Chương 18

Người khách không động đậy khi nghe hỏi. Ông ngồi gục đầu vào lòng bàn tay, tỳ khuỷu tay vào thành ghế. Giờ đây thở một hơi thật dài, cúi đầu về phía trước, một tay vuốt trán. Ông định trả lời, nhưng vị tướng đã cắt ngang:

- Xin lỗi, - ông nói. - Anh thấy chưa, tôi đã nói ra, - ông nói thật nhanh, sôi nổi, gần như giải thích. - Tôi cần phải nói và bây giờ khi nói ra rồi, tôi cảm thấy mình hỏi không đúng, tôi gây cho anh một tình huống khó xử, vì anh muốn trả lời, anh muốn nói sự thật và tôi đã hỏi không đúng. Câu hỏi của tôi như một lời kết án. Và tôi không chối cãi, có một nỗi nghi ngờ đã ám ảnh tâm can tôi trong nhiều thập kỷ qua, là giây phút trong rừng buổi sáng, trong buổi đi săn, không phải giây phút của sự ngẫu nhiên, của một ý tưởng, một cơ hội, một thoáng qua của địa ngục - không, những giây phút khác đã chuẩn bị trước cho khoảnh khắc này, những giây phút hoàn toàn tỉnh táo và rõ ràng. Bởi vì Krisztina, khi biết là anh đã trốn, có nói một câu "Đồ hèn". Đấy là tất cả những gì nàng nói, là câu nói cuối cùng tôi nghe từ nàng và cũng là bản án cuối cùng dành cho anh, mà nàng nói ra. Tôi còn lại một mình với câu nói đó. Đồ hèn, tại sao?... Tôi đã trầm ngâm suy nghĩ, sau này, về mãi sau này. Đồ hèn, với cái gì? Với cuộc sống? Cuộc sống của ba chúng ta hay chỉ của hai người? Đồ hèn với cái chết? Vì không dám sống cũng chẳng dám chết cùng Krisztina?... Tôi đã trầm ngâm suy nghĩ như thế. Hay anh hèn nhát về một cái gì khác, không phải cuộc sống cũng chẳng phải cái chết, không phải với sự chạy trốn, cũng chẳng phải với sự phản bội, hoặc hèn không dám cướp Krisztina từ tay tôi, không, anh hèn nhát với một sự kiện rất đơn giản và kiểm chứng được, hai người đã thảo luận và đề ra kế hoạch, hai người, vợ tôi và người bạn tốt nhất của tôi? Và kế hoạch này đã không thành công, vì anh đã hèn nhát? Đây là điều mà tôi vẫn muốn tìm câu trả lời một lần trong đời. Nhưng trước đó tôi đã hỏi không chính xác, xin lỗi anh, bởi vậy tôi cắt ngang khi anh định trả lời. Bởi vì câu trả lời này không quan trọng đối với thế giới và nhân loại, nhưng quan trọng đối với tôi, một con người duy nhất, ở hồi kết vẫn muốn biết, có một người - nay đã thành tro bụi - đã kết tội anh là đồ hèn nhát. Vậy anh hèn nhát về cái gì? Bởi vì tôi biết sự thật, nếu câu trả lời này sẽ đặt dấu chấm cho những câu hỏi của tôi và tôi sẽ không biết gì cả, nếu tôi không biết từng phần của câu hỏi một cách chắc chắn. Tôi đã sống giữa tất cả và không có gì bốn mươi mốt năm và chẳng ai giúp được tôi, ngoài anh. Và tôi không muốn chết như thế. Anh đã có thể xứng đáng với tư cách con người hơn, nếu cách đây bốn mươi mốt năm anh không hèn nhát, như Krisztina đã nhận xét: vâng, nhân đạo hơn rất nhiều, nếu một viên đạn đã kết thúc một sự việc mà thời gian không giải quyết được: đó là sự ngờ vực, là cả hai đã âm mưu chống lại tôi bằng một sự giết người, mà cuối cùng anh đã hèn nhát không thực hiện? Tôi vẫn còn muốn biết điều đó. Những thứ khác chỉ là lời nói, là những tưởng tượng giả dối: lừa dối, tình yêu, âm mưu, tình bạn, tất cả mờ nhạt đi trước sức mạnh chiếu sáng của câu hỏi này, sẽ vàng vọt xanh xao như những xác chết và những bức tranh vẽ, khi bóng tối của thời gian phủ lên các hình hài. Không gì đáng quan tâm nữa, tôi không muốn câu trả lời về trạng thái chân thực của mối quan hệ giữa hai người nữa, tôi không muốn biết chi tiết, không quan tâm tới những "tại sao?" và "bằng cách nào?" nữa. Hai con người, giữa người đàn ông và người đàn bà luôn thật thảm hại một cách đồng điệu những "tại sao?" "bằng cách nào?"... Thật là một công thức đơn giản đến khinh bỉ. Luôn luôn vì thế và như vậy, bởi vì nó đã có thể và đã xảy ra, sự thật chỉ có thế. Không đáng để ta mổ xẻ từng chi tiết, khi đến hồi kết. Nhưng bản chất và sự thật thì đáng và cần phải mổ xẻ, bởi vì nếu không tôi sống tại sao? Tại sao tôi phải chịu đựng những việc này bốn mươi mốt năm? Tại sao tôi lại đợi anh - một cách khác, như một người anh em đợi một người anh em phản bội, đợi một cách khác, như một người bạn đợi một người bạn đào ngũ, không, tôi đợi anh, như một người cùng lúc vừa là quan tòa vừa là nạn nhân và đợi kẻ bị kết tội. Kẻ bị cáo giờ ngồi đây, tôi hỏi và anh ta muốn trả lời. Nhưng tôi hỏi có đúng không và tôi đã nói hết hay chưa tất cả những gì cần phải biết, kể cả anh ta nữa, kẻ phạm tội và kẻ bị cáo, nếu anh ta muốn khai ra sự thật? Bởi vì, Krisztina cũng trả lời - không chỉ bằng cái chết. Một hôm, nhiều năm sau khi nàng chết, tôi đã tìm thấy cuốn sổ lưu niệm bìa bằng vải nhung vàng cuốn sổ mà một đêm - tôi không thể quên được, đêm hôm xảy ra cuộc đi săn - tôi đã vô ích lục tìm trong ngăn kéo bàn viết. Cuốn sổ lúc ấy biến mất, anh bỏ trốn ngày hôm sau, còn tôi không bao giờ nói chuyện với Krisztina nữa. Sau đó nàng mất, anh sống ở một xứ xa xôi nào đấy, còn tôi, trong căn nhà mà tôi đã quay về, sau khi Krisztina mất, vì tôi muốn sống và chết trong những căn phòng tôi đã sinh ra, nơi tổ tiên tôi đã sinh ra và lớn lên, mất đi. Và mọi việc đã xảy ra đúng như thế, bởi sự việc cũng có trình tự nhất định của nó và trình tự này độc lập với ý muốn của chúng ta. Nhưng cuốn sổ, bìa bọc nhung vàng vẫn còn sống, theo cách thức bí ẩn của nó, cạnh ta vượt qua cả thời gian "cuốn sổ của sự chân thành", những lời thổ lộ đáng sợ, lời thổ lộ của Krisztina về tình yêu, về những nỗi hoang mang, sợ hãi và cả về một hiện thực bí ẩn nữa. Tôi đã tìm thấy cuốn sổ, mãi sau này vào một ngày, giữa đồ đạc của Krisztina, trong một cái hộp nàng giấu tấm ảnh mẹ được vẽ lên ngà voi, một chiếc nhẫn niêm phong mặt nổi của cha nàng, một nhánh phong lan khô ép - mà nàng đã nhận từ tôi - và cuốn sổ bìa nhung vàng buộc dải băng xanh. Nàng đã niêm phong đoạn thắt dải băng bằng nhẫn của cha. Cuốn sổ ấy đây, - vị tướng nói và lấy cuốn sổ ra đưa về phía bạn. - Cái này còn sót lại sau Krisztina. Tôi không tháo dải băng vì không có giấy cho phép viết tay, không có giấy ủy nhiệm sử dụng, tôi cũng không biết nàng gửi cho tôi lời thổ lộ này từ thế giới bên kia hay gửi cho anh? Có thể trong cuốn sổ này chứa đựng sự thật, vì Krisztina không bao giờ nói dối, - ông nói, vẻ hoàn toàn trân trọng và nghiêm nghị.

