MẪU ĐƠN

Cái xóm Bàu Sen hẻo lánh ấy bỗng sôi động hẳn lên khi Đơn về nhà với đứa con đỏ hỏn trên tay.

Gương mặt xanh xao, cách đi chậm chạp với những bước ngắn ấy đã nói lên tất cả. Đơn không thể nói dối má và ngoại rằng mình đang bồng một đứa bé bỏ rơi vừa lượm được như trong dự tính.

Dì Út, má cô, vừa đỡ đứa bé trên tay cô vừa bật khóc và hỏi bằng một giọng thê thảm:

-Như vầy là sao hả Đơn?

Bà Tư, ngoại của Đơn, thương cháu, muốn tránh cho cô một câu trả lời quá khó nên nói:

-Chuyện đâu còn có đó, để cho nó nằm nghỉ cái đã, chớ mới sanh mà đi đứng nhiều quá hổng tốt.

Rồi bà dắt Đơn vô cái buồng phía trong, nơi có cái chỏng tre làm chỗ ngủ cho ba người phụ nữ duy nhất trong nhà. Ấn vai cho Đơn ngồi xuống bà nói:

-Con ình một chút đi, để ngoại ra nấu miếng cơm nóng cho mà ăn.

Đã bước ra khỏi cửa bà còn ngoái lại nói:

-Đừng có nằm gối cao nghe, hổng có tốt.

Ở ngoài có tiếng cô Chín Ơn và dì Sáu Son, hai người hàng xóm gần nhất, hỏi má cô:

-Tui nghe bầy trẻ nói con Đơn mới về nhà hả chị Út?

Không nghe tiếng dì Út trả lời, chắc bà chỉ gật đầu. Cô Chín lại hỏi tiếp:

-Đứa nhỏ nầy là sao vậy chị?

Dì Út bỗng hực lên khóc:

-Tui cũng hổng biết nữa cô ơi! Nó đi làm cái xí nghiệp gì đó ở Sài Gòn, rồi bây giờ bồng con về đây mà hổng thấy thằng chồng đâu hết.

Dì Sáu Son hỏi tiếp:

-Nó có chồng hồi nào? Sao tui hổng thấy nó dắt ai về?

-Thì tui cũng như cô vậy thôi, có nghe nó nói cái gì đâu, bây giờ đùng một cái.

Dì Út lại khóc to lên, bà Tư nạ:

-Thôi, chuyện đã dỉ lở như vậy rồi, cằn nhằn hoài coi chừng nó buồn rồi máu sản hậu chặn ngang họng mà chết liền đó!

Dì Út nín mất liền, cô Chín cũng ngồi im ru, lát sao cổ hỏi:

-Trong nhà có sẵn đồ ăn cho nó chưa? Phải kho cho nó một nồi cá kho tiêu ăn cho có sữa mới được.

-Tui có biết trước đâu mà tính. Giờ nầy chợ búa cũng vãn rồi, biết làm sao bây giờ?

-Để tui về nhà bưng cái nồi cá kho qua, cũng may hôm nay ông nhà tui ổng đòi ăn cá trê kho gừng.

Dì Sáu cũng đứng lên nói:

-Để tui hái một mớ đọt lang đặng chị luộc cho nó chấm.

Rồi không chờ nghe dì Út cám ơn hai người quày quả đi ra. Một lát dì Sáu cặp bên hông một rổ rau xanh mướt còn cô Chín hai tay bưng cái nồi đất bám khói đen thui, có cái rế tre lót sẵn phía dưới, đưa cho bà Tư. Dì út hỏi:

-Cô bưng hết nồi cá qua đây rồi dượng nó ăn cơm với cái gì?

-Cứ lo cho nó trước cái đã, ổng ăn món gì mà hổng được. Bất quá tui nướng cho ổng con khô là xong, chị cứ cho nó ăn hết đi.

Bà Tư lật đật bỏ ra nhà sau để luộc rau và dọn cơm. Đứa nhỏ bắt đầu oe oe, dì Út bồng nó vô đưa cho Đơn rồi nói:

-Cho bú liền đi để hông thôi nó khóc om sòm, cả xóm nghe được là kéo tới rần rần đó.

Đơn mở nút áo ra định cho con bú, dì cản lại:

-Khoan, phải lấy khăn lau cho sạch cái núm vú, vắt mấy giọt sữa đầu ra bỏ trước, cho nút liền là nó bị đau bụng rồi đi cầu re re đó.

Rồi bước ra để lấy khăn mà lau cho Đơn. Đứa bé chắc đã đói bụng nên ngoạm chặt và nút chùn chụt. Dì Út lại không dằn được hỏi tiếp:

-Ba nó đâu,sao hổng đưa hai mẹ con về rồi ra mắt luôn thể?

