Lần gặp gỡ cuối cùng - I & II -

Vào một buổi tối mùa thu, tuy sáng trăng nhưng ẩm ướt và lạnh lẽo, Xtơresnhev ra lệnh thắng yên cương cho ngựa.

Ánh trăng chiếu thành một dải khói xanh lơ trên khung cửa sổ thon dài ở nơi tàu ngựa tăm tối, khiến một mắt của con ngựa thiến loé sáng như một viên đá quý. Bác người làm đặt bộ dây cương và một bộ yên kiểu kadác vừa cao lại vừa nặng lên mình ngựa, nắm dây cương kéo nó ra khỏi chuồng, thắt đuôi nó lại một vòng. Con ngựa thiến chuyên dùng để cưỡi này ngoan ngoãn nghe theo. Khi thắng đai bụng, nó cũng chỉ hít vào một hơi dài, phình hai bên sườn ra. Một dây đai bụng bị đứt. Bác người làm nhét tạm nó vào một vòng khóa, đoạn dùng răng kéo chặt lại.

Đuôi thắt ngắn, mang yên cương, con ngựa thiến trông đã có vẻ đỏm dáng hơn. Bác người làm dắt nó đến cạnh nhà ở, đến bên thềm cửa, quấn dây cương quanh một cột gỗ đã mục nát, đoạn bỏ đi. Con ngựa thiến đứng giậm chân hồi lâu, nhe bộ răng vàng khè mà gặm chiếc cột gỗ. Đôi lúc nó giận dỗi, rên rỉ và thót bụng hí vang. Vũng nước cạnh đấy xanh xanh phản chiếu lên một vành trăng khuyết. Trong khu vườn thưa thớt buông xuống một làn sương trong vắt.

Xtơresnhev tay cầm roi, bước ra bậc thềm. Mũi gồ, đầu nhỏ và hơi ngả ra đằng sau, người xương xương, vai rộng, chàng trông cao lớn và nhanh nhẹn với chiếc áo choàng nâu được thít chặt nơi eo lưng thanh tú bằng một chiếc thắt lưng da có khoá bằng bạc, và với chiếc mũ kadác có chỏm đỏ đội trên đầu. Nhưng, tuy chỉ dưới ánh trăng, ta vẫn có thể thấy được rằng chàng có bộ mặt tàn tạ, dạn dày sương gió, chòm râu nhỏ cứng mà xoăn đã điểm bạc, chiếc cổ khẳng khiu, và thấy được rằng đôi ủng cao của chàng đã cũ kỹ, vạt áo choàng của chàng thâm sì những vết máu thỏ rừng đã khô đi từ lâu.

Ở khung cửa tăm tối cạnh thềm mở ra một ô kính nhỏ. Một giọng rụt rè nói:

- Andriusa (41), con đi đâu vậy?

- Con không còn bé nữa đâu, mẹ ạ, -Xtơresnhev cau mặt đáp và lần lấy dây cương.

Ô kính nhỏ đóng lại. Nhưng ở buồng ngoài, có tiếng cửa xịch mở. Lệt xệt kéo lê đôi giày, Pavel Xtơresnhev bước ra ngưỡng cửa, người trông húp híp, đôi mắt sưng mọng, mớ tóc bạc chải lật ra sau, vận bộ quần áo mặc trong nhà dưới chiếc áo choàng mùa hạ cũ kỹ. Ông vẫn dở tỉnh dở say và bẻm mép như thường lệ.

- Đi đâu đấy, Andrei? - ông ta khàn khàn hỏi. - Nhờ con chuyển lời chào chân thành đến cô Vera Alekxeevna nhé. Bố bao giờ cũng vẫn rất quý trọng cô ấy.

- Bố còn có tôn trọng ai nữa? - Xtơresnhev đáp. - Mà sao bố cứ thò mũi hoài vào công việc của người khác vậy nhỉ?

- Bố có lỗi, bố có lỗi! - Pavel nói. - Một chàng trai tươi trẻ phóng mình đến nơi hẹn ước!

Xtơresnhev nghiến chặt hai hàm răng, lên ngựa. Chân chàng vừa đụng vào bàn đạp thì con ngựa thiến lập tức tươi tỉnh lên, nặng nề xoay vòng. Thừa lúc đó Xtơresnhev nhẹ nhàng cất mình lên rồi hạ mình xuống chiếc yên kêu cót két. Con ngựa thiến ngóng cổ, rồi giẫm nát mặt trăng trong vũng nước, lên đường theo một nước kiệu sảng khoái.

