-II -

CHẲNG mấy mà hết tháng, tới ngày vợ con ông ký Thảo ở nhà quê lên.

Một buổi sáng thứ bảy ở bến tàu thủy mấy người phu khuân tíu tít, tranh nhau mang mấy thứ đồ vật của cái gia đình ấy lên; không mấy khi họ khuân những thứ ấy: một cái hòm chân nặng, hai cái hòm nhỡ, mấy cái bồ, lại cả hai cái chum to đại và lủng củng những rổ, rá lồng bàn. Bà ký Thảo một tay bế đứa con nhỏ bốn tháng,

một tay dắt đứa con gái lên bốn, mắt vẫn phải trông từng thứ một - Đến chỗ xa lạ, không khéo trông thì mất ngay, người đàn bà căn cơ ấy nghĩ như vậy. Lại hôm ở nhà quê thu xếp ra đi, ông cụ Bá sinh ra bà cũng đã dặn con gái:

- Nhà mày lên Bắc giang, đi tầu, đi bè cho cẩn thận nhé. Nhất là lúc đến bến càng phải trông coi cho kỹ. Ở tỉnh thành đâu có như ở nhà quê được. Bụt thì ít mà ma thì nhiều lắm đấy, con ạ.

Muốn cho cẩn thận, bà ký đã bắt thằng Đức, thằng con lớn ngồi lên một cái hòm, và thằng Tề ngồi lên một cái, còn thì bà trông.

Ông ba Tùng, ông anh chồng đạp xe đạp đi kiếm cái xe bò mãi chưa thấy về. Chồng bà bận việc sở, không ra đón được điều ấy là dĩ nhiên bà cũng chẳng ngóng. Giá là chủ nhật thì tốt nhưng chuyến tàu thơ từ Hải phòng lên Bắc giang ghé bến Yên lưu, quê bà chỉ chạy tối thứ sáu, sáng thứ bảy đã tới nơi rồi. Bà cũng chẳng biết rằng chồng sáng chủ nhật phải đi làm. Người đàn bà quanh năm ở nhà quê ấy chỉ nhớ rằng bác Phán ngày trước đi làm cũng cứ chủ nhật là nghỉ, vậy thầy nó chắc cũng thế. Bà cũng chẳng hiểu chủ nhật là ngày gì và tại sao được nghỉ.

Mặt trời lên đã khá cao, có dễ đến chín giờ sáng, cả năm mẹ con đành chịu đứng nắng để coi đồ. Ông ba Tùng vẫn chưa thấy ra.

- Không biết bác còn đi đâu?

Bà ký sốt ruột, thốt ra câu hỏi ấy. Đứa con nhỏ khóc oe oe, bà liền ngồi lên một cái hòm vạch yếm cho con bú. Rồi cả ba đứa con lớn cũng kêu đói và đòi ăn, bà lại bắt thằng Đức ra cởi một cái bồ lấy gói cơm nắm muối vừng và duốc bông ra. Cả mấy mẹ con dùng bữa lót dạ đầu tiên ở cái bến tàu tỉnh lỵ Phủ lạng-Thương.

Đến mãi nửa giờ sau mới thấy ông Ba Tùng:

- Chắc thím đợi lâu lắm nhỉ, tôi tìm mãi mới thấy nhà ông Tú. Phải ra sở chú ấy hỏi đấy. Lại đi quanh mãi mới lôi được cái xe bò này. Nào thôi bây giờ ta đi về.

Tất cả đồ đạc đem từ nhà quê lên chất chật cả một cái xe bò. Hai người cu-ly xếp lên với một vẻ ngần ngại. Có lẽ vì ông Ba mặc cả rẻ quá. Sau ông phải nói:

- Các anh cứ làm đi cho cẩn thận, về nhà có sao, tôi cho thêm.

Khi xe đã xếp xong, ông Ba gọi một cái xe tay bảo bà ký Thảo và ba đứa con ngồi lên, còn ông đi xe đạp đèo thằng lớn. Cả bọn theo con đường về nhà ông thừa Minh.

Ngồi trên xe, bà Thảo im lặng cố đóan trước xem cuộc đời mới của bà rồi đây sẽ ra sao. Từ nhỏ đến nay là ba mươi tuổi, nghĩa là tới gần nửa đời người, nếu trời cho sống đến tám chín mươi vẫn ở nhà quê, nên lúc này bà bỡ ngỡ lắm. Lần đầu tiên tới chỗ thị thành, dù một thị thành nhỏ hẹp, cái gì cũng làm bà lạ lùng. Thế mà bà sẽ sống hằng năm hàng đời ở đây giữa bao nhiêu người xa lạ.

Ở nhà quê, gần cha già, gần chị gái, lúc nào bà cũng yên tâm. Con bà ốm, đang đêm bà cũng lên gọi cha, sang gọi chị:

- Thưa ông, con cháu Dung nó làm sao ấy.

- Thưa bà, cháu Tề nó ấm đầu.

