Chương 11
Về tới đồng bằng được ít lâu, đơn vị Lợi được lệnh đánh vào nhà tù Phước Thành nơi giam giữ hơn sáu trăm tù chính trị.
Một đêm không trăng, Lợi cùng đồng đội vượt qua suối, cắt rừng đi bọc theo những cánh đồng dưa, tiến sâu về phía giặc. Xa xa đã thấy ánh sáng của những đồn bót rải rác.
Tiếp cận xong là khai hỏa ngay. Những trái bộc phá đầu tiên của ta cuốn tung những vòng rào kẽm gai và phá sập một số lô cốt. Các cánh quân tràn vào như nước. Bị đánh bất ngờ, địch chưa kịp hoàn hồn, vài loạt súng bắn bâng quơ lạc lõng, lâu lâu mới có một trái lựu đạn nổ bùng, ánh lửa lóe lên cùng với đất cát và sỏi đá.
Hơn mười phút sau đại liên của địch mới hoạt động, nhưng chỉ trong vài phút ngắn ngủi thì đã bị một trái bộc phá dập tắt.
Trong lúc súng nổ hỗn loạn chợt một chiếc xe dodge từ trong trại lính phóng về hướng trại giam. Phát hiện ra âm mưu dùng lựu đạn để sát hại tù chính trị, các chiến sĩ pháo binh đã dùng ĐKZ 57 bắn hạ chiếc xe ấy trước khi nó tới được mục tiêu. Cả một xe lựu đạn nổ tung trên đường đi, lửa đỏ rực cả vùng trời.
Thừa thế bộ binh ta nhanh chóng đánh chiếm nhà giam phá tung cửa khám đưa tất cả tù chính trị ra.
Một cánh quân khác đánh vào bộ chỉ huy đầu não của chúng. Tên tỉnh trưởng Nguyễn Minh Mẫn định tháo chạy thì một chiến sĩ đặc công của ta bắn nó ngã gục khi nó vừa ra khỏi phòng ngủ.
Trận này ta đã tiêu diệt và bắt sống toàn bộ sĩ quan và binh sĩ Sài Gòn và làm chủ trận địa cho tới 9 giờ sáng hôm sau. Riêng Lợi bắn chết hai tên, bắt sống một tên và thu hai súng.
Sau trận đánh ít lâu, đơn vị anh lại được lệnh đánh cầu Bà Đặng, nơi đang có một trung đội bảo an đóng giữ. Trung đội của chúng đóng hai bên chốt cầu phía trong vườn chuối, sau lưng nó là ruộng mía và gò đống, trước mặt là con sông Đồng Nai.
Tiểu đội Lợi được phân công làm xung kích đánh mở đường. Đúng sáu giờ, thủ pháo ta liên tục nổ vang làm chấn động khắp nơi, tiếng súng vang lên từng loạt ngắn, nín lặng rồi lại vang lên, giành giựt nhau từng tấc đất.
Một loạt tiểu liên của giặc cày chéo qua chỗ Lợi nằm, anh vừa lăn người đi thì đã nghe tiếng kêu của Hùng. Lợi quyết định cho Hùng dùng tiểu liên bắn khống chế còn anh và Phước lao vào đánh thủ pháo.
Những tiếng nổ dữ dội đã làm tắt hẳn hỏa lực địch. Hùng từ phía sau vượt lên trên cùng đồng đội truy kích địch. Chúng chạy ra phía sông Đồng Nai nhưng không có cách nào qua sông đành phải đầu hàng.
Sau những trận đánh giải phóng liên tiếp nhiều khu vực rộng lớn, tiểu đoàn D106 được thành lập. Lợi được phân công về đại đội 9. Đại đội nhận nhiệm vụ bảo vệ vùng Trao Trảo, Vĩnh Tân, Phú Chánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bình Dương, để hoạt động nhằm mở thêm nhiều cửa khẩu mua gạo.
Tiểu đội Lợi được lịnh bảo vệ các chuyến hàng đặc biệt cho quân khu. Hàng ngày những chuyến xe bò nặng nề đi ngang qua vùng này đều phải vượt một bãi cát lớn và băng qua con suối. Mọi người đều phải ra sức đẩy phụ với những đôi bò mới có thể đưa xe qua suối được.
