Chương 14
LẠI cũng y như giấc chiêm bao, hôm nay thì Thúy trở thành cô bé học sinh lớp Đệ Lục, mặc áo sơ mi trắng xốp và cái jupe trắng xòe ra như những cánh tràng của một loài hoa. Cũng đôi giày da láng trắng và cái mũ trắng. Khi cô Trâm hỏi ý kiến để chọn giày chọn mũ, Thúy nghĩ ngay đến những món đã ám ảnh nó đó. Hiệu Liên Hà không có mũ trắng, Thúy định ừ, lấy đại cái mũ màu xanh của cô bán hàng đưa ra nhưng cô Trâm không cho. Cô Trâm đưa Thúy xuống siêu thị Phúc Lợi. Cô Trâm quen với các chị bán hàng nơi đó. Họ tíu tít mừng, cầm tay nhau. Một chị chạy đi chọn mũ cho Thúy. Một chị khác, — nghe gọi tên là Nhẫn, — bảo chị kia:
— Tranh ơi! Lựa kiểu đẹp cho em nghe? Em của tao đó.
Qua hiệu Kinh Đô. Qua cái bồn tắm bằng sứ trắng tinh. Và con bé Lọ Lem đã biến thành cô công chúa nhỏ. Khi chải tóc mặc áo đi giày xong, nhìn vào gương, Thúy không nhận ra nó nữa. Một đứa nào khác. Một đứa nào xa lạ.
Dì Tám hốt hoảng khi nhìn một đoàn người bước qua cổng. Chắc Dì đoán là họ đi lầm nhà. May mà cái ô tô đậu ở xa. Con Dậu bế nách thằng Chút đứng ẽo lưng sang một bên để giữ thăng bằng, trố mắt nhìn. Không ai nhận ra Thúy hết. Thúy phải cất tiếng gọi:
— Dì Tám ơi!
Cả ba người giật mình. Sau đó là câu chuyện giải bày. Dì Tám không có nói khó khăn chi hết. Dì Tám mừng đến nỗi cứ nói cà lăm.
Cô dược sĩ còn nhớ đem quà biếu Dì nữa. Hai hộp sữa Guigoz (chắc dành phần cho thằng Chút). Ba phong bánh bích quy Nhật bản. Một thùng dầu xà lách. Hai hộp xà phòng giặt. Năm ký lô đường trắng và một bao gạo. Thằng Chút cứ đưa ngón tay trỏ dí dí vào phong bánh.
Cô dược sĩ sai đặt một giường sắt nhỏ trên lầu cho Thúy. Đêm đầu tiên nằm trên nệm mút trải ra trắng tinh, nằm trong cái mùng trắng tinh, Thúy xao xuyến không ngủ được. Sao cái gì cũng xinh, cũng sạch, cũng đẹp thế này? Có thể nhắm mắt mà ngủ, lãnh đạm vô tình trước những cái đẹp vồn vã với mình thế này? Giấc ngủ tối đen, lù mù ánh đèn dầu ở khu Phước Hải thật xa lắc như chưa bao giờ có. Tiếng dế, tiếng chó sủa, tiếng rọt rẹt vu vơ của một con rắn mối, một con thằn lằn bò giữa lá khô ngoài vườn...những tiếng đó dẫn dụ giấc ngủ, đồng lõa với bóng tối.
Sáng hôm sau, cô dược sĩ bàn chuyện học với Thúy:
— Cô biết là con không muốn phí thì giờ. Cô sẽ cho con đi học ngay trong hè này. Buổi tối con học Anh văn ở trường Union. Ban ngày con học lớp Toán Lý Hóa ở trường Thủ Khoa. Cô ghi tên cho con học lớp Đệ Lục. Về nhà, con có bao nhiêu là tự điển đó để con tra khảo, có cái radio transistor đó để con theo dõi bài Anh văn thực hành.
Thúy chỉ biết im lặng không đáp.
— Con cứ cố gắng học. Bây giờ con là con của cô rồi. Con học cho hết ban Tú tài, con học lên Đại học. Con không phải lo lắng gì hết, có cần gì, con cứ hỏi cô. Hỏi chị bếp. Hỏi cô Trâm cô Hòa. Hỏi chú Vĩnh anh Đại. Tất cả mọi người trong hiệu thuốc đều là họ hàng của con.
Sự cảm động làm Thúy nghẹn ngào chỉ «Dạ» được một tiếng nghe không rõ.
Hôm đầu quen tay, thay áo xong là Thúy mang thau đi giặt. Nhưng thím bếp ngăn lại:
— Đi học đi! Để thím giặt cho.
— Ít mà. Con giặt cũng được.
— Không. Để đó thím. Đi lên học đi. Có trái bơ thím mới mua cho con đó. Mở tủ lạnh ra lấy. Biết cách ăn không?
