Chương 4 Bắn rơi chiếc đầu tiên

Trời đã ngả về chiều. Tôi cho rằng ngày nay sẽ không còn chuyến cất cánh nào nữa. Bất ngờ, 6 phi công của phi đội 1 được triệu tập đến sở chỉ huy.

- Thế là thế nào nhỉ? - Prôxtôp ngạc nhiên.

- Cứ bình tĩnh, rồi khắc biết, - tôi trả lời cậu ta, nhưng trong thâm tâm cũng nóng lòng muốn biết lý do của sự triệu tập đột xuất này.

Đồng chí tham mưu trưởng đợi chúng tôi.

- Các đồng chí cất cánh bay đến sân bay ở tuyến trước, đồng chí ấy nói. Sẽ có người gặp các đồng chí. Cất cánh theo sự chuẩn bị. Mà thôi, đợi đến sẩm tối đã. Hãy vẽ hành trình bay đi.

Không vực của chuyến bay chúng tôi đã quen rồi. Bởi vậy, chỉ sau mấy phút là chúng tôi đã vẽ xong hành trình bay. 6 chiếc tiêm kích cất cánh theo hướng đã định. Sân bay nằm cách tuyến trước không xa lắm. Chúng tôi bay đến đó ở độ cao cực thấp. Chúng tôi hạ cánh trong nắng chiều sắp tắt. Các máy bay cường kích gần như cũng đến cùng một lúc với chúng tôi. Có nghĩa là, chúng tôi cùng hiệp đồng với họ để đi làm nhiệm vụ.

Các phi công cường kích đều là những người quen. Chúng tôi đâu chỉ có một lần yểm hộ họ. Đấy là những phi công thuộc trung đoàn của thiếu tá Corpuxnôp, bay trên những máy bay "IL". Chúng tôi cùng họ hàn huyên, hồi tưởng mọi chuyện. Không ai có thể gắn bó, gần gặn hơn được những người cùng sát cánh với nhau trong cùng trận chiến, ở đó, lòng trung thành, sự thẳng thắn được kiểm tra bằng cái giá của cuộc sống. Chúng tôi mải mê nói chuyện, không để ý đến trời đã sập tối tự lúc nào, với sự yên tĩnh kéo theo cái lạnh của mùa Thu.

Sau bữa cơm tối, chúng tôi được triệu tập lên Ban tham mưu. Chúng tôi thấy ở đó đã có thiếu tá Corpuxnôp, chủ nhiệm trinh sát Sư đoàn và đồng chí đại tá từ Bộ tham mưu đến. Đồng chí đại tá trực tiếp giao nhiệm vụ.

- Được biết rằng, - đồng chí bắt đầu, - trên sân bay Xtarưi Oxcôn có một tốp máy bay 12 chiếc "Ju-88" đã xuống hạ cánh. Cần phải tiêu diệt chúng. Nhiệm vụ này được giao cho các đồng chí. Các máy bay của địch đỗ ở phía Bắc sân bay, còn bọn giặc lái thì ở trong hầm, trong khu rừng. Đây, điểm này đây, - đồng chí chỉ trên bản đồ. Thiếu tá Corpuxnôp sẽ triển khai chi tiết nhiệm vụ.

Không khí im lặng bao trùm căn hầm.

- Điều quan tâm của chúng ta, - Corpuxnôp lên tiếng, - là phải loại bọn giặc lái phát xít ra khỏi vòng chiến đấu. Chúng là những tên giặc lái kỳ cựu, chuyên đi đánh phá những mục tiêu tối quan trọng của ta theo lệnh của Tổng hành dinh Đức. Các đồng chí sẽ cất cánh vào lúc rạng sáng...

Thiếu tá dừng một lát, cốt để cho chúng tôi có đủ khả năng suy ngẫm những điều đồng chí vừa nói. Sau đó, đồng chí tiếp tục:

- Đại úy Morôzôp sẽ dẫn tốp công kích đầu tiên. Nhiệm vụ - tiêu diệt trang thiết bị, khí tài và bọn giặc lái đang sơ tán trên mặt đất. Các máy bay tiêm kích yểm hộ cho đòn tập kích này. Nhiệm vụ - không được để bọn "Metxersmit" tấn công các máy bay cường kích của ta suốt chặng đường hành trình và trên mục tiêu, đồng thời phải chế áp các khẩu đội cao xạ địch đóng gần sân bay. Nhiệm vụ rõ cả chưa?

- Rõ! - Morôzôp trả lời.

- Bây giờ, xin mời các đồng chí số 1 đến nghiên cứu ảnh chụp mục tiêu cho thật kỹ lưỡng, rồi lập phương án chiến đấu và vẽ hành trình bay.

Chụm đầu trên các bức ảnh, chúng tôi xem xét và ghi nhớ vị trí từng khẩu đội, các máy bay, các hầm sơ tán.

Khi đã nghiên cứu kỹ các mục tiêu, chúng tôi tiến hành tính toán cho hành trình bay.

Đầu tiên, tôi có cảm tưởng rằng tôi tính nhầm thời gian, nhưng không, các phi công khác cũng có kết quả hệt như thế.

- Thưa đồng chí đại tá, - đại úy Morôzôp báo cáo, - theo tính toán thì không đủ dầu liệu quay về. Cần xử lý ra sao ạ?

