Chương 5

Bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào, kể cả lúc tuyệt vọng nhất, mẹ vẫn luôn nghĩ và nhớ về cậu Sơn. Và trong những lúc ấy, mẹ vẫn luôn tin rằng ở một nơi xa xăm nào đó, cậu cũng đang nghĩ và nhớ về mẹ, cho dù cậu không còn tồn tại trên cõi đời này nữa hoặc đã yên ổn với một gia đình khác, như chính mẹ…

(Trích thư của bà Bạch Vân để lại cho con)

Ba Nhỏ đứng lên chủ động bắt tay Sơn sau khi nhìn lướt qua anh thật nhanh:

- Chào đồng chí.

Năm Hiền giới thiệu:

- Đây là đồng chí Ba Nhỏ, công an điều tra tỉnh Hậu Giang. Còn đây là đồng chí Sơn. Đồng chí Ba Nhỏ có việc cần hỏi Sơn, Sơn giúp anh ấy nhé.

Năm Hiền ra khỏi văn phòng và đóng cửa lại. Sơn ngạc nhiên nhìn Ba Nhỏ, không biết có việc gì mà anh công an ở Hậu Giang này lại lên tận đây tìm mình. Như đoán được ý Sơn, Ba Nhỏ nói ngay:

- Đồng chí có một người bạn tên Hữu phải không?

Sơn ngần ngại:

- Hữu nào ạ?

- Trần Trọng Hữu, sinh viên đại học Vạn Hạnh.

- Vâng, đó là một người bạn cũ của tôi hồi trung học.

Từ cái nhìn đầu tiên Sơn đã thấy cần phải cảnh giác với Ba Nhỏ, dù gương mặt anh công an này khá sáng sủa. Trực giác của Sơn cho biết đây là một con người khôn ngoan nhưng cố chấp, và hiện anh ta đang có một ý định bí ẩn gì đó với Sơn.

- Anh biết bây giờ anh Hữu ở đâu không? - Ba Nhỏ hỏi.

- Không, tôi không biết. - Sơn thận trọng nói, dù anh biết rất rõ chuyện cả nhà Hữu đã đi vào ngày 29 tháng Tư - Từ sau khi đi thanh niên xung phong tới giờ tôi không còn liên lạc với bạn bè cũ nào.

- Trần Trọng Hữu đã xuống miền Tây và tham gia một tổ chức chống phá cách mạng dưới đó! Chúng tôi chưa bắt được Hữu nên mới tìm gặp bạn bè cũ của anh ta để hỏi thăm thêm về một vài địa chỉ...

Sơn nhìn thẳng vào mặt Ba Nhỏ để tìm kiếm ánh gian dối trong đôi mắt anh ta. Hữu đi xuống miền Tây và hoạt động chống phá cách mạng? Không, Sơn hoàn toàn không tin chuyện này. Đây chắc chắn là điều bịa đặt. Ba của Hữu làm việc ở USOM[21], cương vị rất khá. Ông được người Mỹ bốc đi cả gia đình là điều đương nhiên. Hôm Sơn về từ khám Chí Hòa, ba mẹ Sơn kể lại là sáng 28 tháng Tư, Hữu còn tới coi Sơn được về chưa để tính chuyện kéo Sơn theo. Hữu ốm nhom ốm nhách, tính tình hiền lành, nhút nhát, ngoài giờ học chỉ thích nghe nhạc. Dù còn ở lại Việt Nam thì nó cũng không bao giờ tham gia những chuyện liều lĩnh, nguy hiểm.

Ba Nhỏ điềm tĩnh chịu đựng ánh nhìn của Sơn, hỏi tiếp:

- Anh có thể cho tôi biết tên và địa chỉ vài người bạn khác của Hữu không?

Sơn lắc đầu:

- Hồi trung học Hữu và tôi ngồi kế nhau nên thân. Tôi không biết nhà của ai khác.

Ba Nhỏ nhíu mày nhìn Sơn và bất ngờ buông ra câu hỏi:

- Anh có biết cô gái nào tên Vân không? Lê Bạch Vân?

