Chương 5 Bay cùng biên đội với Cuzơmin

Những chiếc máy bay cường kích bay ở độ cao cực thấp trên những cánh đồng bên trái bờ sông Đông. Chúng tôi bay cao hơn họ 600m. Nếu như trong khu vực mục tiêu không có máy bay tiêm kích địch thì tất cả chúng tôi đều được phép lao xuống oanh kích. Chúng tôi bay thẳng đến "Bụi cây hồ đào" - (chúng tôi gọi khu rừng phía Nam của Vôrônhes với mật danh như vậy). Tôi không nhớ ai đã đặt cái tên ấy, nhưng đã được mọi người ghi nhận thế. Đêm nay, trong "Bụi cây hồ đào" bọn Hítle tập kết một trung đoàn bộ binh, và chúng tôi có nhiệm vụ phải giáng cho chúng một đòn.

Chẳng mấy chốc chúng tôi đã đến khu bìa rừng. Thấy rõ dòng sông Đông, dọc hai bờ của nó là những bãi cỏ trải dài. Các máy bay cường kích kéo lên, sau một thời gian rất ngắn, các biên đội đồng loạt lao xuống tấn công mục tiêu.

Tôi thấy rất rõ bọn phát xít đã bị "quét" như thế nào. Tại bìa rừng phía Tây là bãi đỗ ô tô, téc xăng và những bếp ăn dã chiến của địch. Không thấy tiêm kích địch xuất hiện - có nghĩa là chúng tôi cũng có thể công kích. Chọn bãi tập kết ô tô, chúng tôi nã vào đấy những tràng súng liên thanh dài và những loạt đạn rôckét. Hết bừng lửa này đến bừng lửa khác bùng lên. Bọn Đức chưa kịp hoàn hồn sau cuộc oanh kích đầu tiên đã tiếp tục hứng chịu bom đạn của đợt oanh kích thứ hai. cả khu bìa rừng phía Tây chìm trong biển lửa.

Suốt ngày hôm ấy, chúng tôi tiến hành những chuyến xuất kích đến những thành phố quân sự ở vùng gần Vôrônhes. Từ sáng sớm đến tận chiều tối, những máy bay cường kích ném những quả bom cháy nặng 250kg, phá huỷ những căn nhà gạch mà bọn phát xít xây dựng như những pháo đài lửa của chúng, còn chúng tôi thì đi yểm hộ lực lượng cường kích. Chúng tôi xuất kích đến 7-8 lần trong ngày. Mệt mỏi kinh khủng. Sự buồn ngủ ập đến ngay trong máy bay, phải cố gắng lắm mới thắng nổi chúng.

Chuyến bay cuối cùng đạt kết quả đặc biệt. Trên trời, chúng tôi gặp bọn "Junker". Bọn chúng đi bắn phá tuyến trước của chúng ta, nhưng lại ném bom ở độ cao lớn, không tính đến độ dạt của gió nên bom của chúng bay vượt qua quân ta, rơi ngay vào đầu quân chúng. Vậy là, bọn bộ binh địch cùng lúc phải hứng chịu các trận bom từ các máy bay "IL" của ta, lẫn các máy bay "Junker" của chúng.

Tất cả diễn ra rất tốt đẹp. Mặc dù lưới lửa phòng không của địch rất dày đặc, nhưng chúng tôi không hề bị xây xát gì. Toàn đội hình nguyên vẹn bay cắt qua phòng tuyến mặt trận, lấy thẳng hướng về sân bay mình. Mặt trời đã lặn. Lực lượng cường kích bay ở độ cao cực thấp, khó mà phát hiện ra họ trong nền tối sẫm. Các máy bay tiêm kích bay cao hơn họ một chút. Tôi bay bên trái. Prôxtôp bay phía bên phải.

Khi các máy bay cường kích bay đến vùng phía Bắc làng Berezôpxki, thì máy bay của Prôxtôp bỗng lao xuống đến độ cao khoảng 10 m, sau đó kéo lên và đảo sang một bên cánh, cắm xuống đất.

"Điều gì xảy ra thế nhỉ? Máy bay bị hỏng hệ thống điều khiển vì mảnh đạn pháo bắn vào hay do phi công bị thương?". Cái chết bất ngờ của đồng đội mất hút trong những điều dự đoán.

Từ đầu chiến tranh tới nay, tôi phải chứng kiến cái chết của đồng đội trong chiến trận không chỉ một lần, nhưng sự hy sinh của Prôxtôp đã cứa vào tim tôi nỗi đau khôn cùng. Chúng tôi đã sống với nhau rất hoà thuận và cùng nhau tham gia biết bao cuộc không chiến với kẻ thù rồi.

