Nhân viên tiếp thị bảo hiểm

Bạn đã bao giờ gặp nhân viên tiếp thị của công ti bảo hiểm? Những năm 30, 40 của thế kỉ trước, người dân Thượng Hải gọi họ là những người chạy việc. Ngay trước mắt bạn bây giờ cũng có một người, cô ấy mới từ trung tâm mua sắm Parkson đi ra, trong tay cô còn cầm một bó hoa, một bó hoa khô mà tôi cũng không biết tên nó là gì, hương thơm của nó rất dịu, cứ phảng phất bên tôi. Trên mặt cô gái có vài nốt tàn nhang nhưng mặt cô rất trắng, trắng như mặt trăng vừa được gội rửa sạch sẽ. Người cô săn chắc, bước chân nhanh thoăn thoắt. Cô gái đó chính là Hà Bội Dao, là bạn học cùng với tôi thời đại học. Mấy năm trước đây sau khi tốt nghiệp đại học chúng tôi đã cùng đến thành phố này, Hà Bội Dao được phân công công tác tại một đơn vị chuyên in trên chất liệu cao su, sau đó không lâu thì cô đã từ bỏ công việc đó.

Sau khi bỏ việc, Hà Bội Dao đã làm rất nhiều các công việc khác nhau, cô đã phải trải qua muôn vàn khó khăn mà ngay cả bản thân tôi cũng không thể tưởng tượng, nhưng rồi cô gái tỉnh lẻ người An Huy này đã vượt qua được tất cả. Cô từng làm nhân viên quảng cáo cho một tạp chí, làm việc trong công ti chuyên về quan hệ công chúng, làm phó giám đốc điều hành đại sảnh của khách sạn, làm người hướng dẫn trong sàn nhảy, làm người dẫn chương trình trong tiết mục “lời tâm sự” phát vào ban đêm của của đài phát thanh, làm nhân viên bảo vệ nữ trong bể bơi của khách sạn trung tâm Hồng Kông Áo Môn. Những công việc mà cô đã  làm quả là hết sức phong phú. Hà Bội Dao cũng đã từng có rất nhiều bạn trai nhưng không có mối tình nào kéo dài trên một năm. Có lẽ tính cách đó của cô đã khiến nhiều chàng trai muốn lấy một cô gái an phận sống một cuộc sống bình yên phải nản chí. Tuy vậy Hà Bội Dao sống rất thoải mái, cô thuê một căn hộ có hai phòng ngủ, một phòng khách để ở. Còn hiện tại, Hà Bội Dao đang làm nhân viên tiếp thị bảo hiểm. Qua điện thoại, tôi mới biết được công việc mới của Hà Bội Dao – công việc mà tôi không hề hiểu. Và tôi đã hẹn gặp cô vì thấy rất hiếu kì với công việc này, Hà Bội Dao đã hẹn gặp tôi ở cổng trung tâm mua sắm Parkson.

“Hoa đẹp đấy. Chỉ có điều sao cậu lại làm nhân viên tiếp thị bảo hiểm? Nghề này là nghề như thế nào nhỉ?” Chúng tôi vừa đi về phía cầu vượt Phục Hưng Môn, tôi vừa hỏi cô ấy. Dạo này Hà Bội Dao còn xinh hơn trước kia, đặc biệt là những nốt tàn nhang trên má cô trông duyên hơn xưa rất nhiều.

“Hi, đây là nghề đòi hỏi cậu phải có tài nói năng. Hàng ngày tớ chọn một số khu chung cư và đến từng nhà để tiếp thị. Làm công việc này tớ vừa có thể thu hút được nguồn khách hàng cho công ti vừa có thể làm quen với rất nhiều người. Cậu vẫn biết là tớ rất thích các quan hệ xã giao, cậu thử nghĩ mà xem, đi thuyết phục mọi người để họ mua bảo hiểm cho mình sẽ thú vị biết bao, tớ cảm thấy công việc này rất có tính thử thách. Mọi người từ lúc không tin tưởng cậu đến lúc tin tưởng cậu, quá trình này chỉ diễn ra trong vài phút, cậu hoàn toàn phải dựa vào trí tuệ, khả năng thuyết phục, phong cách, diện mạo và cảm nhận của chính mình. Đợt trước cậu có nói là muốn làm với tớ, hiện tại tớ cũng đang muốn có bạn làm cùng đây”.

