Chương 4 - 1 -

Chị xã đội phó bực tức khi thấy Quyền có ý phá ngang trong hội nghị.

Xã đội họp mở rộng thảo luận vấn đề thực hiện nghị quyết của tỉnh đội. Lúc này hình thức du kích chiến tranh đã tiến lên một bước mới. Giặc bỏ một loạt những đồn bốt có công sự kiên cố. Phải phát động phong trào đua trong du kích, chủ động tìm giặc đánh. Hầu hết anh chị em đều tán thành chủ trương của trên, riêng Quyền phản đối. Hắn cho là không cần thiết, chỉ vẽ vời cho thêm chuyện, ôm lấy cái nhọc vào thân. Quyền nhấn mạnh du kích không phải bộ đội chủ lực, chỉ cần giữ làng của mình là đủ rồi.

Giữ được làng cũng đã lao dao lắm rồi! Chưa nói chuyện chạy sang xã khác. Với lại sang xã khác dễ làm cho du kích người ta tự ái. Như thế còn coi du kích xã bạn ra cái quái gì?

Tiếng phản đối xôn xao nhiều lần làm cắt quãng câu nói của Quyến. Mấy lần Thân phải đề nghị anh em giữ trật tự. Quyền ngồi xuống. Nhiều người đòi lên phát biểu ý kiến. Những câu nói lộn xộn nổi quanh dưới mái đình:

– Làm sao lại chia xã bạn với xã ta?

– Ở đâu không là giặc?

– Phối hợp để đánh giặc mà lại là khinh người! Phát biểu ngang như cua thế mà nghe được?

Tiếng Mơ lảnh lói cất cao, trùm lên tất cả:

– Nói làm gì cho mỏi mồm, việc ta, ta cứ làm. Người rúc bụi cứ việc rúc. Cái ngữ đàn ông ấy không bỏ rọ trôi sông còn để làm gì?

Tiếng cười, tiếng vỗ tay đồng tình nổi lên như phá. Thân giơ tay, gào khản cổ kêu gọi trở lại trật tự mà không được.

Hoan hô ý kiến cô Mơ chua hơn mơ.

Quyền giận run người, mặt tím bầm lại, hắn uất ức vì mất sĩ diện trước đám đông người. Thế này, thì còn ai xem hắn ra quái gì nữa? Cái con ranh con thật đáng ghét! Tức nước thì vỡ bờ. Không chịu được nữa, Quyền đứng dậy nhìn về phía Mơ sừng sộ:

– Này! Đừng nói láo quen mồm. Không xong với tôi đâu!

Mơ chưa kịp trả lời. Ở góc đình Hân đã đứng lên gay gắt:

– Xin mời ra khỏi hội nghị. Đến đây mà phá à?

Hân có vẻ bênh Mơ ra mặt. Nhiều người đồng ý với Hân. Thân vội vã can ngăn. Hân đã ngồi xuống theo ý Thân. Nhưng Quyền vùng vằng bước ra khỏi đình cau có:

– Không họp thì thôi! Không cần.

Hắn đùng đùng bỏ về mặc dù Thân đã ngăn lại. Mơ ngấm nguýt nhìn theo:

– Cho về cho khuất mắt đi. Báu gì cái của ấy mà giữ lại?

Thân nghiêm khắc phê bình thái độ Mơ và Hân. Lời nói như thế chỉ tổ làm cho người ta tự ái khó tiếp thu. Hân nóng nảy, tự động đuổi người. Một số anh chị em phụ họa theo cũng không đúng, và chỉ gây thêm mâu thuẫn trong nội bộ hàng ngũ du kích mà thôi. Ý kiến Quyền sai, cần phân tích uốn nắn chứ không thể đả kích một chiều. Hân nhận lỗi.

*

Mưa dầm dề, sùi sụt kéo dài suốt ngày này sang ngày khác. Bầu trời âm u thấp hẳn xuống tưởng như giơ tay lên có thể với được. Mây đen nặng trĩu nước vần vũ khắp trời. Trên cánh đồng xã Ái Quốc, hai bóng người con gái đang lần từng bước đi trên những bờ ruộng con trơn như mỡ.