Sơn nhìn sững Ba Nhỏ. Anh ta điềm tĩnh nhìn lại như để thăm dò phản ứng của Sơn. Tim Sơn đập nhanh trong lồng ngực. Vân còn ở trong nước và tham gia nhóm của Hữu? Không, Sơn dứt khoát không tin. Vân luôn luôn nói rất ghét chuyện chính trị kia mà, vả lại rõ ràng cả nhà cô đã ra đi từ trước ngày 30-4… Hay thật ra nhà Vân chỉ chạy xuống miền Tây và còn kẹt ở dưới đó? Tại sao tay công an này lại biết tên Vân? Chắc chắn anh ta đã biết từ cùng một nguồn với chuyện về Hữu. Vậy anh ta biết gì về Sơn và thật sự đang muốn tìm hiểu chuyện gì? Chưa hiểu được ý định thật sự của Ba Nhỏ, Sơn quyết định vừa tiếp tục “không biết không nghe không thấy” vừa tìm cách thăm dò:

- Hình như sau khi lên đại học Hữu có một cô bạn tên Vân, nhưng chúng tôi đã học khác trường nên không còn thân như trước, không biết có phải là cô mà đồng chí muốn hỏi không? Cô ấy đang ở đây hay ở dưới Hậu Giang?

Sơn nhìn Ba Nhỏ đăm đăm, chờ mong một sự xác nhận, nhưng anh công an còn điềm tĩnh hơn:

- Tôi không biết nên mới đi hỏi anh đây. Chúng tôi có giữ một lá thư của Hữu gởi cho cô Vân nhờ giúp đỡ. Tôi lên đây tìm thì nhà cô giờ là của một đơn vị bộ đội. Nghe nói ba cô ta là một… cán bộ tình báo cao cấp của ngụy quyền trước đây...

Đó là một cái bẫy mà Ba Nhỏ đã dày công suy nghĩ để gài Sơn. Nếu anh nói sai, chắc chắn Sơn đính chánh ngay. Mặt tỉnh như không, nhưng trong lòng Ba Nhỏ lại đang sôi lên sùng sục. Đây đúng là người anh đang đi tìm, cũng là người đã thu giữ hết hồn vía của Vân. Theo địa chỉ trên những lá thư Vân gởi - chính Ba Nhỏ bằng quyền lực của mình đã yêu cầu cô nhân viên bưu điện đưa tất cả thư từ Vân gởi đi cho anh kiểm tra, vì Vân đang là đối tượng phải theo dõi đặc biệt - Ba Nhỏ lên Sài Gòn tìm đến nhà Sơn, trước để coi mặt mũi anh như thế nào rồi sau đó tìm hiểu thêm về gia đình Năm Thảnh. Khá vất vả Ba Nhỏ mới lùng ra Sơn đang học ở trường huấn luyện thanh niên xung phong và anh phải nghĩ nát óc mới ra được tình huống Trần Trọng Hữu - nhờ lá thư Vân gởi cho Hữu để hỏi thăm về Sơn mà cuối cùng cũng vào tay Ba Nhỏ - để tiếp cận Sơn. Câu chuyện được sắp xếp khá chặt chẽ, hợp lý, vậy tại sao anh đại đội trưởng này lại có thái độ bất hợp tác và thậm chí nói dối? Đã có sơ hở chỗ nào chăng, Ba Nhỏ tự hỏi.

Trước mắt Ba Nhỏ lại hiện lên một trang thư Vân viết cho Sơn từ Hiệp Hưng. Cả ba lá thư đều có nội dung y như nhau, rất vắn tắt - chứng tỏ Vân hết sức thận trọng, không hề hé lộ một thông tin gì về mình - cho biết cô đang ở Hiệp Hưng với ba mẹ và hướng dẫn đường cho Sơn đi xuống. Riêng lá thư cuối, trước khi xuống tàu ra biển Vân viết rất vội và nhờ một cô bạn hàng xóm đi gởi giúp, cô này lại để mấy hôm sau có dịp ra Phụng Hiệp mới cầm theo… Trong lá thư ấy, có lẽ Vân không kềm lòng được nên viết thêm một đoạn mà Ba Nhỏ nay đã thuộc lòng:

Sơn ơi,

Em đang định về Sài Gòn tìm anh thì khuya nay mới được mẹ cho biết sáng sớm cả nhà sẽ lên đường ra biển! Vậy là em sẽ đi mà vẫn chưa hề được biết tin tức về anh! Anh sao rồi, có được bình yên không? Chuyến đi của em đầy nguy hiểm, không biết sống chết thế nào. Em cầu mong nếu có chuyện gì không may thì hãy xảy ra cho mỗi mình em, Sơn ơi… Mọi sự yên lành xin Trời Phật dành cho anh…

Phải là yêu lắm mới có thể giành hết mọi xui rủi về mình như vậy! Ba Nhỏ muốn điên tiết lên vì anh chàng tên Sơn nào đó. Trước khi lên đây, Ba Nhỏ đã được Tám Khuyên hỏi ý là liệu ông và ban an ninh xã có thể bảo lãnh với công an tỉnh cho “gia đình hai thằng Tư Đảnh - Năm Thảnh vì lỡ dại nghe lời dụ dỗ của kẻ xấu ra đi” được tha về giáo dục tại địa phương được không? Cha mẹ Vân thật sự là ai, làm gì, Ba Nhỏ có nhiệm vụ phải tìm cho ra trước khi có thể trả lời cho Tám Khuyên, đồng thời cũng là cho chính anh nếu anh muốn tiến tới với Vân. Ba Nhỏ vào trại Cồn Đất tìm hiểu lời khai của hai gia đình và thấy rõ họ đã bàn bạc thống nhất từ trước. Anh cất công đi xe đò mất hai ngày trời lên tận Pleiku tìm tới địa chỉ Năm Thảnh đã ghi. Căn nhà nằm trong một con hẻm rộng trên đường Lê Lợi gần trường nữ sinh Pleime[31], thuộc khu vực khá giả ở trung tâm thị xã, hầu hết chủ cũ đã bỏ đi, chủ mới bây giờ đều là cán bộ. Tìm mãi mới được một gia đình còn ở lại nhưng nhà tận cuối phố, xác nhận đúng là có một ông thầy giáo Anh văn tên Thảnh từng ở đây, sau ngày quân cộng hòa rút khỏi cao nguyên giữa tháng Ba năm ngoái thì không thấy gia đình ông đâu nữa, có lẽ đã chạy vào Sài Gòn như nhiều nhà chung quanh. Về nhân dạng thì các câu trả lời đều mơ hồ, cái khớp cái không, ông thầy người tầm thước đeo kính thì đúng rồi, còn bà vợ lại hơi mập trong khi bà Năm Thảnh bây giờ ốm nhom ốm nhách - nhưng có thể do chạy loạn và lo buồn nhiều thứ mất ăn mất ngủ mà bà ta sụt kí nhanh chăng? Hỏi về con cái thì họ nói hình như ông ta chỉ có một cô con gái, cho vào học đại học trong Sài Gòn. Đại học hay trung học? Ba Nhỏ hỏi gặng lại thì các nhân chứng đều nói không chắc, thậm chí tên tuổi của cô con gái họ còn không rõ, bởi gia đình ông thầy giáo sống rất kín đáo, ít quảng giao. Da cô ta trắng thì đúng rồi…

Chỉ còn một sợi chỉ để Ba Nhỏ có thể lần ra manh mối. Đó chính là Minh Sơn.

Hai chàng trai nhìn nhau trong vài giây và Sơn đã kịp nhìn thấy yết hầu của Ba Nhỏ nhấp nhô lên xuống đầy căng thẳng. Anh quyết định phải tiếp tục hướng đã chọn, để bảo vệ mình và có thể là cả cho Vân:

- Cái đó tôi không rõ! Tôi chẳng biết gì về gia đình cô ấy…

Người Ba Nhỏ run lên bần bật trong một cố gắng tự kềm chế hết sức để không chồm tới quát vào mặt Sơn “Anh nói dối!”. Theo những lá thư của Vân thì họ rất yêu nhau, sao Sơn chẳng biết gì về gia đình của nàng? Và Vân theo gia đình về Hiệp Hưng khi Sơn không hay biết gì, chắc chắn anh phải đang rất mong biết tin tức người yêu. Sao anh lại lạnh lùng và dối trá như vậy?