Hạ cánh xong, tôi báo cáo tất cả những gì đã xảy ra. Không một ai hiểu được tại sao người phi công dũng cảm ấy lại hy sinh. Chỉ đến khi ăn tối, một trong số những phi công cường kích mới vén tấm màn bí mật về sự hy sinh ấy. Hoá ra, trước chuyến bay, anh ta đã đề nghị Prôxtôp làm động tác khoan ngang ở gần máy bay anh ta. Prôxtôp đã lao xuống độ cao cực thấp, và khi thực hiện động tác nhào lộn kia, không tính đến việc bán kính quay quanh trục dọc máy bay quá lớn, nên cánh đã quệt vào mặt đất.

Cái chết vô lý của Prôxtôp nói lên điều mất cảnh giác và kỷ luật lỏng lẻo. Trong chuyện này, trước hết, tôi với tư cách người chỉ huy đã có lỗi. Tôi chỉ chú trọng huấn luyện cho phi công những thuật không chiến, cách áp dụng những chiến thuật mới mà không chú ý đến việc giáo dục cho họ ý thức chấp hành kỷ luật cao. Chẳng lẽ lại quên mất một điều rằng hàng ngày, hàng giờ anh phải sống như thế nào, ra làm sao? Tự mình phải hiểu kỷ luật luôn gắn liền với từng chuyến bay, từng trận không chiến chứ. Điều ấy là đương nhiên rồi, nhưng cần phải thường xuyên nhắc nhở về vấn đề kỷ luật qua từng sai sót, qua từng sự liều lĩnh nhỏ một của cấp dưới mới được. Và từng tổ chức Đảng cũng không thể bỏ qua, không tác động đến những hành động vô kỷ luật được.

Cái chết của Prôxtôp đã dạy cho chúng tôi nhiều điều. Chúng tôi trở nên khe khắt hơn trong việc yêu cầu chấp hành kỷ luật bay, nhất là sau khi hoàn thành nhiệm vụ trở về, khi các phi công trong trạng thái bị kích động bởi chiến trận, dễ làm các động tác nguy hiểm.

Sau khi Prôxtôp mất, trung sĩ Cuzơmin đã bay trong biên đội của tôi. Chúng tôi gắn bó khá nhanh. Đồng chí ấy hiểu các lệnh của tôi, đoán được chính xác các ý định thông qua tín hiệu lắc cánh. Một sợi chỉ vô hình đã ràng buộc chúng tôi không chỉ trong các chuyến bay. Dưới mặt đất, hai chúng tôi cũng thường ngồi với nhau, nói về trường về lớp, thổ lộ cho nhau biết những ước mơ của mình, cùng nhau chia sẻ những hồi ức. Chẳng bao lâu, giữa chúng tôi đã nảy nở tình bạn cao cả.

Cuzơmin là phi công trẻ nhất trung đoàn. Da ngăm đen giống như người Xưgan, chàng trai 18 tuổi này đã được mọi người trong trung đoàn yêu quý. Những đồng chí lớn tuổi gọi cậu ta với cái tên tắt: Cuzia đầy trìu mến.

Chuyến xuất kích đầu tiên, Cuzơmin bay số 2 cho tôi đi oanh kích sân bay địch. Chúng tôi được xếp trong nhóm đánh phá, với nhiệm vụ bảo vệ các máy bay cường kích trên chặng đường hành trình và trên mục tiêu. Số 2 nhận lệnh không được phép rời khỏi không chiến và phải giữ vị trí của mình trong đội hình chung.

Còn mấy phút nữa thì đến giờ xuất kích. Tôi nhận thấy Cuzia có vẻ xúc động, mặc dù đã cố tìm cách kìm nén. Không phải vô cớ. Chúng tôi đâu có bay diễu hành. Hơn nữa, chuyến bay lại thực hiện vào lúc gần trưa. Bọn Đức có thể tiếp đón chúng tôi đến nơi đến chốn chứ.

Cuối cùng, nghe thấy tiếng nổ của súng pháo hiệu. Phát pháo hiệu trắng bay vọt lên không và tan vụn trên cao.

- Nổ máy! - Tôi ra lệnh cho thợ máy.

Sân bay đầy ắp những tiếng ồn của cánh quạt quay và động cơ khởi động. Chẳng bao lâu sau, những máy bay cường kích bọc thép nặng nề và những máy bay tiêm kích tinh nhanh đã tập hợp trong đội hình chiến đấu tề chỉnh.

Trong ký ức lại vang lên những lời của bài hát quen thuộc:

"Đất nước thân yêu rộng lớn của ta ơi!..".

Và mặc dù không muốn hát, nhưng từng đoạn lời của bài hát cứ lởn vởn trong đầu. Chi đến khi bay gần đến phòng tuyến mặt trận, tôi mới sắp xếp được các ý nghĩ cho mạch lạc. Bây giờ, điều quan trọng nhất là phải quan sát. Cần phải nhớ rằng - ở dưới đất có hàng chục cặp mắt đang theo dõi kỹ càng bầu trời đấy. Tôi kiểm tra lại các vị trí trong buồng lái một lần nữa, lắng nghe tiếng động cơ làm việc và tin tưởng mọi chuyện đều ổn. Chiếc máy bay hệt như người bạn trung thành.

