- VII -

Sáng hôm sau Torrence là người đi theo Maigret vì Lapointe đang còn ngủ ở cơ quan. Trước đó ông đã nói chuyện bằng điện thoại rất lâu với giáo sư Magnin.

- Tôi tin chắc rằng từ tối hôm qua ông ấy đã hoàn toàn tỉnh táo - ông này xác nhận. Tôi chỉ yêu cầu ông đừng làm cho người bệnh mệt. Ông ấy đã bị một cú sốc nặng nề và phải mất nhiều tuần lễ ông ấy mới bình phục hẳn.

Cả ba người, Jef Van Houtte, Torrence cùng viên cảnh sát trưởng, đi dọc theo bờ kênh dưới ánh nắng mặt trời. Trông họ như những du khách đang hưởng một buổi sáng đẹp trời của mùa xuân.

Không cạo râu vì thiếu bàn cạo, những sợi râu màu vàng của Jef Van Houtte ánh lên dưới nắng. Đến trước cổng Toà án thì họ vào một quán ăn để ăn bánh sừng bò và uống cà phê. Người Bỉ bình tĩnh ăn bảy chiếc bánh một lúc.

Anh ta tưởng mình bị dẫn đến cầu Marie để thao diễn lại câu chuyện đêm hôm ấy, nhưng anh đã ngạc nhiên khi họ dừng chân trước cổng Bệnh viện Thượng đế, sau đó vào hành lang bệnh viện.

Anh ta cau mày nhưng không hề bối rối.

- Chúng tôi có thể vào chứ?- Maigret hỏi bà y tá trưởng.

Bà này nhìn đoàn người với vẻ lạ lùng và chỉ biết nhún vai. Bà không hiểu ra sao cả.

Với viên cảnh sát trưởng đây là dịp may cuối cùng của ông. Ông là người đi đầu vào phòng bệnh. Như hôm trước, những bệnh nhân đưa mắt theo dõi ông.

Thầy thuốc nhìn ông đến nhưng không mấy ngạc nhiên và khi ông ta thấy người thuỷ thủ thì nét mặt không có vẻ gì là thay đổi.

Jef Van Houtte có vẻ không bực mình về những chuyện xảy ra đêm trước nữa. Anh ta quan sát phòng bệnh một cách tò mò.

Cú sốc mong muốn không xảy ra.

- Đi lên, Jef Van Houtte...

- Tôi còn phải làm gì nữa?

- Lại đây...

- Được rồi... Còn gì nữa?

- Anh có nhận ra ông ta không?

- Tôi cho rằng người này đã ở dưới nước, đúng không? Đêm hôm ấy hắn có râu kia.

- Nhưng anh vẫn nhận ra chứ?

- Tôi cho là như vậy...

- Còn ông, ông Keller?

Maigret như nín thở, mắt nhìn chằm chằm vào kẻ lang thang. Có một khoảng thời gian chờ đợi cho đến khi người bác sĩ ở Mulhouse lại nhìn Maigret một lần nữa, mặt không biểu lộ một chút tình cảm nào.

- Ông biết anh ta chứ?

Ông tức giận khi nhận thấy kẻ lang thang như đã quyết định không nói gì nữa.

Chứng cứ là khuôn mặt kẻ lang thang có bóng một nụ cười và đôi mắt có một vẻ ranh mãnh.

Miệng ông ta mở ra và đôi môi mấp máy: - Không

- Đó là một trong hai người thủy thủ đã vớt ông từ sông Seine lên...

- Cảm ơn... Một tiếng nói rất nhỏ bật lên.

- Chính anh ta là người đã đánh vào đầu ông trước khi ném ông xuống nước. Tôi hầu như tin chắc là như vậy...

Yên lặng. Thầy thuốc nằm bất động như chỉ còn sự sống trong đôi mắt.

- Ông vẫn không nhận ra anh ta ư?

Keller vẫn không động đậy.

- Ông biết rõ tại sao anh ta đánh ông...

Cặp mắt lộ vẻ lạ lùng. Kẻ lang thang tỏ ra ngạc nhiên. Maigret thấy rõ như vậy.

- Câu chuyện xảy ra hai năm trước đây, khi ông còn nằm dưới gầm cầu Bercy... Một đêm... Ông vẫn nghe tôi nói đấy chứ?

Ông ta ra hiệu là mình vẫn nghe.

- Một đêm tháng Chạp, ông đã chứng kiến một cảnh trong đó anh ta...

Hình như Keller đang suy nghĩ nên quyết định ra sao.