Trời vừa tạnh một lúc, lại bắt đầu ào ào đổ mưa xuống. Gió đồng lồng lộng thôi, hắt mưa vào mặt rát như bị roi quất.

Tâm đi trước, mười đầu ngón chân bám chặt lấy mặt đường. Chị luôn luôn phải lấy tay vuốt nước ở mặt để trong cho rõ lối. Quần áo sũng nước dán chặt vào người.

– Tâm ơi! Chờ với!

Tâm đang chăm chú bước, chợt nghe tiếng Mơ gọi tên mình vội vã. Một tiếng động nước mạnh ngay đàng sau làm Tâm quay lại. Mơ vừa ngã xuống ruộng đang lồm cồm bò dậy. Tiếng Mơ càu nhàu lẫn trong tiếng gió.

– Con mẹ nó! Lại ngã!

Tâm phì cười. Mơ loay hoay mãi mới bước lên được, lại trượt chân lần nữa, ngã dúi xuống. Tâm quay lại giơ tay kéo Mơ lên. Mặt Mơ tái nhợt, môi thâm tím. Cái rét đang thấm vào xương tủy, cào cấu cơ thể ghê gớm. Khắp người Mơ nổi da gà, hàm răng đánh lập cập vào nhau. Tâm còn khỏe hơn. Chị nhìn mắt bạn lo ngại:

– Cậu rét lắm phỏng?

Mơ mệt nhọc gật đầu không trả lời. Cả hai đã dầm nước mưa từ sáng đến giờ, hơn mấy tiếng còn gì? Tâm động viên bạn.

- Gắng tý nữa! Đến gốc đa chân gò sẽ trú lại.

Hai người lặng lẽ bước đi. Mưa vẫn đổ xuống từng đợt trắng xóa cả cánh đồng. Gió buốt óc lồng lộng thổi, Mơ phải bám sát sau lưng Tâm để tránh gió.

Từ sáng tinh mơ đến giờ, hai người mới được mấy củ khoai lót dạ. Họ đã phải băng qua mấy cánh đồng rộng, men theo những con đường nhỏ để tránh con mắt kiểm soát của giặc.

Mơ, Tâm tiếp tục điều tra tình hình của An Tảo chuẩn bị cho trận đánh. Vấn đề này do Tâm và Mơ phát hiện. Hai người thường đi chợ qua. Mấy lần họ thấy bọn giặc bắt một số đồng bào làm phu, ra chùa An Tảo phá gạch để về xây bốt chùa Bản.

Chùa An Tảo nằm ven đường 38, cách bốt chính chừng ba cây số. Lực lượng của chúng thường thường có một tiểu đội dõng với vài thằng lê-dương do một tên cai Tây lai chỉ huy. Chúng ở trong chùa, một mặt coi phu, một mặt kiểm soát giấy tờ nhân dân qua lại. Thỉnh thoảng chúng lại sục vào chợ quấy nhiễu!

Một số phụ nữ dễ coi đi qua không may gặp phải chúng đều bị bắt đem về bốt hãm hiếp. Những người đi chợ, hàng họ bị giữ lại, cướp đoạt trắng trợn. Nhân dân quanh vùng xem như cái gai chọc vào mắt, ngày đêm muốn nhổ đi. Ngay chỉ mới phiên trước, hai chị hàng vải đã bị chúng tóm được đưa về bốt chùa Bản, chúng giở trò đểu giả. Một chị không chịu được nhục đã cắn lưỡi tự tử.

Tâm, Mơ vô cùng uất ức khi nghe tin cái chết oan uổng của người bạn gái. Cứ nhìn bộ mặt của chúng vênh váo vác ra chợ, Mơ nghĩ ngay đến trận đánh Triều Dương.

