CHƯƠNG XIII

MỘT buổi sáng tháng ba trời nóng, khoảng mười giờ, dòng người đã cuồn cuộn, nện gót nơi ngoài hiên nhà hàng Café de la Paix, Bernard và Thérèse đang ngồi. Nàng liệng mẩu thuốc lá rồi, quen như những người vùng Lande, lấy chân dí kỹ lưỡng.

“Cô sợ đốt cháy vỉa hè hay sao?”

Bernard cố làm vui. Hắn tự trách sao lại đưa Thérèse tới tận Paris. Có lẽ sau ngày cưới Anne, hắn phải làm như vậy sợ dư luận đàm tiếu - nhưng thật ra hắn đã chiều ý thiếu phụ. Hắn tự nhủ cô ta có tài gây những hoàn cảnh giả tạo: chừng nào nàng còn ở trong đời hắn, hắn e rằng cần phải hạ mình làm những cử chỉ vô lý như vậy; ngay với một tâm hồn vững vàng, mực thước như hắn mà con mẹ điên đó còn có vẻ ảnh hưởng được. Khi sắp chia tay với nàng, hắn không khỏi cảm thấy một nỗi buồn mà không đời nào hắn tin rằng có: không có gì xa lạ đối với hắn cho bằng thứ tình cảm loại đó, do kẻ khác gây nên (nhất là do Thérèse... làm sao có thể tưởng tượng như vậy được ). Thành ra hắn sốt ruột muốn mau mau thoát khỏi sự bối rối đó! Hắn chỉ thấy thoải mái khi ngồi trên toa xe lửa đi về miền Nam. Chiều nay xe hơi sẽ đón hắn ở Langon. Liền sau khi ra khỏi ga, trên đường đi Villandraut, đã bắt đầu có thông. Hắn ngắm bán diện của Thérèse, cặp mắt nàng đôi khi lưu ý tới một khuôn mặt trong đám đông, nhìn theo cho tới khi biến mất; bất chợt:

“Thérèse... tòi muốn hỏi cô...”

Hắn nhìn ra chỗ khác, không chịu nổi khóe nhìn của người đàn bà, nói rất nhanh:

“Tôi muốn biết... Có phải vì cô ghét tôi? Hay tại tôi làm cho cô ghê sợ?”

Hắn nghe những lời của mình, ngạc nhiên, khó chịu. Thérèse mỉm cười, rồi nhìn hắn bằng con mắt nghiêm trọng: Mãi bây giờ Bernard mới hỏi nàng chính cái điều mà nàng cũng nghĩ đến nếu ở địa vị hắn. Bài thú tội sửa soạn mãi trên xe ngựa, trên con đường đi Nizan, rồi trên toa xe lửa về Saint-Claire, cái đêm tìm tòi, vụ tìm kiếm công phu, cố gắng đi ngược tới nguyên nhân của hành vi nàng - mãi tới nay sự theo dõi, khó nhọc ngược lại trong tâm tư có lẽ đã tới lúc có kết quả. Nàng không dè đã làm cho Bernard phải xao xuyến. Nàng đã làm cho câu chuyện trở nên phức tạp; và giờ đây hắn hỏi nàng như một người không thấy đường, đang lưỡng lự. Vậy ra hắn đã bình thường hơn, không riết róng nữa. Thérèse gửi trên con người mới ấy một cái nhìn ân cần, gần như từ ái. Nhưng nàng đáp, giọng đùa cợt:

“Thế anh không biết rằng vì những gốc thông của anh hay sao? Đúng thế, tôi muốn chiếm một mình những gốc thông của anh.”

Hắn nhún vai:

“Nếu trước kia có bao giờ tôi tin thế, bây giờ tôi hết tin rồi. Tại sao cô đã làm chuyện đó? Bây giờ cô có thể nói cho tôi biết được.”

Nàng nhìn vào quãng không: trên vĩa hè, bên một dòng bùn và người người tới tấp, lúc sắp nhào vô đó, vùng vẫy trong đó, hay vui lòng chịu bị chôn vùi, nàng nhận thấy một luồng sáng, một ánh bình minh: nàng tưởng tượng một cuộc trở về xứ bí mật và buồn - cả một đời đăm chiêu, hướng thiện trong cái phẳng lặng của Argelouse: cuộc phiêu lưu trong nội tâm, dõi theo Thượng-Đế... Một người Marốc (Maroc) bán dạo những tấm thảm và những chuỗi hột bằng thủy tinh tưởng nàng mỉm cười với y, tiến lại gần hai người. Nàng nói vẫn cái giọng muốn trêu chọc:

“Tói đã toan trả lời anh: “Tôi không hiểu tại sao tôi làm thế”; nhưng bây giờ, không chừng tôi đã hiểu, anh có nghĩ như vậy không? Có thể vì tôi thoáng nhìn thấy trong mắt anh một lối lo ngại, một vẻ tò mò – tóm lại, một sự bối rối, đó là điều mà tôi vừa khám phá ra trong mắt anh. ”

Hắn gầm lên, giọng nói nhắc lại với Thérèse thời trăng mật:

“Cho đến phút chót cô vẫn tinh quái như vậy sao... Cô hãy trả lời thật đúng đắn: tại sao?”