Trong màn khói xanh hiện lên hình dáng của sân bay địch, nhưng sao bầu trời lại yên tĩnh thế. Bọn tiêm kích địch liệu có kịp cất cánh hay không? - Chỉ một phút nữa thôi là chúng tôi ở trên mục tiêu rồi.

Bất ngờ, mặt đất và không gian sôi động. Những làn lưới đạn giăng dần về phía đội hình chúng tôi. Đáp lại, những chùm bom cháy, bom mảnh, những tràng súng liên thanh cùng hướng xuống đất. Mặt đất rung chuyển. Nào khói, nào tiếng nổ, tiếng rền vang...

Xuất hiện những đám cháy trên các máy bay Đức.

Tôi ra tín hiệu: "Theo tôi!", - và bổ máy bay vào oanh kích. Tiếng động cơ gầm rú át cả tiếng của tôi nhưng tôi vẫn hét:

- Nện bọn khốn đi, Cuzia!

Cuzơmin theo sát máy bay tôi và nã vào khẩu đội pháo địch những loạt đạn dài. Chúng tôi công kích hết lần nọ đến lần kia. Bọn cao xạ của Hítle lĩnh trọn lửa đạn của biên đội chúng tôi. Lợi dụng điều kiện ấy, các máy bay cường kích dưới sự yểm hộ của lực lượng tiêm kích ung dung lấy hướng quay về.

Chẳng mấy chốc, với độ cao cực thấp, chúng tôi đã bay khuất sau cánh rừng.

... Vào cuối tháng 9, bọn địch ngừng tấn công ở phía mặt trận của chúng tôi. Trên các ngả đường diễn ra những cảnh tượng hoạt động rất sôi động. Những dòng xe chở khí tài có lẽ vừa xuất xưởng chạy thẳng từ các nhà máy quân sự của Đức ra, đi liên tục, không ngừng. Bọn Đức định giở trò gì đây? - Chúng hồi phục lại hay chuẩn bị tấn công để thu hút lực lượng của ta từ phía mặt trận Xtalingrat?

Trong khu vực Oxtrôgôscô, Camenca, Krasnôie và Lixôc thấy bổ sung thêm lực lượng pháo cao xạ. Nếu như ngày trước, chúng tôi có thể bay tránh qua những trận địa cao xạ địch, thì nay tất cả các khu vực đã được phủ kín bằng 4 tầng lưới lửa. Số lượng tổn thất của chúng tôi tăng lên hàng ngày.

- Cần phải thay đổi chiến thuật của các máy bay cường kích và xem xét lại cung cách hiệp đồng giữa chúng ta với họ mới được, - chính ủy đề cập.

Hội nghị "Xạ kích trên không" được triệu tập. Các phi công cường kích và tiêm kích đề nghị nâng độ cao bay trên đất địch chiếm đóng cho phù hợp với tình hình.

Chúng tôi, những phi công tiêm kích quyết định yểm hộ đội hình máy bay cường kích không chỉ khỏi sự tấn công của bọn "Metxersmit", mà còn cả bọn cao xạ nữa. Cần phải có biên đội đặc nhiệm để chế áp các khẩu đội cao xạ địch. Biên đội đó bay sau toàn đội hình, có nhiệm vụ dùng rôckét hoặc súng liên thanh tiêu diệt lực lượng cao xạ. Phương pháp hiệp đồng giữa các lực lượng tiêm kích và cường kích ấy đã làm giảm đáng kể những tổn thất do bọn cao xạ gây ra.

Nhưng giải thích về việc địch tăng cường lực lượng cao xạ trong vùng nhiều đến vậy thế nào đây?  Để bảo vệ những đoàn xe chở khí tài quân sự hay sao? Muốn làm rõ điều ấy, chúng tôi tiến hành quan sát thật kỹ càng và bay từ sáng sớm đến tận chiều tối. Khi mặt trời chưa thức dậy, chủ nhiệm dẫn đường trung đoàn Abaltuxôp đã đến chỗ chúng tôi rồi.

- Chắc là có điều gì quan trọng đây, - Cuzơmin phán đoán.

Sau khi chào hỏi nhau, chủ nhiệm dẫn đường lấy bản đồ từ xà cột ra.

