1 - Nghệ thuật Chú ý trong thiền định

Chú ý trong thiền định là một nghệ thuật, hoặc một kỹ năng có được nhằm mang lại sự rõ ràng và trí thông minh để thấy được 'bản chất thực sự của sự vật'. Trong số nhiều kỹ thuật trong thiền định Phật giáo, nghệ thuật chú ý là chủ đề chung làm nền tảng cho tất cả các trường phái thiền định Phật giáo:

Đại thủ ấn (Mahamudra) trong truyền thống Tây Tạng, tọa thiền (Zazen) trong Phật giáo Thiền tông và thiền Vipassana trong Nguyên thủy. Tính phổ biến của nó được minh họa bằng câu chuyện Thiền này: Một nhà sư từng hỏi thầy mình, 'Giáo lý cơ bản trong Phật giáo là gì?' Vị Thầy trả lời 'Chú ý'. Người đệ tử không hài lòng với câu trả lời, nói, 'Tôi không hỏi về sự chú ý, nhưng muốn biết giáo lý thiết yếu trong Phật giáo'. Sư đáp: 'Chú ý, chú ý, chú ý'. Vì vậy, có thể đánh giá cao rằng bản chất của thực hành Phật giáo được tìm thấy trong từ - chú ý!

Nhưng làm thế nào để làm điều đó? Thực hành là gì? Những lời khuyên mơ hồ dành cho một người có nguyện vọng hành thiền, chẳng hạn như 'hãy chánh niệm' hoặc 'hãy chú ý', cho dù được đưa ra với mục đích tốt, sẽ không có hiệu quả. Nó giống như những người cai trị trong cuốn tiểu thuyết không tưởng Island của Aldous Huxley đã dạy những chú chim sáo lặp lại 'sự chú ý' với hy vọng huấn luyện cư dân trên đảo trở nên chú ý - điều đó không hiệu quả. Để nhận ra thực tế rằng hầu hết chúng ta có xu hướng hoạt động theo cách khá lơ đãng, không tập trung, dẫn đến trải nghiệm cuộc sống khá hời hợt, là phải thấy được sự cần thiết của việc rèn luyện một cách có hệ thống, dưới sự hướng dẫn chặt chẻ nhằm thấy rõ sự chú ý sai lầm. Sự chú ý được rèn luyện này có tác dụng phát hiện ra, hoặc phơi bày mọi thứ đúng như thực tế của chúng. Chính sự chú ý 'chính yếu' nhìn xuyên qua tâm trí 'tiềm ẩn' đối với các quá trình cơ bản. Khi vạch trần thực tế của các hiện tượng tâm sinh lý, các đặc điểm nổi bật được bộc lộ mà không can thiệp vào chúng. Nghệ thuật của sự chú ý 'đơn thuần' này là chỉ ghi nhận đối tượng chiếm ưu thế trong kinh nghiệm của một người khi nó phát sinh, chỉ như một nhân chứng mà không có sự ưu tiên hay can thiệp. Đó là, chỉ ghi nhận hay ghi nhận hiện tượng thay đổi mà không có phản ứng - dù là cảm giác, âm thanh, suy nghĩ hay trạng thái tâm trí. Tuy nhiên, nếu có một phản ứng trong quá trình quan sát, đó là điều tự nhiên đối với tâm chưa được huấn luyện, thì điều đó cũng phải được ghi nhận. Cách nhìn này có khả năng khám phá bản chất thực sự của hiện tượng được quan sát và do đó có được nhận thức không phản ứng, vô điều kiện, mang lại sự giải thoát 'nội quán' hoặc kiến ​​​​thức sâu sắc.

Hướng về Sáu Căn.

Chú ý không phải là một pháp tu tập chỉ giới hạn trong tư thế kiết già. Chú ý thiền định là một thực hành năng động để chú ý kỹ lưỡng đến những gì bạn đang làm trong bất kỳ tư thế hoặc tình huống nào mà bạn gặp phải. Cách để định hướng bản thân trong thực hành này là 'hãy tỉnh táo lại' theo nghĩa đen. Đó là, một chiến lược nhận thức đầy đủ về tất cả các hoạt động của bạn thông qua định hướng có ý thức đối với năm giác quan và 'giác quan thứ sáu' - tâm trí. Lục căn là tên gọi của năm giác quan: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và giác quan thứ sáu - ý - là thuật ngữ chung cho năm loại thức: nhãn thức, nhĩ thức, v.v., sự thực hành là chú ý một cách có ý thức vào căn môn hay căn chủ yếu. Chẳng hạn, canh giữ nhãn môn cho phép bạn ghi nhận tác động của sự tiếp xúc giữa mắt và các đối tượng thị giác và cách bạn liên hệ với chúng. Sự định hướng đến bất kỳ cửa giác quan nào mang lại nhận thức về những gì đang xảy ra trong bất kỳ ấn tượng giác quan nào và cùng với nó là khả năng theo dõi các cảm thọ và ý thức liên quan phát sinh.

Ý nghĩa thực sự của 'sự chú ý' biểu thị sự thực hành của nó: 'tham dự', 'hiện diện với'. Bằng cách chú ý, 'sự hiện diện của tâm trí' được phát triển. Mặc dù có nhiều mức độ chú ý (cho đến thiếu chú ý), nhưng có thể nói rằng có hai loại: chú ý tự nhiên, đó là 'chú ý tự động' và chú ý 'được triển khai' được phát triển trong 'chú ý thiền định'. Sự chú ý được triển khai hoặc là thụ động hoặc theo nghĩa được áp dụng là tích cực. Phương thức thụ động là 'chỉ chú ý', nghĩa là chỉ ghi nhận những gì đang xảy ra, trong trạng thái tâm tiếp nhận, không phản ứng. Phương thức chú ý tích cực được áp dụng khi bất kỳ loại chuyển động hoặc hành động nào được thực hiện, bao gồm cả suy nghĩ phản hồi tích cực về những thứ được quan sát.