Tôi nói với Hà Bội Dao rằng tạp chí Hoa của núi đặt tôi viết một truyện ngắn cho họ, tôi đang phân vân không biết có nên viết một đề tài mới hay không, ví dụ viết một truyện ngắn liên quan tới bảo hiểm tài chính gì đó. Tôi hẹn gặp Hà Bội Dao cũng vì mục đích đó. Chúng tôi vốn thân nhau từ thời học đại học, cả hai đứa đều rất có cá tính, đều rất khó tiếp xúc với bạn khác giới, vì thế điều đó càng khiến cho chúng tôi thân nhau hơn. Gần đây tôi rất quan tâm tới việc tại sao Hà Bội Dao yêu mà không muốn cưới. Thấy tôi thắc mắc vậy, Hà Bội Dao đáp lại ngay: “Cậu thử nói xem tớ có thể lấy ai? Lấy các gã lắm tiền nhiều của? Tớ chỉ muốn mình độc lập về kinh tế, có một cuộc sống độc lập, một nhân cách độc lập, hơn nữa còn gì thú vị hơn là được làm các công việc mà mình ưa thích? Tớ rất yêu bản thân mình. Đàn ông lấy vợ là hi vọng họ phục dịch mình, còn tớ chỉ thích lấy những người hơn mình mười mấy tuổi, lấy những người đáng tuổi chú mình, tớ cũng không có phải mình đã biến thái rồi hay không?”

“Hay là cậu đã thích ông nào hơn cậu mười mấy tuổi rồi?” - Tôi hỏi thăm dò. Mặt Hà Bội Dao ửng đỏ lên một chút, “ừ, một giáo viên dạy đại học, anh ấy dạy thiên văn học, nhưng anh ấy có vợ rồi”.

Chúng tôi cùng đến một khu tập thể xây từ những năm 70 và gõ cửa một nhà có lắp cửa chống trộm.

“Cô tìm ai?” Một bà già đeo kính lão với vẻ mặt dữ tợn đứng phía trong cửa chống trộm và nhòm ra hỏi chúng tôi, gương mặt bà ta lộ rõ vẻ cảnh giác, hình như bà ấy nghĩ chúng tôi là những tên tội phạm.

“Xin chào cụ, chúng cháu là người của công ti bảo hiểm, cụ có muốn mua bảo hiểm nhân thọ không? Chúng cháu có tất cả các loại bảo hiểm, cụ có muốn xem chút không?

“Tôi không mua đâu, đến khi tôi chết đi thì món tiền đó để lại cho ai? Để lại cho thằng con trời đánh đó á. Không bao giờ. Các cô đi đi, tôi không mua đâu”.

“Cụ ơi, cụ cứ xem thử xem hay để chúng cháu giới thiệu sơ qua cho cụ biết nhé?”

“Không, tôi không thích mua, chúng tôi chẳng thích gì cả. Tôi cũng là người sắp xuống lỗ rồi, mua xong bảo hiểm thì chết, lúc đó thì chỉ có ngân hàng là lãi to thôi. Các cô đi hỏi chỗ khác đi”.

Cửa lại được đóng ngay lại.

“Đó, người ta có muốn mua đâu, cậu có năn nỉ gãy lưỡi cũng không được đâu”. Xem ra Hà Bội Dao không hề nản chí mà nói: “Ta thử gõ cửa nhà đối diện xem sao”.

Tôi có dự định viết truyện về cô bạn học Hà Bội Dao nhưng đúng là tôi gặp phải không ít những khó khăn. Hôm đó tôi cùng với cô ấy đi quảng cáo các loại bảo hiểm nhân thọ, tổng cộng chúng tôi đi mấy chục nhà, trong đó có 1/3 số gia đình chịu mua bảo hiểm. Để thuyết phục được một người mua bảo hiểm thì cô bạn tôi đã phải vận dụng hết công lực lưỡi của mình, nói chung hành trình cũng khá gian nan. Còn tôi thì đi đi lại lại ngoài nhà người ta để nghe cô ấy ngợi ca từng loại bảo hiểm. Hình như người Trung Quốc không ý thức được việc ngay cả sinh mệnh cũng có thể cầm cố được bằng tiền, nói chung đa số mọi người đều không có khái niệm rõ ràng về bảo hiểm. Tôi cứ lẽo đẽo đi theo sau Hà Bội Dao như trò đi theo thầy, mắt vừa nhìn chăm chú vào gáy cô ấy vừa suy nghĩ không biết nên viết về cô như thế nào. Tiểu thuyết truyền thống bao giờ cũng phải có  cốt truyện, nhưng làm cách nào tôi có thể viết được truyện về Hà Bội Dao? Quá trình tiếp thị bảo hiểm của cô cũng không có gì thật sự đặc sắc, cách kiếm tiền cũng hết sức bình thường, thu nhập hàng tháng của cô gồm tiền lương cơ bản cộng với tiền phần trăm sau khi kí được các hợp đồng bảo hiểm. Tháng trước tổng cộng cô kiếm được 7000 NDT, trừ đi tiền thuê nhà, tiền điện nước, các khoản chi tiêu ăn uống hàng ngày, tiền quần áo, tiền đi lại, cuối cùng cô còn lại khoảng 4000 NDT. Hà Bội Dao cao 1 mét 66, nặng 54 kg, tính hơi buồn nhưng cũng khá ngang ngạnh, tất cả cũng chỉ có vậy. Có thể Hà Bội Dao còn có một anh bồ ngang tuổi chú cô, cô thích ăn bánh Pizza, thích uống cô ca cô la, thích xem phim, chơi trò chơi điện tử, thích làm các công việc khác nhau, nói chung đấy là toàn bộ những thông tin cá nhân về Hà Bội Dao.