- Người anh em ạ, có việc đây, - đồng chí nói vẻ lo lắng. - Hãy đến khu vực phía Tây làng Krasnôie, quan sát thật kỹ tuyến đường quốc lộ chạy đến Oxtrôgôzxcô, sau đó là vùng Alêchxâyepca và cho đến tận Paplôpxk. Nhiệm vụ chính của các bạn - là tiêu diệt lực lượng của Đức đang di chuyển bằng xe cơ giới trên những đoạn đường ấy. Hành trình khá nặng nề đấy -   180km trên đất địch cơ mà. Khu vực Oxtrôgôzxcô và khu vực Alêchxâyepca có sân bay địch. Hãy quan sát không gian cho thật kỹ lưỡng vào nhé.

Chuyến bay với chúng tôi cũng thường tình thôi. Chúng tôi từng đi trinh sát rồi nên chỉ sau vài phút là chúng tôi cất cánh. Vừa cơ động tránh các luồng đạn cao xạ, chúng tôi vừa bay cắt qua tuyến phòng thủ chiến thuật của địch. Những tia nắng mặt trời chưa kịp chiếu sáng khắp mặt đất nên chúng tôi nhìn rất rõ những điểm phát hoả của pháo phòng không địch. Tôi quan sát kỹ và đánh dấu trên bản đồ bay những vị trí cao xạ địch chúng tôi phát hiện được.

Theo chiều sâu khi vượt qua phòng tuyến, pháo bắn thưa dần rồi cuối cùng ngừng hẳn - chúng tôi đã bay vào vùng hậu phương chiến dịch. Nơi đây, lực lượng pháo phòng không chỉ bố trí bảo vệ những cụm dân cư lớn và những ga xe lửa mà thôi.

Mặt trời lên cao và không khí trong lành, trong suốt của mùa Thu đã tạo cho tầm nhìn tuyệt vời. Có thể quan sát mục tiêu cách xa hàng chục cây số. Toàn cảnh tuyến đường quân sự trải ra trước mắt. Nhìn rõ từng xe ô tô đang run rẩy chuyển động ra hướng phòng tuyến. Tôi ghi nhớ từng tuyến đường một và cố gắng quan sát hàng hoá chở trên xe. Đoán chừng, các thùng xe đều chất vũ khí. Theo tuyến đường qua các làng, đoàn tăng chừng 30-40 chiếc đang di chuyển làm bụi bốc lên mù mịt. Khu vực tập kết của chúng sẽ ở đâu nhỉ?

Chúng tôi tiến đến gần Oxtrôgôzxcô. Dòng chảy của tất cả mọi loại xe cộ đều đổ vào thành phố. Khu vực Alêchxâyepca cũng vậy. Tại sao xe cộ lại không di chuyển tiếp nhí? Đến phòng tuyến mặt trận chỉ còn 30 - 40km nữa thôi. Tôi mất thời gian phán đoán mà không tìm được câu trả lời. Tôi lựa chọn đoàn xe ô tô mũi tù chở đầy hàng gần ga xe lửa để oanh kích.

Một phút trôi qua - chiếc xe chạy đầu tiên bị tràng súng liên thanh trùm kín. Nó khựng lại, làm ách tắc những chiếc khác. Công kích tiếp tục. Cháy, nổ. Cuzơmin bám chặt theo tôi, bắn tiếp những chiếc sau đoàn xe.

Các khẩu đội cao xạ địch thi nhau bắn như điên như dại. Có cảm giác, những luồng lửa, những luồng đạn giăng kín như mạng nhện. Chúng tôi lao xuống thấp, lợi dụng địa hình gồ ghề, cố vượt ra khỏi vùng hoả lực.

Còn cách phòng tuyến khoảng 15km nữa thì Cuzơmin phát hiện thấy một đoàn xe ngựa đang chạy trên đường làng. Chúng tôi lao xuống công kích. Bầy ngựa hoảng loạn chạy vung ra đồng, phá hỏng toàn bộ xe kéo, bứt đứt yên cương.

Trung đoàn trường đợi chúng tôi trên sân bay, chờ báo cáo kết quả trinh sát. Các máy bay cường kích đã treo đầy bom đạn. Trong lúc chúng tôi báo cáo, máy bay của chúng tôi được nhanh chóng tra nạp nhiên liệu và chúng tôi lại cất cánh tiếp.

Cả nhóm tiến đến gần hậu phương địch, cảm giác thấy có đoàn xe tung bụi phủ kín đường. Các máy bay cường kích chuyển bay đội hình sang cánh phải, chuẩn bị công kích. Chẳng mấy chốc, những quả bom mảnh đã rơi dọc đoàn xe. Những chiếc xe địch văng lên trời, những xe chở nhiên liệu bốc cháy. Giao thông ách tắc.