Nàng không cười nữa; nàng hỏi lại:

“Bernard ạ, một người đàn ông như anh bao giờ cũng biết lý do những hành vi của mình, phải không?

- Chắc chắn... có lẽ... ít nhất tôi cũng thấy…

- Tôi rất muốn không có điều gì phải giấu giếm anh. Nếu anh biết tôi đã hành xác tôi khổ sở như thế nào để mong hiểu cho rõ... Nhưng bao nhiêu lý do mà tôi có thể đưa ra với anh, anh hiểu không, hễ tôi vừa nói ra là tôi đã thấy giả dối rồi...”

Bernard sốt ruột:

“Dù sao cũng có một ngày cô quyết định…cô đã làm một cử chỉ?

- Có, ngày cháy rừng Mano.”

Hai người ghé lại gần, nói nhỏ. Ở gỏc phố Paris này, dưới ánh nắng dịu, trong cơn gió quá mát, nực mùi thuốc lá ngoại quốc và làm lay động những tấm rèm vàng và đỏ, Thérèse thấy kỳ lạ khi gợi lại những buổi trưa oi ả, nền trời đặc những khói, vòm trời đen như bồ hóng, cái mùi thắm thía của những cây đuốc mà những gốc pignades bốc cháy đưa ra - và con tim buồn ngủ của nàng trong đó tội ác đang thành hình.

“Đầu đuôi sự tình như thế này: trong phòng ăn, tối như ngày nào cũng vậy lúc giữa trưa; anh nói, cái đầu hơi quay về phía Balion, quên không đem những giọt thuốc rơi trong ly của anh.”

Thérèse không nhìn Bernard, chăm chú không để thiếu một hoàn cảnh nhỏ nào; nhưng nàng nghe hắn cười, thế là nàng đưa mắt nhìn hắn: Phải, hắn cười cái cười vô duyên của hắn; hắn nói: “Không! cô tưởng tôi là người thế nào!” Hắn không tin lời nàng (thật tình những lời nàng có đáng tin không?) Hắn cười gằn và nàng nhận ra thứ Bernard tự tin, không để cho ai lừa gạt. Hắn đã vững trở lại rồi; nàng lại thấy bơ vơ; hắn nhạo:

“Thế là cô nảy ra ý định, bất chợt như vậy, như có thần linh run rủi?”

Hắn giận mình biết mấy vì đã hỏi chuyện Thérèse! Thành ra mất hết cái lợi của sự khinh bỉ mà hắn vẫn trút lên đầu con mẹ điên đó: hừ, nó dám ngẩng mặt lên đấy! Tại sao hắn lại yếu đến độ bỗng chiều theo ý muốn tìm hiểu? Làm như có cái gì đáng tìm hiểu nơi những con mẹ điên đó! Nhưng hắn đâu nghĩ ra; hắn quên không suy tính trước...

“Bernard ạ, tôi nói với anh như vậỵ không phải để cho anh tin rằng tôi oan, trái lại thế!”

Nàng thấy một sự ham thíck kỳ lạ muốn buộc tội mình: cứ lời nàng thì hành động mê ngủ như vậy cần phải trong vòng bao nhiêu tháng ấp ủ trong tim, nghiền ngẫm những tư tưởng phạm tội. Vả lại, sau cử chỉ đầu tiên, nàng còn hết sức tỉnh táo, hăng hái tiếp tục ý định! Hết sức kiên quyết!

“Chỉ những lúc bàn tay tôi lưỡng lự là tôi mới cảm thấy tàn ác. Tôi bực mình sao kéo dài mãi sự đau đớn của anh. Phải đạt được kết quả mau chóng! Tôi đã chùn bớt trước một bổn phận xấu xa. Phải, giống như một bổn phận vậy.

Bernard ngắt lời nàng:

- Gớm, nhiều lời quá! Cô hãy thử nói cho tôi nghe một lần hồi đó cô muốn gì. Tôi thách cô nói được đấy.

- Hồi đó tôi muốn gì? Nói ra những gì tôi không muốn có lẽ dễ hơn; tôi không muốn đóng một vai trò, làm những cử chỉ, nói ra những lời công thức, tóm lại mỗi lúc phải chối bỏ một Thérèse mà... Không đâu, Bernard; anh thấy không, tôi chỉ muốn thành thật; nhưng không hiểu tại sao những gì tôi nói ra với anh có vẻ giả dối đến thế?