Mơ bực bội đứng trên đường 38, nhìn toán đồng bào còng lưng gánh gạch, đá về bốt chùa Bản, dưới những trận mưa roi của bọn cướp nước. Tất cả anh chị em du kích trong vùng đều không lạ gì vị trí quan trọng của bốt chùa bản. Ở đây, giặc có cả đại bác 75 ly yểm hộ cho bốt Triều Dương và một số đồn bốt chung quanh. Những khẩu đại bác kiểm soát cả một quãng đường dài trên hai con đường 38, 39.

Sau mấy phiên chợ, hai chị du kích đề nghị xã đội cho đội nữ du kích bố trí diệt giặc ở chùa An Tảo. Vấn đề đưa ra hợp với chủ trương của tỉnh ủy nên được chi bộ thông qua ngay. Công việc chuẩn bị gấp rút mọi mặt. Từ Thủ Sỹ đi tắt ngang phải qua mấy cánh đồng rộng mới sang đến nơi. Điều kiện đánh khó khăn hơn Triều Dương. Triều Dương là chợ, du kích có thể trà trộn vào đồng bào, dễ dàng bố trí trận đánh. Việc điều tra nắm quy luật và địch tình cũng dễ hơn.

Chùa An Tảo đứng trơ trọi giữa cánh đồng cách làng gần nửa cây số. Việc bố trí phục kích rất khó khăn. Từ trong chùa giặc có thể kiểm soát cả một vùng rộng lớn. Du kích không thể cùng một lúc ở mọi mặt tiến vào. Ngay cả lúc rút lui, địch ở bốt chùa Bản biết có động, có thể bắn đại bác chặn đường.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, chị em du kích Hoàng Ngân vẫn nêu cao gương quyết tâm tiêu diệt địch, thi đua với các xã bạn. Công tác điều tra địch tỉnh giao cho Tâm, Mơ chịu trách nhiệm. Họ phải đi từ sáng tinh mơ, tránh chỗ giặc kiểm soát. Hai chị em giả làm người mua dâu. Cái gay go nhất là ban ngày không làm thế nào để lại gần. Thấy phụ nữ là chúng vờ hỏi giấy, đem về bốt hãm hiếp. Biết dựa vào quần chúng, Mơ đã nắm được một số tin tức cần thiết. Tuy nhiên về địa hình sẽ diễn ra trận đánh, chị không muốn dò hỏi đồng bào địa phương. Mơ bàn với Tâm phải vào tận nơi xem xét.

Chiều tối, giặc rút hết về chùa Bản. Mơ, Tậm gội suông đêm, băng qua mấy cánh đồng, lẩn tránh các trạm gác của bọn tề ác mấy lần chung quanh, bò vào chùa.

Đêm tối như bưng lấy mắt. Cả mấy gian chùa hoang vắng, tường bị phá nham nhở. Về công sự có một trạm gác giặc mới lập phía trước và chiếc hào, lúc cần có thể tạm nấp để bắn, ngoài ra không có gì khác. Khi hai người rút về đến nhà, trăng về cuối tháng mới lên. Họ mệt mỏi nằm vật xuống ổ rơm thiếp đi. Chỉ ngày hôm sau, họ lại tiếp tục điều tra ban ngày.

Hôm nay là buổi cuối cùng. Theo chỉ thị của chi ủy phải giải quyết nhanh chóng kẻo để chậm giặc phá xong rút về chùa Bản là lỡ mất cơ hội tốt.

– Tớ đói quá cậu ạ!

Giọng Mơ run run tan trong gió. Tâm không nghe thấy vẫn cắm cúi bước. Cái đói, giá rét hợp với nhau hành hạ Mơ ghê gớm. Chân tay chị bải hoải, rã rời. Cứ mỗi cơn gió thổi qua, Mơ lại run lên bần bật. Chị mím môi cố sức chịu đựng. Tâm cũng mệt, nhưng sức khỏe dẻo dai hơn Mơ. Chị vừa thương hại, vừa buồn cười. Cái cô bé lém lỉnh nhất làng, hót như khướu, giờ đây đang càu nhài nhăn nhó:

- Mấy thằng trời đánh ấy! Đem chém chết đi! Nó làm khổ mình!