Không thấy có bóng dáng tiêm kích địch nên toàn đội hình tiến hành công kích mấy lần liền. Phút chốc, con đường trở thành con rắn lửa khổng lồ đang quằn quại. Cách đó khoảng chừng nửa cây số, những nông trường viên - những người phụ nữ Xôviết đều đứng quan sát, mừng rỡ trước sự tận thế của đoàn xe phát xít. Tôi cùng với số 2 bay ở độ cao thấp, rẹt qua đầu họ. Muốn hét lên rằng: "Hãy chờ đợi nhé, những người yêu quý của tôi ạ, chúng tôi sẽ đập tan bọn khốn kiếp này và sẽ giải phóng các bạn".

Mấy ngày trôi qua. Những chuyến xuất kích vẫn tiếp diễn.

Có lần, sau khi nhận nhiệm vụ, tôi hỏi Cuzơmin:

- Nhicôlai Georghiêvich, hãy nói xem, cậu sẽ đi trinh sát khẩu đội cao xạ địch như thế nào?

- Rất đơn giản, - không cần suy nghĩ gì, số 2 trả lời ngay - Cất cánh, lấy độ cao và quan sát xem chúng bắn từ đâu.

- Nhưng có thế khẩu đội không bắn.

- Thì chúng ta bay thật thấp. Khẩu pháo chứ có phải là cái kim đâu mà không thấy!

- Mọi chuyện với cậu đơn giản thật đấy! Có nhìn thấy chú chim kền kền đang bay lượn kia không, - nó cũng giống như phi công trinh sát ấy. Nó có thể bay thấp được, nhưng không có lợi: góc quan sát rất nhỏ, vì vậy nó cần có độ cao. Cũng như chúng ta không thể bay ở độ cao cực thấp được. Cậu có biết có bao nhiêu điều bất lợi khi bay ở độ cao cực thấp không? Thứ nhất, có thể bay cách khẩu đội pháo chỉ 100 m thôi mà không phát hiện ra, nếu nó không phát hoả. Thứ hai, dù nó có bắn thì chúng ta cũng không nhớ chinh xác được vị trí của nó vì bay lướt qua nó quá nhanh. Thứ ba, bay thấp như vậy, chúng ta có thể bị súng bộ binh bắn hạ. Bây giờ quyết định đi, chúng ta phải làm thế nào.

Cuzia vui vẻ trả lời:

- Việc gì tôi phải suy nghĩ? - Tôi bay ở vị trí số 2. Anh đi đâu, tôi đi theo đó cơ mà.

- Thế chẳng lẽ suốt đời cậu chỉ có làm số 2 thôi à? Sắp tới, cậu sẽ là biên đội trường rồi. Nên nhớ rằng, người chỉ huy phải có kiến thức chỉ huy cao hơn một bậc so với cương vị công tác của mình đấy.

Cuzơmin gật đầu tỏ ý đồng tình. Còn tôi thì bắt đầu trình bày cho cậu ta nghe kế hoạch của mình:

- Tôi, Cuzia ạ, quyết định sẽ bay ở độ cao có lợi nhất cho bọn cao xạ ngắm bắn, làm cách khác đi, bọn chúng sẽ không mở miệng đầu.

- Vậy thì thôi rồi! - Cậu ta thốt lên ngạc nhiên.

- Ngoài ra, còn phải cố gắng giữ đúng hướng, - tôi tiếp tục, chừng như không cảm thấy nỗi băn khoăn của cậu ta. Chỉ có như vậy bọn chúng mới bắn thoải mái. Mình biết rằng chúng sẽ cho mình ăn no đòn đấy. Chắc chúng phải vãi cả kho đạn. Phải quan sát cho thật kỹ, không được tách đội nếu không có những cơ động bất ngờ.

Cuzơmin bay phía bên trái, phía mặt trời, như vậy cậu ta quan sát những cơ động của máy bay tôi tốt hơn. Chúng tôi bay ở độ cao 1200m.

Vừa mới bay cắt qua phòng tuyến mặt trận thì ở trên trời, đằng sau chúng tôi đã treo những tràng hoa của những điểm nổ màu đen. Bọn địch hiệu chỉnh lại - và những điểm nổ xuất hiện gần hơn. Tôi thay đổi hướng, nhanh chóng giảm tốc độ. Những điểm nổ vọt lên phía trước. Chúng tôi an toàn. Bọn Đức phán đoán ra ý định của tôi và chuyển điểm ngắm. Càng ngày các điểm nổ càng gần máy bay hơn, dày đặc hơn rồi đến lúc những tiếng nổ của chúng với tiếng cánh quạt nghe gần như tiếng của động cơ máy bay. Trên bản đồ bay xuất hiện khá nhiều chấm đỏ - đấy là những khẩu đội pháo tôi đánh dấu khi phát hiện được. Cuối cùng thì cuộc trinh sát cũng hoàn tất. Mọi hoạt động của các khẩu đội cao xạ địch đã được đánh dấu trên bản đồ. Chúng tôi vượt khỏi làn đạn, bay cắt qua phòng tuyến mặt trận để về.

