-37 -38 - Vừa biết chớm buồn

-37 -38 -

vừa biết chớm buồn

ôn hớt hơ hớt hải, chạy sang nhà Vũ:

- Vũ ơi, có người vừa chết đói ở cầu Kiến Xương. Tao nhìn thấy.

Vũ đang nằm đọc truyện, ngồi nhổm dậy:

- Mày nhìn thấy à?

- Ừ. Ông ta ngã khuỵu, tay giơ lên, cố bám lấy thành cầu, mà không bám nổi. Tao về đem cơm ra cho ông ta, ông đã chết rũ rồi.

Vũ khoe với dì nó:

- Dì ơi, ở cầu Kiến Xương có người chết đói.

Dì nó sợ hãi:

- Bố con nói, năm nay, chắc chết đói nhiều. Các con chớ gần xác chết nhé!

Vũ vâng dạ rối rít. Nó kéo Côn đi chơi. Giữa đường, hai đứa gặp Luyến và Lộc. Thằng Lộc nói hai người chết đói ở cổng Vọng Cung. Thằng Luyến bịt mũi, nói ở ngã tư Vũ Tiên vô số người chết đói.

Tin chết đói loan truyền thật nhanh. Thị xã ngập chìm trong sự lo âu. Người ta quên mọi chuyện, kể cả chuyện lính Nhật hung ác, mà chỉ nói chuyện chết đói. Tháng ba, trời vẫn còn lạnh. Cá thi nhau chết lềnh bềnh trên mặt hồ, ao. Cá rô khoẻ thế, cũng chết cóng. Những hạt sương muối đọng trên ngọn cỏ sắc buốt, như kim châm vào da thịt những bàn chân không giầy dép. Có lẽ người nghèo vừa chết đói vừa chết rét. Họ không phải dân thị xã. Từ các làng quê mười hai phủ huyện, họ dắt díu nhau lên tỉnh, sang Nam Định. Họ bán lúa non cho người giầu. Tiền hết, không ai cho vay lúa, họ bán gia tài, bỏ làng đi kiếm sống. Người đủ sức, đủ tiền, lê lết lên Hà Nội. Có khi mới đến Phủ Lý, họ đã gục chết bên đường. Một vài người vừa thấy Hà Nội, là lăn ra chết.

Thị xã làm gì có việc cho dân quê ra tỉnh. Họ đến chợ ngủ. Dần dần, dân quê xâm nhập thị xã, khiến thị xã toàn ăn mày. Sự bố thí có giới hạn. Không nhà nào nấu cơm sẵn, mỗi ngày, cho hàng trăm người ăn mày. Họ ngồi ủ rũ dưới gốc cây, hiên nhà, sân đền, dưới tường nhà thương, trường học. Phú lít mặc họ, vì đuổi không xuể. Những buổi trưa nắng, họ cởi áo ngồi bắt rận, bắt chấy, cho vào miệng cắn đôm đốp, rồi nuốt trửng. Chấy như một đàn kiến, bò lổn ngổn trên tóc họ, bắt mãi chẳng hết. Họ sống nhờ của bố thí. Dân thị xã kinh tởm họ, chứ không sợ hãi.

Sáng nay, tin chết đói làm thị xã rụng rời. Chỉ nội buổi sáng, người ta phát giác mấy chục xác chết đói. Ty vệ sinh của thị xã lo ván chôn những xác chết vô thừa nhận. Nhật rửng rưng trước nạn chết đói. Không thấy Nhật lo phát chẩn, như Tây thường phát chẩn cho dân nghèo.

Côn cắn môi:

- Bố thằng Vũ nói đúng quá.

Vũ vênh mặt:

- Bố tao nói cái gì cũng đúng.

Luyến hỏi:

- Bố mày biết tại sao chết đói nhiều không?

Vũ chưa kịp trả lời, Lộc vội đáp:

- Anh tao bảo tại Nhật bắt phá lúa trồng đay. Nhật nó thu hết thóc ở nhà quê rồi.