Bây giờ ở một chốn không quen biết ai cả, không biết những lúc ấy bà làm cách nào. Còn nhờ buổi ông Ba Tùng đạp xe đạp lên nhà bà, hôm ấy lại có cả cụ Bá và ông Lý, ông anh bà ngồi chơi. Lúc nghe nói sẽ lên Bắc giang, bà dẫy nẩy:

- Thôi, tôi không lên đâu, một mình nhà tôi ở trên ấy cũng được.

Cụ Bá mắng con:

- Nhà mày dở hoen hoét. Phải lên chứ, còn nuôi con cho chúng đi học chứ.

Ông Lý cũng thêm vào:

- Ruộng gần hết rồi. Cô không lên với chú ấy, ở nhà lấy gì mà ăn.

- Nhưng mà trên ấy xa xôi, không quen biết ai tôi chịu thôi.

Ông Ba Tùng cười.

- Thôi thím đừng nói dở nữa. Liệu đến độ hai mươi ta tôi sẽ lên đón. Cũng còn đến mười hôm nữa đấy. Đủ thì giờ chán.

- Thế còn nhà ở đây, ai ở, ruộng ai cấy?

Cụ Bá gạt lời con:

- Đàn bà rõ lẩn thẩn...

Ấy thế rồi một ngày, nhà cho ở nhờ, ruộng vườn cho thuê, bà ký Thảo và các con xuống phủ lỵ Kinh Môn, chờ tối hôm ấy xuống tàu thơ lên Bắc giang.

Mỗi lúc có sự thay đổi trong cuộc sống biết bao nhiêu là điều phiền bực. Ngay từ quần áo mặc. Thường thường ở nhà quê lúc trông nom việc đồng áng, lúc gánh gòng buôn bán, bà Thảo vẫn mặc váy. Tất cả những người chung quanh bà đều cùng một у phục ấy. Nhưng nay bà rời bỏ xóm mặc cái quần. Đó cũng không phải ý riêng của bà nhưng của ông Ba và bà lý Cam, chị gái bà.

- Ở đâu phải theo thói tục đấy, trên tỉnh dì không đeo mãi cái váy mốc như ở nhà được đâu. Còn chú ấy, còn danh diện chú ấy chứ. Chẳng gì bây giờ mình cũng là bà thông, bà ký rồi.

- Bác Ba cháu cũng bảo thế, nhưng bác thử nghĩ xem, mình đương như thế này đổi sang như thế nố cũng ngượng nghịu làm sao ấy. Vả lại váy tôi còn năm sáu cái, chả nhẽ bỏ cả đi để may quần hay sao.

- Dì rõ dở hơi. Còn bao nhiêu thì để đấy cho tôi, tôi trả tiền. À, nhân tiện có tấm lụa thâm của cháu đấy, dì lấy mà dùng, tôi mua cho cháu sau cũng được.

Bà Thảo thấy ai cũng bảo mình là dở hơi, ai cũng cho cái việc lên Bắc giang với chồng là phải, nên đành nghe theo không dám phản đối điều gì. Cái cuộc đời sắp tới này chẳng biết nó ra thế nào đây?

Xe đã đến cửa nhà bà thừa Minh. Mấy đứa con bà thừa reo lên gọi mẹ:

- Bà ký đây rồi, đẻ ơi.

Có tiếng dép lẹp kẹp, rồi bà thừa Minh, bà cụ đẻ ra ông Thừa, mấy cô con gái lớn chạy ra cửa. Trông ai cũng có dáng tươi cười. Bà Thừa nhanh miệng chào trước:

- Bà ký đây rồi, cả các anh chị nữa. Chúng tôi mong bà mãi. Kìa ông ba.

Bà Thảo cũng chỉ biết mỉm cười, chào lí nhí trong mồm tất cả mọi người. ‘‘ Mình quê mùa, nói ít chứ là hơn’’ ấy là bà nghĩ như vậy. Cô Mùi con gái lớn ông thừa đón đứa bé trong tay bà ký:

- Bà đưa em cho cháu. Em nó ngoan quá, không biết lạ gì nhỉ.

Trong lúc ấy, bà Thừa giục bọn hai người cu ly:

- Các anh khuân cả vào trong này đã. Ấy khéo đấy không có vỡ của người ta nhé, Bà ký chịu khó quá, mang được cả chum. Ở đây mua nó cũng khi khó.

Ông Ba đỡ lời:

- Thưa bà, bà đã thuê giúp cho được nhà mới thì xin để cho mang sang ngay, cùng một công khuân.

- Úi dà, đợi vài hôm nữa mới được. Còn bẩn lắm ông ạ. Tường nó đã quét kiếc gì cho mình đâu.

Cả nhà bà thừa, người nọ người kia lăng săng trong khi mấy mẹ con bà ký đứng bỡ ngỡ, lạ lùng.

- Ở đời, người tốt cũng nhiều thật. Ông bảo số mình đi đâu cũng gặp quý nhân phù trợ, thật là đúng.

Bà ký nghĩ thầm như vậy bất giác mỉm cười.