Thúy lắc đầu:
— Con chưa biết.
— Thấy trái bơ lần nào chưa?
— Con chưa thấy.
Thím cười:
— Lên mở tủ lấy đem xuống thím bày cho. Cái trái xanh xanh dài dài ngó như trái su su đó.
Không dễ mà được thím bếp tỏ lòng thương vậy đâu. Thím lớn tuổi, có kinh nghiệm về cuộc đời nên thím luôn luôn lưu ý nhận xét, xét cách ngồi cách đi, cách ăn cách uống, cách nói cách cười. Nặng nhất là cách ăn. Ăn tham, ăn to là hai tội dễ gặp và dễ bị ghét hơn hết Bởi nó đẻ ra những tính xấu khác như ăn gian, ăn cắp, nói dối nói nịnh. Ngày còn má, má dạy Thúy:
— Con ơi, dẫu có thèm lắm con cũng phải can đảm từ chối. Làm nhục con người nhất là miếng ăn. Ai muốn cho con ăn mười miếng thì con nên chỉ nhận năm. Đừng nhận đúng mười như lời họ nài. Có người miệng mời con đến mười mà trong bụng chỉ muốn con nhận có hai, ba. Những người đó dễ biết và cố nhiên là con không nên nhận gì hết. Món ăn chỉ có giá trị khi nó nằm trên mặt lưỡi. Đi quá cuống họng là hết. Thế mà thời gian nằm trên mặt lưỡi có là bao lăm? Con hãy nhớ lời má dặn. Con sẽ tránh hơn một nửa số tội lỗi mà con người thường mắc.
Bên cạnh tính «Không mê ăn» còn có nhiều tính tốt má dạy hồi nhỏ. Lễ phép với mọi người. Đừng lưu ý đến khuyết điểm của họ. Cái gì tốt thì nên để dành cho họ, mình chịu nhận cái gì xấu hơn. Má dặn kỹ điều đó. Má nói:
— Ví dụ hai người chung nhau mua một đống củi, một mớ xoài, một con cá thu to Đem chia làm hai phần thì thế nào cũng có phần hơn phần kém. Kém một chút thôi, nhưng phần nào hơn phần nào kém, cả hai đều biết. Và trong thâm tâm ai cũng muốn phần hơn về mình. Vậy thì khi nhận phần, con hãy nhận phần kém đó. Người kia sẽ hả dạ, sẽ vui, sẽ giữ cảm tình với con, sẽ thích gặp con lần thứ hai, lần thứ ba. Mà hỏi con có thua thiệt gì nhiều đâu? Cái phần lấn hơn, — nếu nói về món ăn, — chỉ đủ cho con nuốt thêm một miếng. Đâu có béo bổ gì bao lăm? Đâu có đáng để cho con tranh giành hay mưu toan tính toán trong óc?
Cái tính tốt đó, sau này ông thầy Bảo, thầy công dân có nhắc lại một lần. Ông nói rằng bao nhiêu phép xã giao đều xây dựng trên nguyên-tắc «Hãy dành cái tốt cái tiện lợi cho người khác, cái xấu cái bất tiện cho mình». Cứ theo nguyên tắc đó thì mình tự khắc biết ở vào trường hợp nào mình nên xử sự như thế nào cho phải phép.
Thúy nhớ hôm thầy Bảo giảng tới đó, thằng Điểm giơ tay hỏi:
— Thưa thầy như vậy khi mình vô nhà ai một lượt với nhiều người thì mình phải lựa cái ghế rách, cái ghế gãy mà ngồi?
Thầy gật đầu:
— Đúng.
— Dạ như mấy người kia ai cũng biết phép xã giao hết thì ai cũng lật đật giành cái ghế rách đó hết?
— Đúng vậy. Người nào cũng giành nhận cái ghế xấu và nài người khác nhận cái ghế tốt.
Con Mỹ Yến đâm một câu:
— Dạ như vậy thì rốt cuộc ai cũng đứng hết.
Thầy cười:
— Đâu đến nỗi? Người ta sẽ giải quyết bằng phép kẻ lớn tuổi hay kẻ có chức vụ lớn được lãnh cái ghế tốt hơn. Và cứ tuần tự theo phép đó mà xếp.
Thằng Tâm giơ tay:
— Lỡ chỉ có hai người mà hai người bằng nhau? Như con với thằng Ngọc?
Cả lớp cười lên, quay nhìn thằng Tâm và thằng Ngọc và quay liền lên nhìn thầy giáo để coi thầy giải quyết ra sao. Chắc thầy bí quá. Nhưng lạ, thầy bình tĩnh đứng chờ cho cả lớp im, rồi bình thản nói như không cần phải suy nghĩ gì hết. Thầy hỏi lại nó:
— Mày có giành phần cái ghể xấu không?