- Phải hoàn thành nhiệm vụ được giao, - đại tá trả lời.

- Có nghĩa là, phải hạ cánh ở vùng lãnh thổ bị địch chiếm đóng, - đại úy kết luận.

Chủ nhiệm trinh sát liệt kê những vùng địch tập trung quân, và cho biết những đặc điểm của những vùng ấy. Chúng tôi chọn trên bản đồ những vị trí thuận tiện để hạ cánh sau đợt oanh kích. Chúng tôi sẽ thu càng, hạ cánh bắt buộc, sau đó đốt máy bay và vượt phòng tuyến mặt trận trở về - kế hoạch chúng tôi vạch ra là như vậy.

Cuộc trao đổi thực hiện nhiệm vụ kết thúc lúc 2 giờ sáng. Chúng tôi lập tức đi nghỉ. Đêm qua mau không ngờ.

Chúng tôi thức dậy lúc sáng sớm, không ai nói gì đến chuyến bay sắp tới cả. Mọi người bỗng cư xử với nhau rất ân cần.

Ăn sáng xong, chúng tôi ra sân bay ngay. Chúng tôi ấn vào đầy các túi "những quả chanh", những viên đạn súng ngắn và mang theo những thanh sôcôỉa.

- Giá mà có cả súng tiểu liên nữa nhỉ. Sẽ ra vấn đề đấy! Khi mà không còn máy bay, 12 người này là cả một đội quân tầm cỡ đấy, - Prôxtôp nói.

Cùng với những tia sáng của bình minh đang lên, dải màn sương màu xám cũng che phủ nhạt nhoà.

- Màn sương che mất sân bay rồi, - Cuzơmin cảnh báo.

- Mặt trời lên cao thì nó sẽ tan thôi, - Prôxtôp phản bác một cách chắc chắn.

Nhưng sương mù ngày càng dày đặc hơn, đứng ngay cạnh máy bay mà còn không nhìn rõ hình dạng của nó nữa kia. Sự chờ đợi thật căng thẳng. Rồi có lệnh thông báo từ Bộ tham mưu: "Phải đợi xuất kích. Nếu đến 9 giờ sáng mà sương mù không tan thì nhiệm vụ tạm hoãn. Phi công sẽ ở trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu cấp 2".

Những giờ phút trôi qua thật dài và căng thẳng làm sao. Sương mù vẫn dày đặc. 9 giờ sáng rồi mà thời tiết không có gì thay đổi. Đến 9h30 thì có lệnh tạm ngừng thực hiện nhiệm vụ.

- Các phi công của phi đội 2 hỏi bay làm gì đấy, thì mình trả lời ra làm sao đây? - Prôxtôp bực bội. - Thật chẳng gặp may tý nào...

- Khó chịu nhất là cái trò cứ dấm dứ mà chẳng thấy đánh đấm gì, - Cuzơmin nói hùa vào.

Chuyến bay mà tất cả chúng tôi đều hồi hộp chờ đợi đã không xảy ra. Cũng may, chúng tôi không phải quay trở lại trung đoàn. Chúng tôi nhận được lệnh vẫn ở lại sân bay tiền duyên. Phi đội 2 của trung đoàn chúng tôi sẽ cơ động đến đấy.

Kể từ ngày ấy, lực lượng chính của trung đoàn được tăng cường, liên tục đi làm nhiệm vụ yểm hộ cho bộ binh ta. Những khu dân cư trên chiến trường, đặc biệt là Xtôrôgievôie và Uruvô - Pocrôpxcôie bị giành đi, giật lại liên tục. Làng xóm bị triệt hạ trơ trụi. Từng đống gạch đổ nát, từng móng nhà đều gợi lại cho chúng ta nhớ lại những dãy phố bị phá huỷ. Những cánh đồng, khu vườn rau bị nát bươm bởi các hố bom, và đạn pháo cày xới. Bom được dội cả từ hai phía. Có lần, bọn địch ngừng ném bom khoảng 5 phút trước khi lực lượng quân đội Xôviết tấn công vào Xtôrôgievôie. Khói bụi bay đến chỗ chúng tôi rào rào, không thể tránh vào đâu được. Chúng tôi ngạc nhiên: "Liệu chúng ta có chiếm lại được Xtôrôgievôie hay không?", nhưng lực lượng bộ binh Đức ở tuyến trước đã bắn pháo hiệu, xua tan mọi nghi ngờ của chúng tôi. Thì ra, bọn phi công Đức nhầm lẫn mục tiêu, chúng ném bom ngay vào đầu quân chúng. Mọi trường hợp đều hoàn toàn có thể xảy ra trong chiến tranh!

Các phi đội máy bay cường kích và tiêm kích đã nổ máy, đứng chờ tín hiệu "cất cánh", thì thấy một chiếc ô tô loại nhỏ chạy đến phía máy bay số 1 của phi đội cường kích. Tham mưu trưởng bước ra. Đồng chí chạy đến từng máy bay một, ghé sát tai từng phi công, nói trong tiếng gầm rú của động cơ, thông báo sự thay đổi nhiệm vụ.

- Toàn nhóm hãy công kích vào những chiếc "Junker" ở Xtarưi Oxcôl, - Tham mưu trưởng lệnh cho tôi - Khoảng 20 phút nữa bọn Hítle sẽ đến nhà ăn. Chúng tổ chức ăn trưa. Hiểu không? Thời gian không chờ đợi đâu...

