Lời kết Hôn nhân học hỏi được gì từ ngoại tình

Khi gặp sóng gió ngoại tình, những cuộc hôn nhân hoặc sẽ chết đi hoặc sẽ sống sót và hồi sinh. Đâu là những bài học về ngoại tình dành cho tất cả những người đang yêu? Tôi hy vọng cuốn sách này đã giúp bạn hiểu phần nào về bức tranh sinh động của ngoại tình, từ đó có thể tạo ra những thay đổi lớn lao cho mối quan hệ của mình.

Tôi bắt đầu quyển sách này với ý tưởng rằng trải nghiệm ngoại tình có thể mang lại những tác động tích cực cho quan hệ lứa đôi, nhưng không vì thế mà tôi khuyến khích bạn hãy ngoại tình. Rất nhiều người muốn biết họ có thể học được gì từ những chuyện ngoại tình mà không nhất thiết phải trực tiếp trải qua. Như vậy ta có hai câu hỏi quan trọng ở đây:

Làm sao xây dựng, củng cố mối quan hệ thật vững vàng để cơn bão ngoại tình không thể “công phá” nổi tổ ấm của mình?

Làm sao mang sức sống ái tình mãnh liệt của ngoại tình vào hôn nhân của mình?

Những câu trả lời sẽ rất... ngược đời. Nóng lòng muốn bảo vệ hôn nhân là điều tự nhiên, nhưng nếu ta chọn cách tiếp cận “chống ngoại tình” thì ta có nguy cơ sẽ khiến bạn tình của ta cảm thấy bị trói buộc đến mức ngột ngạt. Những “biện pháp an ninh chống ngoại tình” ta áp lên vợ/chồng ta như cấm có bạn bè là người khác giới, kiểm soát việc có tình cảm thân mật với ai khác, tuyệt đối không tán gẫu với đồng nghiệp, hạn chế online, cấm xem phim ảnh khiêu dâm, kiểm tra chặt chẽ giờ giấc sinh hoạt, cấm liên lạc với người cũ, làm mọi thứ cùng với ta,... – có thể sẽ chỉ phản tác dụng, tức sẽ chỉ xui khiến người ấy đi ngoại tình thôi.

Katherine Frank tranh luận đầy thuyết phục rằng “chính sự an toàn trong hôn nhân sẽ giết chết hôn nhân”. Khi một cặp đôi tìm cách bảo vệ cuộc hôn nhân bằng cách giám sát bạn đời và tự giám sát mình, chính là họ đang... dọn đường cho ham muốn ngoại tình. Ta càng cố kiềm kẹp, đè nén bản năng thì ta càng có khả năng nổi loạn mãnh liệt hơn.

Nhà thơ kiêm triết gia Ireland – John O’Donohue nhắc nhở chúng ta rằng: “Tình yêu luôn có sức mạnh đáng kinh ngạc. Không một hoàn cảnh nào có thể cản ngăn được tình yêu, không luật lệ hay cam kết nào mà tình yêu không thể xuyên qua. Thậm chí ngay cả một người sống cách ly với mọi người, luôn làm chủ rất tốt tính cách, lối sống của mình, ngày nào cũng được lên kế hoạch chặt chẽ, làm việc gì cũng theo thứ tự đã định – thì trái tim vẫn có thể bất chợt lóe lên tia lửa ái tình. Ban đầu tia lửa ấy chỉ âm ỉ, nhưng sau đó bùng thành đám cháy không tài nào dập nổi. Thần ái tình Eros luôn gây ra nhiễu loạn. Vị thần ấy luôn chỉ nhắm mắt ngủ hờ trên mảnh đất chôn giấu trái tim con người”.

Các lý tưởng lãng mạn khiến ta tin rằng một cuộc hôn nhân hoàn hảo có thể giúp ta không phải nghe thấy tiếng gọi của thần tình ái Eros bên ngoài cánh cửa gia đình. Ta xem những khát khao phóng túng trong ta là những chuyện non nớt mà ta nên vượt qua và quyết tâm hơn nữa để xây đắp cho cuộc hôn nhân an toàn, thoải mái ta đang có. Stephen Mitchell chỉ ra rằng chẳng có gì ảo tưởng bằng những tưởng tượng đầy đam mê nhất. Chúng ta khát khao cháy bỏng một cuộc hôn nhân ổn định, chúng ta dốc sức để tạo ra hôn nhân hạnh phúc mãi mãi, nhưng trên đời này có gì là ổn định mãi mãi đâu?