Nhưng người bạn không đỡ lấy cuốn sổ.

Hai tay ôm đầu, ông ngồi bất động, nhìn cuốn sổ khâu vào lần vải nhung vàng, buộc bằng hai dải ruybăng xanh, niêm phong bằng dấu xanh. Ông không cựa quậy, mắt không chớp.

- Anh có muốn chúng ta cùng đọc lời nhắn lại của Krisztina?.. - Vị tướng hỏi.

- Không. - Konrád trả lời.

- Anh không muốn, - vị tướng lạnh lùng hỏi, kiêu ngạo như một kẻ bề trên, - hay anh không dám đọc?

Họ cùng nhìn chằm chằm vào cuốn sổ hồi lâu, cuốn sổ vị tướng chìa ra, nhưng trong những phút ấy tay ông không run.

- Câu hỏi này, - cuối cùng khách lên tiếng, - tôi không trả lời.

- Tôi hiểu, - vị tướng nói. Giọng ông đặc biệt thỏa mãn.

Bằng những cử chỉ chậm chạp, ông ném cuốn sổ hẹp vào đống than hồng. Đống than bắt đầu nóng lên, nuốt lấy nạn nhân của nó, chậm rãi, phả khói mù mịt, rồi liếm dần từng mảnh cuốn sổ, vài ngọn lửa bùng lên từ tàn than. Vị tướng nhìn không chớp, khi lửa bắt đầu bốc lên và cháy lan đều, như vui sướng vì được sở hữu một nạn nhân bất chợt, nó bắt đầu thở phần phật và cháy sáng, ngọn lửa bốc cao, sáp của dấu triện niêm phong tan ra, miếng vải nhung vàng cháy nghi ngút khói, những trang giấy màu ngà như có một bàn tay vô hình lật giở, bỗng đột ngột hiện ra những nét chữ viết tay của Krisztina giữa đống lửa, những chữ cái sắc, vụn, được viết ra bởi một bàn tay giờ đã thành tro bụi. Rồi chữ, giấy, cuốn sổ thoắt biến thành tro, hệt như bàn tay đã ghi chép từng trang, nay cũng đã thành tro bụi. Một chút tàn tro còn đọng lại giữa đống than, đen óng nuột, như dải băng tang.

Vị tướng nhìn dải băng tang bằng tro một cách chăm chú và im lặng.

- Bây giờ, - ông nói, - anh có thể trả lời câu hỏi của tôi. Không còn người làm chứng có thể phản lại lời nói của anh. Krisztina có biết là buổi sáng hôm đó ở trong rừng, anh định giết tôi không? Anh trả lời không?...

- Câu hỏi này tôi cũng không trả lời nốt. - Konrád đáp.

- Được thôi, - vị tướng nói ngắn gọn và lãnh đạm.