Trườn qua dưới cánh máy bay tiêm kích của tôi, đồng chí ra tín hiệu cất cánh. Chúng tôi cất cánh, giữ thẳng hướng cắt qua phòng tuyến mặt trận, bay ở độ cao cực thấp. Sân bay của địch đây rồi. Chếch về phía Đông Bắc là những chiếc "Junker" vừa mới bay tới. Có 12 chiếc cả thảy. Toàn là máy bay mới toanh, sáng loáng dưới ánh mặt trời.

Hai trung đội lao thẳng vào nện bọn "Junker". Trung đội thứ 3 đánh vào ngôi nhà ở ven sân bay - đấy là nhà ăn của bọn giặc lái. Đòn đánh bất ngờ đến nỗi bọn Hítle không kịp ẩn nấp. Trên sân đỗ máy bay bốc lên những cột khói đen - xăng dầu cháy. Mấy khẩu đội cao xạ bắn được mấy tràng rồi câm bặt vì bị những khẩu liên thanh trên máy bay chế áp.

Chúng tôi công kích 5 lần liền. Sau khi để lại sân bay đầy khói bụi dưới cánh, chúng tôi lấy hướng bay ngược lại. Chúng tôi không bị tổn thất chiếc nào mà lại tiêu diệt được toàn bộ "lực lượng đặc biệt" của Thống chế Ghêrinh.

- Kết quả thật là tuyệt, - Cuzơmin phấn khởi nói. - Bọn phi công lão luyện của Ghêrinh đã bị cắt bay rồi.

- Đúng như vậy, tuyệt lắm, - Cuzia ạ, - tôi khẳng định. - Bọn Đức đã bị một đòn choáng váng. Bây giờ thì đã hiểu thế nào là bất ngờ chưa? - Và tôi nói đùa thêm: bọn phát xít "ăn đủ" rồi, mình cũng phải đi nạp năng lượng chứ. Ta đi ăn trưa thôi.

Chúng tôi nhanh chóng làm quen với các chuyến bay ở Xtôrôgievôie. Chúng tôi nghiên cứu kỹ hành trình bay, hiểu tường tận từng chi tiết nhỏ một trên đoạn phòng tuyến này.

... 16h00 - các máy bay cường kích cất cánh đầu tiên, theo sau họ - là những máy bay tiêm kích, cảnh tượng quen thuộc bơi qua dưới cánh - đấy là những cánh đồng xanh, những bụi cây, lại tiếp đến những cánh đồng. Đã thấy dòng sông Đông. Những nơi vượt sông ban sáng bị nước ngập tràn hết nên không phát hiện được dấu vết địch. Nơi đây không bao giờ có được sự yên tĩnh. Đạn pháo nổ ở hai bên bờ bắn tung những cột nước và đất đá. Xtôrôgievôie đây rồi. Hoả lực phòng không của địch bắn như vãi đạn. Những quả cầu lửa đạn như những đám mây vây quanh máy bay dày đặc, mảnh văng tứ phía. Những chiếc máy bay "IL" tiến hành công kích 3 lần liên tục. Sau khi ném bom xong, cơ động tránh các luồng đạn, họ vòng lại, tập hợp biên đội theo kiểu "bàn tay xoè", lấy hướng bay về nhà.

Còn một chiếc cường kích vẫn ở trên mục tiêu. Nó tiếp tục lao xuống công kích, - khả năng nó vẫn còn đạn. Ngay lúc ấy có 3 chiếc "Metxersmit" xuất hiện và lập tức tiếp cận chiếc cường kích này. Chí phút nữa thôi chắc chiếc cường kích này sẽ bị chúng bắn mất. Bằng động tác nửa lộn xuống, lật sang phải, tôi cắt ngay hướng bay của bọn chúng, nện một loạt đạn bắn chặn. Bọn "Metxersmit" từ bỏ ý định ban đầu, bổ ngay vào tôi. Chúng kéo lên lấy độ cao. Chiếc cường kích không còn bị nguy hiểm nữa, nhưng tôi thì bắt buộc phải giao chiến trong điều kiện chẳng có lợi gì đối với tôi.

Bọn phát xít chắc mẩm nắm phần thắng trong tay nên tấn công từ mọi phía. Những đường lửa đạn cắt chéo sát ngay cạnh tôi.

Bọn Hítle lợi dụng ưu thế về tốc độ, tấn công tôi liên tục ở cự ly rất gần. Tôi vừa cơ động tránh các luồng đạn của địch, vừa lựa thế để phản công. Và rồi thời cơ đã đến: một thằng trong số "Metxersmit" vì tốc độ lớn, vượt hẳn lên phía trên, suýt nữa thì va vào máy bay tôi. Luồng đạn từ góc bắn nhỏ của nó làm bung nắp động cơ của tôi, nhưng đúng vào thời điểm ấy, tôi đã kịp đưa nó vào trong kính ngắm. Tôi ấn cò súng. Những tiếng nổ đanh giòn. Máy bay của thằng Hítle kéo gấp lên, nhưng đến đỉnh thì mất tốc độ, đảo qua một bên cánh và rơi tự do.

