- 42 -

Thành phố với những đốm sáng trắng trải dài bên bờ sông Cầu gợi nhớ đến hơi thở không đều, lúc dồn dập khi hẫng hụt rời rạc và lịm dần ở hai đầu. Đền Đội Cấn nhô lên đen thẫm sừng sững từ dải sáng, đôi mái đổ dốc cứng ngắc, một ngọn đèn dầu đỏ quạch le lói sáng, trông từ xa ngọn đèn lơ lửng giữa trời như một ngôi sao, một cục máu phát sáng nhỏ bé, cô độc. Cửa đền nhìn ra dòng sông Cầu đang lầm lũi chảy xuyên qua bóng đêm xuôi về xa. Bên trái là đồi Côi Kê nơi trú ngụ của những tiếng chuông già nua bí ẩn. Phía trước, rất xa là dãy Linh Nham in sẫm giữa nền trời nhũ bạc. Từ chân cửa đền hắt trở lên là rừng đêm trùng trùng điệp điệp, bên dưới là cuộc sống rối loạn tang tóc, dưới nữa: sự tĩnh mịch dữ dằn.

Mười giờ hai nhăm.

Bà Khánh nắm chặt tay chồng hồi hộp theo dõi dấu hiệu trên mặt con gái. Bản thân ông Khánh tuy đứng cạnh vợ con nhưng đầu óc lại quay cuồng chao đảo, ông thấy mình dần dần nhẹ đi trống trải hơn và những vùng đất kỳ dị chập chờn xô đến. Những vùng đất nửa quen nửa lạ, nó gợi lại cho ông những chuyến công tác và nó cũng gợi cho ông cả những giấc mơ. Giá như mình có thể đi. Ý nghĩ đó vụt xuất hiện trong đầu ông Khánh đồng thời cũng là lúc ông cảm thấy mình dài ra, nhỏ lại, mềm mại nhưng rắc rối phức tạp bởi vẩy, râu, các móng nhọn và sự co thắt của những lớp cơ. Bằng thái độ dửng

dưng, Ông Khánh từ biệt vợ con rướn mình bay vào bầu trời một cách lặng lẽ trong khi bà Khánh vẫn nắm lấy bàn tay lạnh ngắt của chồng.

Hoàn cựa quậy đầu, cơ mặt khẽ nhúc nhích, mắt cố gắng mở ra. Hình như Hoàn định nói gì. Bà Khánh cúi xuống ghé tai sát miệng Hoàn. Bên ngoài công an vẫn tiếp tục đo đạc ghi chép và chờ đôi vợ chồng tay hàng xóm về. Hoàn thở hắt mấy hơi lên, tay trái từ từ nhấc lên, co lại và hạ xuống ngực ghì lấy một vật vô hình... Hoàn ôm bó hoa lay ơn trước ngực, những nụ hoa cọ vào cổ Hoàn trơn êm ái. Người ngồi chen chúc dọc hai dãy bàn bày chật cỗ. Những chiếc bát to bốc hơi nghi ngút, những đĩa xôi như hoa thược dược đỏ nở xòe điểm xuyết giữa các loại bát đĩa đủ cỡ đủ màu, vàng nhạt của gà luộc, xanh ngọc của rau cải, xám nhạt của giò lụa, nâu đậm của các chai bia Sông Công, trắng của đũa nhựa và vàng của các đĩa quýt. Tiếng cười đùa râm ran, thi thoảng ai đó lại rống lên đắc chí. Khói thuốc trắng xoắn xuýt trên đầu mọi người, nó xóa đi các bức tường, mở căn phòng ra vô tận như cánh đồng buổi sớm tinh sương. Thắng ghé tai Hoàn nói nhỏ một câu rồi gật đầu ra hiệu cho ông chủ hôn. Mọi con mắt đổ dồn về cô dâu chú rể đến mức Hoàn chỉ thấy màu đen của đồng tử đang choán hết cả không gian và chúng làm Hoàn nghẹt thở. Không nghe rõ ông chủ hôn nói gì.

- Mời cả nhà!