Một tiểu thuyết như vậy liệu có thể phản ánh được hình ảnh một người tỉnh lẻ đến Bắc Kinh phấn đấu? Đề tài này đã được tôi đề cập đến trong các tiểu thuyết khác. Hơn nữa cuộc sống của Hà Bội Dao như thế là khá ổn, tiền cô kiếm được cũng chẳng hề kém mọi người. Vậy thì tôi có thể viết gì đây?

Một tuần sau tôi nhận được tin Hà Bội Dao đã chết. Đây không phải là chi tiết tôi hư cấu trong truyện ngắn mà là sự thật một trăm phần trăm. Hà Bội Dao chết ở chân cầu vượt Tử Trúc Viện ở Bắc Kinh, thủ phạm đâm chết cô là chiếc xe Fukang. Theo kết quả đo đạc của cảnh sát, chiếc xe đó có để lại vết phanh dài đến 30 mét nhưng cuối cùng vẫn đâm chết cô. Đó là một buổi tối mùa thu, hôm đó Hà Bội Dao khoác chiếc áo gió màu đỏ đi bộ trên phố. Một nhân viên tiếp thị bảo hiểm đã chết như vậy. Cái chết của cô cũng không làm tôi chấn động lắm, tôi cũng lấy làm lạ là tại sao mình lại không quá mức buồn vì tin cô bạn thân đã chết, hình như như tôi đã dự đoán trước được điều đó. Và một điều đáng nói là Hà Bội Dao đã mua bảo hiểm nhân thọ. Bố mẹ cô đã đến nhận hài cốt của cô nhưng không lấy khoản tiền đền bù lớn của công ti bảo hiểm. Hà Bội Dao cũng để lại di chúc, xem ra cô đã dự đoán trước được cái chết của mình. Trong di chúc, Hà Bội Dao đã nhờ tôi lấy số tiền mà công ti bảo hiểm đã bồi thường cho cô để chia đều cho những khách hàng đã tin cô và mua bảo hiểm cho cô trong lúc cô còn sống. Trời ạ, tôi không thể hiểu được tại sao Hà Bội Dao lại làm như vậy và người thực hiện di chúc lại là tôi. Điều đó có nghĩa là tôi phải chia đều 200.000 NDT cho hàng nghìn địa chỉ khách hàng của Hà Bội Dao và phải giải quyết thật chu đáo.

Đây có lẽ là một công việc hết sức thú vị - tôi cố ép mình phải nghĩ như vậy. Hơn nữa đây lại là di chúc của cô bạn cũ để lại, tôi bắt buộc phải thực hiện. Tôi rút khoản tiền đó ra và căn cứ vào danh sách các khách hàng cũ của Hà Bội Dao chia đều theo đầu người, rồi tôi bắt đầu bắt tay vào công cuộc đem tiền đến nhà từng khách hàng.

“Cô nói gì? Cô gái đó đã chết rồi? Chết rồi? Đây là tiền cô ấy cho chúng tôi?” Hầu hết các khách hàng của Hà Bội Dao đều không tin đó là sự thật. Những gương mặt lấp sau tấm cửa chống trộm từ nghi ngờ chuyển sang kinh ngạc. Tôi phải lần lượt tường thuật lại toàn bộ di chúc mà Hà Bội Dao viết để lại cho họ nghe. “Cũng có thể là lấy của dân rồi lại dùng cho dân”- tôi nói.

