Chương 16

Không lâu trước khi đến kỳ thi hết cấp một, Lila đã khiến tôi làm một việc nữa trong số rất nhiều việc mà nếu chỉ có một mình, tôi sẽ không bao giờ dám làm. Chúng tôi quyết định không đến trường và vượt qua ranh giới của khu phố.

Chúng tôi chưa làm chuyện này bao giờ. Từ khi có ký ức, tôi chưa bao giờ rời khỏi những tòa nhà bốn tầng màu trắng, rời khỏi sân chơi, nhà thờ của giáo xứ, công viên, mà cũng chưa bao giờ có động lực để làm điều đó. Tàu hỏa đi qua liên tục ngoài vùng nông thôn, cả ô tô và xe tải cũng đi lên đi xuống đường quốc lộ nhưng tôi không thể nhớ liệu tôi có từng thắc mắc dù chỉ một lần với chính mình, với bố hay với cô giáo rằng: những chiếc xe ô tô, xe tải, tàu hỏa đi đâu, chúng đi đến thành phố nào, thế giới nào?

Ngay cả Lila cũng chưa bao giờ bày tỏ quan tâm một cách đặc biệt với câu hỏi ấy, tuy vậy lần đó cậu ấy đã sắp xếp mọi việc. Cậu ấy bảo tôi nói lại với mẹ là tan học chúng tôi sẽ đến nhà cô giáo để tham gia một buổi liên hoan cuối năm học. Và mặc dù tôi cố nhắc cậu ấy rằng các giáo viên không bao giờ mời học sinh đến nhà để tổ chức liên hoan, cậu ấy đáp lại rằng chính vì vậy nên chúng tôi mới phải nói như thế. Sự việc sẽ có vẻ rất ngoại lệ đến nỗi không một phụ huynh nào lại muối mặt đi hỏi nhà trường xem buổi liên hoan có thật hay không. Tôi tin tưởng bạn mình như mọi lần và mọi việc đã diễn ra đúng như những gì cậu ấy nói. Ở nhà tôi ai cũng tin, không chỉ bố và các em, mà cả mẹ tôi nữa.

Đêm trước đấy tôi không ngủ được. Có những gì bên ngoài khu phố, ngoài cái phạm vi mà chúng tôi đã nằm lòng này? Sau lưng chúng tôi là một quả đồi nhỏ phủ cây rậm rạp và một vài công trình hiếm hoi mọc lên cạnh những đường ray xe lửa lấp lánh. Đằng trước chúng tôi, phía bên kia đường quốc lộ, là một con đường đầy ổ gà chạy dọc các ao nước. Phía bên phải, bước ra ngoài cánh cổng, một vùng quê trải dài không bóng cây, dưới bầu trời rộng lớn. Phía bên trái có một đường hầm với ba lối vào, nhưng nếu leo lên đến chỗ đường ray xe lửa, vào những ngày đẹp trời, ngoài những ngôi nhà thấp thấp, những bức tường đá và một thảm thực vật dày đặc, ta còn nhìn thấy một ngọn núi màu xanh như bầu trời với đỉnh cao đỉnh thấp, có tên là Vesuvio và đó là một ngọn núi lửa.

Nhưng không gì trong số những thứ chúng tôi nhìn thấy hằng ngày hay có thể nhìn thấy khi leo lên quả đồi gây ấn tượng với chúng tôi. Vì đã quen nói thành thạo về những gì chúng tôi chưa từng được thấy nhờ đống sách vở ở trường, chính cái vô hình mới khiến chúng tôi phấn khích. Lila nói rằng, thẳng hướng ngọn núi lửa Vesuvio là biển. Anh Rino đã từng đến đó và kể cho cậu ấy về nước biển xanh và lấp lánh, một cảnh tượng tuyệt đẹp. Ngày Chủ nhật, đặc biệt là vào mùa hè, nhưng thường là cả vào mùa đông, anh chạy bộ với bạn bè ra đó tắm biển và anh hứa sẽ đưa em gái đến đó. Anh không phải người duy nhất, dĩ nhiên rồi, được trông thấy biển, cả những người khác mà chúng tôi biết đều đã đến đó. Một lần Nino Sarratore và em gái Marisa đã nói với chúng tôi về việc đó với giọng của kẻ thấy việc thỉnh thoảng ra biển để ăn bánh vòng và hải sản thật là bình thường. Cả Gigliola Spagnuolo cũng đã đến đó. Nino, Marisa và cô ta thật may mắn có được những bố mẹ cho con cái đi dạo ở những nơi rất xa, chứ không chỉ loanh quanh mấy bước chân tới khu vườn phía trước giáo xứ. Bố mẹ chúng tôi không như vậy, họ không có thời gian, tiền bạc và ý muốn nữa. Nói thật, hình như tôi có một ký ức mơ hồ về biển. Mẹ tôi thì khẳng định đã đưa tôi tới đó khi còn nhỏ, khi bà phải thực hiện liệu pháp ngâm cái chân bị tật vào trong cát. Nhưng tôi không mấy tin mẹ mình và với Lila, người không biết gì về biển, tôi đã thừa nhận là chính tôi cũng không biết gì. Thế là cậu ấy lên kế hoạch thực hiện giống như anh Rino, lên đường đến đó một mình. Cậu ấy thuyết phục tôi đi cùng. Vào ngày hôm sau.