- Chiến thắng! Tôi bắn rơi rồi!- Tôi hét toáng lên vì sung sướng, mắt không rời chiếc máy bay đang rơi. Nhưng sự hào hứng ấy của tôi đã phải trả giá đắt. Tôi đã bỏ phí mất mấy giây. Đúng vào thời điểm chiếc máy bay địch đâm xuống đất thì những luồng đạn của hai thằng "Metxersmit" cũng găm luôn vào máy bay tôi. Lửa bùng lên trong buồng lái. Những mảnh vỡ của bảng đồng hồ đâm vào chân tôi. Hai viên đạn tương trúng vào kính ngắm và bảng đồng hồ, còn viên thứ ba - làm bung tai nghe bên trái mũ bay của tôi.

Tôi lật máy bay qua một bên cánh, gần như theo bản năng, tạo sự rơi giả tạo. Cánh quạt quay vòng cuối cùng rồi dừng hẳn. Mặt đất ngày càng gần. Máy bay không tài nào điều khiển được. Qua thêm một vòng xoắn nữa thì tôi cải được máy bay ra khỏi xoắn ốc và lao xuống hạ cánh. Tôi tiến hành hạ cánh sau khi thả càng bằng phương pháp khẩn cấp, lao qua cái khe sâu đến 20 bước chân, mọc đầy những cây ngải cứu.

Bọn Đức cho là tôi đã bị bắn rơi, không thèm theo nữa, bay khỏi phòng tuyến.

Trên trời không còn bóng dáng máy bay nào, chỉ còn những tiếng pháo bắn rền vang từ phía Tây vọng lại. Tôi trườn ra cánh máy bay, mở túi thuốc trang bị cho cá nhân, lấy băng băng vết thương. Mấy mảnh đạn nhỏ làm tôi bị thương nhẹ.

- Bọn ấy trước sau rồi... cũng toi thôi, - một nông trường viên nói khi đi đến phía tôi. - Tôi quan sát trận đánh từ đầu đến cuối mà. Anh không bị thương chứ?

- Bị sơ sơ tý chút...

Chẳng mấy chốc, những người phụ nữ - nông trường viên đã đến giúp việc ngụy trang máy bay. Chủ tịch nông trường tổ chức canh gác máy bay.

Trời tối hẳn chúng tôi mới về đến làng. Chủ tịch mời dùng bữa cơm tối. Ngôi nhà của ông chật ních người. Từ tứ phía vang lên những câu hỏi.

- Để cho anh ta ăn một chút chứ, - chủ nhà phải lên tiếng can thiệp, - sau khi ăn xong bấy giờ ta sẽ nói chuyện. Trước đây, trong cuộc nội chiến ấy, khi lao vào tấn công thì nghĩ rằng đến lúc ăn trưa, khẩu phần một con cừu cũng vẫn còn là ít. Vậy mà các ông bà cứ hỏi là hỏi...

Những câu hỏi được đặt ra rất bất ngờ, nhưng đại đa số đều hỏi về thế trận trên chiến trường. Tôi cố gắng trả lời hết. Có một cụ già râu bạc phơ vừa hỏi vừa nhìn tôi chằm chằm:

- Bây giờ thì các anh nghĩ thế nào: vẫn cứ tiếp tục rút lui chứ? Bọn Đức đã chiếm Ucraina, tiến đến gần sông Đông. Đã đến lúc phải chặn chúng lại rồi, không thể để chúng tiến sâu nữa.

Giọng nói của ông vang lên sự quở trách và cầu khẩn. Thật đau xót khi phải nghe những lời như vậy!

- Ý chí của chúng ta không lùi đâu, bố ạ, - tôi trả lời dứt khoát.

Khuya quá nửa đêm, khi tôi đi nằm trên đống cỏ khô thơm mùi thảo mộc để ngủ thì không thể nào ngủ được nữa. Trước mắt tôi hiện ra toàn bộ sự kiện xảy ra trong ngày. Đánh tan bọn giặc lái kỳ cựu của bọn phát xít này, không chiến với 3 tên tiêm kích này, cuộc đối thoại với các nông trường viên này. Rồi ý nghĩ chuyển qua chiếc máy bay bị bắn rơi. Một lần nữa tôi lại không còn máy bay, hệt như năm 41...

Từ xa xăm, thi thoảng vọng lại những tiếng súng đại bác. Đâu đó trong bóng đêm, mấy con bò đang tóp tép nhai lại thức ăn, tiếng lợn ủn in.

Tôi không nhớ mình đã thiếp đi như thế nào. Tôi thức dậy bởi tiếng động cơ ầm ầm ngày càng to dần. Nhìn qua khe cửa, dễ dàng nhận thấy đấy là loại máy bay ném bom 4 động cơ cánh quạt - loại "TB-3" của Xôviết đang quay trở về từ sâu trong hậu phương địch.

Chủ nhà đứng lên. Ông tức giận chửi rủa cả trăm lần thằng phi công vừa bay qua. Đúng là, ông nhầm, - tưởng đấy là máy bay của bọn phát xít.

- Bố làm sao thế hả bố, đấy là máy bay của ta mà!- Tôi hét lên. Nó vừa đi ném bom quay về đấy.

- Chẳng lẽ chúng ta bay được cả về đêm hay sao?

- Bay về đêm chứ sao ạ!

- Thấy không, tất cả các nông trường viên hôm qua hỏi cậu đủ thứ, thế mà vấn đề này lại chẳng ai đề cập đến. Nhưng sao cậu dậy sớm thế?