Mấy đứa trẻ nhìn nhau, kinh ngạc. Côn không quên câu chuyện tại nhà thằng Vọng. Nó cũng nhớ những nogn lưỡi lê của lính Nhật lăm lăm chờ đâm dân thị xã, hôm giỗ tổ Hùng Vương. Côn đã bưng mặt, không dám nhìn báng súng Nhật đập vỡ mặt anh Đạo. Hai người nghèo khu Kỳ Bá, ăn cắp thóc của ngựa lính Nhật, bị chết treo, ở đầu tỉnh, còn là giấc mơ kinh hoàng của Côn. Nó buột miệng:

- Nhật đểu ghê!

Vũ nắm chặt bàn tay thành trái đấm:

- Tiên sư Nhật lùn!

Côn đá khẽ Vũ:

- Mày liệu hồn.

Vũ bĩu môi:

- Ở Hà Nội, người ta gọi Nhật là Nhật lùn. Tụi trọc đầu, mắt một mí đểu thật. Ông đét sợ Nhật.

Côn bỗng lây sự can đảm của Vũ. Nó nói:

- Thầy mình trở về, tụi Nhật bỏ cha chúng nó.

Ngay cái lúc hăng máu hiệp sĩ của Vũ và Côn, thì một cái xe bò lọc cọc lê bánh trên đường phố. Hai anh hướng đạo đẩy, một anh quàng dây qua vai kéo, chở ba anh khác, đứng trên xe. Chiếc loa thiếc a lô, a lô ầm ỹ. Vũ nheo mắt:

- Hướng đạo đóng kịch, hở?

Bốn đứa chăm chú nhìn.

- A lô, a lô... Lá lành đùm lá rách. Nhiễu điều phủ lấy giá gương, Người trong một nước phải thương nhau cùng. Một miếng khi đói, bằng gói khi no. Xin đồng bào hãy cứu giúp dân nghèo. A lô, a lô, xin đồng bào hãy bớt chút phần ăn, cứu dân nghèo khỏi chết đói. A lô, a lô...

Côn mừng rỡ:

- Hướng đạo quyên cơm phát chẩn, chúng mày ạ!

Vũ rủ rê:

- Chúng mình xuống đẩy xe bò, đi!

Cả bọn chạy theo hưóng đạo, đẩy xe đi a lô khắp thị xã.

- A lô, a lô... Xin đồng bào hãy đem cơm, bánh tới sân trường tiểu học, để anh em hướng đạo đi phát cho dân nghèo. Lá lành đùm lá rách. A lô, a lô!...

Bọn thằng Côn đẩy xe đến gần chỗ nhà bọn chúng, bỏ về xin cha mẹ thổi thêm nồi cơm lớn. Ăn uống lấy lệ, chúng nó đổ cơm ra rá, đem tới trường. Rồi, nhập bọn cùng hướng đạo thị xã, đi phân phát cho dân nghèo. Côn đứng nhìn những người đói ăn. Họ ăn rất nhanh. Đói ngấu, họ chẳng thèm nhai. Bỏ cơm vào miệng, là họ nuốt trửng. Nhiều người vừa trông thấy rổ cơm đã ào tới, nằm rạp xuống bốc. Lắm người hục cả mặt hớp cơm nóng, như lợn ăn cám. Cơm dính đầy đầu tóc. Họ vuốt mặt, đưa tay liếm từng hạt. Có người được phát bánh chưng, quên bóc vỏ. Họ cắn luôn lá bên ngoài, nhai nghiến, nuốt phùng cả cổ họng. Họ có thể ăn mãi, nhưng mỗi người chỉ có phần mình. Mẹ nuốt cơm, con nhai vú sữa. Cảnh tượng thê lương chưa từng thấy trong một đời người. Tuy đã được cứu tế, hàng ngày vẫn chết đói rải rác khắp xó tỉnh.