Đơn cúi thấp đầu hơn một chút, vừa chăm chú nhìn con vừa nói:

-Ảnh bị xe đụng chết rồi.

-Trời đất ơi! Hồi nào?

-Mấy tháng trước.

Dì hỏi tiếp giọng vẫn còn ấm ức:

-Mà sao mầy hổng nói với tao một tiếng nào hết vậy? Gần nửa năm nay hổng thèm về thăm nhà, tao tưởng mầy chết queo rồi chớ!

Đơn làm thinh, lát sau đáp bằng một giọng nghẹn ngào:

-Mang cái bụng chè bè thì làm sao dám về, để cho má thấy má còn rầu thêm.

-Vậy làm thinh rồi bồng con về chắc hay lắm hả?

Bà Tư vẫn lắng tai nghe từ nãy, lại nạt má lần nữa:

-Mầy có để cho nó yên một chút hông? Thấy nó khổ như vậy mà hổng biết thương, ở đó mà nói hành, nói tỏi hoài.

Rồi bà nói tiếp:

-Nó bú no rồi thì để xuống ra ăn cơm nghe con. Có cá kho, rau luộc rồi nè!

Kể từ hôm đó căn nhà ấy có cái tên mới, ” một mẹ một con”, dù có đến bốn người, tính luôn đứa nhỏ cùng chung sống.

Bà ngoại của Đơn sanh ba lần nhưng chỉ nuôi được một cô con gái là dì Út mà thôi. Ba của Đơn mất khi cô vừa hai tháng tuổi cho nên cũng bị bắt buộc làm con một. Và khi cô ôm đứa bé còn đỏ hỏn trong tay trở về, thì bà con trong xóm đều cho rằng cái nhà ấy có cái huông “mẹ góa con côi”.

Dì Út hay cằn nhằn khi không có cô:

-Nhưng mà nó lấy chồng hồi nào? Không thấy một miếng cau khô, trầu héo nào hết. Khi không cái nhứt định đi Sài gòn nói để xin làm công nhân rồi bặt vô âm tính luôn. Bây giờ ôm đứa con về hỏi có ai mà chịu nỗi không?

Bà Tư lại can:

-Thôi mà con! Chuyện dĩ lỡ ra rồi, cằn nhằn làm chi cho nó khổ.

-Mà tại sao mỗi lần tui hỏi về ba đứa nhỏ là nó lại hổng muốn trả lời vậy? Tới bây giờ tui cũng hổng biết cái thằng ấy là người ở miệt nào? Tên gì? Họ gì? Mình cũng phải biết gốc gác của đứa nhỏ chớ!

-Ba cái chuyện đó đâu có vui gì mà bắt nó nói, mà biểu nó nhớ. Tao có hỏi nó một lần, thấy nó khóc nên không hỏi nữa.

-Rồi bà con lối xóm họ hỏi thì nói làm sao?

-Thì mình cứ nói là chồng nó chết rồi, còn mấy chuyện nào hổng biết thì cứ trả lời là hổng biết!

Dì Út giận không thèm nói tới nữa. Linh tính cho dì biết là Đơn nói dóc. Dì cho rằng cô bị gạt rồi bỏ rơi. Dì không chịu nổi cái chuyện cô không chia sẻ cái đau, cái nhục ấy với mình.

Một hôm dì hỏi:

-Con có tính đi làm nữa hông?

Không cần suy nghĩ Đơn trả lời liền:

-Con không đi nữa đâu, con ở nhà với má với ngoại luôn.

-Rồi bây tính làm cái gì để nuôi đứa nhỏ đây?

-Hồi lên Sài Gòn con có giúp việc cho một tiệm may. Con được chủ dạy nên cũng biết may chút đỉnh. Chờ nó đầy tháng con sẽ đi mua cái máy may rồi nhận may đồ cho bà con trong xóm.

-Con có tiền đủ mua máy hông?

-Đủ, má đừng lo.

Ngày đầy tháng con bé cô nhờ má nấu giùm nồi chè xôi nước, một xửng xôi đậu xanh để cúng mười hai bà mụ cho con. Má cô “móc miếng” cho nó rồi hỏi:

-Đặt tên gì cho nó đây bây? Đặng tao biết mà vái chớ?

-Con tính đặt nó tên Lành có được hông má?

-Sao hổng đặt tên Hiền nghe phải ngộ hơn hông?

-Con sợ mai mốt nó đi học rủi gây lộn với bạn bè bị chê là người hổng giống tên. Với lại con thấy chữ lành còn có ý là lành mạnh, lành lặn nữa. Con ước ao cho nó sau nầy khỏe mạnh, đầy đủ hơn mình.