Xong việc, về đến nhà người Mơ tái ngắt, run bần bật như lên cơn sốt rét. Tý và chị em phải lấy rơm đốt lên cho ấm. Mơ thay quần áo, nằm đắp chiếu vừa run, vừa nguyền rủa bọn giặc.

*

Gió đông hun hút thổi, lạnh ngăn ngắt. Cơn mưa vừa tạnh nhưng trời vẫn xám đục. Cả cánh đồng rộng vắng không một bóng người. Những hàng tre co ro thu mình trước gió. Một cánh cò trắng trao mình đậu xuống bờ ruộng.

Trong chùa An Tảo, hơn ba chục đồng bào bị giặc bắt đang nai lưng phá tường, gánh gạch. Những thân hình gầy guộc cúi gò người dưới trận mưa roi. Những mảnh áo tả tơi, run bần bật trước cơn gió lạnh cóng người.

Những bức tường phá dở đứng chênh vênh, màu gạch dỏ loét. Mấy thằng dõng đeo súng đứng vênh váo, thái độ hách dịch, quát mắng đồng bào.

Trong hậu cung, một thằng cai lê-dương đang ngồi lên pho tượng phật bằng gỗ kê làm ghế. Nó chỉ huy bọn dõng ở đây. Một vệt sẹo chạy dài bên má càng làm bộ mặt nó thêm dữ tợn. Từ sáng đến giờ tên giặc luôn luôn cáu bẳn, đã vô cớ đánh bị thương hai người. Hắn cầm con roi da vung vẩy, thèm khát nghĩ đến người con gái trẻ tuổi trong những trận càn bên Thái Bình.

Phía ngoài, trời lại mưa lác đác. Có tiếng thằng dõng đứng gác léo nhéo gọi bên ngoài:

– Xếp! Xếp! Mời xếp ra ngay có việc!

Thằng cai lê-dương vội vã bước ra. Dưới mái tam quan, mấy thằng dõng đang xúm quanh ba người con gái trẻ tuổi hỏi giấy. Cả ba đều lạ mặt, chắc người ở vùng khác. Hai con mắt sâu hoắm, xanh như mắt mèo của thằng cai lê-dương hau háu nhìn. Ba người con gái mang quang gánh, quẩy, dó không. Tên cai hất hàm hỏi, giọng ồ ồ, lơ lớ:

– Chúng nó ở đâu?

– Bẩm xếp chúng nó đi mua dâu qua đây.

Tên lình đưa mấy cái thẻ ra. Thằng cai xem qua loa, rồi giở ngay giọng nạt nộ:

– Giấy tờ giả không cho đi được. Phải giữ lại.

Tên dõng xun xoe:

– Bẩm xếp đúng. Con cũng thấy nhiều chỗ khả nghi.

Nó quay ra nhìn mấy người con gái hách dịch:

– Chúng mày đem giấy tờ giả. Quan ra lệnh giữ lại.

Ba chị du kích Hoàng Ngân lo lắng đưa mắt nhìn nhau. Na dũng cảm chiến đấu, nhưng sợ nhất khi phải sa vào tay bọn giặc. Chị thường bảo Tý, nếu cần sẽ tự sát chứ không chịu để cho chúng nó làm nhục. Riêng Mơ vẫn bình tĩnh. Chị nhìn thẳng mặt tên cai:

– Giấy tờ này xã cấp cho chúng tôi. Các ông bảo không thật thì còn biết lấy ở đâu?

Mơ gan góc nhưng giờ đây không khỏi lo ngại. Việc tổ mật vừa xuất quân đã bị bắt làm ảnh hưởng đến toàn bộ kế hoạch. Tất cả mọi việc bố trí đều sai hết. Con người nổi tiếng lầm lì chắc chắn như Nụ cũng có phần bối rối. Nụ là tổ trưởng. Chị liếc nhanh nắm địa hình. Nếu làm ẩu, đánh ngay nhất định thất bại. Đánh phải chờ liệu cách đối phó.

