22. Thơ dùng câu hay của người xưa (Thi dụng tiền nhân cảnh cú)

Trong tông thất nhà Trần có một người hiệu Sầm Lâu [1], từ mười mấy tuổi đã hay thơ, đến hai mươi bảy tuổi thì mất [2]. Có tác phẩm Sầm Lâu tập lưu hành ở đời. Mộ trên bờ sông Ô Diên [3].

Nguyễn Trung Ngạn hiệu Giới Hiên [4] cũng có tiếng về thơ, nhưng không kịp quen biết Sầm Lâu. Khi qua Ô Diên, có bài thơ truy điếu rằng:

Bình sinh hận bất thức Sầm Lâu,

Nhất độc di biên nhất điểm đầu.

“Soa lạp Ngũ Hồ vinh bội ấn,

Tang ma sổ mẫu thắng phong hầu”.

Thế gian thử ngữ thùy năng đạo,

Vạn cổ tư văn khứ hĩ hưu.

Dục loại tao hồn hà xứ thị?

Yên ba vạn khoảnh sử nhân sầu!

Nghĩa là:

Bình sinh ân hận không được biết Sầm Lâu,

Nay mỗi lần đọc thơ còn lưu lại là một lần gật đầu thán phục.

“Tơi nón Ngũ Hồ [5] vinh hơn mang ấn tín,

Dâu gai mấy mẫu thắng cả được phong hầu [6]”.

Lời ấy thế gian ai nói nổi,

Văn này muôn thuở qua rồi thôi!

Muốn rót chén rượu tế hồn thơ, nhưng biết là đâu tá?

Khói sóng muôn khoảnh làm cho người nhớ sầu!

Hai câu đối “Tơi nón Ngũ Hồ...” nguyên là câu thơ của Sầm Lâu.

Chú thích:

[1] Sầm Lâu: tên thực là Trần Toại hay Trần Quốc Toại được phong tước Uy Văn vương (theo ĐVSKTT).

[2] Theo ĐVSKTT, Trần Toại chết vào năm vào 24 tuổi.

[3] Sông Ô Diên, nay là đoạn từ sông Hồng tiếp sang sông Đuống.

[4] Người làng Thố Hoàng, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Ông sinh năm 1289, mất năm 1370.

[5] Ngũ Hồ: chỉ năm hồ thuộc vùng Hồ Động Đình, Trung Quốc.

[6] Trong nguyên văn chữ Hán ở ĐVSKTT, chữ thứ ba và thứ tư câu thơ này chép là “tế dã” nghĩa là “rợp đồng”.