-Ừ! Vậy cũng được, còn họ? Chồng con họ gì?

-Cũng họ Nguyễn như mình.

Dì Út nhúng cái bông trang vào ly nước trong rồi rải lên mặt của đứa bé, mấy giọt nước bắn vào mặt làm nó nheo mắt lại rồi mở miệng tóp tép trông dễ thương hết sức. Dì lầm bầm:

-Vái mười hai mụ bà, mười ba đức thầy phò hộ cho cháu tui là Nguyễn thị Lành, sau nầy khôn lớn, giỏi giang. Mở miệng ra là được lợi được lộc, mở miệng ra là được thương được mến, mở miệng ra là có ngọc có vàng.

Ngay hôm sau, Đơn đi chợ tỉnh mua cái máy may và các thứ đồ nghề khác cùng mấy xấp vải để may đồ cho ngoại và má của mình trước. Đơn ráng gò từng đường kim mũi chỉ, cố may cho thật khéo. Xem ra cô cũng có hoa tay nên hai người mặc vừa khít. Bà con tin tưởng nên cũng mang vải tới may lai rai.

Công việc không nhiều nhưng nhờ cần kiệm nên họ cũng đủ sống qua ngày. Đứa bé ngày càng lớn thì trong nhà càng có thêm nhiều tiếng cười. Dì Út đã đổi mối hờn giận trong lòng thành tình thương dành cho nó. Khi nó bắt đầu tập nói cả nhà xáp lại dạy cho nó những tiếng đơn giản như “bà, ngoại, má”. Nó lớn hơn một chút mọi người hay xúm xít quanh nó và hỏi:

-Con có thương[bà, ngoại, má] hông?

Chờ nó nói chữ “có” xong, mọi người lại hỏi tiếp:

-Nhiều hông? Để ở đâu?

Nó vừa nói “nhiều, để trên đầu” xong là được ba người phụ nữ tranh nhau mà hun túi bụi. Nhờ có nó mà bà Tư, dì Út cũng như Đơn hầu như đều trẻ lại. Bây giờ bé Lành là tâm điểm của gia đình. Món ăn được dọn lên mâm là món ăn nó thích và khi nó lớn hơn một chút thì cả nhà đều thuộc hết mấy bài đồng dao.

Những tưởng cuộc đời sẽ êm đềm như dòng sông trước mặt. Nhưng con sông cũng đâu trong trẻo và giữ hoài một điệu chảy. Những ngày mưa lũ nước sông cũng đục ngầu và cuồng nộ. Thế cho nên một hôm, bắt chước con nước đang cuồn cuộn lên cơn, con bé Lành, lúc nầy đã lên bảy, bỗng đột ngột tím tái cả người và ngất xỉu.

Nhà thương tỉnh chuyển gấp nó lên Sài gòn, họ cho hay là nó bị bệnh tim gì đó và phải mổ mới sống được làm cả nhà xính dính. Chi phí cho ca phẫu thuật vượt quá xa tầm tay của họ. Bà ngoại và má Đơn hết khóc rồi lại than dài thở vắn. Chỉ có Đơn là im lặng và gương mặt lúc nào cũng nhuốm vẻ đăm chiêu như sắp sửa quyết định một điều hệ trọng lắm! Mấy hôm sau Đơn đành thú thật với dì Út câu chuyện mà cô định giấu đến suốt đời:

-Má ơi! Con xin lỗi là từ trước tới giờ đã giấu má và ngoại chuyện nầy. Sự thật là khi lên Sài gòn con chỉ đi làm được có hai tháng là thất nghiệp. Con muốn quay liền về nhà, nhưng khi đi ngang qua một tiệm may con thấy tấm bảng đề là cần người phụ việc. Trước giờ con rất thích nghề may nên bậm gan vô xin. Cô chủ đang cần người gấp nên chấp nhận.

Dì Út ngắt lời:

-Chuyện đó có gì là không hay đâu, sao con hổng cho má và ngoại biết?

-Con cũng đang định như vậy, thì bỗng một hôm cô chủ năn nỉ con làm giùm cổ một việc.

-Việc gì?

-Cổ nhờ con mang thai với chồng của cổ rồi đẻ giùm cho cổ một đứa con.

-Trời đất, sao cổ hổng làm mà nhờ kỳ cục vậy?