Về đến sân bay, chủ nhiệm kỹ thuật của trung đoàn là người đến với chúng tôi đầu tiên.

- Thấy rồi, lưới lửa dày đặc lắm, - đồng chí ấy nói và bắt đầu đếm các lỗ thủng trên máy bay. - Trời đất ơi! Có đến 19 lỗ thủng to trên máy bay của anh, và rồi máy bay của Cuzơmin cũng không kém. Sẽ phải sửa đến tận chiều may ra mới xong.

- Chẳng có gì là ngạc nhiên cả, - Cuzơmin nhún vai, - chúng tôi đã quay như nướng chả trên bếp lửa vậy.

Sau khi báo cáo kết quả của chuyến bay trinh sát, chúng tôi đến xem việc sửa vá máy bay đến đâu.

- Sẽ tốt hơn máy bay mới cho mà xem, - báo cáo đồng chí phi công, - người thợ nguội luống tuổi tự khen ngợi vậy. Chúng tôi sẽ sửa sao cho đến vòi muỗi cũng không dùi lọt được mới thôi.

Và đúng là họ đã làm theo lương tâm và trách nhiệm. Không hề thấy có dấu vết hàn trên máy bay. Kỹ sư Guđim Levcôvich cùng với các thợ máy kiểm tra chất lượng sửa chữa hài lòng, không có nhận xét gì.

Cùng ngày hôm đó, bên phi đội 2, Êgôrôp và Khlôpcôp không trở về sau chuyến bay trinh sát. Họ bay chuyến xuất kích đơn đầu tiên. "Đưa họ vào cuộc sớm quá!"-Tôi nghĩ.

- Cứ như vậy thì chúng ta mất hết phi công mất, - chủ nhiệm kỹ thuật nói, đoán đúng ý nghĩ của tôi. - Nào, chúng ta cùng đến gặp chính ủy để đề nghị triệu tập cuộc họp chi bộ, đưa vấn đề này ra để bàn bạc. Cần phải có lời cảnh báo.

Nhưng đến buổi chiều thì trên sân bay thấy xuất hiện biên đội máy bay tiêm kích. Đấy là hai trung sĩ Êgôrôp và Khlôpcôp. Thì ra, khi bay trên vùng đất bị địch chiếm đóng, họ đã lạc đường. Trong khi bay tìm sân bay, họ đã cắt qua sông Đông.

- Khi xác định được dưới cánh bay là vùng đất của mình rồi, - Êgôrôp kể với giọng đau khổ và giận hờn, thì dầu liệu của chúng tôi còn quá ít. Thật xúc động khi phải trải qua những giây phút như vậy. Hạ cánh ngoài cánh đồng ư? Nhỡ mà bị tai nạn thì sao? May mắn quá, tôi phát hiện thấy sân bay của trung đoàn không quân ném bom. Vậy là chúng tôi hạ cánh xuống đó. Các phi công hỏi chúng tôi mục đích hạ cánh trên sân của họ là gì, lưỡi chúng tôi cứng hết lại, không sao nói được. Thật xấu hổ biết chừng nào! Chúng tôi còn không dám đi ăn trưa cùng với họ nữa, - cậu ta thở dài buồn bã. - Tôi phải đi báo cáo trung đoàn trưởng đây.

Trung đoàn trưởng ra quyết định: các phi công bay lạc đường phải dừng bay hai ngày, và trong hai ngày ấy phải học thuộc lòng địa tiêu trong khu vực mình hoạt động.

Hình thức kỷ luật ấy rõ ràng là nặng nề và các phi công bị kỷ luật cũng nhận được bài học thật sâu sắc.

Đến sáng hôm sau thì máy bay của chúng tôi được sửa chữa xong. Chúng không còn mang chút dáng dấp gì của những chiếc "Kharicây" rách bươm ngày hôm qua nữa.

- Thưa đồng chí phi công, mời đồng chí tiếp nhận, - người thợ nguội luống tuổi vừa nói vừa vuốt bộ ria mép. Hãy bay thật thoải mái và hãy nện cho bọn phát xít đáng nguyền rủa kia thật tơi bời vào. Hãy quét sạch chúng đi. Tôi cũng đã từng trực tiếp chiến đấu chống bọn Đức xâm lược vào năm 1918 rồi. Tiếc là bây giờ tôi đã già, không còn khả năng nữa. Tôi xin được biên chế vào đơn vị bộ binh, nhưng người ta nói tuổi đã cao nên họ chuyển tôi về không quân.

Người chiến binh già mỉm cười tinh quái và lại nói tiếp:

- Thoạt đầu, tôi nghĩ là tôi sẽ bay cơ. Nhưng mà phi công gì cái thá tôi? Họ đưa tôi về sân bay, ở đấy có đủ mọi việc cho mọi người, vì một người cất cánh đi chiến đấu, còn có đến 20 người khác đứng xem xem kết quả của anh ta thế nào.