— Dạ có.
— Còn nó?
— Nó cũng giành phần cái ghế xấu.
— Đứa nào giành trước?
— Con.
— Vậy thì mày ngồi xuống cái ghể xấu đó.
Cả lớp nghe lời giải bất ngờ vụt cười ồ lên, cười ngã nghiêng. Nhất là khi nhìn cái điệu nói bình tĩnh của thầy.
Thúy quen được dạy dỗ nên hầu như những tính tốt căn bản nó đều có đủ. Điều đó khiến cho cô Trâm, cô Hòa và những người tiếp xúc với nó đều thương nó mà khỏi phải cố gắng. Đi học về bước qua ngưỡng cửa hiệu thuốc là Thúy mở mũ «chào cô Trâm, cô Hòa, chú Vĩnh, anh Đại... cháu đi học về». Bước sâu vào sau quầy là bàn giấy của cô dược sĩ «Thưa cô con đi học về».
Một hôm chú Vĩnh bảo cô dược sĩ:
— Thúy nó có nét mặt hao hao giống cô. Đi ngoài đường người ta tưởng là má con.
Cô dược sĩ gật đầu:
— Nếu tôi lập gia đình sớm thì đứa con đầu của tôi cũng bằng chừng ấy.
Cô nhìn đăm đăm ra cửa rồi giọng buồn buồn cô tiếp:
— Nhưng con mình nuôi thì cũng như con mình đẻ...
Chú Vĩnh biết rõ nổi buồn của cô nên chú lướt qua. Chú hỏi tiếp:
— Nó học giỏi chớ, hở cô?
— Tôi cho là vô đầu niên khóa nó sẽ đứng đầu lớp Đệ Lục. Với sự thông minh và sự siêng năng của nó thì phải học một năm hai lớp mới đúng. Mà ở Việt Nam mình đâu có loại trường như vậy?
— Ở Sài gòn có. Hồi mấy năm trước có mấy trường tư ở đây cũng bày ra lớp Thất Lục và lớp Ngũ Tứ. Nghĩa là học hai năm thi Trung học Đệ nhất cấp. Từ ngày dẹp bỏ cái bằng Trung học Đệ nhất cấp, họ dẹp bỏ cái kiểu học kẹp đôi đó.
— Tôi không định nói cái kiểu học hà tiện đó. Mà tôi nói tới loại trường học đặc biệt có chương trình riêng dành cho các trẻ em có năng khiếu đặc biệt. Bắt những em thông minh nhiều ngồi nghêu ngao với mấy đứa bạn dốt quá thì vừa tốn thì giờ vừa làm cho các em buồn nản. Phải biết tùy khả năng mà hướng dẫn các em. Nhưng thôi, mình đâu có quyền đòi hỏi nhiều? Miễn là các trường áp dụng đúng đắn chương trình, thầy có dạy thiệt và học trò có học thiệt.
Một buổi sáng khi ngồi vào bàn đợi bữa điểm tâm, cô dược sĩ hỏi Thúy:
— Con có biết ngày hôm nay là ngày gì không?
Thúy mở to mắt nhìn cô, chưa biết trả lời. Cô nói:
— Hôm nay là sinh nhật của con.
Thúy nhìn lên tấm lịch treo tường. Mồng chín tháng Bảy. Thúy «Dạ». Không ngờ cô dược sĩ lại nhớ đến ngày sinh nhật của mình. Mà làm sao cô biết? À, phải rồi. Khi cô hỏi ngày sinh, nơi sinh, tên cha mẹ để làm đơn xin đi học.
Cô đứng dậy vói tay lên đầu tủ buffet lấy một hộp nhỏ bọc giấy hoa trao cho Thúy.
— Đây là quà sinh nhật của con.
Thúy đứng dậy giơ hai tay ra nhận.
— Con cảm tạ cô.
Vừa lúc đó có tiếng lao xao ở dưới hiệu thuốc. Tiếng cửa sắt kéo kin kít. Tiếng giày tiếng dép. Tiếng cô Hòa và cô Trâm. Sao hôm nay các cô đi làm sớm vậy? Chưa kịp ăn điểm tâm mà. Có tiếng gõ cửa và cô Trâm cô Hòa bước vào. Mỗi người một cái hộp trên tay. Cô Trâm cười liền:
— A! Mừng sinh nhật. Mừng sinh nhật.
Cô Hòa:
— Hôm nay mừng sinh nhật của Thúy đây. Chị có món quà này cho em.
Cô Trâm:
— Còn đây là quà của chị. Chúc em ăn nhiều, ngủ khỏe, học giỏi.
Cô dược sĩ cười:
— Ăn ngủ kiểu đó thì còn thì giờ đâu để học cho giỏi?
