-III -

SÁNG hôm sau, bà thừa Minh dẫn bà ký Thảo ra phố sắm những đồ dùng. Thiếu nhiều thứ lắm, từ cái to là cái giường cái bàn cho đến cái nhỏ là cái đèn, đôi

chiếu. Buổi sớm ông ký đã gọi vợ đưa cho một chục bạc căn dặn.

- Đây u mày cầm lấy tiền liệu xem thiếu cái gì thì sắm. Tiềm tiệm thôi, mình nghèo thì hãy dùng thứ xấu, miễn là nó rẻ tiền. À còn đứa ở, sao bảo nhà Đĩ Vẹo nó cho con nó là cái thằng Chuột lên cơ mà, sao không thấy?

- Nhà ấy nó lại đổi rồi, nó bảo đi xa quá nó không cho con nó đi được. Bà Khóa bà ấy bảo cho cái thằng Háu lên ở đấy nhưng tôi còn ngại, Bà ấy dẫu nghèo nhưng nó cũng vẫn là cháu. Nó lên ở hầu hạ mình, làm không nên việc, mình chửi mắng nó cũng không tiện.

- U mày tính thế nào cho ổn thì tính. Đằng nào cũng phải có đứa ở, tôi thì tôi nghĩ ở nhà quê nó tiện hơn. Vậy xem nếu không có đứa nào thì cứ bảo thằng Háu nó lên.

Chồng đi làm, bà ký gửi con rồi cùng bà Thừa ra phố. Đi gần hết buổi sáng mới sắm tạm đủ những thứ lặt vặt. Bà Thừa bàn:

- Bên ông bà ít nhất cũng phải ba cái giường, một cái ông và hai anh lớn, một cái bà và hai em bé, còn một cái để có khách người nhà như ông Ba hôm nay chẳng hạn.

Bà ký gật đầu, bà Thừa lại tiếp:

- Tôi tính bà mua cái giường ga và một cái giường tre. Quên, còn cái chõng cho đầy tớ nữa chứ. Hai cái giường ga bốn đồng, cái giường tre và cái chõng nữa cho là một đồng tất cả năm đồng. Để chốc nữa tôi gọi cái con mẹ phó quen nó mang lên.

Bà ký ngần ngừ:

- Tôi tính cũng phải có cái gì để cho khách vào chơi ngồi chứ. Một bộ bàn ghế chẳng hạn. Nhưng mua mới bây giờ thì tốn quá. Lại còn cái chạn để bát đĩa.

Bà Thừa cười:

- Rõ thật là... Ấy thế mà tôi cũng quên khuấy đi mất đấy. Thôi được để tôi bảo nó mang thêm một đôi tràng kỷ tre nữa. Còn bàn thì bên tôi khối ra đấy. Ông bà lấy một chiếc mà dùng.

Buổi chiều hôm ấy, hai vợ chồng người thợ mộc đẩy cái xe một bánh mang các đồ vật cho gia đình ông ký Thảo. Tre mới, gỗ mới trông sạch sẽ lắm, bà ký sờ từng dóng tre, xem từng cái mộng mấy thứ đồ để bộn cả một góc sân. Giá có nhà để kê ngay, nhưng lại chưa quét vôi xong còn phải đợi một vài hôm nữa. Buổi trưa bà cũng đã đến xem; nhà cách đây có mấy bước. Có hai gian thôi, hai gian nhà gạch tuy có rộng hơn nhưng cũng chẳng được mấy. May cũng có sân phơi phóng, lại có cả ao đi rữa ráy nữa.

Nguyên cả cái nhà có bốn gian, giá thuê cả được thì tốt nhưng hai gian kia có người ở rồi, vả cái số lương ít ỏi của ông ký cũng chỉ đủ thuê như vậy thôi. Hai đồng rưởi tức là một phần mười lương đấy. Cái nhà ấy họp với một cái nhà nữa quây lấy cái sân gạch nhỏ chừng trăm thước vuông vốn là nhà ngang của một cái nhà hai từng đồ sộ. Chủ nhân nó ngày xưa dáng chừng là một nhà giầu thêm mấy nếp nhà này có ý để cho bọn người ở. Nhưng nay đem cho thuê nên một khu chia đôi thành hai; cái nhà to cho nhà nước thuê để một ông Thương tá ở, còn hai cái nhà - cái bốn gian chia làm hai, cái ba gian để nguyên - cho ba chủ thuê. Ông ký Thảo tức là người thứ ba.

Đứng nhìn cái nhà hai từng cao ngất che át cả mấy lớp nhà, bà ký buột mồm khen:

- Ở cái nhà cao kia sướng lắm nhỉ!