- Ô, đến đây thì, bố ạ, bố sai rồi, - người thợ nguội trẻ tuổi phụ việc nói chen vào, - nếu như giả dụ thành phần của chúng ta đây không làm việc thì máy bay bao giờ mới sửa được? Bố thừa hiểu trong buồng lái máy bay có mấy chỗ ngồi rồi, mà quanh máy bay thì nào pháo, nào súng, nào rôckét treo đầy cả... Bố định mọi người đều vào trong buồng lái hay sao... Không, bố nói không đúng rồi.

- Mày đừng nói với tao về điều ấy. Tao hiểu máy bay không kém mày tý nào đâu. Chỉ có điều, phi công thì ở trên đó đánh nhau với bọn địch, còn tất cả chúng ta thì ngồi chờ trên sân bay chán ngắt. Người thợ nguội phẩy tay vẻ không bằng lòng. Sau đó, dừng một lát rồi quay sang phía tôi:

- Tôi hiểu chứ, đồng chí phi công ạ, tuy đồng chí đã mệt lắm rồi, nhưng tất cả chúng tôi đều muốn đồng chí dành cho chúng tôi ít phút, mời đồng chí vào trong hầm kể cho chúng tôi nghe chuyện đồng chí nện bọn Đức phát xít thế nào, vì chúng tôi không thể tưởng tượng được kiểu đánh nhau ở trên trời ra làm sao cả.

Đồng chí đã từng chiến đấu từ thời nội chiến, nhưng nhìn đồng chí không có dáng dấp gì là quân nhân, chỉ giống như người thợ nguội trong nhà máy mà thôi. Tôi cũng rất- thích nói chuyện với đồng chí ấy như được nói chuyện với một người cha.

- Dứt khoát tôi sẽ đến. Mà tôi không đến một mình đâu, có cả số 2 của tôi cùng đi đấy, - tôi trả lời.

- Bố già chắc mong lắm đấy, - Cuzơmin nói khi người thợ nguội đi khuất. - Chúng ta không thể từ chối được.

... Gần một tuần lễ liền, các máy bay "IL" liên tục đánh phá các đường giao thông của địch. Bọn Đức chuyển sang phòng ngự. Theo phán đoán của chúng tôi, chúng đang dự trữ lương thực, vũ khí.

- Quân của các thống chế định nghỉ Đông trên vùng sông Đông của mình đấy, - các phi công nói đùa. - Liệu bọn chúng có đợi được đến mùa Xuân không nhỉ? Chỉ cần chúng ta tăng cường hoạt động thì đến tháng Giêng thôi sẽ biết tay nhau.

Chúng tôi bay vào khu vực Ôxtrôgôgiơxk- Evđacôvô. Bay ở vị trí số 1 của đội hình là thiếu tá Ixenzôn- phi đội trưởng. Chúng tôi không phát hiện thấy xe cộ hoạt động trên đường, nhưng lại phát hiện được những mục tiêu quan trọng khác - đấy là những thê đội địch đang ở ga Evđacôvô.

Ixenzôn tách đội hình thành hai nhóm: một nhóm công kích các đoàn quân, một nhóm công kích các khẩu đội pháo cao xạ.

Ixenzôn - một phi công đã đứng tuổi, lưng hơi gù, ngày trước từng là thợ rèn, ném bom rất chuẩn xác. Sau mỗi lần đồng chí công kích, mục tiêu đều bị văng tung về tứ phía tựa như những tia lửa toé ra sau những nhát búa nện xuống đe, xác địch bị băm ra từng mảnh, vỏ bọc của các toa tàu bay ra tứ tung, đường ray cong như cầu vồng.

Tất cả chúng tôi - cả cường kích, cả tiêm kích đều lao vào tấn công. Bom rơi liên tục. Từng loạt đạn rôckét trùm lên lũ bộ binh địch đang chạy tán loạn, xé tan bọn chúng, khiến chúng nằm vật vã ra đất. Tôi thấy trái tim tôi đang ca hát. Giờ trả thù đã điểm. Quân đội Xôviết đang nện lũ quân "vô địch" con cưng của bọn phát xít.

Bọn phát xít giăng lưới lửa dày đặc, nhưng chúng tôi không thèm để ý đến điều đó. Thậm chí, có lúc có những hòn lửa chết chóc kia bay thẳng đến máy bay, nhưng kể cả lực lượng tiêm kích lẫn cường kích không một ai có biểu lộ sự sợ hãi, không ai lo lắng, suy nghĩ về sự hiểm nguy cả. Toàn bộ nhà ga đang nằm trên miệng núi lửa. Chúng tôi vẫn tiếp tục oanh kích. Chúng tôi chỉ dừng khi bắn hết cơ số đạn bom trên máy bay, và lần lượt thoát ly.

