Chương 5

Tôi không hoài niệm về tuổi thơ bởi nó chỉ đầy rẫy bạo lực. Đủ mọi loại chuyện xảy ra trước mắt chúng tôi, ở nhà hay ngoài đường, ngày nối ngày, nhưng giờ tôi không nhớ đã từng nghĩ rằng cuộc đời này lại đặc biệt xấu xa đến thế. Cuộc sống là như vậy, chấm hết. Chúng tôi lớn lên với nghĩa vụ phải khiến cho cuộc đời kẻ khác trở nên khó khăn trước khi bị kẻ khác gây khó dễ. Chắc chắn là tôi sẽ thích kiểu cách nhẹ nhàng lịch thiệp mà cô giáo và cha xứ thuyết giảng nhưng tôi cảm giác rằng những lối lịch thiệp đó chẳng hề phù hợp với khu phố của chúng tôi, kể cả với phụ nữ. Đàn bà họ còn đấu đá với nhau nhiều hơn cả đàn ông. Họ túm tóc và gây gổ với nhau. Gây lộn từng là một căn bệnh. Từ lúc còn nhỏ tôi đã tự tưởng tượng mình là những động vật bé xíu đến mức gần như vô hình, thường chỉ đến đêm mới chui ra từ các ao nước, các khoang chứa hàng bỏ không ngoài bãi đất, từ những cây cỏ bốc mùi hôi thối, từ những con ếch, thạch sùng và ruồi, từ những hòn đá, hạt bụi rồi chui vào trong nước uống, thức ăn và trong không khí khiến các bà, các mẹ phát cáu như mấy con chó cái đang khát nước. Họ còn tha hóa hơn cả đàn ông vì đàn ông vốn luôn trở nên hung dữ nhưng rồi cuối cùng vẫn bình tĩnh lại, còn phụ nữ bề ngoài thì êm ả, thân thiện nhưng khi đã điên lên thì họ chiến tới cùng, tới mức không thể kiềm chế được nữa.