Tôi dậy sớm, làm tất cả mọi việc như thể tôi phải đi học: bánh mì chấm sữa nóng, cặp sách, áo khoác đồng phục. Tôi đợi Lila ở trước cổng như mọi khi, chỉ là thay vì đi về phía tay phải, chúng tôi băng qua đường và đi về phía tay trái, hướng đường hầm.

Sáng sớm nhưng trời đã nóng. Một mùi hương đậm đà của đất và cỏ cây hong khô dậy lên dưới ánh nắng mặt trời. Chúng tôi băng qua những bụi cây cao, lần theo những con đường mòn không rõ lối, dẫn tới đường ray xe lửa. Đến một trạm truyền tải điện, chúng tôi cởi bỏ áo đồng phục để cất nó vào cặp rồi giấu giữa những bụi cây. Rồi chúng tôi chạy qua cánh đồng, chúng tôi biết rất rõ khu đấy và hồ hởi phóng vèo dọc theo con dốc dẫn chúng tôi tới đường hầm. Miệng hầm bên phải tối đen. Chúng tôi chưa bao giờ đi vào bên trong bóng tối đó. Hai đứa nắm lấy tay nhau và cùng đi. Đó là một đoạn đường dài, cái vòng tròn phát sáng phía lối ra có vẻ khá xa. Một khi đã quen với ánh sáng lờ mờ và choáng váng vì tiếng bước chân của hai đứa vọng lại, chúng tôi nhìn thấy những dòng nước ánh bạc chảy dọc trên bờ tường và những vũng nước lớn. Chúng tôi đi tiếp trong tâm trạng rất căng thẳng. Rồi Lila hét lên và cười để cho âm thanh vang lên mạnh mẽ. Ngay sau đấy, đến lượt tôi hét rồi cười. Từ khoảnh khắc đó, chúng tôi không làm gì ngoài việc cùng nhau hét to và từng đứa hét một: những tiếng cười, tiếng hét rồi lại tiếng cười vì thích thú được nghe những âm thanh đó phóng đại lên. Căng thẳng đã giảm bớt, cuộc hành trình bắt đầu.

Chúng tôi hẵng còn nhiều giờ đồng hồ trước khi có ai trong nhà nghĩ đến chuyện đi tìm! Khi nghĩ đến niềm vui sướng được tự do, tôi nhớ lại buổi đầu ngày hôm đó, đến thời khắc chúng tôi bước ra khỏi đường hầm và đi trên con đường thẳng tắp dài hút tầm mắt, mà theo như anh Rino bảo Lila, đi hết con đường ấy sẽ đến được bờ biển. Tôi sung sướng với cảm giác được tiếp xúc với những điều lạ lẫm. Không gì có thể so sánh được với lần bước xuống tầng hầm hay lần leo lên nhà Ngài Achille. Bầu trời ảm đạm cùng mùi khét bốc lên. Chúng tôi đi dọc những bờ tường đổ nát mọc đầy cỏ dại, những tòa nhà thấp tầng lại vọng những giọng nói địa phương, thi thoảng lại có vài tiếng động vang lên. Chúng tôi thấy một con ngựa đang cẩn thận đi xuống từ bờ kè, vừa băng qua đường vừa hí vang. Chúng tôi thấy một người phụ nữ trẻ, tựa bên một ban công nhỏ và chải tóc bằng chiếc lược bí. Chúng tôi thấy bọn trẻ con thò lò mũi xanh ngừng nô đùa và hằm hè nhìn chúng tôi. Chúng tôi còn nhìn thấy một người đàn ông to béo trong chiếc áo may ô, bước ra từ ngôi nhà đổ nát, kéo quần và giơ của quý của hắn cho chúng tôi thấy. Nhưng chẳng thứ gì khiến chúng tôi sợ hãi: ông Nicola, bố của Enzo thỉnh thoảng cho chúng tôi vuốt ve con ngựa của ông ấy, bọn trẻ con trong sân chỗ bọn tôi cũng đáng sợ không kém và lão già Mimì thường để chúng tôi nhìn thấy cái của quý ghê tởm của lão mỗi lần chúng tôi từ trường về nhà. Trong ít nhất ba giờ đi bộ, con đường mà chúng tôi đang sải bước không khác gì những đoạn đường chúng tôi đi hằng ngày. Và không một khắc nào tôi cảm thấy mình phải lo về tuyến đường. Chúng tôi nắm tay nhau, vai kề vai bước về phía trước, nhưng với tôi, như mọi ngày, Lila như thể bước trước tôi cả mười bước và cậu ấy biết chính xác phải đi đâu, làm gì. Tôi đã quen với việc mình là người thứ hai trong mọi chuyện và vì vậy tôi chắc chắn rằng với cậu ấy, người luôn đứng thứ nhất, mọi thứ đều rõ ràng: nhịp độ, thời gian tính toán để đi và trở về, con đường dẫn ra biển. Tôi cho rằng cậu ấy đã sắp xếp tất cả trong đầu theo một cách nào đó mà thế giới xung quanh sẽ không bao giờ làm đảo lộn được. Tôi vui vẻ bỏ qua. Tôi nhớ thứ ánh sáng tràn ngập có vẻ không đến từ trên trời mà từ sâu thẳm trong lòng đất, mặc cho bề mặt khô cằn và xấu xí của nó.