- Con quen dậy sớm rồi. Mà cũng chẳng ngủ được nữa cơ.

- Thôi được, vậy ta đi ăn sáng.

Khi chúng tôi bước vào nhà thì trên bàn đã bày đầy thức ăn. Mùi trứng tráng thơm ngào ngạt, món khoai tây thái nhỏ vừa lấy từ chảo gang ra có sức quyến rũ lạ lùng. Chủ nhà theo phong tục Nga, tự tay cắt bánh mỳ và cả gia đình ngồi quanh bàn ăn.

- Hai đứa con trai của chúng tôi đi chiến đấu cả. Một cũng là phi công, thằng kia thì là lính bộ binh. Chúng muốn cưới vợ, nhưng không kịp, vì chiến tranh xảy ra, - bà chủ nhà nói.

Bà hỏi rất nhiều về cuộc sống ngoài chiến trường, cố tìm hiểu xem khi bay có nguy hiểm không. Tôi giải thích tất cả cho bà hiểu về cuộc đời quân ngũ để làm tan đi nỗi lo lắng của bà. Sau đó, tôi cám ơn ông bà chủ nhà, ôm hôn tạm biệt họ và trở về làng bên cạnh, ở đó có trạm xá của phi đội và tôi hy vọng họ sẽ đưa tôi về sân bay của mình.

Thật là đau đớn khi chẳng còn máy bay để bay mà phải ngồi như một hành khách trên loại "Po-2" cho người ta chuyển đi.

Về đến trung đoàn, mọi phi công vây quanh lấy tôi. Bắt đầu những câu hỏi thường lệ. Tôi giải thích rằng, chiếc máy bay cường kích do thiếu úy Xtêpanôp lái đã bị lâm vào hiểm nguy. Anh ta lao vào công kích khẩu đội cao xạ chậm hơn đồng đội nên bị tụt lại sau. Sự trở về của tôi làm Xtêpanôp mừng hơn cả, đồng chí nắm chặt tay tôi cám ơn. Sau trận không chiến ấy, những phi công cường kích càng ngưỡng mộ chúng tôi hơn.

Chính ủy đến chúc mừng tôi đã bắn rơi được chiếc đầu tiên.

- Tôi hy vọng đấy không phải là chiến công cuối cùng, - đồng chí nói. Từ nay đồng chí sẽ còn tham gia nhiều trận không chiến hơn nữa. Không phải vô cớ mà người ta nói - lùi một bước để tiến hai bước. Thật tuyệt vời khi xông vào cứu đồng đội, không hề lo lắng gì cho bản thân mình. Tôi gửi lời khen ngợi đồng chí vì tinh thần đồng đội trong chiến đấu.

- Xin phục vụ vì Liên bang Xôviết!

- Tôi cùng với trung đoàn trưởng đã quyết định giao chiếc máy bay của chủ nhiệm dẫn đường trung đoàn cho đồng chí, - chính ủy nói thêm.

Khi bước vào hầm trú ẩn, tôi nghe thấy giọng ác độc của Lavinxki:

- Đã xuất hiện nghề bay bằng cách đi bộ!

Thật chua xót khi phải nghe thấy lời nói ấy. Tôi định vặc lại, nhưng rồi kìm nén được. Ngồi trong hầm, Cuđinôp muốn cho Lavinxki một bài học, nên nói:

- Ai dám bay thì dám hứng chịu hiểm nguy, còn chẳng dám bay thì an phận lắm.

- Chẳng lẽ đi bộ thì khổ ư, - Xôcôlôp tiếp lời. - Rất nhiều người trong phi đội chẳng ưa gì Lavinxki.

- Vậy là đồng chí chỉ huy nhận được chiếc có "bảy nước" rồi, - Cuzơmin mừng rỡ. Còn bay với cái con số bị ám kia - con số 13 thì gay lắm. Tôi suốt đêm không ngủ được khi không thấy anh về. Mà làm sao lại toàn nghĩ quẩn thôi, rồi lại tính đến con số 13. Mà không nghĩ làm sao được chứ: bị bắn rơi ngày 13 tháng 9 nhá, bay trên máy bay số 13 nhá, đội hình cũng lại gồm 13 chiếc nhá. Nhìn chung, toàn số 13 là 13. Thế là phi công lãnh đủ thôi, - đồng chí bộc bạch ý nghĩ của mình.

- Tôi cũng mãi không ngủ được, Nhicôlai Geôgriêvich ạ, - tôi trả lời Cuzơmin. Thứ nhất, - đấy không phải là thất bại, như Lavinxki nghĩ, mà là chiến thắng. Tôi bắn rơi "Metxersmit" trong trận không chiến 1 chọi 3. Tôi bắn rơi nó bằng loại máy bay "Kharicây" cũ kỹ. Có nghĩa là, loại máy bay này có thể tham chiến một cách tích cực, có thể tấn công được. Đấy là điều thứ hai.

- Và điều thứ ba, - Lavinxki xuất hiện, - là mình bị bắn rơi.

- Nếu mày chạy trốn, - Prôxtôp bắt chước giọng, trả lời.

- Và điều thứ ba, - tôi tiếp tục, - cần phản kích bọn "Metxersmit" không phải chỉ một người, mà phải có sự yểm hộ bằng hoả lực của đồng đội. Cần phải quan sát được các máy bay trong biên đội của mình và của toàn đội hình.