Tuần lễ sau, Đoàn Khất Thực Thị Xã ra đời. Hầu hết học trò thị xã đều tham gia Đoàn Khất Thực. Buổi lễ xuất phát thật cảm động. Người trưởng đoàn, nước mắt dầm dề, nói về ý nghĩa của sự thành lập Đoàn Khất Thực.

Côn và Vũ đều rơm rớm nước mắt. Đoàn Khất Thực chia thành những toán nhỏ. Mỗi người đeo một cái bị, đi xin cơm các nhà. Bọn thằng Côn đã trở thành những đứa trẻ ăn mày. Chúng nó vui vẻ đi ăn mày cơm, bánh tây, bánh chưng... Đó là những kẻ ăn mày áo lành, xông xáo khắp chốn. Luyến chống cái gậy. Nó giả vờ khòm lưng, lè nhè:

- Ăn mày là ai, ăn mày là ta. Đói cơm rách áo hóa ra ăn mày...

Đến cửa nhà mình, Luyến gõ gậy, pha trò:

- Con lạy ông, lạy bà, lạy cô, lạy cậu, xin ông bà cô cậu bố thí cho con đồng cơm bát cháo...

Mẹ nó ôm bụng cười, đổ cơm đầy cái bị của nó. Luyến vẫn còn tinh nghịch. Đảo chính, chết đói không làm nó mất sự hồn nhiên. Luyến chả cần suy nghĩ chuyện độc lập, cách mạng. Có thằng Vũ, nó không thèm muốn giang hồ Hà Nội nữa. Vũ là Hà Nội của Côn. Dường như, Vũ lây thằng Côn rồi. Nó thích nghe chuyện Nhật và chửi tiên sư Nhật lùn. Luyến không ghét ai cả, nó chỉ ghét những ngày mưa, nằm bó cẳng, không được đi bắn chim, bắn gà, bắn chó. Thị xã mới thêm trò ăn mày. Luyến lại thấy thị xã hết chật hẹp.

- Con cá nó sống vì nước, con sống vì ông bà. Xin ông bà cho con bát cơm.

Luyến thuộc lòng những câu của ăn mày, để đi... ăn mày. Thế mà, Vũ và Côn đả bị lây sự vui nhộn của Luyến. Chúng nó không tách rời sang các toán khác. Luyến, Côn, Vũ, Lộc, Long đi riêng một toán. Nhà nào đóng chặt cửa, Vũ bấm chuông điện kêu ầm ỹ. Chuông hỏng, chúng nó đập cổng thình thình. Hễ không mở, chúng nó réo tên, pha trò. Luyến sẵn sàng súng cao su bắn chó, bắn bóng đèn. Mở cửa mà không cho cơm Khất Thực, chúng nó mắng mỏ túi bụi. Vì, chúng nó đâu phải là ăn mày. Côn thấy chỉ nhũng nhà giầu không cho cơm Khất Thực thôi, còn ai cũng vui vẻ bố thí.

Nhờ Đoàn Khất Thực, Côn gặp Thúy luôn, chẳng cần kiếm cớ. Sáng sớm, Côn xách bị lại nhà Thúy xin cơm. Bác Thụy khen nó ngoan ngoãn, biết thương người nghèo. Con Thúy đổ cơm vào bị của Côn. Nó mỉm cười với Côn. Con nhà Côn đi ăn mày suốt ngày không mệt. Một buổi sáng, đúng rồi, một buổi sáng, Thúy hỏi Côn rằng, tại sao thằng Vũ không đến nhà Thúy chơi. Côn ta bỗng buồn ghê gớm. Nó nhớ, hôm Thúy khen Vũ phóng phi tiêu giỏi hơn Côn. Và, Côn chẳng thích lại nhà Thúy xin cơm nữa. Côn tự nhủ, sẽ không nói cho Vũ nghe chuyện này.

38

- Vũ ơi!

- Gì?

- Mày có nhớ những ngày đùa nghịch, năm ngoái, không?

- Nhớ chứ.