Thay vì suy nghĩ sai lầm rằng “Mình sẽ không bao giờ ngoại tình”, chúng ta cần học cách chung sống với những điều bất định, những quyến rũ, cám dỗ, mộng tưởng của chính mình và của cả người bạn đời. Nhiều cặp đôi cảm thấy thoải mái khi có thể thành thật chia sẻ với nhau những ham muốn của mình, thậm chí chia sẻ cả những nỗi niềm ham muốn... một bóng hình nào đó khác. Điều nghịch lý là chính những sẻ chia này sẽ giúp đôi lứa gần gũi nhau hơn. Cách đối thoại này giúp hôn nhân của họ có thể có/không mở về cấu trúc nhưng hoàn toàn mở về đối thoại. Họ đang có những cuộc đối thoại chưa từng có trước khi chuyện ngoại tình xảy ra. Đó là những cuộc đối thoại không giới hạn, có thể gây tổn thương, có thể gây ra nhiều cảm xúc nhưng điều quan trọng là có thể giúp người trong cuộc tò mò về... bạn đời của mình. Họ sẽ thấy bạn đời của mình vừa thật quen thuộc vừa thật vô cùng mới mẻ. Khi đã cảm thấy mình có sự tự do nhất định trong hôn nhân thì có thể ta sẽ ít muốn tìm kiếm tự do ở đâu khác.

Thêm nữa, khi ta dám công nhận sự tồn tại của người thứ ba, ta sẽ xác định được bạn đời của ta đã xẻ đôi trái tim rồi. Ta thừa nhận rằng người bạn đời không chỉ có ham muốn tình dục với mỗi một mình ta. Họ có thể chọn sẽ chỉ làm tình với ta nhưng gốc rễ của điều đó sâu xa hơn thế. Ta là người nhận đam mê tình dục của họ, nhưng ta chẳng phải là nguồn khơi gợi duy nhất đam mê ấy. Nhận ra người bạn đời là một cá thể hoàn toàn độc lập chính là một phần của cú sốc ngoại tình, nhưng cũng chính là điều có thể nhóm lại ngọn lửa ham muốn ái tình trong hôn nhân. Gợi ý này có vẻ đáng sợ nhưng cũng rất thiết thực.

Vậy còn sự tin tưởng thì sao? Tin tưởng nằm ở trung tâm của cốt truyện hôn nhân, và ngoại tình chính là sự chà đạp niềm tin. Nhiều người cảm thấy rằng muốn tin tưởng người đó thì phải hiểu rõ người đó. Ta đánh đồng niềm tin với sự an toàn, như thể ta dùng lý trí đánh giá các rủi ro để bảo đảm mình sẽ không tổn thương. Ta muốn bảo đảm rằng bạn đời sẽ luôn ủng hộ ta, sẽ không bao giờ ích kỷ đặt nhu cầu của họ lên trên cảm xúc của ta. Ta đòi hỏi sự chắc chắn, hay ít nhất là ảo ảnh của nó, trước khi sẵn lòng dỡ xuống những lá chắn phòng ngự với người bạn đời.

Nhưng vẫn còn một cách nhìn nhận khác về sự tin tưởng: Sự tin tưởng chính là sức mạnh giúp chúng ta đối đầu với sự bất định và tổn thương. Rachel Botsman nói: “Tin tưởng chính là... tự tin với những gì ta chưa biết”. Nếu ta chấp nhận rằng sự chắc chắn ta đang khao khát là điều ta sẽ chẳng bao giờ thật sự có, thì ta cần có quan niệm khác về niềm tin.

Niềm tin vào ai đó được xây dựng và củng cố bởi các hành động theo thời gian, nhưng tin tưởng cũng hoàn toàn có thể là một bước nhảy vọt của lời cam kết thủy chung, “một rủi ro trá hình một hứa hẹn” như Adam Phillips đã viết. Một vụ ngoại tình sẽ quẳng cặp vợ chồng vào một thực tế mới. Những cặp đôi nào sẵn lòng cùng nhau tiến vào thực tế mới sẽ phát hiện ra rằng tin tưởng không còn nằm ở những điều ta có thể đoán được, mà nằm ở sự chủ động tham gia vào những gì ta không thể đoán được.

Điều chúng ta còn học được từ những vụ ngoài tình chính là hầu hết chúng ta thích... làm những điều bị cấm kị. Thử thách dành cho những đôi vợ chồng đang có cuộc hôn nhân ổn định chính là nên cùng nhau... vi phạm để hâm nóng hôn nhân, thay vì “đơn thương độc mã” vi phạm rồi đe dọa hôn nhân. Những hành vi vi phạm vợ chồng làm cùng nhau không cần phải quá kịch tính, quá bất chấp, quá rủi ro; chỉ cần thú vị và thực tế là được.

Tôi có thể đưa ra vài gợi ý, nhưng bạn cần lưu ý rằng không phải những cách vi phạm sau đều hữu hiệu với tất cả mọi người. Chỉ có chính bạn mới biết chính xác khi nào bạn đã thật sự phá bỏ những quy tắc của chính mình để bước ra khỏi vùng an toàn. Chỉ có bạn mới cảm nhận được điều gì sẽ kích hoạt năng lượng tình dục trong quan hệ vợ chồng của bạn.

Căp đôi Viola – Ross tạo những tài khoản e-mail bí mật để tiện trao đổi riêng tư, để chat sex khi đang họp hành.