- Nói nhỏ chứ; ông ngồi trước mặt kia vừa quay lại.”

Bernard không mong ước chi hơn là mau cho xong chuyện. Nhưng hắn biết rõ con người điệu hạnh này lắm: y khoái chẻ sợi tóc ra làm tư. Thérèse cũng hiểu rằng người đàn ông này, vừa gần lại nàng trong phút giây, nay đã lùi xa tít. Nhưng nàng vẫn nài nĩ, cố vận dụng miệng cười tươi, nặn giọng nói cho ồ ồ, trầm trầm như xưa kia hắn vẫn thích.

“Bernard ạ, nhưng bây giờ tôi cảm thấy rõ rệt rằng thứ Thérèse theo linh tính dí đầu thuốc lá vì chút lửa có thể làm bốc cháy một bãi ngo – thứ Thérèse thích tự tay đếm những gốc thông của mình, thanh toán số nhựa thông của mình; thứ Thérèse lấy làm hân hoan được lấy một Desqueyroux, được giữ một địa vị trong một gia đình bề thế ở vùng truông, tóm lại lấy làm sung sướng được yên vị, như người ta thường nói, thứ Thérèse đó cũng có thật như thứ Thérèse kia, cũng sống như vậy; không, không, không có lý do nào để hy sinh Thérèse này cho Thérèse kia.

- Kia nào?”

Nàng không biết trả lời sao, còn hắn nhìn đồng hồ. Nàng nói: “Cũng cần đôi khi tôi trở về, vì công việc... vì Marie.

- Công việc gì? Tôi là người quản thủ mọi tài sản của hai vợ chồng. Chúng ta không bàn lại những gì đã thỏa thuận rồi đấy nhé? Chỗ của cô vẫn dành cho cô trong những dịp nghi lễ trọng đại cần cho người ngoài thấy mặt cả hai chúng ta vì danh giá của gia đình, và vì quyền lợi của Marie. Trong một gia đình lớn như gia đình chúng ta nhờ trời những dịp đám cưới thường không hiếm, cũng như những đám tang! Bắt đầu, tôi sẽ lấy làm ngạc nhiên nếu ông chú Martin còn kéo dài được tới mùa thu: đó là một dịp cho cô, nhưng tôi xem ra cô cũng ngán những vụ như thế lắm...”

Một viên cảnh binh cỡi ngựa đưa cái còi lên miệng, mở những cửa kính vô hình, một đoàn bộ hành vội vã đi qua con đường đen ngòm trước khi làn sóng những taxi bao phủ lên: “Đánhg lẽ như Daguerre, một đêm nào đó ta đã phải trốn về phía truông miền Nam. Đáng lẽ ta phải đi ngang những rừng thông khẳng khiu của vùng đất cằn cỗi đó - đi cho đến lúc mệt lả. Ta không thể đủ can đảm vùi đầu vào một vũng nước (như lão chăn chiên ở Argelouse hồi năm ngoái, vì đứa con dâu không cho lão ăn). Nhưng ta có thể nằm trên bãi cát, nhắm mắt lại... Đã đành là có đàn quạ, có những đàn kiến chúng không đợi...”

Nàng nhìn dòng người, cái khối sống động sắp táp lấy nàng, xô đẩy, lôi cuốn nàng đi. Không còn cách nào khác. Bernard lại rút đồng hồ ra coi.

“Mười một giờ kém mười lăm: đủ thì giờ ghé qua nhà trọ...

- Đi đường anh sẽ bị nóng quá.

- Đêm nay trên xe hơi tôi sẽ phải bận áo ấm.»

Nàng tưởng tượng trong đầu con đường mà hắn sẽ đi, tưởng như gió lạnh phả vào mặt, mùi đồng lầy trong gió, những mảnh ngo, những vùng cỏ cháy, khuynh-diệp, sương mù. Nàng nhìn Bernard, nở nụ cười mà xưa kia các bà ở vùng truông đã phải nói: “Không thể bảo rằng cô ta đẹp, nhưng đúng là cái duyên.” Nếu Bernard bảo nàng: “Ta tha thứ cho cô; cô về với tôi...” Nàng sẽ đứng lên, sẽ đi theo. Nhưng Bernard, sau một lúc bực mình vì thấy mình mủi lòng, nay chỉ còn thấy ghê tởm những cử chỉ khác thường, những lời nói khác với những lời quen trao đổi thường nhật. Bernard là người “cùng một cỡ”, cũng như những xe ngựa của hắn: hắn cần phải có những ổ gà của hắn: ngay chiều nay, khi đã tìm lại được những ổ gà ấy, trong phòng ăn ở Saint-Claire, hắn sẽ khoan khoái với sự im lặng, bình thản.