Chúng tôi bay trở về trong những tia nắng của chiều tà. Một ngày đã kết thúc. Bọn phát xít một lần nữa lại được nếm sức mạnh của không quân Xôviết.

Hàng trăm lính Hítle tan xác dưới những làn bom đạn của chúng tôi. Rất nhiều khí tài quân sự trên nhà ga đường sắt bị phá huỷ. Những chiếc "IL-2" được bọc thép mà bọn Đức vẫn gọi là "Thần chết đen" đã oanh kích không thương xót lực lượng địch trên ga đường sắt. Thật phấn khởi khi chúng tôi hoàn thành được nhiệm vụ lớn lao. Chúng tôi có thể tự hào nói rằng- chúng tôi đã sống không uổng.

Nhưng ba đồng chí hy sinh trong trận đánh sau làm cho chúng tôi buồn bã. Đội hình các máy bay cường kích của Morôzôp đã ném bom trượt - sau lần công kích của họ vào đoàn xe mà không thấy chiếc nào cháy cả. Chiều hôm ấy, trong nhà ăn, giữa Morôzôp và phi công tiêm kích Phatin đã nổ ra cuộc tranh cãi thực sự.

Đại úy Morôzôp nhíu đôi lông mày, liếc nhìn về phía Phatin, thi thoảng mới nói những câu rời rạc, còn Phatin - với vóc dáng thấp nhỏ, linh hoạt, tức giận buộc tội đại úy về việc ném bom trượt. Thật khó mà đoán được cuộc cãi lộn ấy đến khi nào mới chấm dứt nếu như chủ nhiệm dẫn đường Abaltuxôp không đến.

- Có việc gì thế? - Đồng chí nghiêm khắc hỏi khi bước vào phòng - Có vấn đề gì không phân xử được nào?

- Cần phải công kích đoàn xe, - Phatin nóng nảy, - nhưng phi công cường kích thì lại bị phân tán bởi bọn "Metxersmit".

Đến lúc ấy, Morôzôp không kìm nén được nữa. Sau khi đứng lên khỏi bàn, hơi còng xuống so với vóc dáng của mình, đồng chí tiến đến chỗ Phatin:

- Anh chẳng hiểu gì cả, anh bạn ạ, anh chẳng hề có khái niệm về ném bom. Hãy học đi, rằng đánh giá kết quả không chỉ ở chỗ có rơi trúng hay không. Ngày hôm nay bom rơi cách mặt đường ở cự ly không xa hơn 15 - 20m đâu. Vậy thì có nghĩa là, đoàn xe đã bị hư hại bởi các mảnh bom văng ra rồi, - đồng chí nói và quay về chỗ cũ.

Phatin, sau khi nghe những lời phân giảng bằng giọng tự tin của Morôzôp đã nguôi giận, dần dần lấy lại sự bình tĩnh, nhưng trên nét mặt vẫn còn lộ vẻ bực bội, cau có.

- Không được nóng nảy nữa, Phatin. Morôzôp nói đúng đấy, - Abaltuxôp lên tiếng cho không khí dịu đi. Cần phải hiểu được bán kính sát thương của các loại bom. Nếu chúng rơi cách đoàn xe khoảng 100 m, thì xe cộ vẫn bị thương như thường.

- Thôi được rồi, - cuối cùng thì Phatin chấp nhận. - Tôi hiểu rồi, nhưng dầu sao, ngoài bom ra, trên máy bay còn pháo, còn súng liên thanh nữa chứ. Đằng này, họ vứt bom xong là quay ngoắt đuôi về luôn. Thế mới bực! Vũ khí của chúng ta chỉ cốt để tạo âm thanh và để trang trí cho oai thôi sao.

- Ê, anh bạn phi công tiêm kích ác khẩu kia ơi, - Morôzôp mỉm cười. - Một lần không thể tàn phá được tất cả đâu. Chuyến xuất kích ấy đâu có phải là chuyến xuất kích cuối cùng. Và phi đội chúng tôi sẽ trả lời được là phải chiến đấu thế nào cho đúng.

Trong những lời nói ấy không có sự khoe khoang, giả tạo.

Các phi công của đơn vị Morôzôp đúng là chiến đấu thực sự hăng hái. Sau bữa ăn tối, tôi cùng với Cuzơmin đến hầm của anh em thợ máy. Chúng tôi kể cho họ nghe những trận không chiến và ngợi khen sự phục vụ của họ.

Tất cả đều chăm chú lắng nghe chúng tôi, đặt ra cho chúng tôi những câu hỏi và sau đó cùng chúc:

- Các đồng chí hãy chiến đấu cho thật dũng mãnh và hãy tin tưởng vào những chiếc máy bay chiến đấu- chúng là những người bạn trung thành của các đồng chí đấy!