Mặc dù tôi đã cố giải thích rõ ràng nhưng họ vẫn bàn tán xôn xao và thấy thật sự thấy khó hiểu về sự việc này. Những việc khó hiểu trên đời này đâu có ít, tôi nghĩ. Sau lời giải thích của tôi, một nửa số người nhận lại số tiền mà Hà Bội Dao đã đánh đổi bằng sinh mệnh của mình, một nửa còn lại nói thế nào họ cũng không chịu nhận. “Số tiền này không phải là số tiền mà chúng tôi đáng được hưởng, chúng tôi không thể nhận”.

Nhưng tôi là người thực hiện di chúc, tôi bắt buộc phải tuân theo di chúc của người đã khuất. Tôi mai phục ở cửa các gia đình từ chối nhận tiền và chỉ khi nào họ chịu nhận thì tôi mới chịu rời khỏi cửa.

Cuối cùng thì họ đã chịu nhận khoản tiền của Hà Bội Dao, nhiệm vụ của tôi cũng đã hoàn thành. Nhưng tôi cũng không thể hiểu tại sao Hà Bội Dao lại không để lại khoản tiền đó cho cha mẹ mình mà lại phân phát cho những người không hề quen biết, họ chỉ là người dưng nước lã, là khách hàng đơn thuần trong công việc làm ăn của cô?

Đêm hôm đó, Hà Bội Dao đã hiện về trong giấc mơ của tôi. Chúng tôi đã nói chuyện về vấn đề này. Trông Hà Bội Dao vẫn tràn đầy sức sống như những ngày còn sống, những nốt tàn nhang vẫn lấp lánh trên má cô. Hà Bội Dao vui mừng kể với tôi rằng ở trên thiên đường cô sống rất thoải mái, thiên đường cũng có đủ các loại nghề nghiệp, cô đã làm công việc của người nuôi sinh vật cảnh, thư kí cho người canh gác cổng thiên đường, làm nhân viên trong công ti điện thoại của thượng đế và nhân viên trong ngân hàng thẻ tín dụng của thiên đường.

“Trên thiên đường, mọi người đều rất am hiểu tiền tệ, bảo hiểm, người nào cũng có cổ phần. Mọi người thi nhau tiêu xài mua sắm, hàng hóa đồ dùng trên thiên đường phong phú không kém gì hạ giới. Thu nhập hàng tháng hiện nay của tớ là 400.000 Ecu thiên đường”.

“Tớ có một câu hỏi muốn hỏi cậu là tại sao cậu lại chia 200.000 NDT cho các khác hàng mà cậu không hề quen? Lấy của dân để dùng cho dân chăng?”

“Đúng thế, lí do thứ nhất là tiền mà tớ kiếm được được trích từ tiền của những khách hàng đó, tớ muốn trả lại cho họ. Thứ hai là ý thức về tiền tệ, bảo hiểm của người dân còn quá kém, tớ muốn lấy mình làm bằng chứng để nói với họ tầm quan trọng của việc mua bảo hiểm, chắc chắn họ sẽ có được tiền bồi thường nếu chẳng may xảy ra chuyện bất trắc. Điều cuối cùng là vì tớ rất yêu nhân loại. Tớ đã từng nói với cậu rằng tớ yêu bản thân mình hơn, thực tế đó không phải là lời nói thực xuất phát tự đáy lòng. Trong thế giới mà khoa học kĩ thuật ngày càng phát triển này, vật chất đang ngày càng phong phú, người nào cũng khoác lên mình một vỏ bọc lạnh lùng, họ đeo trên mặt những chiếc mặt nạ lạnh lùng, dưới sức ép của kim tiền và vật chất, tất cả đã biến thành nô lệ. “Nhân chi sơ, tính bản thiện”, con người ta ngay từ khi sinh ra vốn rất lương thiện, bác ái, bình đẳng, có lí tưởng, có lòng tự trọng. Tớ yêu tất cả mọi người nên mới chia tiền cho họ. Tớ yêu tất cả những người dưng đã tin tưởng vào tớ.”

“Nhưng trên thực tế đây vẫn là quan hệ trao đổi. Sự trao đổi giữa con người với con người đã tạo ra đồng tiền, đồng tiền chính là sản phẩm của nguyên tắc trao đổi. Họ mua bảo hiểm của cậu, tin tưởng vào cậu, cậu dùng tiền bảo hiểm nhân thọ của mình để đền đáp lại họ, như thế là hòa”.