“Bernard, sau hết, tôi muốn anh tha thứ cho tôi.” Nàng nói ra những lời đó một cách nghiêm trọng quá, vô hy vọng - cố gắng cuối cùng để bắt chuyện lại. Nhưng hắn phản đối: “Chúng ta không nên nói tới nữa...

- Chắc anh sẽ cảm thấy trống vắng: dù không ở đó tôi vẫn giữ một chỗ tốt cho anh hơn là tôi chết đi.”

Hắn khẽ nhún vai và gần như vui vẻ yêu cầu nàng “đừng phải bận tâm đối với hắn”.

“Mỗi thế hệ Daguerre đều có một người độc thân! Người đó tất nhiên phải là tôi. Tôi có đủ những đức tính cần thiết (chắc cô không phản đối tôi?). Tôi tiếc rằng chúng ta chỉ có một đứa con gái; vì dòng họ nhà mình sẽ bị mai một đi. Thật tình, cho dù có còn ở với nhau, chúng ta cũng không muốn có con nữa... như vậy, tóm lại, mọi sư đều êm đẹp cả... Cô khỏi phải phiền; cứ ngồi lại đi.”

Hắn ra dấu cho một chiếc taxi, còn quay lại nhắc với Thérèse rằng đã trả tiền nhà hàng rồi.

Nàng nhìn rất lâu giọt rượu porto dưới đáy cốc của Bernard; rồi lại nhìn những người qua đường. Có người như chờ đợi ai, đi đi lại lại. Một người đàn bà hai lần quay lại, mỉm cười với Thérèse (một cô thợ hay trá hình là thợ?). Đó là giờ những tiệm may nghỉ việc. Thérèse không tính rời khỏi chỗ này! nàng chẳng chán ngán, cũng chẳng buồn khổ. Nàng quyết định ngay chiều nay chưa đi kiếm Jean Azévédo – thở dài giải thoát: nàng không muốn gặp lại y: lại nói chuyện! lại tìm những thể tài! Nàng hiểu rõ Azévédo; nhưng những con người mà nàng ao ước được gần, nàng chưa hiểu rõ! nàng chỉ biết rằng những người đó không đòi hỏi phải nói. Thérèse không còn hãi sợ cô đơn. Chỉ cần nàng ngồi yên: như thân xác nàng, nằm trên bãi hoang ở miền Nam, sẽ kéo tới những đàn kiến, những con chó, ở đây nàng đã linh cảm thấy quanh mình nàng một sự xao động thầm kín, một cái xoáy nước. Nàng cảm thấy đói, đứng dậy, nhìn thấy trong tấm kính tiệm Old England người thiếu phụ là nàng: bộ áo lữ hành bó gọn hợp với nàng lắm. Nhưng nàng còn giữ lại của thời Argelouse một khuôn mặt như tàn héo: đôi gò má cao quá, cái mũi ngắn. Nàng nghĩ: “Ta không còn ở tuổi nào nữa.” Nàng đi ăn trưa (như nhiều lần trong giấc mơ) ở đường Hoàng-Gia (rue Royale). Về nhà trọ làm chi vì nàng không thay muốn thế? Nhờ nửa chai rượu chát vùng Puiy (Pouilly), nàng cảm thấy một niềm thích thú nóng ấm. Nàng gọi thuốc lá. Một chàng trai trẻ, từ một bàn bên, đưa ra cho nàng chiếc máy lửa bật sẵn, nàng mỉm cười. Con đường đi Villandraut, ban đêm, giữa những gốc thông ghê rợn, thế mà vừa một giờ nay nàng ao ước chui vào đó bên cạnh Bernard! Kể gì yêu xứ này hay xứ khác, những gốc thông hay những rừng phong, Đại Dương hay đồng bằng? Không có gì làm cho nàng lưu ý ngoài những gì sống, những con người máu thịt. “Không phải ta yêu những thành phố bằng đá, cũng không những buổi diễn thuyết, những bảo tàng viện, mà yêu cánh rừng sống động nó xào xạc, nơi những ham muốn cuồng bạo hơn bất kỳ trận cuồng phong nào sẽ đào xoáy mãi. Tiếng rền rĩ của những gốc thông ở Argelouse, ban đêm, làm cho ta xúc cảm vì nghe như tiếng người.”

Thérèse uống hơi say và hút đã nhiều. Nàng cười một mình như thánh nhân. Nàng thoa phấn lên, tô son lên môi rất tỉ mỉ: rồi ra đường, bước đi lang thang.

HẾT