- Giá Nhật nó đừng sang Thái Bình, chúng mình sẽ đùa chơi thả cửa, mày nhỉ! Thằng Luyến nó mong mày về, nó hết muốn lên Hà Nội rồi. Tụi tao đã định leo xe ông tài Định, giang hồ Hà Nội đấy. Nhật nó sang Thái Bình, dân mình chết đói nhiều quá.

- Bố tao bảo tao lớn tồng ngồng rồi, không nên nghịch ngợm nữa. Mày thấy tao lớn chưa?

- Mày hơi hơi lớn thôi.

- Mày cũng hơi hơi lớn, giống tao. Sang năm, chúng mình học cua xuýp, hết hè, lên thành chung, là thành người lớn. Tao sẽ thi vào trường Bưởi. Học trò trường Bưởi đánh nhau với học trò trường Albert Sarraut luôn.

- Trườmg Bưởi thắng hay thua?

- Thắng. Lần nào đánh, lần ấy thắng. Bọn học trò Tây sưng vù mặt mày. Dân Hà Nội cừ nhất.

- Tao muốn học trường Bưởi ghê.

- Nhiều anh trường Bưởi chống Tây, bị bắt bỏ tù. Tao chắc, giờ các anh ấy đang chống Nhật. Tiên sư Nhật lùn, ác quá! Nó đốt lúa mày ạ!

- Ai nói thế?

- Bố tao. Bố tao còn nói Nhật bắt lính, thu thóc nặng hơn Tây.

- Chắc vì thế dân mình chết đói.

- Ừ. Bố tao mới đi Ninh Giang về. Bố tao kể, dọc đường từ ngã tư Môi, đến gần cầu Bo, xác chết đói ngổn ngang, thối um. Không ai chôn cả. Người qua đường phải lấy khăn bịt mũi. Bố tao bị ốm, ăn cơm là bố tao nôn ọe. Bố tao sợ phát ốm. Xoa dầu Nhị thiên đường nóng bỏng mũi, mà bố tao bảo vẫn ngửi thấy mùi thối. Này, Côn này...

- Gì?

- Ta sắp đánh Nhật, đuổi Nhật khỏi Thái Bình đấy.

- Ai nói thế?

- Bác Thụy, bố mày, bố tao nói chuyện thầm, tao nghe lén.

Côn ngồi bật dậy. Lòng nôn nao lạ thường. Côn nhớ ngày nọ, ở bên kia cầu Bo, Nhật bắt Tây đào đất, kéo xe bò. Lần này, chính Côn leo lên vồng cầu Bo cao nhất, hét lớn Ai sinh ra cái xe bò, Để cho Nhật phải kéo gò lưng tôm. Côn sẽ xui Luyến nhằm bụng lính Nhật mà tia đạn đất.

- Bao giờ ta đánh Nhật hở, mày?

- Sắp đánh.

- Liệu ta thắng không?

- Giấy nói ta sẽ thắng Nhật lùn. Bố mày đọc xong, đưa cho bố tao. Bố tao bật diên, đốt mảnh giấy ra tro.

- Ai gửi giấy cho bố tao?

- Không biết nữa.

Hai thằng bạn ngồi sát bên nhau hóng nắng. Giàn hoa lý, trên đầu chúng, đã hết vẻ héo hon. Bây giờ, mới có nắng xuân, nắng xuân muộn. Nắng xuâm muộn nhảy múa trên những chiếc lá non. Côn nghe rõ từng chiếc lá chuyển mình, chuyển mầu. Nó cũng nghe rõ cả sự nô nức, trong tâm hồn nó. Tâm hồn thằng Côn đang nô nức mong chờ, ngày ta đánh Nhật.

- Hễ thắng Nhật là hết chết đói, hở mày?

- Ừ.

- Thằng Vọng bảo đánh đuổi Tây, Nhật khỏi Thái Bình, ta sẽ độc lập. Tao thích lấy dây thừng trói tay lính Nhật, dẫn nó đi diễu phố. Ông tước kiếm của nó, đeo cho oai.