- Một người khác, ông chủ chiếc sà lan nơi gần chỗ ông đang nằm bị đẩy xuống sông... Người này không được kịp thời vớt lên...

Vẫn yên lặng, cuối cùng bộ mặt của người bệnh có sự thay đổi hẳn.

- Có đúng không... Đêm thứ hai ông ở cảng Celestins, kẻ giết người sợ ông nói chuyện này ra...

Đầu ông ta lắc nhẹ như cốt để Jef Van Houtte nhìn thấy.

Cặp mắt của Keller không chút hận thù, cũng không có chút lạ lùng nào.

Maigret biết rằng mình không thể khai thác ở ông ta một lời nào nữa và khi bà y tá trưởng đến báo tin là cuộc thăm viếng đã quá lâu thì ông không nài nỉ thêm gì nữa.

Khi đi trong hành lang, người thuỷ thủ ngẩng đầu.

- Ông toại nguyện rồi, đúng không?

Anh ta có lý. Chính anh ta là người thắng cuộc.

- Tôi cũng vậy - Anh ta nói với giọng đắc thắng - tôi cũng có thể sáng tác ra những câu chuyện...

Và Maigret không thể không nói:

- Câm miệng!

Trong khi Torrence và Jef Van Houtte đợi ông ở Sở Cảnh sát, Maigret ở trong phòng ông chánh án Dantziger gần hai tiếng đồng hồ. Ông này gọi điện thoại mời ông biện lý Parrain tới và viên cảnh sát trưởng kể lại câu chuyện không bỏ sót một chi tiết nào.

Ông chánh án ghi chép bằng một chiếc bút chì và khi nghe hết câu chuyện, ông thở dài:

- Tóm lại chúng ta không có chứng cứ nào để chống lại hắn cả...

- Không có một chứng cứ nào, đúng thế..

- Ngoài vấn đề giờ giấc không phù hợp thì không có vấn đề nào khác... Bất cứ viên luật sư nào cũng có thể đưa nó về số không được...

- Tôi biết...

- Ông vẫn hy vọng là hắn có một lời thú nhận ư?

- Không, viên cảnh sát trưởng thừa nhận.

- Kẻ lang thang vẫn im lặng ư?

- Tôi tin chắc là như vậy.

- Ông có biết tại sao người ấy có thái độ đó không?

Thật là khó giải thích, nhất là đối với những người chưa bao giờ ngủ dưới gầm cầu.

- Phải, vì lý do gì đó chứ? Ông biện lý nói chen vào - Theo tôi...

Ông ta nói theo cách của một người có một ngôi nhà ở phố Passy, hàng tuần tổ chức chơi bài brit-giơ và rất chú ý đến việc lên ngạch của mình. Không phải trên địa vị của một kẻ lang thang.

- Có một lẽ công bằng nào đó...

Phải, nhưng đối với người không sợ ngủ dưới gầm cầu, giữa mùa đông rét mướt, dùng những tờ báo cũ hòng làm ấm thân thể thì không quan tâm đến lẽ công bằng nào cả.

- Ông có biết không.

Maigret ngập ngừng trước khi trả lời phải, vì người ta có thế hiểu sai về ông.

- Các ông thấy không, ông ta không tin phiên toà đại hình, lời buộc tội, lời biện hộ, những quyết định của các quan toà và nhà tù là những cái quan trọng...

Họ sẽ nói thế nào, cả hai ông, nếu họ thấy những hòn bi trong tay người bị thương. Nếu họ biết người ấy chính là bác Keller ngày trước, có người vợ đang ở đảo Saint-Louia và con gái là vợ một chủ cơ sở bào chế lớn thuốc chữa bệnh, lại có những viên bi trong túi như đứa trẻ mười tuổi?

- Người thuỷ thủ vẫn đòi gặp ông tham tán của mình ư?

Bây giờ đến những vấn đề của Jef Van Houtte. Liếc nhìn ông biện lý, ông chánh án ngập ngừng nói:

- Trong tình trạng hiện nay của cuộc điều tra thì tôi không thể ký một lệnh tạm giữ được... Theo những điều ông nói thì tôi cũng không cần thẩm vấn anh ta nữa...

Cái mà Maigret không thể có được thì ông chánh án đã có rồi.

- Thế nào?

Maigret biết mình đã thua cuộc. Ông chỉ còn cách trả tự do cho Jef Van Houtte kèm theo những lời xin lỗi.

- Xin lỗi ông Maigret... Nhưng các sự việc...

- Tôi biết...

Đây là thời khắc khó chịu phải vượt qua. Đây không phải là lần đầu tiên, và bao giờ cũng là bọn vô lại!