Đôi vợ chồng Allan – Joy thi thoảng “để lũ trẻ ở nhà với bà ngoại và đi ra ngoài chơi xuyên đêm, chơi đến khi nào thích thì về”. Những giây phút hai vợ chồng thoải mái nhảy nhót, không cảm thấy vướng bận bất cứ điều gì chính là đối trọng tuyệt vời cho những sinh hoạt gia đình đều đặn như trong quân đội.

Cặp đôi Bianca – Mags không thể cùng ra ngoài vì không có ai để nhờ trông con giúp, nhưng họ vẫn có cách riêng để tận hưởng những giây phút chỉ có nhau. Một tuần một lần, sau khi dỗ lũ trẻ ngủ, hai vợ chồng thắp nến lung linh trong nhà, diện quần áo lộng lẫy rồi uống rượu, khiêu vũ với nhau. Họ gọi đó là “hẹn hò ở bar”.

Khi cô Alia quay lại với nghề ca sĩ, anh Mahmoud – người chồng mười năm của cô – đến hộp đêm xem cô hát nhưng không tiếp xúc với cô. Anh chỉ ngồi ở cuối khán phòng như một khán giả bình thường và say sưa ngắm nhìn vợ như thể mới thấy nàng lần đầu.

Căp đôi Rita và Ben tham gia các tiệc sex được lựa chọn cẩn thận. Khi tham gia các bữa tiệc này, hai người chỉ nói tiếng Pháp.

Cặp vợ chồng Nate – Bobby thích thi thoảng trở về lại nhà sau khi thả hai đứa song sinh ở nhà trẻ. Họ sẽ có một bữa sáng “vui vẻ” kiểu người lớn mà không sợ bị ai quấy rầy.

Cô Rikki và anh Wes đã cho phép nhau được tán tỉnh người khác tới bến nhưng không được vượt quá giới hạn. Cô Rikki nói rằng việc nhiều người đàn ông say mê cô khiến cô cảm thấy giá trị của mình được khẳng định. Nhưng có qua cũng có lại, khi nhìn thấy những phụ nữ thèm khát chồng mình, cô càng có xu hướng nôn nóng muốn về nhà với anh.

Việc từ chối những người khác góp phần khẳng định việc ta quyết chọn vợ/chồng của mình. Khi tự do hoang đàng bên ngoài, cũng là lúc ta khao khát quay về mái nhà hôn nhân. Cam kết và tự do nuôi dưỡng lẫn nhau. Sự cam kết với bạn đời khiến ta cảm thấy an toàn và cởi mở. Và rồi chính cảm giác thấy mình tự do, chan chứa trong nhau sẽ khiến ta thêm cam kết với bạn đời.

Những cặp đôi có hôn nhân ổn định mà tôi vừa kể ở trên đã quyết định không làm ngơ trước sự cám dỗ của những điều bị cấm kị, họ quyết định phá vỡ sức mạnh của nó bằng cách... mời chào cám dỗ. Nói một cách đơn giản, chiến thuật “lấy độc trị độc” này giúp củng cố sự kết nối giữa họ, và khi có kết nối chặt chẽ hơn thì họ càng khó lừa dối nhau hơn. Khi ta có ý định ngoại tình, nội tâm sẽ lên tiếng ngăn ta lại ngay: “Ngoại tình sẽ vui, nhưng không đáng đâu”. Nhưng điều này không có nghĩa hôn nhân của ta sẽ mãi mãi “miễn nhiễm” với ngoại tình. Thế nên, điều ta cần làm là không ngừng nuôi dưỡng, chăm sóc, vun đắp hôn nhân để tổ ấm là nơi ta thích quay về.

Bạn đời của ta không thật sự thuộc về ta, họ chỉ như khoản vay có thể gia hạn hoặc không. Khi biết rằng ta có thể đánh mất họ, ta sẽ không xem thường cam kết giữa ta với họ, ta sẽ chủ động gắn bó với họ hơn, sẽ trân trọng họ hơn và nhất là ta sẽ không tự mãn rằng tình yêu này là mãi mãi.

Ta sẽ rất khó cưỡng lại dòng chảy của sự sống một khi nó đã thức giấc. Thế nên cái ta cần chống lại chính là sự tò mò luôn đầy vơi, những gắn bó hời hợt, sự cam chịu buồn bã, những thói quen khiến mối quan hệ dần khô héo. Nhiều cuộc hôn nhân chết đi là vì hai người trong cuộc suy yếu sức tưởng tượng. Trong khi đó các vụ ngoại tình thường đầy ắp những tưởng tượng bay bổng, những đam mê, ham muốn, những quan tâm thường xuyên, những lãng mạn, bông đùa, yêu thương, tò mò bất tận,... Đây cũng chính là những yếu tố quan trọng tạo nên một cuộc hôn nhân bền vững, viên mãn. Thế nên, chẳng phải ngẫu nhiên khi những cặp đôi tình tứ, mặn nồng nhất thường học được các chiến lược giữ vững hôn nhân từ chính binh pháp ngoại tình.