23. Thơ nói lên lòng tự phụ (Thi ngôn tự phụ)

Nguyễn Trung Ngạn [1] sớm có tài danh, rất tự phụ. Từng có thơ trường thiên, đại khái rằng:

Giới Hiên tiên sinh lang miếu khí,

Mậu linh dĩ hữu thôn ngưu chí.

Nghĩa là:

Ngài Giới Hiên đáng tài lang miếu [2],

Tuổi thanh niên đã có chí nuốt trâu.

Tuổi mới mười hai, trong tôn thất nhà Trần có người hiệu là Ái Sơn rất ham đọc sách, học thơ; đặc biệt thích phong tình, hay ngâm những bài thơ ngắn, thỉnh thoảng có câu thơ đẹp. Từng có câu thơ rằng:

Bảo đỉnh hương tiêu trầm thủy yên,

Bích sa xuân trướng bạc như thiền.

Động chương ngâm bãi sầu thành hải,

Nhân tại lan can nguyệt tại thiên.

Nghĩa là:

Khói tràm trong đỉnh hương báu đã tiêu tan hết,

Màn xuân bằng the biếc mỏng tựa cánh ve.

Vần thơ thâm thúy ngâm xong, sầu thành biển.

Người cạnh lan can, trăng trên trời.

Lại có thơ rằng:

Song bạn hương vân ám bích sa,

Bình phân ngọ thụy bất cầm trà.

Tương tư tại vong đăng lâu khiếp,

Nhất thụ thủy miên hồng tận hoa.

Nghĩa là:

Mây thơm bên song phủ mờ màn the biếc,

Bình thường ngủ trưa dậy chẳng kiêng chè,

Đang khi trông nhớ nhau, sơ bước lên lầu,

Cả một cây gạo [3] nở đầy hoa đỏ.

Chú thích:

[1] Ông nổi tiếng thần đồng, 16 tuổi đã đỗ Hoàng giáp.

[2] Ý nói tài năng vào bậc đáng làm quan to ở triều đình.

[3] Nguyên văn chữ Hán là thủy miên, một loại rong, không ăn khớp với chữ thụ (cây thân gỗ) phía trước. Vậy thủy miên đúng ra phải là mộc miên (cây gạo), chữ thủy và chữ mộc tự dạng giống nhau nên nhầm lẫn. Chúng tôi dịch chữa lại.