- Tao ấy à, ông treo nó dộng ngược lên cây, để nó chết giẫy. Nó ác nhất thế giới. Nó giết mình thế nào, mình giết nó thế ấy.

Vũ bỗng reo toi:

- Tao nghĩ được trò chơi mới rồi.

Côn hí hửng:

- Trò gì?

- Chúng mình ra bờ sông, chia phe đánh nhau. Tao với mày phe ta, bọn thằng Luyến phe Nhật. Chúng mình bắt Nhật ném xuống sông.

- Ừ, hay tuyệt cú mèo. Mà, Vũ ơi...

- Gì?

- Tao muốn nói với mày chuyện này...

- Hay lắm không?

- Tao... tao...

Vũ phát lưng bạn một cái:

- Ông biết tỏng. Chuyện con Thúy, hở?

Côn chớp mắt:

- Ừ.

- Nó bảo mày ăn cắp cái lồng chim cu gáy chứ gì?

Côn lắc đầu:

- Không.

Vũ thoi khẽ Côn:

- Thế sao?

- Nó không thích chơi với tao!

Vũ buồn rầu:

- Kệ mày.

- Ừ, kệ tao.

Vũ hỏi:

- Sao mày bảo mày chơi thân với nó?

Côn đáp:

- Dạo xưa cơ. Từ hôm mày về, nó không thích chơi với tao. Nó hỏi thăm mày. Nó nhắn tao, bảo mày tới nhà nó chơi.

Côn ngước nhìn những lá thiên lý tắm nắng xuân. Một nỗi niềm thật là buồn vừa len lỏi vào tâm tưởng nó. Ngày trước, Vũ chơi thân với Thúy, Côn có cần biết gì đâu. Con Thúy làm thằng Vũ bị đuổi học, Côn còn ghét con Thúy, trách móc Vũ đã bênh con bà cô Thúy. Bây giờ, lại khác, con Thúy thích chơi với thằng Vũ, đã làm Côn buồn. Chẳng biết tại sao nó buồn. Côn định ỉm chuyện Thúy nhắn Côn. Rồi, nó không ỉm được. Luôn luôn, Côn cần thằng Vũ.

- Mày đến nhà nó đi.

- Tao ghét nó rồi.

- Tại sao mày ghét nó?

- Nó mắng tao là đồ ăn cắp cái lồng chim của thằng Hội, tao ghét nó.

- Nó khem mày ném phi tiêu giỏi hơn tao. Nó không ghét mày đâu.

Vũ nắm chặt cánh tay Côn:

- Thúy nó khen tao à?

Côn gật đầu chậm chạp:

- Ừ.

- Tao không đến đâu. Tao thề rồi...

- Mày không đến, nó giận tao.

- Kệ nó. Nhỡ nó ôm tao, tao xấu hổ chết mất. Con gái nó hay điên. Anh tao ở Hà Nội nói thế. Tao đét thích chơi với con Thúy nữa.

- Mày thích chơi với ai?

Vũ giật mạnh cánh tay Côn. Thằng bạn khuỵu tay xuống.

- Ông thích chơi với mày thôi.

Thằng Côn vẫn buồn. Nó muốn khóc nữa. Nó sợ khóc, thằng Vũ chế nhạo. Côn đứng lên, vươn vai:

- Tao về đây.

- Chiều nay, ra bờ sông, lập trận giả đánh Nhật không?

- Không.

- Sao thế?

- Tao không biết.

Côn bỏ về. Vũ ngồi nhìn theo bạn. Nó thấy dáng điệu của thằng Côn ủ rũ quá. Vũ nghĩ thầm Con Thúy là cái thớ gì mà thằng Côn sợ nó. Đến lượt Vũ không hiểu cái thớ của con Thúy, như, năm ngoái, Côn đã không hiểu, và rỉa rói Vũ. Con Thúy làm Côn bỏ đùa nghịch, chỉều nay. Vũ lại đâm ra ghét con Thúy thêm.

Sưu tầm: casau
Được bạn: Ct.Ly đưa lên
vào ngày: 5 tháng 2 năm 2014