Cuộc đối thoại bị tiếng chuông điện thoại cắt ngang. Tất cả cảnh giác. Điện thoại thường được thông báo nhiệm vụ chiến đấu.

Tham mưu trưởng cho gọi tôi và trung sĩ Prôxtôp.

- Khả năng là phái đi trinh sát, - Prôxtôp đoán.

Tôi thích những chuyến bay trinh sát: cánh chim tự do!  Có thể đùa rỡn được. Lựa chọn mục tiêu nào thì cứ việc công kích.

Trong Sở chỉ huy, tham mưu trưởng mời chúng tôi ngồi và nói thẳng vào vấn đề. Nguồn tin cho biết, sáng ngày hôm nay pháo tầm xa của địch đã bắn phá ga tàu Icôret, gây tổn thất cho những đoàn quân của chúng ta.

- Nhiệm vụ của các đồng chí, - tham mưu trưởng nói, - là trinh sát các khẩu đội pháo và hoả lực phòng không của chúng. Khả năng chúng đóng ở khu vực thuộc làng Pôcrôpxki. Cất cánh theo lệnh.

Điều đó có nghĩa là chúng tôi có rất ít thời gian chuẩn bị.

- Sẽ phải oanh kích, - tôi nói với Prôxtôp khi rời khỏi Sở chỉ huy. Bọn pháo tầm xa sẽ được ngụy trang, còn bọn cao xạ thì chỉ im lặng cho tới lúc chúng ta vãi đạn vào đầu chúng thôi. Để hoàn thành nhiệm vụ dễ dàng, chúng ta phân công trách nhiệm thế này, Nhicôlai Vaxilêvich ạ, - anh quan sát trên trời, tôi tìm các khẩu đội. Chỉ được phép oanh kích bằng cả hai người. Chúng ta thực hiện chuyến bay ở độ cao 200-300m. Chú ý quan sát tín hiệu của tôi.

Chúng tôi bay cắt qua phòng tuyến mặt trận về phía Đông ga Lixca ở độ cao cực thấp. Những tia nắng mặt trời chiếu dòng sông Đông êm đềm sáng loà. Tất cả như đang mơ màng sưởi nắng ấm buổi sớm thu. Trên cánh đồng, những trang trại của nông trường "1 tháng 5" - những làn khói xanh lững lờ. Nhìn rõ những bếp ăn lưu động. Gần trăm ngựa chiến óng lên những tấm lưng phẳng, đứng cạnh những cọc buộc ngựa. Cách đấy không xa lắm, trong khe núi, hình như bọn bộ binh phát xít đang nghỉ chân.

Xa hơn nữa - là Pôcrôpxcôie. Những con đường dẫn vào làng, những lùm cây, trên dường phố vắng tanh không một bóng người.

"Khả năng đây là cơ quan tham mưu của bọn Đức, - tôi nghĩ, - bởi vậy mới cấm mọi sự qua lại". Chúng tôi bay lượn vòng trên làng, trên các vùng lân cận ở độ cao cực thấp. Chúng tôi quan sát từng khe núi, nhưng không hề thấy một dấu vết nào của khẩu đội pháo tầm xa cả.

Bọn này lạ lùng thật. Chúng tôi bay trên vùng ấy gần nửa tiếng đồng hồ, nhưng ở dưới đất vẫn không thấy bắn lên phát nào. Nhưng kìa, trên con đường đến Pôcrôpxcôie thấy có chiếc mô tô đang chạy. Tôi ra tín hiệu cho số 2 và máy bay đồng chí ấy vào bổ nhào. Một vệt lửa dài trùm lên chiếc mô tô. Giỏi lắm, Prôxtôp ạ, cậu đúng là một tay thiện xạ, một phi công dũng cảm.

Còn Prôxtôp thì đã kéo máy bay thoát ly khỏi công kích và giữ vị trí trong đội hình.

Tôi quyết định bất ngờ tấn công đàn ngựa chiến trên đồng, sau dó nện bọn bộ binh.

Chúng tôi bay từ hướng mặt trời lại. Đã nhìn rõ những con ngựa. Còn kia là bọn phát xít đang múc nước ở giếng. Đặt góc lao không đáng kể, tôi đưa đàn ngựa vào trong kính ngắm và ấn cò súng. Đàn ngựa nhảy dựng đứng lên, giật tung dây buộc, chạy tán loạn về tứ phía. Chúng tôi tiếp tục ấn xuống bay sát đất, sạt trên đầu bọn bộ binh. Bọn Đức đang ăn trưa. Chúng đang ngồi với những chiếc cà mèn trên bãi cỏ đã úa vàng của mùa Thu. Hơi kéo lên một chút - và những phát đạn rôckét 12 ly nổ trùm kín bọn Hítle. Cũng chỉ đến lúc ấy mới thấy bọn cao xạ lên tiếng. Những vệt lửa đạn của pháo phòng không cỡ nhỏ của bọn Đức bay sượt qua lúc bên phải, lúc bên trái. Những viên đạn nổ quanh chúng tôi, làm vấy bẩn cả bầu trời. Tôi lật gấp máy bay từ phía nọ sang phía kia để tránh luồng đạn. Prôxtôp cũng lặp lại những cơ động như vậy.

