắng quân địch. Người lính đem câu chuyện ấy nói với chủ, chủ hắn tâu lại với vua. Nhà vua bèn cho gọi Martuyxiô và hỏi chàng có cách gì.

- Tâu hệ hạ, - anh nô lệ đáp, - từ khi ở quý quốc, tôi đã nhận thấy trong quân đội, ngài dùng nhiều xạ thủ hơn mọi loại hình khác. Vậy tôi nghĩ; nếu bệ hạ có thể làm cách nào cho địch thiếu tên bắn mà quân của bệ hạ có thừa thì thể nào bệ hạ cũng thắng.

Nhà vua nói:

- Vấn đề là làm thế nào thực hiện được điều đó. Martuyxiô trả lời:

- Việc này rất có thể làm được lắm và bằng cách sau đây; bệ hạ phải cho làm những dây cung mảnh hơn thường rất nhiều và cái đầu tên bắn tì vào dây phải mỏng hết sức để chỉ dùng được vào những dây cung ấy thôi. Việc làm đó phải giữ bí mật để bên địch không lường trước được.

Bằng cách đó, bệ hạ chắc chắn là thắng bởi khi địch đã bắn hết tên của chúng vào quân của bệ hạ rồi, thể nào nó cũng phải nhặt tên của các xạ thủ của bệ hạ mà bắn sang nếu còn muốn chiến đấu. Song, những tên đó không dùng được cho chúng vì đầu tên mỏng và tì vào dây to quá thì không ăn. Do cách đó, quân của bệ hạ có thừa tên bắn mà kẻ địch thì thiếu.

Nhà vua rất thích ý kiến ấy. Người làm theo và quả đã thắng trận; do đó, Martuyxiô được yêu quý và chỉ trong ít lâu đã được phong làm một lãnh chúa lớn.

Danh tiếng vị sủng thần mới bay đi khắp nước. Chẳng bao lâu Gôxtanza biết tin người mà cô đã tưởng chết từ lâu thì nay vẫn sống, và lại chính là chàng Martuyxiô này mà ân huệ của nhà vua đã nâng lên bực tột đỉnh giàu sang cao quý. Nàng trở lại vững dạ và mối tình hầu như đã tắt lại nhóm lên trong lòng. Nàng kể chuyện đầu đuôi với bà cụ phúc hậu, nói rõ tình trạng của mình do sự việc mới khám phá ra, khi được tin vị sủng thần của nhà vua chính là người tình cũ của nàng. Cuối cùng, nàng tỏ ý muốn đi Tuynix để nhìn sự thật bằng chính mắt mình. Bà cụ yêu thương nàng như con, khen ý định của nàng, muốn đi theo và cùng nàng xuống thuyền. Đến kinh đô, bà đưa nàng đến nhà một thân nhân gần gũi và ông ta tiếp nàng rất ân cần. Caraprexa cũng đi theo, được phái đi hỏi dò xem chàng Martuyxiô, sủng thần của nhà vua, có phải là Martuyxiô Gômitô ở Lapari không, người mà mấy năm trước đây, đã làm nghề cướp biển cùng với nhiều thanh niên ở cùng đảo. Tin tức đưa đến, xác nhận tất cả những điều đã nghe nói. Do đó bà phúc hậu, muốn là người đầu tiên báo cho Martuyxiô biết tin vui rằng người yêu của chàng đã đến. Bà bèn đến gặp chàng, nói là ở nhà bà hiện có một người mới từ Lipari đến, có chuyện muốn nói riêng với chàng. Bà nói thêm:

- Vì người đó chỉ muốn để ông gặp mặt thôi, nên tôi đã nhận thân hành đến nói cho ông biết.

Martuyxiô cảm ơn thái độ lịch sự của bà lão và liền đi theo bà. Khi Gôxtanza trông thấy chàng, nàng mừng tưởng chết được. Nàng chạy tới ôm hôn chàng và, không thể thốt được một lời nào, nàng òa lên khóc. Về phần Martuyxiô, cũng hồi lâu không nói được với nàng, vì hết sức sửng sốt

Khi nhận ra nàng, rồi chàng thở dài hơi:

- Có đúng là em đó không, em yêu quí? Hỡi ôi! Anh nghe tin em đã chết rồi. Được thấy lại em, anh sung sướng biết bao!

Rồi chàng ôm lấy nàng, âu yếm ghì nàng trong tay. Nước mắt chan hòa, vì yêu thương và vui sướng. Gôxtanza kể lại chuyện mình, không quên những cách đối xử tốt của bà cụ đã cho nàng ở nhờ. Martuyxiô cũng kể vắn tắt chuyện mình, rồi để báo với nhà vua việc vừa xảy ra với mình, và xin nhà vua cho được lấy người yêu theo hôn lễ Cơ đốc giáo. Nhà vua ngạc nhiên vì chuyện lạ này, muốn gặp Gôxtanza và khi được chính nàng xác nhận lời kể của chàng là đúng sự thực, liền cho Martuyxiô lấy nàng và khen chàng là rất xứng với chàng. Vua ban thưởng cho đôi tình nhân rất hậu, về phần Martuyxiô, chàng hết lời cảm tạ nhà vua và bà lão Hồi giáo nhân đức. Sau khi biếu bà nhiều tặng phẩm quý giá, chàng đưa bà trở về Xutxơ rất trọng thể. Đôi vợ chồng mới giữ bà lão Carapexa ở lại với mình. Khi được phép trở về nước, họ đem theo bà già hiền hậu ấy về Lipari. Ở quê hương, họ càng được bà con mừng đón vì không ai ngờ rằng có thể gặp lại họ. Đôi vợ chồng ấy sống lâu và vui hưởng cuộc đời còn lại trong sự sung túc và hoàn toàn yên ổn.

THIỀU QUANG dịch