Rồi hai đứa bắt đầu thấm mệt, khát và đói. Chúng tôi đã không nghĩ tới điều đó. Lila bước chậm lại và tôi cũng vậy. Vài ba lần tôi bắt gặp cậu ấy nhìn mình như thể đã hối hận vì gây ra một việc xấu với tôi. Chuyện gì đang xảy ra? Tôi nhận ra rằng cậu ấy thường xuyên quay lại phía sau và tôi cũng thế. Bàn tay cậu ấy đổ mồ hôi. Sau lưng chúng tôi không còn thấy đường hầm từ lâu rồi, nó chính là ranh giới với khu phố. Con đường đã đi qua cũng không hề quen thuộc với chúng tôi nữa, cũng như con đường tiếp tục mở ra trước mắt chúng tôi. Mọi người có vẻ hoàn toàn thờ ơ với số phận chúng tôi. Và trong lúc đó hiện ra quanh chúng tôi một cảnh tượng hoang tàn: hàng đống bình nhựa bẹp rúm, củi cháy, xác xe ô tô, bánh xe đẩy đã hỏng nan hoa, đống bàn ghế gần như hư hỏng và đồ phế liệu gỉ sét. Tại sao Lila nhìn lại phía sau? Tại sao cậu ấy không nói gì nữa? Có chuyện gì không ổn chăng?

Tôi nhìn kỹ hơn. Bầu trời lúc đầu còn rất cao bấy giờ như sắp sập xuống. Phía sau chúng tôi mọi thứ đang trở nên tối đen. Những đám mây dày nặng trịch đè lên những ngọn cây và những cột đèn đường. Trước mắt chúng tôi, ngược lại, ánh sáng chói lòa nhưng dường như bị ép sang hai bên bởi một màu xám ngoét như muốn bóp nghẹt nó. Chúng tôi nghe thấy tiếng sấm đì đùng từ xa. Tôi sợ hãi, nhưng điều khiến tôi lo sợ nhất là biểu hiện của Lila mà tôi chưa từng thấy. Cậu ấy há hốc miệng, mắt mở to và nhìn về phía trước, nhìn ra phía sau, nhìn sang hai bên một cách lo lắng, trong khi vẫn nắm tay tôi thật chặt. Có lẽ nào, tôi tự hỏi, cậu ấy sợ? Điều gì đang xảy ra với cậu ấy?

Những giọt mưa nặng hạt đầu tiên rơi xuống lớp bụi trên mặt đường, để lại những vệt nhỏ màu nâu.

“Chúng ta về thôi,” Lila bảo.

“Thế còn bờ biển?”

“Xa quá.”

“Còn về nhà?”

“Cũng thế.”

“Thế thì chúng ta ra biển.”

“Không.”

“Tại sao?”

Tôi nhìn cậu ấy bồn chồn lo lắng như chưa từng thấy thế bao giờ. Dường như có điều gì đó - một điều nằm ngay trên đầu lưỡi nhưng cậu ấy lại quyết định không nói cho tôi - bất ngờ khiến cậu ấy kéo tôi tức tốc quay về nhà. Tôi không hiểu: tại sao chúng tôi không đi tiếp? Có thời gian mà, biển hẳn không còn xa lắm và dù có quay về nhà hay đi tiếp, chúng tôi cũng vẫn bị ướt nếu cơn mưa ập đến. Đó là sơ đồ lập luận mà tôi học được từ cậu ấy và thật ngạc nhiên là cậu ấy lại không áp dụng nó.