Cả hai người cùng cười theo. Thúy vừa đưa tay nhận quà vừa cảm tạ thì có tiếng giày lộp cộp. Chú Vĩnh, anh Đại vào tiếp. Chú Vĩnh thắt ca vát và chảy đầu bóng. Không khí trở nên nghiêm trang. Chú trao cái hộp của chú:
— Chú tặng cháu món quà này. Một cuốn sách thôi, nhưng mà chú mong cháu đọc thật kỹ, đọc để biết và cố gắng bắt chước. Đó là cuốn «Gương danh nhân». Chú muốn cháu sau này nổi danh như bà Marie Curie.
Thúy đứng dậy cung kính nhận.
— Giờ tới lượt anh Đại, — cô Trâm nói.
Anh Bại lúng túng hơn hết cả mọi người. Anh đưa hộp quà của anh và chỉ nói mấy lời vắn tắt:
— Đây, quà sinh nhật mừng em Thúy.
Cô dược sĩ mời mọi người cùng ngồi. Các gói quà đặt trước mặt Thúy, bọc giấy màu, giấy hoa, có thắt nơ màu hồng màu vàng. Cô nói:
— Con hãy mở các hộp quà của con. Bắt đầu bằng hộp quà của anh Đại.
Thúy tháo nơ, mở dây băng, mở lần giấy gói. Một hộp kẹo Nhật bản trên có in hình con mèo ngồi. Hộp quà tiếp theo là quyển sách «Gương danh nhân» của chú Vĩnh cho. Tới món quà của cô Hòa. Hòa hỏi:
— Đố ai biết món gì trong đó?
Trâm:
— Bà làm như tụi tôi là thầy bói ngồi đồng. Cứ hỏi Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
— À, có vậy mới tài chớ.
— Nếu cho trả lời vu vơ bằng ngũ hành thì mình nói liền:
— Thách đố:
— Đồ dễ ợt. Bỏ đi Hỏa với Thủy. Đời nào ai bỏ cục lửa trong đó? Còn nước thì bỏ không được? Ít nhất cũng phải đựng trong một cái gì, hoặc là mộc, hoặc là thổ, hoặc là kim. Rốt cuộc...
Người ta không nghe cái “ Rốt cuộc” của cô Trâm bởi vì cái hộp đã mở toang ra rồi. Một cái kính đen đi nắng. Hai cái băng đô cài tóc. Một đôi bít tất dài màu trắng.
Tới lượt món quà của cô Trâm. Đó là một cái áo len, đan tay.
— Để mùa Đông em mặc đi học, — cô Trâm giải thích.
—... do bàn tay khéo léo của chính cô Trâm đan lấy, — cô dược sĩ thêm.
Bây giờ đến lượt nhiều người cùng nói:
— Giờ tới món quà của maman (má).
Thúy run run ngón tay khi kéo dải nơ, khi gỡ làn giấy bọc. Một cái hộp xinh xắn hiện ra. Thúy không biết cách mở. Trâm đưa tay bấm, nắp hộp bật ra, mọi người cùng «Ồ» lên một lượt: một cái đồng hồ đeo tay nhỏ màu trắng.
Vừa lúc đó có tiếng dép lẹt xẹt của chị bếp. Vừa tới cửa chị đã tằng hắng. Chị bưng lên một mâm bự. Cô dược sĩ ngạc nhiên.
— Chị bưng món gì đó? Bữa nay ăn điểm tâm món gì mà lễ mễ vậy đó?
— Dạ thưa cô em làm bánh bèo Huế và bún bò. Bữa nay sinh nhật của Thúy, em làm bánh bèo ăn mừng sinh nhật.
— Làm hồi nào mà có ăn sớm vậy?
— Dạ em làm hồi năm giờ sáng. Dậy sớm một chút.
— Trời ơi! Chị thiệt có tình với con tôi quá. Thế có làm nhiều để mời hết trọi bà con không?
— Dạ có đủ có đủ. Em đã dự phòng trước rồi mà.
Những dĩa bánh bày lên trên bàn. Những bát bún bò bốc khói. Những món quà xinh đẹp, sang trọng giữa những dải nơ và giấy bọc nhiều màu. Thúy cảm động, tim đập rộn ràng. Nó biết nói gì đây để biểu lộ niềm cảm ơn sâu xa của nó, nó, đứa bé lạc loài mới ngày nào hôm nào còn lang thang trên các ngả đường đầy nắng và bụi, cành cây buộc bóng vác lên vai?
Nhánh Rong Phiêu Bạt của Võ Hồng
bìa của Đinh Cường
Lá Bối xuất bản giấy phép số 3856 BTT/PHNT ngày 11/9/70 In tại Huyền Trân 137 Thiệu- Trị Phú Nhuận Sai-Gon
Ngoài những bảng thường còn in thêm 5o bản đặc biệt dành cho tác giả thân hữu và nhà xuất bản