Nhưng bà chỉ nói vậy thôi mà không dám đặt một điều ước ao vào tâm trí. Người đàn bà quê mùa biết cái địa vị của mình lắm, bà vẫn luôn luôn nhớ rằng chồng bà, dù có cha là cụ Tuần, ông nội là cụ Án và các anh em là quan nọ, quan kia, nhưng cũng chỉ là ông hương sư khổ may mắn được làm thư ký nhà Băng tháng hai mươi lăm đồng bạc, và bà nữa, dù là con cụ Bá lừng lẫy cả một hạt, Các anh làm Chánh tổng. Lý trưởng Chánh hội hống hách lắm, nhưng bà vẫn nghèo như thường. Hai vợ chồng nghèo và đàn con!

- Cái bọn thợ quét vôi sao mà chúng nó lười đến thế. Có dễ mình lại quét lấy vậy. Để dọn nhà cho nó xong. Ở mãi nhà ông Thừa chẳng tiện chút nào. Cả một gia đình hai vợ chồng, bốn đứa con lại thêm một ông anh nữa, thực là phiền cho người ta. Vẫn biết rằng ông bà Thừa tốt thật, nhưng người ta càng tốt bao nhiêu mình càng khó nghĩ bấy nhiêu. Mà chẳng biết thầy nó có tính tóan đưa thêm tiền cho người ta không?

Bà ký cứ ngẫm nghĩ như vậy mà sốt ruột. Bà lại càng sốt ruột hơn nữa khi trông thấy mấy đứa con băn khoăn ngồi ở mép giường. Chúng nó bực lắm đấy. Không phải nhà chúng nên chúng cứ tiu nghỉu như cú gặp ban ngày. Thằng Đức mấy lần đã hỏi mẹ:

- Bao giờ thì dọn nhà hử u?

Cách một ngày nữa mới dọn được nhà. Trong công việc ấy, ông ký Thảo thấy mình hoàn toàn vô dụng. Sáng nào cũng vậy, đến bảy giờ gần tới rưỡi là ông đã vội vàng lật đật ra sở. Người khác có nhỡ một chút không sao nhưng ông thì phiền lắm. Vả lại mới vào làm, ít ra mình cũng phải ra dáng chăm chỉ đúng giờ chứ. Trông vợ và anh vất vả ông cũng sốt ruột. Đúng ra thì cũng chẳng có gì khó nhọc. Sắp, kê một vài đồ vật, giỡ bát, đũa, nồi niêu, xoong, chảo trong bồ ra rửa, đóng cái mắc áo, cái màn, chỉ có thế thôi nhưng cũng tíu tít ra phết. Thằng Đức lớn nhất phải ẵm em, thằng Tề dắt con Dung ra đầu nhà bầy cỗ chơi. Bên bà Thừa cũng cho người sang giúp, nhưng bà ký gạt đi:

- Thôi bà cứ để mặc chúng tôi, đã có bác cháu. Mấy lại cũng chẳng có gì đâu ạ.

Bà Thừa nhất định không nghe, cứ bắt thằng ở sang, nhưng lúc bấy giờ có bà phán Bình và bà tham Thuật vào đánh tổ tôm nên bà cũng quên khuấy đi mất.

Hết cả buổi sáng, đến lúc ông ký về, nhà cũng chưa dọn xong. Mấy cái kiềng chưa đặt vào bếp vẫn còn bỏ lay lất ở gốc sân. Bữa đầu tiên chưa làm được. Mà bà ký đã nói với bà Thừa đừng thổi cơm.

Ông Ba Tùng gọi em dâu:

- Thôi thím hãy để đấy đi nấu cơm chứ.

Bà ký bấy giờ mới sực nhớ:

- Chết, từ sáng đến giờ bận quá, em cũng quên mất chẳng đi chợ đi búa gì cả.

- Thôi u mày cứ việc mà dọn dẹp đi, để tý nữa, tôi bảo con nó ra nó gọi hàng phở cho tiện.

Ông ký nói xong cũng bỏ khăn áo cùng xếp dọn. Có nhiều người cũng có hơn, cũng đỡ tay. Chỉ trong nửa giờ là đâu vào đấy.

Chuông nhà thờ đánh mười hai giờ, ông ký bảo anh và vợ:

- Thôi, bác rửa tay, sắp sửa dùng bữa. Trưa quá rồi. U mày bế con để tôi bảo thằng Đức ra gọi phở thôi. Con ra chỗ ngã tư kia kìa, bảo hàng phở nó lại ngay nhé, nó không lại thì bảo ông ký gọi lại ăn nhiều nhé.

Thằng bé đi rồi, ông vớ cái điếu thuốc lào hút, rồi nhìn qua làn khói xanh cái gia đình mới lập lại này. Tự nhiên lòng ông nao nao cảm động như cái lần cha mới cho ra ở riêng. Dạo ấy ông mới có một đứa con đầu lòng, thằng bé ấy không nuôi được. Bây giờ ông có bốn con, bốn con một vợ, thể nào cũng phải một đầy tớ nữa, cái gánh cũng khá nặng. Số lương ít ỏi biết có đủ không!

Trong lúc ấy, ông Ba Tùng nằm chân co, chân buỗi trên giường. Một tay vắt ngang trán, ông đã hơi thiu thiu.