Ánh sáng tim tím xé toạc bầu trời đen kịt, sấm rền vang. Lila lôi tôi đi và tôi miễn cưỡng chạy theo về hướng khu phố. Trời nổi gió, mưa rơi nặng hạt hơn, và chỉ trong vòng vài giây đã đổ như trút nước. Trong đầu cả hai đứa đều không có ý định tìm chổ trú. Chúng tôi nhắm mắt nhắm mũi chạy mưa, quần áo ướt đẫm ngay tức thì, hai bàn chân trong đôi dép xắng đan mòn nên không còn ma sát nhiều với mặt đất lúc ấy đã nhầy nhụa. Chúng tôi chạy tới không thở nổi.

Sau rồi không thể chạy được nữa, chúng tôi phải đi chậm lại. Sấm, chớp, nước mưa tuôn chảy dọc con đường như những dòng dung nham, những chiếc xe tải ồn ào băng qua vù vù khiến lớp bùn cuộn lên thành những con sóng. Chúng tôi rảo bước trên đường, tim đập loạn xạ, lúc đầu là dưới trận mưa lớn, rồi đến dưới trời mưa lất phất, cuối cùng là dưới bầu trời xám xịt. Hai đứa ướt sũng, tóc dính chặt vào da đầu, đôi môi tím ngắt, ánh mắt sợ hãi. Chúng tôi lại băng qua đường hầm, đi qua cánh đồng. Những bụi cây ướt mưa quệt vào người khiến chúng tôi rùng mình. Chúng tôi tìm lại cặp sách, trùm chiếc áo khoác khô bên ngoài lớp quần áo ướt sũng và hướng về nhà. Lila căng thẳng, mắt luôn nhìn xuống và cậu ấy không đưa tay cho tôi nữa.

Tôi và cậu ấy sớm hiểu ra rằng không có gì diễn ra như chúng tôi dự tính. Trời chuyển tối đen phủ lên khu phố cùng lúc với giờ tan trường. Mẹ tôi đã đứng ở đấy với cái ô để đưa tôi tới bữa tiệc ở nhà cô giáo. Bà đã phát hiện ra không có tôi và không có buổi liên hoan nào cả. Bà đi tìm tôi hàng giờ liền. Khi tôi nhìn thấy từ xa bóng dáng khập khiễng sốt ruột của mẹ, tôi lập tức tách khỏi Lila để bà không nổi cáu với cậu ấy và tôi chạy ra chỗ bà. Bà còn không để tôi kịp nói lời nào. Bà tát cho tôi mấy phát, lấy cả ô nện cho tôi một trận và lớn tiếng bảo sẽ giết chết tôi nếu tôi còn làm trò này một lần nữa.

Lila bỏ chạy, không ai trong nhà cậu ấy nhận ra điều gì.

Buổi tối, mẹ kể lại mọi chuyện cho bố và yêu cầu ông phải cho tôi một trận. Bố tôi bực mình vì ông không muốn làm thế, nên cuối cùng họ kết thúc bằng việc tranh cãi. Đầu tiên bố tát mẹ một cái, sau đó ông giận chính bản thân mình, ông đã nện cho tôi một cú trời giáng. Cả đêm đó tôi cố gắng hiểu xem chuyện gì thực sự xảy ra. Chúng tôi phải ra biển mà chưa ra được, tôi đã ăn một trận đòn một cách vô nghĩa. Một sự đảo lộn vai trò bí ẩn đã diễn ra: mặc dù trời mưa, tôi đã muốn đi tiếp, tôi cảm thấy mình cách xa mọi thứ và mọi người, và sự xa cách ấy - lần đầu tiên tôi phát hiện ra - đã tách tôi khỏi mọi ràng buộc và mọi mối lo; Lila thì lại bất ngờ hối hận về kế hoạch của cậu ấy, từ chối ra biển và muốn quay trở về bên trong ranh giới khu phố. Tôi không hiểu nổi.

Ngày hôm sau, tôi không chờ cậu ấy ở ngoài cổng mà đi một mình tới trường. Chúng tôi gặp nhau ở công viên, cậu ấy phát hiện ra những vết bầm tím trên cánh tay tôi và hỏi tôi về chuyện đã xảy ra. Tôi nhún vai, chuyện cũng đã xảy ra như vậy rồi.

“Họ chỉ đánh cậu thôi à?”

“Thế cậu muốn họ làm gì với tớ?”

“Họ vẫn cho cậu đi học tiếng La tinh đấy chứ.”

Tôi bối rối nhìn cậu ấy.

Có lẽ nào? Cậu ấy đã lôi tôi đi cùng vì mong rằng bố mẹ tôi, để trừng phạt tôi, sẽ không cho tôi đi học cấp hai nữa sao? Hay cậu ấy vội vàng kéo tôi về nhà để tránh cho tôi hình phạt đó? Hay là - hiện tại đây là điều tôi tự hỏi - cậu ấy mong muốn cả hai điều ấy nhưng vào những khoảnh khắc khác nhau?