Lila nhớ rất rõ sự việc xảy ra với Melina Cappuccio, một người họ hàng bên ngoại của cậu ấy. Tôi cũng thế. Bà Melina sống cùng tòa nhà với bố mẹ tôi, nhà tôi tầng ba còn bà ấy ở tầng bốn. Hồi ấy bà mới ngoài ba mươi và có sáu đứa con nhưng trông đã như một bà già. Ông chồng cùng tuổi làm công việc bốc hàng ở chợ hoa quả. Tôi nhớ ông này thấp béo nhưng đẹp trai với khuôn mặt kiêu căng, ngạo mạn. Một đêm ông ta ra khỏi nhà như mọi lần và có lẽ đã chết vì kiệt sức, hoặc có thể là bị sát hại. Một đám tang đau lòng được tổ chức với sự tham dự của cả khu phố, bố mẹ tôi và cả bố mẹ Lila nữa. Không lâu sau đó không ai biết được chuyện gì đã xảy ra với bà Melina! Bên ngoài bà ấy vẫn thế, một người phụ nữ khô khan mũi to, tóc đã hoa râm, giọng nói the thé cứ mỗi tối lại đứng từ cửa sổ gọi tên từng đứa con một, kéo dài giọng một cách bất lực: “Aaa-daa! Mii-chè!” Ban đầu bà ấy rất hay được ông Donato Sarratore, người đàn ông sống ở căn hộ ngay phía trên, tầng năm và cũng là tầng trên cùng của tòa nhà, giúp đỡ. Donato Sarratore là người thường xuyên đi lễ nhà thờ của Hội Thánh và với tư cách là một con chiên ngoan đạo, ông ấy đã làm rất nhiều việc cho bà như quyên góp tiền, quần áo hay giày cũ, sắp xếp cho Antonio, con trai lớn của bà Melina một chỗ làm trong ga ra của ông Gortesio, một người quen của ông. Bà Melina rất biết ơn và lòng biết ơn ấy đã nhen nhóm trong lồng ngực của người phụ nữ cô đơn một tình yêu, một đam mê. Bà ấy không biết liệu Sarratore có bao giờ nhận ra được tình cảm của mình không. Ông ấy là một người vô cùng lịch thiệp nhưng cũng rất nghiêm túc, lúc nào cũng chỉ có gia đình, nhà thờ và công việc. Ông làm việc ở cơ quan Đường sắt quốc gia với đồng lương ổn định để cho bà vợ Lidia và năm người con, mà đứa lớn nhất tên là Nino, một cuộc sống thoải mái. Những lần ông ấy không đi công tác trên chặng khứ hồi Napoli-Paola là lại dành thời gian sửa cái này cái kia trong nhà, đi chợ hay đẩy xe đưa đứa con út đi dạo chơi. Toàn là những việc hiếm hoi ở cái khu phố này. Chẳng ai nghĩ rằng ông Donato cố gắng như thế để san sẻ gánh nặng với vợ. Không: tất cả đàn ông trong khu phố này, kể cả bố tôi, trong đầu đều xem ông ấy là một người thích làm mấy việc của đàn bà, nhất là việc ông ấy làm thơ rồi sẵn lòng đọc những vần thơ ấy cho bất cứ ai. Đến cả bà Melina cũng chưa bao giờ nghĩ thế. Người góa phụ chỉ thích nghĩ tới việc người đàn ông có tâm hồn lịch lãm này chẳng qua chỉ cam chịu bà vợ nên bà đã quyết đấu tranh với Lidia Sarratore để giải phóng cho ông ấy và cho phép ông gắn bó lâu bền với mình. Trận chiến thoạt đầu tôi còn thấy thú vị. Mọi người cả trong nhà tôi lẫn nhà người khác đều nói về chuyện đó cùng những tràng cười ác ý. Bà Lidia phơi ga trải giường mới giặt sạch sẽ thì bà Melina trèo lên thềm cửa sổ nhà mình và làm bẩn chúng bằng cây gậy mà bà cố tình đốt cháy đen một đầu; bà Lidia đi ở dưới thì bà Melina nhổ nước bọt vào đầu bà qua ô cửa sổ và giội mấy xô nước bẩn xuống; ban ngày bà Lidia cùng lũ trẻ nghịch ngợm đi lại rầm rầm trên đầu còn bà Melina tức tối dùng gậy lau nhà chọc lên trần nhà cả đêm. Ông Sarratore đã tìm mọi cách để xoa dịu đôi bên nhưng ông ta quá nhạy cảm và lại lịch sự nữa. Thế rồi, hết trò này đến trò khác, hai người đàn bà bắt đầu đấu khẩu mỗi khi gặp nhau trên đường hoặc trên cầu thang bằng những lời lẽ nặng nề kinh khủng. Từ lúc đó họ bắt đầu làm tôi sợ. Một trong những cảnh tượng kinh khủng của tuổi thơ tôi bắt đầu bằng những tiếng la hét của bà Melina và Lidia, những lời lăng mạ chửi rủa mà họ quẳng vào mặt nhau từ ô cửa sổ rồi đến cầu thang. Cảnh tượng ấy tiếp diễn với việc mẹ tôi lao ra cửa, bà mở cánh cửa thò mặt ra chỗ chiếu nghỉ trên cầu thang, theo sau là bọn trẻ con chúng tôi và cảnh tượng chấm dứt bằng hình ảnh mà đến giờ với tôi vẫn không tài nào chịu đựng nổi. Đó là hai bà hàng xóm cuộn vào nhau lăn long lóc xuống chân cầu thang. Đầu bà Melina đập xuống sàn chỉ cách mũi giày của tôi có vài xăng ti mét, hệt một quả dưa lê rơi tuột khỏi tay bạn.