“Bắt đầu từ khi đồng tiền xuất hiện, những tranh luận về sự thiện ác của đồng tiền đã được nảy sinh, trên thực tế bản thân đồng tiền không có gì gọi là thiện hay ác mà là chính bản thân con người trong quá trình theo đuổi đồng tiền đã để lộ ra nhân tính thiện ác của chính mình. Dưới sự chi phối của dục vọng, con người đã sáng tạo ra thế giới, con người dùng đồng tiền để trao đổi mọi thứ nhưng cuối cùng đồng tiền đã luôn khiến cho chúng ta phải ở trong vùng ranh giới giữa hạnh phúc và bất hạnh.

“Đây có lẽ là vấn đề của Huyền học. Tớ còn một câu hỏi nữa là tại sao cậu không để lại số tiền đó cho bố mẹ mình?”

“Để lại cho nhiều người có ý nghĩa hơn nhiều so với việc để lại cho hai người chứ”.

“Trên thiên đường, đồng tiền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc trao đổi chứ? Nó cũng thể hiện nguyên tắc trao đổi đúng không?”

“Đúng vậy, hoàn toàn giống với hạ giới. Trong thời đại này, đạo đức không còn là một tiêu chuẩn duy nhất, trong quá trình giao lưu giữa con người với con người, cậu đem lại cho tớ cái gì, tớ có thể đem lại lợi ích gì cho cậu mới là điều quan trọng, đây chính là nguyên tắc trao đổi. Tớ và khách hàng của tớ cũng thế thôi, đều đem lại lợi ích, niềm tin cho nhau nhưng ở đây không tồn tại vấn đề thiện ác”.

“Lợi tức trong ngân hàng trên thiên đường có cao không? Các công ti bảo hiểm trên thiên đường có cần nhân viên tiếp thị quảng cáo hay không? Chi tiêu hàng tháng của cậu trên thiên đường là bao nhiêu? Nếu mua nhà trong vành đai bốn trở lại thì mỗi mét vuông giá bao nhiêu? Thiên đường có sàn nhảy không? Cuối tuần phụ nữ có được vào sàn nhảy miễn phí không? Có các món ăn của Nhật không? Chó cảnh trên thiên đường có được nuôi thoải mái hay không? Xe đạp có phải đóng thuế không? Giá báo, tạp chí trên thiên đường hàng năm có tăng không? Tiêu chuẩn đạo đức trên thiên đường là gì? Tờ tiền có mệnh giá cao nhất là bao nhiêu? Có thể mua được bao nhiêu đồ ở hạ giới?... Tôi đã đưa ra một loạt các câu hỏi nhưng Hà Bội Dao đều không trả lời các câu hỏi của tôi mà như  làn khói tan dần trong giấc mơ của tôi.

Tôi cứ ngẫm nghĩ về cái chết của Hà Bội Dao và cuộc đối thoại giữa tôi và cô ấy trong giấc mơ, tôi tin chắc rằng sau việc này tôi sẽ có hiểu biết sâu hơn về tài chính và bảo hiểm. Sau đó không lâu tôi đã từ bỏ công việc của mình và làm một nhân viên tiếp thị bảo hiểm. Rất nhiều người truyền tai nhau rằng bạn thân của tôi – một nữ nhân viên tiếp thị bảo hiểm đã dùng số tiền bồi thường của công ti bảo hiểm nhân thọ của mình để tặng lại cho khách hàng, mọi người đồn nhau rằng tôi cũng sẽ làm như vậy, và thế là họ thi nhau mua bảo hiểm cho tôi. Nhưng trên thực tế các bạn cũng biết là tôi sẽ không làm như vậy. Tôi đã tiêu sạch số tiền mình kiếm được. Tôi đã trở thành một nhân viên tiếp thị bảo hiểm lành nghề. Trong thời đại lấy trao đổi làm nguyên tắc này, tôi kiếm tiền dựa vào sự tin tưởng và mong đợi của mọi người, và tôi cũng chẳng bao giờ dại gì đưa ra lời hứa hẹn nào quá chắc chắn, điều đó chứng tỏ tôi là người thông minh. Cuối năm, tôi được bình bầu là nhân viên tiếp thị xuất sắc nhất Trung Quốc. Sau đó tôi đã đốt thẻ mua bảo hiểm của mình trước tấm ảnh thờ của Hà Bội Dao. Tôi đã gửi tấm thẻ bảo hiểm nhân thọ đó cho Hà Bội Dao – người đã giúp tôi có được ngày hôm nay, hành động này cũng thể hiện nguyên tắc trao đổi công bằng, không đúng như vậy hay sao?