Chúng tôi lấy hướng quay về sân bay. Đây đã là dòng sông Đông với những bãi cát trải dài. Sau nó là rừng thông. Những tiếng nổ của đạn pháo địch còn tiếp tục tiễn biệt chúng tôi đến mươi - mười lăm giây nữa rồi mới dừng.

Vừa xuống sân bay đã thấy chiếc xe con chạy đến chỗ chúng tôi. Chuyến bay của chúng tôi vô cùng cần, nhưng mà chúng tôi báo cáo cái gì mới được chứ? Vậy là không hoàn thành nhiệm vụ rồi.

Trong Sở chỉ huy, trung đoàn trưởng hỏi:

- Vị trí khẩu đội pháo ở đầu?

- Chúng tôi không phát hiện được, - báo cáo đồng chí trung đoàn trưởng, - chúng tôi gần như đồng thanh trả lời.

- Vậy các đồng chí đã phát hiện được cái gì? - Giọng trung đoàn trưởng đã thấy gằn từng tiếng.

Tôi lần lượt báo cáo theo trình tự chuyến bay, còn đồng chí vừa nhìn bản đồ vừa suy nghĩ điều gì đó. Khi tôi báo cáo xong, trung đoàn trưởng rời khỏi bản đồ và bất ngờ lên tiếng:

- Cái khẩu đội mà các cậu cần tìm, nó không đóng ở chỗ ấy đâu.- Và với giọng ra lệnh, đồng chí tiếp: - cất cánh đi bay yểm hộ các máy bay "IL". Sẽ quay trở về lúc hoàng hôn. Trên đường về, tiếp tục tiến hành trinh sát lần nữa. Hãy tìm nơi đóng quân của khẩu đội không phải ở Pôcrôpxcôie, mà là ở vị trí cách đấy khoảng l0 km về phía Nam. Tôi nghĩ rằng, hoả lực pháo cao xạ bắn các cậu sau khi các cậu oanh kích là đã có hoả lực phòng không của khẩu đội pháo tầm xa rồi. Bây giờ thì đi đi, quan sát cho tốt hơn nữa đi.

Khi mặt trời xuống thấp dưới đường chân trời, các máy bay cường kích dưới sự yểm hộ của chúng tôi, bay cắt qua phòng tuyến mặt trận. Họ bay thành một vòng khép kín, oanh kích lũ địch dưới mặt đất.

Bất ngờ, từ phía Tây xuất hiện bọn "Metxersmit". Bay sát mặt đất và lợi dụng bóng tối, chúng tiếp cận đến các máy bay "IL", nhưng đội hình chiến đấu của chúng tôi phân tầng theo độ cao đã cản trở ý đồ của chúng.

Bỗng dưng, có một chiếc "IL" trong số đội hình đang bổ nhào, chao cánh, đảo bên nọ sang bên kia, giảm góc lao. Rõ ràng là máy bay đã bị thương. Phi công - thượng sĩ Glêbôp cải máy bay ra bay bằng và tiến hành hạ cánh bắt buộc, thu càng. Đồng chí có nguy cơ bị bắt làm tù binh.

Đế một phần lực lượng ở lại yểm hộ trên mục tiêu, tôi cùng biên đội của tôi tìm cách giúp đỡ Glêbôp. Nhưng giúp thế nào đây? - Thời gian cho sự suy nghĩ có rất ít. Tôi quyết định dùng hoả lực bắn chặn bọn bộ binh Hítle muốn tiếp cận đến máy bay. Điều đó có thể giúp phi công lẩn trốn. Đêm đến, đồng chí sẽ vượt phòng tuyến trở về. Vừa phản công bọn "Metxersmit" bằng những tràng đạn dài, chúng tôi lại vừa phải ngăn cản khả năng tiếp cận của bọn bộ binh địch đến chiếc máy bay bị thương. Chúng tôi đã làm hết mọi khả năng để cứu đồng chí mình, rồi lấy hướng bay vào khu vực trinh sát đã định. Chúng tôi bay ở độ cao không cao lắm. Khoảng 6 phút sau, ngay dưới cánh chúng tôi bất ngờ hiện ra sừng sững những cỗ pháo tầm xa. Khả năng bọn phát xít đang chuẩn bị cho cuộc bắn phá vào ban đêm nên đã tháo dỡ ngụy trang.

- E hê, phải nện thôi! - Tôi quyết định và đưa máy bay vào bổ nhào. Để đón tiếp chúng tôi, từ dưới đất vọt lên hàng trăm làn lửa đạn. Tôi cơ động gấp về một phía và giảm độ cao đến cực thấp. Chúng tôi quay trở về căn cứ an toàn.

Nhiệm vụ đã hoàn thành, tọa độ bố trí pháo tầm xa đã được xác định. Trung đoàn trưởng đã phán đoán đúng: những cỗ pháo ấy không nằm ở vị trí mà bọn pháo phòng không bắn chúng tôi lúc ban ngày. Đến rạng sáng thì chúng không còn tồn tại nữa.

- Còn Glêbôp, theo tôi, đồng chí ấy sẽ quay về thôi, - Prôxtôp nói sau khi hạ cánh xong.

- Nếu như không nằm trong luồng đạn của bọn chúng, - tôi đồng tình. Đêm xuống, bọn phát xít sẽ không tìm được đồng chí ấy đâu.