Nhưng Ba Nhỏ vẫn đủ tỉnh táo để biết mình không nên phản ứng mạnh. Làm sao chứng tỏ anh biết Sơn nói dối? Đưa ra những lá thư của Vân? Anh chẳng sợ gì việc bị kết tội xâm phạm bí mật thư tín của công dân bởi ngành của anh có quyền làm như vậy nếu thấy cần thiết. Điều anh ngại chính là từ đó Sơn sẽ biết Vân đang ở đâu và lập tức đi tìm nàng…

Ba Nhỏ mất ăn mất ngủ vì nhớ Vân từ ngày cả nhà nàng cùng vợ chồng Tư Đảnh ra đi. Sau đó, lá thư thứ ba Vân gởi cho Sơn lọt vào tay anh, xác nhận một tình yêu sâu đậm Vân dành cho người con trai đó. Rồi công an tỉnh báo về danh sách những người ở Hiệp Hưng vượt biển bị bắt… Biết Vân và gia đình đang ở trại cải tạo lao động, lòng Ba Nhỏ hết sức xót xa cho nàng và cho cả chính mình. Anh dự định vài tháng nữa tổ chức kết nạp Vân vào Đoàn, rồi cuối năm nhờ Tám Khuyên đứng ra hỏi cưới Vân cho anh. Giấc mộng đẹp đẽ ấy giờ đã tan tành. Bỏ Tổ quốc ra đi, coi như người phản quốc! Dù được bảo lãnh cho về lại địa phương thì với “thành tích” ấy ghi trong lý lịch của Vân, chắc chắn tổ chức không bao giờ chấp nhận cho Ba Nhỏ lấy nàng.

Nhưng Ba Nhỏ yêu Vân mê mệt mất rồi! Tự lúc nào không biết, hình bóng nàng đã chiếm hết tâm hồn anh, ngày và đêm bất cứ lúc nào ở đâu làm gì anh cũng đều có thể bỗng dưng quên hết mọi chuyện để chỉ nghĩ về Vân. Tâm trạng Ba Nhỏ bị giằng xé rối bời giữa tình yêu và nghĩa vụ. Với con mắt nhà nghề, anh vẫn chưa tin vào lý lịch gia đình Năm Thảnh, nhưng trái tim anh cứ đưa ra đủ lý lẽ bác bỏ nhận định đầy lý trí ấy. Thôi thì coi như hai gia đình Tư Đảnh - Năm Thảnh bị dụ dỗ vượt biên đi, anh sẽ đứng ra xin các thủ trưởng cho họ trở về phấn đấu lại trong vài năm, sau đó tiếp tục kế hoạch cưới hỏi chắc cũng được thôi. Với Vân và gia đình, công trạng bảo lãnh của anh vậy là quá lớn, có lẽ họ khó lòng từ chối. Với tổ chức, Ba Nhỏ đã nghĩ đến chuyện nếu lúc đó vẫn không được cho phép thì anh sẽ xin ra khỏi ngành. Chỉ cần được chung sống với Vân, giá nào anh cũng chấp nhận. Nhưng muốn vậy, cho tới lúc đó, Vân phải không được gặp lại Sơn. Về phần Sơn thì ổn, vì anh ta hẳn đã tin Vân ra nước ngoài rồi, đến lúc nào đó anh ta cũng phải lo lập gia đình. Nhưng về phần Vân, làm sao cấm nàng về lại Sài Gòn để đi tìm Sơn? Đó là một bài toán hết sức nan giải với Ba Nhỏ.

Giữa lúc Ba Nhỏ đang chìm đắm với những suy tính thì Sơn tung ra một câu thăm dò:

- Đồng chí có thể cho tôi coi qua lá thư của Hữu gởi cô Vân không?

Ba Nhỏ thoáng giật mình rồi trấn tĩnh ngay:

- Rất tiếc tôi không mang theo.