-Cổ hổng thể có con được. Cổ hứa khi con có bầu cổ sẽ chăm sóc tận tình và cho tiền để con gởi về cho má mỗi tháng. Khi sanh xong được đầy tháng và giao cho cổ, cổ sẽ cho con ba lượng vàng. Ban đầu con từ chối, cổ cứ theo năn nỉ, hứa truyền hết nghề cho con và cho thêm hai lượng nữa. Lúc đó má có nhắn lên là ngoại bị bịnh, con nghe tin thì xót ruột hết sức chỉ muốn về thăm ngoại liền. Con kể cho cổ nghe, cổ liền cho con mượn tiền về lo cho ngoại. Về nhà thấy má và ngoại sống hẩm hiu quá con hổng đành lòng. Con nghĩ thôi thì nhận lời trước thì trả ơn cổ, sau là có thể về nhà lo cho ngoại, má bằng cái nghề và số vàng mà mình có được.

-Bộ con hổng tính chuyện có chồng sao?

-Con thấy mình nghèo lại hổng có nhan sắc nên không nghĩ tới cái chuyện đó.

Dì út ngắt lời:

-Rồi bộ cổ đổi ý hay thấy nó là con gái nên không chịu?

-Hổng phải vậy. Tại con không hà! Hổng biết tại làm sao, mà vừa sanh ra thấy cái mặt nó là con thương đứt ruột. Mỗi lần cho nó bú con lại nghĩ không biết mình đi rồi nó đói phải làm sao đây? Nghĩ tới đó là con chịu không nỗi. Bởi vậy tới ngày xuất viện về nhà, con bồng nó trốn thẳng về đây luôn.

-Hèn chi má thấy mầy cứ ru rú trong nhà, không dám bước chưn ra khỏi cửa. Má tưởng mầy mắc cỡ với bà con, ngờ đâu con sợ họ tìm tới bắt con nhỏ đi phải hông?

-Dạ, thiệt như vậy đó má!

-Mấy năm rồi, hổng biết họ còn giận mà không thèm giúp hông? Mà con tới rủi họ bắt nhốt con lại thì làm sao?

-Con còn giữ cái cạc tên tiệm may có cái số điện thoại ở trổng, để con gọi thử coi. Vái trời thương cho họ còn ở y chỗ cũ.

Ngay hôm sau hai vợ chồng người chủ tiệm may tới. Họ trông hiền hậu, nói năng ôn tồn, có vẻ thông cảm với hoàn cành của Đơn lắm. Con bé Lành được mổ, rồi được chăm sóc tận tình nên bình phục nhanh chóng. Ngày con bé ra viện nó không về ở với Đơn mà sống với ba, mẹ mới. Nó gọi má mới bằng “mẹ” để phân biệt với má Đơn của nó.

Cô chủ tiệm giữ đúng lời đã hứa đưa cho Đơn một cái túi nhung đỏ, bên trong có mấy miếng vàng SJC còn bao ni lông hẳn hoi. Cổ nói:

-Em lấy số vàng nầy đi. Chị có cho em thêm hai lượng, công em nuôi cháu giùm chị đến bảy năm trời.

Đơn đẩy cái túi vàng về phía chị rồi nói:

-Thôi chị cứ giữ lại để lo cho nó đi. Chị cho em cái nghề may là đủ rồi. Nếu chị thương em thì trong dịp nghỉ hè, chị cho nó về thăm là em mang ơn lắm!

Rồi Đơn và dì Út âm thầm ra về để con bé Lành không biết mà đòi đi theo. Bà Tư chỉ thấy có hai người thì hoảng hốt hỏi:

-Con nhỏ đâu rồi, bộ nó chết rồi sao?

Hai mẹ con vừa khóc vừa kể thật cho bà nghe. Bà Tư cũng khóc, trong giọt nước mắt ấy có cả niềm vui và nỗi buồn pha lẫn.

Kể từ hôm đó căn nhà như thiếu hẳn sinh khí. Vắng hẳn tiếng cười và mâm cơm cũng không tươm tất như xưa. Tới bữa, ba người ăn qua quít cho xong, họ tránh nhìn nhau sợ bắt gặp nét buồn in sâu trên ấy.

Một hôm Đơn nấu canh khoai ngọt và rang tép, đây là những món mà con bé Lành ưa nhất, đang ăn bỗng bà Tư bị mắc nghẹn, nuốt không trôi. Dì Út và Đơn kẻ đấm lưng người vuốt ngực hồi lâu mới hết. Dì Út rầy Đơn:

-Con nấu chi cái món đó, má thấy mà còn nhớ nó nuốt hổng nổi huống hồ là ngoại.

Đơn bật khóc hu hu rồi nói để an ủi cả má và mình:

-Thà nó ở xa rồi lâu lâu về thăm mình một lần, còn hơn là để nó chết luôn phaỉ hông má?