Niềm hy vọng của chúng tôi đã trở thành hiện thực. Một ngày sau đó, Glêbôp quay trở về sân bay. Đồng chí đã đưa chiếc máy bay bị thương hạ cánh giữa hai khe núi và lập tức rời khỏi buồng lái. Quan sát xung quanh, đồng chí thấy trên dốc núi đang có một số tên Hítle đang chạy về phía đồng chí. Rút súng ngắn ra khỏi bao, đồng chí lại chui vào trong buồng lái được bọc thép của máy bay cường kích, chuẩn bị cho trận đấu cuối cùng. Gần như cũng đúng vào thời điểm ấy, đồng chí đã thấy máy bay của chúng tôi xuất hiện ngay trên đầu.

Lưới lửa từ máy bay chúng tôi trùm lên lũ phát xít. Glêbôp lợi dụng cơ hội ấy, trườn ra khỏi máy bay, nhanh chóng chạy đến cánh đồng trồng hướng dương và trốn ở đó, dưới một hố bom.

Khi máy bay của chúng ta vừa đi khỏi, bọn Đức chạy bổ đến chiếc máy bay cường kích, nhưng không còn thấy phi công ở đó nữa. Chúng bắt đầu lùng sục. Glêbôp nghe thấy bọn Đức nói với nhau ở rất gần, nhưng bóng đêm trùm xuống đặc quánh, thêm nữa lúc ấy trời lại đổ mưa, nên Glêbôp rất mừng. Chàng phi công rời khỏi chỗ ẩn náu, thận trọng vượt sang phía Đông.

Cần phải nhanh chóng đến được sông Đông trước lúc trời sáng, - Glêbôp kể. Tôi ước lượng, nếu bò với tốc độ lkm/giờ thì có thể kịp. Và điều ấy cho tôi thêm sức lực. Tôi vẫn còn đồng hồ ở trên tay, thường xuyên theo dõi qua kim dạ quang. Thời gian thì cứ trôi vùn vụt. Bất ngờ, tôi bị thụt, rơi và trượt đến những bụi cây gần bờ. Trên dòng sông, cả phía bên này lẫn bờ bên kia pháo hiệu bay vọt lên soi rõ mặt sông đang cuộn sóng. Đến bờ thì tôi đụng phải bọn Đức đang bắn pháo hiệu.

Tôi nhanh chóng vượt qua bờ sông, cởi quần áo và thận trọng bước xuống nước. Tôi bơi, bơi mãi mà có cảm giác là vẫn ở một chỗ, không tiến lên được chút nào, tối quá, chẳng thấy bờ đâu cả. Tôi đã thấm mệt, nhưng rồi chân đạp được vào đáy. Chớm vào bãi cát rồi. Nước chỉ còn dưới đầu gối. Tôi bò vào bờ, thình lình nghe thấy giọng quát trong bóng đêm: "Đứng lại! Giơ tay lên!" - Tiếp ngay sau đó lại là: Khant! Khenđơ Khôc! (Đứng lại! Giơ tay lên! - Bằng tiếng Đức).

Tôi đứng dậy, giơ hai tay lên trời. Rồi! - Tôi nghĩ,- Đằng mình rồi. Nhưng tôi chưa kịp nói lời nào thì tôi đã bị nhét giẻ vào miệng, tay bị trói quặt ra đằng sau. Sau đó khoảng 10 phút, tôi đã ở trong hầm, đứng trước mặt tiểu đoàn trưởng. "Từ đâu tới?" - Thiếu tá hỏi. "Từ trung đoàn không quân tiêm kích" - Tôi trả lời và kể lại tất cả mọi tình tiết. "Hoá ra là anh à? - Thiếu tá mừng rỡ - Thế mà chúng tôi cứ nghĩ là anh đã chết rồi cơ. Chúng tôi thấy anh bị thương ra sao mà!..".

Đồng chí ôn tồn hỏi tôi, so sánh từng điều tôi kể, chừng như không để ý đến tôi còn đang trần truồng. Nhưng rồi sở chỉ huy của chúng ta thông báo đến, cho biết tôi là ai. Thế là lập tức, tôi được cấp phát quần áo lót, áo va-rơi, quần dài, rồi cả ủng nữa. Cùng vào thời gian đó, phía bờ bên kia thấy súng bắn loạn xạ, pháo hiệu bay vọt lên soi sáng kháp bờ sông. "Bọn chúng đang tìm phi công của chúng ta đấy, - tiểu đoàn trưởng phán đoán, - đấy, lại rộ lên tiếng súng. Chắc là, chúng cho rằng những trinh sát của chúng ta đã vào sâu trong hậu phương của chúng rồi. Bây giờ tha hồ mà thấp thỏm suốt đêm". Thiếu tá rót cho tôi một chút cồn: "Uống đi, không sẽ bị cảm lạnh đấy!". Tôi uống một hơi và bỗng dưng cảm thấy mình yếu kinh khủng. Tôi ngủ thiếp ngay trong hầm.

... Niềm vui về sự trở về của Glêbôp lại bị một sự kiện buồn bã trùm lên. Ngày hôm đó, chúng tôi đã chôn cất trung úy Cuđinôp. Đồng chí bị thương rất nặng khi bảo vệ cho Glêbôp, nhưng cố kéo được máy bay về hạ cánh ở sân bay mình. Cuđinôp hạ cánh và đã hy sinh ngay trong buồng lái. Đồng chí đã hy sinh cuộc sống của mình để cứu đồng đội...