- XXIX -

Chủ nhật, 21 tháng năm.

Phiên họp cuối cùng rất sôi nổi. Ba người của phe thiểu số đã tới để tuyên bố rằng trước hết họ muốn chiến đấu đến cùng với địch, và họ rút lui quyết định của họ không trở lại tòa Thị chính nếu như nhân dân có thế hiểu lầm rằng mối giận của họ đối với Ủy ban an ninh công cộng chỉ là cái cớ để trốn những trách nhiệm đẫm máu.

Chà! Chẳng thà gục ngã dưới lá cờ làm bằng rẻ rách của năm 93, chẳng thà chấp nhận một nền độc tài của đại đa số đổi mới và theo chúng tôi nó như một sự lăng mạ đối với cách mạng mới, chẳng thà chịu tất cả! - còn hơn là có vẻ bỏ cuộc chiến đấu!

Và, hòa hảo đã trở lại; người ta ký kết nó trên miệng, và trên một tiếng súng đại bác nổ thình lình làm rung chuyển cửa kính và làm nẩy bắn các trái tim. Tiếng súng đã nổ một cách bất ngờ, và nó vọng lên kinh khủng và ảm đạm.

Tay siết chặt tay, các đồng chí!

Hôm nay phiên họp càng trọng thể hơn nữa.

Để củng cố sự hòa giải hôm kia, người ta cử Vanhtrax làm chủ tọa, người mà tờ báo đã là cơ quan của những người bất đồng ý kiến ngay từ buổi đầu cuộc đấu tranh.

Và những người phe thiểu số, như Triđông, đã kiên quyết không đến họp, tuy vẫn trung thành với nghị quyết đã thông qua, những người đó lần này cũng đã trở lại chỗ của họ, bởi vì trong bản Tuyên bố bị các khu ngoại ô phản đối, đã viết rằng nếu một ngày nào đó phải đem một ai trong chúng tôi ra xét xử, thì, mọi lá cờ đều tập hợp, mọi hiềm thù đều dập tắt, người ta xét xử trong gian phòng của Công xã họp đông đủ và dựng lên thành tòa án tối cao.

Thể mà Cluydơrê, kẻ bị cáo, sắp được dẫn đến.

Hắn kia rồi! Số phận của hắn sắp được quyết định.

Người ta đã nói những gì?…

Mọi hiềm thù đều nguôi tan, mọi nghi kỵ đều dẹp đi.

Người ta đoán cuộc tranh luận sẽ đi tới tha bổng nhưng nó vẫn diễn ra uy nghiêm. Các diễn giả đều chín chắn, thính giả thì nghe câm lặng.

Giữa lúc ấy, một cửa mở ra, cửa mà các ủy viên Ủy ban an ninh công cộng thường vào, và Biliôray xuất hiện.

Biliôray xin nói.

- Để Vecmôren nói xong đã, tôi đáp.

Nhưng có tin cần báo cho Hội nghị biết… một tin hết sức nghiêm trọng!

- Anh nói đi!…

Anh ta đọc tờ giấy cầm trong tay.

Đây là một bức điện của Đôngbrôxki:

“Bọn Vécxâye vừa đột nhập cửa thành…”

Im lặng như tỏa rộng!

Nó kéo dài đủ thời gian để mỗi người vĩnh biệt cuộc đời!

Riêng tôi, tôi cảm thấy như bao nhiêu máu trong người đều trút xuống đất, trong khi đôi mắt tôi sáng ra và to lên trên bộ mặt tái đi.

Tôi như mường tượng thấy ở xa, rất xa, một bóng người lố bịch và dị dạng. Tôi tự nhìn thấy mình phủ đầy bùn.

Ôi chao! Đây không phải mối sợ nhục hình! Hoàn toàn không! - Đây là niềm kiêu hãnh của tôi nó rên rỉ. Bị thua! Bị giết! trước khi làm được một cái gì!…

Trong giây phút, những ý nghĩ đó trong tôi đã đâm chém tinh thần.

Hỡi viên Chủ tịch phiên hấp hối của Công xã, anh sẽ rung chuông báo tử nó thế nào đây.

Để cho im lặng lan tỏa - đủ thời giờ chứng tỏ với lịch sử rằng mọi người không mất bình tĩnh khi nghe tin thất bại, và trước những rùng rợn đầu tiên của khổ hình-tôi lại cất giọng mà tôi đã trấn tĩnh để nói với Cluydơrê:

- Bị cáo, anh được nói để tự bào chữa!

Tôi thấy như kết thúc bằng một lời phán công bằng là tốt, cũng như tỏ vẻ quên hẳn mối nguy để không trì hoãn một án quyết định đoạt danh dự và sinh mạng của một con người,

Thế là xong - Tha bổng!

Phiên họp bế mạc!

Tôi tới chỗ ghế ngồi tìm những giấy tờ để vương vãi, và trên đó tôi nguệch ngoạc mấy dòng đầu của một bài báo ngày mai.