– Chúng mày gớm lắm! Chúng mày đi do thám cho Việt Minh. Việt Minh chuyên dùng đàn bà, con gài làm do thám.

Thằng cai lê-dương lớn tiếng ra lệnh:

– Đem giam chúng nó vào trong chùa. Chiều giải bốt để tra hỏi.

Na bàng hoàng như vừa nghe tiếng sét đánh. Chị nhìn hai bạn cầu cứu. Mơ nắm chắc đòn gánh, đưa mắt liếc Nụ dò hỏi. Chỉ cần chị tổ trưởng gật đầu, Mơ sẽ phang ngay đòn gánh vào mặt thằng quỷ dữ. Nụ khẽ lắc đầu ra hiệu. Chị là người đầu tiên ngoan ngoãn quẩy quang gánh vào sân chùa. Na, Mơ nặng nề bước theo. Bọn dõng xúm quanh như đàn ruồi.

Đồng bào làm phu ngơ ngác nhìn lên. Cặp mắt họ lo lắng, thương sót cho số phận mấy người con gái không may sa vào tay giặc. Một người đàn bà đang xếp gạch ngậm ngùi, nước mắt lưng tròng.

Cả mấy gian chùa phá phách thông thống không còn chỗ giam riêng. Chúng để mấy chị du kích Hoàng Ngân ngồi với bà hàng bánh đa ở chỗ nhà trai. Thằng cai lê-dương chăm chú nhìn Na. Thế nào con bé thùy mị, xinh xinh này cũng không thoát khỏi tay nó. Thằng giặc mong chóng tối. Nó vung vẩy roi cà vạt, đi lại trong sân, dáng điệu sốt ruột.

Hai thằng dõng xúm quanh mấy chị du kích Hoàng Ngân tán ngẫu.

*

Tổ của Tý nằm trong một xóm cách chùa An Tảo không đầy một cây số.

Tiêng mưa rơi lộp độp trên tầu lá chuối ở ngay bên vách. Gió thổi hàng tre rào rào. Tý với tay lấy đòn gánh dựa bên mình. Cái cử chỉ này, từ lâu đã thành thói quen đối với chị. Tý quý chiếc đòn như anh bộ đội yêu quý súng. Nhớ mãi buổi chiều tươi nắng, dưới vòm nhãn sai quả, Tuấn đã thân mến trao tặng Tý. Chiếc đòn gánh luôn luôn ở bên Tý như bóng với hình theo chị qua những trận ác liệt, những đêm phục kích công đồn. Những ngày mùa cánh đồng lúa chín vàng, những phiên chợ sáng đông buổi, chiếc đòn gánh nhịp nhàng uốn dẻo trên vai chắc lẳn của Tý. Tý quý mến gìn giữ, vì nó là kỷ niệm là hình ảnh đậm tình của người yêu.

Chỗ cầm tay của chiếc đòn gánh đã lên nước bóng loáng. Cạnh đòn gánh hằn lên những vết sây sát, dấu tích những cuộc chiến đấu ác liệt. Hôm nay, Tý lại mang nó theo trong trận đánh chùa An Tảo. Tự nhiên Tý nhớ đến Tuấn. Chắc lúc này Tuấn cũng sốt ruột chờ tin Tâm mang về.

– Này chị! Thế nhỡ lúc mình đang đánh trong chùa, nó đem quân từ bốt Bản sang bao vây thì sao?

Câu hỏi của Lam cắt đứt ý nghĩ trong đầu óc Tý. Lam là du kích xã bên được cử đi theo trận đánh để học tập. Lần đầu tiên ra trận, tính Lam hơi dát, nên cứ phập phồng lo sợ. Chị ở trong tổ của Tý.

– Thì phải đánh cho gọn. Xong rút ngay.