Tiếng Cương xé lên cao vút. Đủa bát chạm nhau canh cách. Tay thợ chụp ảnh quay lưng lại bàn cô dâu chú rể giương máy, ánh đèn nhoáng lên trắng xanh như chớp. Chính trong khoảnh khắc đó Hoàn nhìn thấy một gã đàn ông đi vào, gã đặt chân tới đâu âm thanh ở đó bị xóa mất. Gã đàn ông dừng lại giữa phòng cưới đưa cặp mắt đen sẫm ẩn dưới đôi lông mày rậm dò xét xung quanh tìm gì đó. Gã mặc bộ đồ màu gụ quần xắn đến đầu gối lộ ra đôi bắp chân đồng hun căng vồng lên, bàn chân gã to bè, vàng ệch, nứt nẻ. Hoàn cấu tay Thắng nhưng Thắng đang mải mê quay sang nói chuyện với ông chủ hôn. Không ai nhìn thấy gã đàn ông mặc dù gã đứng sừng sững giữa phòng. Tim Hoàn nhói lên, những bông lay ơn run rẩy vô cớ trên mặt bàn. Gã đàn ông nhìn quanh lần nữa, tiến về trước một bước dùng chân nhấn nhấn như muốn thử độ cứng của nền đất, sau đó quờ tay ra sau cầm chiếc cuốc đặt trước mặt. Đó là loại cuốc người ta hay dùng để thổ mộ. Gã đàn ông nới cúc ngực, nhổ nước bọt vào lòng bàn tay, xoa xoa lấy ma sát. Gã vung chiếc cuốc lên, nhìn Hoàn bằng ánh mắt lạnh lùng rồi bổ xuống. Nhát bổ thành thạo mạnh mẽ. Lưỡi cuốc nhẵn bóng cắm sâu vào giữa mâm cỗ làm mọi thứ nảy tung lên sau đó đổ ập xuống. Gã đàn ông vung tiếp nhát nữa, mỗi lần lưỡi cuốc giật mạnh thì cả người ăn lẫn bàn ghế đều bị lật úp. Tuyệt không một tiếng kêu la. Những nơi lưỡi cuốc chưa chạm tới người ta vẫn cắm đầu ăn rào rào, thi thoảng lắm mới có một hai người ngẩng lên rướn cổ cho thức ăn xuôi xuống và tiện thể họ nhìn sang chỗ đã bị xới lộn bằng ánh mắt dửng dưng xa lạ. Gã đàn ông cuốc tung đám cưới lên. Đến khi chỉ còn lại chiếc bàn của cô dâu chú rể thì gã dừng lại thở, kéo vạt áo lau mặt. Hoàn thoáng thấy ở ngực gã xăm hình một con ngựa nhỏ xíu đang cúi xuống nửa như ăn có nửa như nghĩ ngợi. Tiếng chuông vọng ra từ lòng ngực vang vang nhè nhẹ... Trong tiếng chuông ấy hiện lên một đứa con gái ngồi vĩnh viễn giữa cơn mưa với những bông hoa huệ trắng ủ rũ, hiện lên dòng sông cuộn trôi mang theo Tuyết về nơi quên lãng, mang theo cả người đàn ông thù hận mà không bao giờ làm gì được những khuôn mặt bằng nước có sống mũi cao và đôi lông mày giãn từ từ về hai bên thái dương, hiện lên bụi Cậm Cam yếu ớt khốn khổ với vài ba chiếc lá cuối cùng đang xoăn lại, hiện lên một con mèo tai ngược sinh ra chỉ để canh giữ người đàn bà chưa bao giờ nhìn rõ mặt và tiếng thì thầm về sự oan khuất vô lý cứ dai dẳng ngân nga trong khoảng tĩnh lặng, lúc mà người đi vắng, lúc mà ở bãi tha ma chị vẫn mê mải ru em bên cạnh những bông hoa mào gà đỏ bẩm không có giấc mơ, lúc mà chẳng hiểu do sự điều khiển vô hình nào đó, chiếc xe cứu thương chở xác của Sơn không ghé vào bệnh viện mà cứ chạy đều đều, vô cùng tận mang theo cả Yến với trạng thái ngây ngất khoan khoái và trên hành trình lạ kỳ đó người ta nhìn thấy những đứa bé ôm chặt hạ bộ của mình nét mặt căng thẳng vĩnh viễn, cạnh tàu lá chuối xanh nhớt vì suy nghĩ quá nhiều. “Đường lên giời đâu hả bác?”. Câu hỏi chập chờn trong tiếng chuông làm Hoàn nhăn mũi.

Thắng vẫn mê mải quay sang nói với khoảng không, nơi trước đấy một vài giây là chỗ ông chủ hôn có cái đầu bẹt cá trê. “Chán ghê cơ, toàn gặp lũ phá đám”. Hoàn nghĩ, buồn bã thở dài khi gã đàn ông lại vung cuốc lên bổ thẳng xuống chỗ Hoàn đang ngồi. Đó là nhát cuốc cuối cùng có lẫn với hoa lay ơn trắng...

Nguyễn Bình Phương

Hầu hết các nhân vật của Nguyễn Bình Phương đều là những kẻ bất an, những người đi vắng. Tiểu thuyết của anh là một hợp âm với vô vàn đối thoại, độc thoại, mà người đọc không phân biệt được ai là kẻ phát ngôn. Đó cũng là những giọng nói cất lên từ cõi tâm linh, hay tiếng rao "khàn khàn ủ ê" của ông thiến lợn vang lên trong suốt tác phẩm nhưng không ai biết mặt. Các nhân vật của Nguyễn Bình Phương thường có bộ phận thính giác cực kỳ tinh nhạy. Thế giới của anh vì vậy vừa vắng vừa đầy, im lặng nhưng ồn ào, vô hình và hữu hình, thật và ảo, âm dương lẫn lộn.

(PGS.TS. Đoàn Cầm Thi, Học viện Văn minh và Ngôn ngữ phương Đông Paris)