Ba Nhỏ ra về, lòng tức tối vì không khai thác được Sơn điều gì. Còn Sơn lại hoang mang không hiểu thật sự anh công an này muốn gì ở mình khi dựng ra một câu chuyện động trời về Hữu như vậy? Nhưng ai cung cấp cho anh ta những cái tên về Hữu, về Vân, rồi địa chỉ nhà Vân, nhà Sơn? Có bao giờ đó lại là chuyện thật hay không? Hay đã có ai trong đám bạn bè mạo nhận tên Hữu?... Ngoài những nghi vấn Sơn tự đặt ra và không thể tự giải đáp được, có một điều anh hoàn toàn không thể ngờ là vào lúc ấy, Vân đang buồn thảm sống trong một trại cải tạo thiếu thốn mọi thứ trên đời và ngày đêm tha thiết nhớ anh như thế nào…

*

Sơn không còn nhiều thời gian để băn khoăn về câu chuyện anh công an đem lại. Ngày 28 tháng Ba năm 1976, một cuộc ra quân chính thức của Lực lượng Thanh niên xung phong thành phố Hồ Chí Minh được tổ chức rầm rộ tại vận động trường Thống Nhất, với hơn mười nghìn cán bộ đội viên và hàng vạn thanh niên Sài Gòn tham dự. Như những lời hát sôi nổi “Xin chào tạm biệt thành phố yêu dấu…”[32] để “Như những cánh chim bay khắp bốn phương trời…”[33], họ được chia thành mười bốn liên đội, sau buổi lễ lập tức bay đi An Nhơn Tây, Phạm Văn Cội, Tân Phú Trung, Tân Thông Hội, Tân An Hội, Xuân Thới Thượng, Lê Minh Xuân, Phạm Văn Hai, Thạnh Mỹ Lợi, Bưng Sáu Xã… - những vùng đất mà mới trước đó một năm còn là vùng trắng cho bom đạn Mỹ tự do bắn phá - để làm thủy lợi và xây dựng các nông trường phủ xanh vành đai thành phố.

Sơn và Liên được phân công về liên đội Quyết Thắng thuộc tổng đội Củ Chi, có nhiệm vụ cùng hai liên đội khác đào một con kênh tưới dài trên ba mươi lăm cây số chạy dài từ tỉnh lộ 10 đến tỉnh lộ 7 và một hệ thống kinh nhánh dài tổng cộng trên một trăm hai mươi cây số để lấy nước từ Rạch Tra - một nhánh sông Sài Gòn - tưới cho hai nghìn năm trăm hecta đất ở vùng đất nắng hạn Tam Tân, giúp người dân ba xã Tân Phú Trung - Tân Thông Hội - Tân An Hội có thể trồng lúa và các loại hoa màu. Sơn là liên đội phó chính trị còn Liên là C phó hậu cần C1 của liên đội. Mỗi người một balô đổ quân xuống vùng đất hoang bạt ngàn đưng lát, họ lại lao vào xây dựng doanh trại, bắt đầu những ngày lao động ác liệt của các chàng trai cô gái thành phố vốn chưa từng quen cầm leng xúc đất, nhất là giữa cái nắng tháng Tư cháy da của vùng đất thép Củ Chi. Trời đổ lửa lên đầu, đất cứng như đá dưới chân, cây cuốc cây leng nóng bỏng trong tay, họ cứ cặm cụi đào, xúc, khiêng, đắp… Cơm trưa ăn tại hiện trường, nghỉ một chút lại làm tiếp cho đủ chỉ tiêu mỗi người một mét khối đất trần thân một ngày, chiều lết được tấm thân nhớp nhúa về tới doanh trại ai nấy cứ bèo nhèo như trái bóng xì hết hơi. Ấy vậy mà chỉ cần rửa qua mặt mũi tay chân, họ lại đổ ra chơi cầu lông bóng chuyền bóng đá ầm ĩ hồi lâu mới chịu vào ăn cơm, những bữa cơm tập thể nghèo nàn độn khoai độn mì vẫn ngon miệng tới chén thứ tư thứ năm chỉ còn nước mắm để chan.

Chú thích:

[30] United States O perations Mission – Phái đoàn công tác Hoa Kỳ, chuyên lo công việc viện trợ.

[31] Nay là trung tâm bồi dưỡng học sinh giỏi Pleiku.

[32] Ca khúc Hành khúc lên đường của nhạc sĩ Vy Nhật Tảo

[33] Ca khúc Đi tới những chân trời của nhạc sĩ Xuân Giao.