Câu trả lời chưa làm cho Lam đủ tin. Chị xoay sang mặt khác. Từ lúc nãy đến giờ, Lam cứ hỏi loanh quanh mãi.

– Thế nhỡ nó kháng cự mạnh, mình không diệt được gọn thì làm thế nào hả chị?

Tý buột miệng cười, thắc mắc của Lam không phải là không có lý. Nhưng cái lối cứ “lục vấn” mãi thế thì có trời mà trả lời ổn thỏa được hết?

– Lam cứ yên tâm. Trước khi đánh, xã đội phải nắm tình hình địch chắc chắn. Có nắm phần thắng thì xã đội mới cho đánh chứ!

Tý cũng chỉ biết trả lời được đến thế! Chị nghiệm bản thân thì rõ. Cứ phải qua nhiều trận đánh, tự nhiên mất dần lo lắng, thành tin tưởng hơn lên. Lam không hỏi thêm nữa. Chị dựa vào vách trong ra ngoài chờ đợi. Đầu óc Lam vẫn linh tinh bao nhiêu ý nghĩ lo ngại.

Nửa giờ sau Thân đến. Anh chính trị viên xã đội đi với Tâm. Nét mặt anh có vẻ lo lắng. Thân vừa nhận được tin tổ một bị bắt do Tâm báo về.

Tuấn, Thân, Hân họp để tìm ra nguyên nhân. Có thể nói ngay bước đầu kế hoạch đã bị thất bại, làm việc bố trí lực lượng trận đánh sai lạc hẳn đi.

Theo dự kiến, tổ một đến trước sẽ vờ trú mưa dưới mái tam quan. Nếu bọn lính có hỏi thì cứ nói chuyện lằng nhằng chờ tổ hai, tổ ba cùng lên. Có giấy tờ hợp lệ chúng có gây sự, quát hỏi, cứ kéo dài thời giờ. Cả ba tổ phối hợp bao vây mặt trước. Tổ cuối cùng do Thân chỉ huy sẽ đi vòng đằng sau chùa, chặn đường rút lui của giặc. Đợi lúc có hiệu lệnh sẽ cùng đánh thốc vào. Ngoài ra, có một tổ du kích địa phương trà trộn trong đồng bào bị bắt làm phu sẽ đánh đòn bất ngờ ngay sau lưng giặc làm chúng hoang mang.

Thân cau mặt suy nghĩ. Cứ như tình thế này, kế hoạch sẽ bị đảo lộn cả. Nếu nó cho giải ngay tổ một về chùa Bản thì không còn tìm cách gì cứu vãn được nữa. Lực lượng du kích đã bị sứt mẻ ngay từ đầu,

Tuấn lầm lỳ không nói, nhưng Hân nóng ra mặt. Anh nghĩ đến tổ nữ du kích trong đó có Mơ. Số phận những người con gái sa vào tay giặc. Hân không còn lạ gì. Anh bồn chồn ngồi đứng không yên, Thân nhắc lại:

– Chúng mình thử tìm nguyên nhân tại sao lại sớm thất bại?

Tuấn nói ngay:

- Tôi cho chỉ tại cả tổ có ba người thì hai trông dễ coi. Như thế có khác gì mình đem mỡ đặt trước miệng mèo.

Thân vỗ tay đánh tét một cái vào đùi kêu lên:

– Ừ! Phải.

Cái việc rõ ràng như bàn ngày thế mà trước kia không ai nghĩ đến. Mơ có vẻ kháu khỉnh, còn Na trông cũng xinh xinh. Đặt con gái hơ hớ trước mặt bọn quỷ sống, chuyện bị bắt là tất nhiên, không sao trách được. Thân đau sót nhận khuyết điểm của mình. Sau khi trao đổi chung. Thân đưa ra hướng giải quyết ngay để kịp thời đối phó. Hai tổ hai và ba sáp nhập làm một do Tý làm tổ trưởng cấp tốc lên đường. Các chị du kích vội vã đem quang gánh đi về phía chùa An Tảo.