II

Trong đồng nội ẩm thấp và đầy ánh trăng, những cây ngải cứu mờ trắng trên những bờ ruộng. Những con cú cánh rộng thình lình từ những bờ ruộng lặng lẽ bay vụt lên, khiến con ngựa khịt phì, rạt sang bên. Con đường đi vào một khoảng rừng nhỏ chết lặng, lạnh ngắt vì ánh trăng và sương đêm. Mặt trăng chói lói, hệt như đẫm nước thấp thoáng trong những ngọn cây trơ trụi, và những cành cây trơ trụi hoà lẫn vào ánh trăng, ướt át, để rồi nhòe đi trong đó. Mùi vỏ cây dương, mùi lá hoai mục trong các khe vực bốc lên đăng đắng... Còn đây đã là đường đi xuống những vùng trũng tưởng chừng như sâu vô tận và bao phủ bởi một làn hơi nước trắng mong manh. Cả con ngựa thiến cũng thở ra một làn hơi nước trắng, len lỏi giữa các bụi cây bằng thủy tinh do có sương đêm bao bọc. Tiếng cành cây nhỏ gẫy răng rắc dưới vó ngựa đã vang lên ở mạn bên kia, nơi khu rừng cao ráo đang sẫm dần theo triền dốc núi. Bỗng con ngựa thiến dỏng hai tai lên. Hai con chó sói vai rộng, cổ bạnh, chân nhỏ đang đứng trong màn khói sáng sủa trên vùng trũng. Đợi cho Xtơresnhev đến gần chúng mới nhảy vọt lên, bằng một kiểu chạy vụng về, phi lên núi, qua những bãi cỏ trắng sương muối và ánh lên tia ngũ sắc.

- Biết đâu cô ấy lại chả ở lại thêm một ngày nữa? - Xtơresnhev nói, ngẩng đầu nhìn mặt trăng.

Mặt trăng đang treo trên những nội cỏ hoang vắng bàng bạc sương đêm phía bên phải... Cảnh thu buồn mà đẹp biết bao!

Con ngựa thiến cót két yên, đang ráng hết sức bình sinh đến đau ê ẩm cả cái thân mình mạnh mẽ của nó để tiến vào khoảng rừng cao dày đặc, men theo triền sâu của một con đường đã bị các dòng suối làm xói lở, thì bỗng nhiên nó hụt chân, suýt ngã huỵch xuống mặt đất. Xtơresnhev tức điên lên, mặt méo xệch, dùng roi quất thật lực vào đầu nó.

- Úi chà, đồ chó già! - với giọng giận dữ pha lẫn u sầu, chàng thét ầm cả khoảng rừng âm vang.

Sau khu rừng, mở ra một khoảng đồng không mông quạnh. Trên một triền dốc, giữa những ruộng rạ kiều mạch, có một khu vườn tược tồi tàn với dăm ba công trình phụ, một mái nhà tranh. Dưới ánh trăng, tất cả cái cảnh đó sao mà buồn vậy! Xtơresnhev dừng lại. Có lẽ muộn rồi, muộn mất rồi, chung quanh đâu đâu cũng lặng như tờ. Chàng thúc ngựa tiến vào sân. Căn nhà tối om om. Quăng cương, Xtơresnhev nhảy khỏi yên. Con ngựa thiến vẫn đứng yên, đầu cúi xuống với vẻ phục tùng. Trên bậc thềm, một con chó săn đã già nằm khoanh tròn, ghếch mõm lên chân. Nó không động đậy, chỉ nhướng mày nhìn rồi lộc cộc vẫy đuôi mừng. Xtơresnhev bước vào phòng ngoài cùng, ở đây từ buồng xép xông ra mùi một hố xí đã cũ. Trong tiền sảnh tối mù mịt. Các khung kính toát mồ hôi lạnh, nhuốm một ánh vàng. Từ trong hành lang tăm tối lạ lùng chạy ra một người đàn bà nhỏ bé, mặc một chiếc áo rộng và mỏng, màu sáng. Xtơresnhev cúi xuống. Nàng mau lẹ vít chặt lấy chiếc cổ gầy gò của chàng bằng đôi tay để trần, rồi nàng vui mừng lặng lẽ khóc, áp mái đầu vào nền dạ cứng của chiếc áo choàng. Nghe được cả tiếng tim nàng đập rộn rã như tim trẻ con, cảm biết được cả chiếc thánh giá bé nhỏ trên ngực nàng, - một chiếc thánh giá bằng vàng do bà nàng để lại, tài sản cuối cùng của nàng.

- Anh ở lại đến mai chứ? - nàng thì thào hỏi nhanh. - Nhé? Em không tin vào hạnh phúc của chính mình nữa!

- Vera, anh đi tháo yên cương đã, - Xtơresnhev gỡ tay nàng ra, nói. - Ở lại đến mai, đến mai đấy, -chàng nói và nghĩ thầm: “Trời đất ạ, cô ấy mỗi ngày lại một thêm hớn hở! Mà sao hút thuốc lá nhiều thế, và lại âu yếm quá mức nữa!”

Khuôn mặt Vera dịu dàng, thoa một làn phấn mịn như nhung. Nàng từ từ đưa má lướt qua môi chàng, đoạn hôn chặt lấy môi chàng bằng đôi môi mềm mại của mình. Cây thánh giá lóng lánh trên bộ ngực hở hang của nàng. Nàng mặc một chiếc áo lót hết sức mỏng, một chiếc áo thề, chỉ dành riêng cho những giây phút quan trọng nhất, một chiếc áo lót vô song.

“Như ta đã biết chắc, - Xtơresnhev cố nhớ lại hồi nàng còn là một cô gái trẻ măng và ngẫm nghĩ, - như ta đã biết chắc từ cách đây mười lăm năm, rằng ta sẽ không do dự chút nào để đổi mười lăm năm của cuộc đời ta lấy một lần gặp gỡ với nàng!”.