- Tôi xin lỗi, thưa các ông... - Ông lẩm bẩm rồi bỏ đi.

Một lát sau, trong văn phòng của mình, ông nhắc lại:

- Tôi xin lỗi, anh Jef Van Houtte... Có nghĩa là tôi xin lỗi về hình thức... Không nên hiểu tôi đã thay đổi quan điểm. Tôi vẫn tin chắc là anh giết ông chủ của anh, Louis Willems. Và anh đã làm mọi cách để loại bỏ kẻ lang thang vì đó là một nhân chứng khó chịu. Đến lúc này thì không có gì ngăn trở anh về sà lan để gặp vợ con anh... Vĩnh biệt anh Jef Van Houtte...

Đến đây thì người thuỷ thủ không có gì phản đối nữa, anh ta nhìn ông cảnh sát trưởng với vẻ ngạc nhiên và ra đến cửa anh ta chìa tay ra rồi càu nhàu:

- Ai cũng có thể nhầm lẫn, đúng không?

Maigret làm như không nhìn thấy bàn tay ấy và năm phút sau ông đã vùi đầu vào đống giấy tờ trên bàn.

Trong những tuần lễ tiếp đó người ta tiến hành những cuộc kiểm tra khó khăn ở đoạn giữa cầu Bercy và cầu Marie và người ta đã dò hỏi rất nhiều người, cảnh sát Bỉ gửi liên tiếp tài liệu này đến tài liệu khác tới nước Pháp.

Về phần ông cảnh sát trưởng, trong ba tháng tiếp đó, người ta thường gặp ông ở bến cảng Celestins, miệng ngậm tẩu, tay đút túi như người vô công rồi nghề. Ông thầy thuốc đã ra viện. Ông ta trở lại cái góc của mình dưới gầm cầu với đầy đủ đồ đạc người ta trả lại cho ông.

Có lần như ngẫu nhiên Maigret dừng chân ở nơi cư trú của ông ta. Cuộc nói chuyện giữa họ rất ngắn ngủi.

- Thế nào?

- Vết thương không đau nữa chứ?

- Khi trở trời hơi bị chóng mặt...

Nếu họ tránh nói đến vụ án thì Keller cũng đã biết rõ Maigret đang đi tìm cái gì và Maigret cùng biết rõ người kia đã biết cái mình muốn biết.

Một trò chơi nhỏ vào giữa mừa hè nóng bức khi một buổi sáng Maigret dừng bước trước kẻ lang thang đang ăn một mẩu bánh khô và uống rượu vang đỏ.

- Thế nào?

- Tốt...

Francois Keller có biết rõ cái mà người đối thoại của mình đang chờ đợi không? Ông ta nhìn chiếc sà lan đang buông neo, một chiếc sà lan của người Bỉ nhưng không phải là chiếc De Zwarrte Zwaan mà chỉ hơi giống thôi.

- Những người ấy có một cuộc sống hạnh phúc... - Ông ta nhận xét.

Chỉ tay vào hai đứa trẻ tóc vàng đang chơi đùa trên boong tàu, ông ta nói tiếp:

- Nhất là bọn trẻ con...

Maigret nhìn ông ta với vẻ nghiêm trang vì cảm thấy có một cái gì đó cần lưu ý.

- Cuộc sống không dễ dàng với ai cả. Kẻ lang thang nói thêm.

- Cái chết cũng vậy...

- Cái khó nhất là xét đoán...

Họ đã hiểu nhau.

- Cảm ơn... - Ông cảnh sát trưởng lẩm bẩm khi hiểu ra ý người kia.

- Không có gì... Tôi chẳng nói gì cả...

Và thầy thuốc nói thêm như người thuỷ thủ.

- Đúng không?

Maigret không thể không báo tin cho vợ trong bữa ăn.

- Bà còn nhớ câu chuyện chiếc sà lan và kẻ lang thang không?

- Nhớ. Có gì mới không?

- Tôi đã không nhầm...

- Ông đã cho bắt giam anh ta ư?

Ông lắc đầu.

- Không! Trừ phi anh ta phạm một tội nào đó. Cái mà tôi ngạc nhiên là không bao giờ người ta bắt giữ anh ta.

- Thầy thuốc đã nói chưa?

- Ông ta đã nói một cách nào đó, phải...

Cặp mắt nói nhiều hơn là lời nói. Cả hai đã hiểu nhau và Maigret mỉm cười khi nhớ lại những trở ngại đã dựng lên giữa họ trong khoảnh khắc ở dưới gầm cầu Marie.

HẾT