Tôi khó mà giải thích được tại sao ngày đó bọn trẻ con chúng tôi lại đứng về phe của Lidia Sarratore. Có lẽ vì bà có thân hình cân đối và mái tóc vàng. Hoặc vì ông Donato là chồng bà và chúng tôi hiểu ra một điều rằng bà Melina muốn nẫng mất ông ta. Hay vì lũ con của bà Melina áo quần rách rưới bẩn thỉu, trong khi bọn trẻ nhà bà Lidia luôn được tắm rửa sạch sẽ, tóc tai chải chuốt và Nino, người con trai lớn, hơn tôi mấy tuổi, rất xinh trai và chúng tôi đều yêu quý anh ấy. Riêng Lila thì đứng về phía bà Melina, nhưng không bao giờ giải thích tại sao mà chỉ bảo rằng trong một hoàn cảnh nào đó nếu Lidia Sarratore chết đi thì cậu ấy cũng ủng hộ. Còn tôi thì nghĩ rằng Lila phản ứng như vậy là bởi cậu ấy xấu tính và một phần vì Lila và bà Melina dẫu gì cũng là họ hàng xa.

Một hôm tan học về chúng tôi đi thành tốp bốn năm đứa con gái. Đi cùng với chúng tôi có Marisa Sarratore. Bình thường bạn ấy đi cùng không phải do muốn thân thiện với chúng tôi mà bởi bọn tôi hy vọng rằng, thông qua Marisa, bọn tôi có thể tiếp cận với cậu anh cả nhà ấy, tức là Nino. Bạn ấy là người đầu tiên nhận ra bà Melina. Người đàn bà đi bộ phía bên kia đường với những bước chân chậm rãi, trên tay cầm một gói giấy cuộn hình nón ngược, tay kia vừa bốc vừa ăn. Marisa chỉ bà Melina cho chúng tôi, còn gọi bà ấy là “zoccola [1] ” nhưng không hề có ý khinh miệt, bởi bạn ấy chỉ “nhại” theo cách gọi mà ở nhà bà mẹ từng dùng. Ngay lập tức Lila, mặc dù dáng người còn thấp bé và gầy gò hơn, đã giáng cho Marisa một cái tát mạnh tới nỗi bạn ấy ngã lăn ra đất. Cậu ấy tát Marisa mà mặt vẫn lạnh tanh như vẫn thường thế mỗi lần gây gổ, trước sau đều không la hét, cũng không báo trước lấy một lời, không một cái chớp mắt - lạnh lùng và quyết đoán.

Trước tiên tôi đỡ Marisa dậy, lúc ấy đã khóc lóc nức nở và giúp bạn ấy đứng lên, rồi tôi quay ra nhìn xem Lila đang làm gì. Cậu ấy bước từ vỉa hè xuống đường, băng qua đường để sang bên kia đường với bà Melina, không thèm để tâm đến những chiếc xe tải đi qua đi lại. Tôi nhìn thấy ở cậu ấy, qua quan sát thái độ nhiều hơn là nhìn vào khuôn mặt, điều gì đó giày vò tôi và đến giờ tôi vẫn khó có thể cắt nghĩa được. Đằng nào thì hiện giờ tôi cũng sẽ hài lòng mà nói rằng: mặc dù cậu ấy di chuyển cắt ngang con đường, nhỏ bé, u ám, khó chịu, mặc dù cậu ấy làm điều đó theo cách quyết đoán quen thuộc của mình, nhưng tôi có cảm giác cậu ấy đã sững lại. Bên trong cậu ấy một tay sững lại vì tất cả những gì mà người họ hàng bên ngoại của cậu ấy khi đó đang làm, sững lại vì hình phạt, sững lại như một bức tượng, gắn bó làm một với bà Melina khi bà ấy một tay nắm cục xà bông màu đục mềm oặt mới mua ở dưới tầng hầm của ông Carlo, tay kia véo lên một miếng và ăn.

[1] Từ dùng để chỉ người đàn bà dâm đãng.