Vừa lên khỏi dốc cát, Lợi đã nhận ra một chiếc xe ì ạch lăn bánh. Người đẩy xe là một cô gái mặc áo trắng, đầu đội nón bài thơ. Lưng áo cô đẫm ướt mồ hôi, nắng và sự gắng sức làm cho hai má cô đỏ hồng. Lợi chú ý đến cô gái vì chiếc nón Huế ấy, chiếc nón mà Huệ thường đội. Anh biết chắc cô gái ấy không thể nào là Huệ được nhưng trong thâm tâm vẫn có một cái gì thúc đẩy anh đến gần. Lợi đưa xe mình lên dốc xong liền trở lại lặng lẽ đến phụ với cô gái. Qua khỏi dốc cô gái thở phào, lấy cái nón xuống quạt mát và cười hồn nhiên. Chợt thấy Lợi đứng giữa nắng, mặt sạm đen cô gái liền đưa cái nón cho Lợi:
-Anh đội cho đỡ nắng.
-Cám ơn cô. Tôi đã quen mưa nắng rồi.
Nhưng cô gái đã lấy chiếc khăn rằn quấn qua đầu mình rồi đưa nón cho Lợi. Lợi tiếp lấy và nói:
-Từ nãy giờ chưa được biết tên cô.
-Em tên Bạch, ở Định Phước.
-Định Phước thuộc xã Tân Định phải không?
-Phải. Khi nào có dịp đi qua, mời anh ghé nhà em chơi. Cứ hỏi nhà má Ba là ai cũng biết.
-Vậy mà tôi cứ tưởng là hỏi nhà cô Bạch thì người ta rảnh hơn, nhứt là mấy anh thanh niên.
Bạch cười khúc khích. Hai người đi một đỗi thì tới chỗ đóng quân. Lợi trả chiếc nón lá cho cô gái và lấy gạo nấu cơm. Bạch nói:
-Em có đem theo mấy đòn bánh tét. Anh ăn với em cho vui.
Cô gái bày bánh ra cái nón lá. Lợi nói:
-Cô còn để dành ăn trên đường về.
-Nhà em ở gần đây. Anh cứ dùng đi.
Bạch lột lá xong, đưa cho Lợi. Lợi ăn ngon lành. Buổi trưa trong rừng gió mát rượi. Hai người ngồi dưới bóng cây lắng nghe sự yên tĩnh của rừng, lòng thấy thanh thản kỳ lạ. Rải rác trong các lùm cây có tiếng trở mình trên võng, tiếng chân đi trên lá khô, và vài tiếng nói vang từ xa, nghe mơ hồ. Khi tất cả đều im bặt thì tiếng suối lại nổi lên, róc rách, nhẹ thoáng và đều đặn trong cái im lặng mênh mông của rừng. Bỗng nhiên Bạch lại nói:
-Khi nào có dịp, mời anh ghé nhà em chơi. Anh nhớ đấy.
*
Hành quân liên tiếp mấy ngày đêm mới đến được ba xã nam Bến Cát, lúc trời rạng sáng. Lợi và Dòng đến chính quyền địa phương để liên hệ chỗ nghỉ quân. Các đồng chí địa phương chỉ cho Dòng và Lợi một ngôi nhà ngói rộng rãi. Các bạn cho biết:
-Đó là nhà của đồng chí xã đội trưởng.
Dòng và Lợi rất mừng vì đây là vùng giải phóng, sống đã tự do lại được ở chỗ rộng rãi ấm áp.
Dòng bước vào căn nhà, anh gặp một bà già tóc đã hoa râm. Dòng lễ phép hỏi:
-Dạ, chào bác.
Bà già không ngẩng lên, hỏi:
-Các chú đi đâu đây?
-Cháu được xã giới thiệu đến nhà bác xin ở nhờ vài bữa.
-Nhà tôi chật lắm. Các chú tìm nơi khác đi.
Lợi nói:
-Chúng cháu từ xa mới đến không rành làng xóm nên đi nơi khác chẳng tiện, sợ tình hình có gì diễn biến thì các đồng chí địa phương không biết đâu mà tìm, mong bác thông cảm.
-Các chú bộ đội nào?
-Dạ, tụi cháu là lực lượng tỉnh.
-Thôi được, các chú cứ vào ở tạm đằng kia đi.
Bà cụ đưa tay chỉ một cái nhà trống lụp xụp, nơi ấy có đặt một cái cối xay lúa, một cối giã gạo. Lợi thấy vậy nghĩ thầm: “Nhà lớn thế này mà bà cụ nói chật. Có lẽ không muốn cho mình ở chăng?” Anh em lần lượt vào trong nhà trống. Lợi hỏi bà cụ:
-Bác có nồi lớn cho cháu mượn một cái để nấu cơm. Tụi cháu có nồi nhưng nhỏ lắm. Phải nấu hai lần bác ạ.
Bà già đáp tỉnh khô:
-Không có!
Bà cụ bỏ đi ra phía đám khoai tiếp tục bỏ phân. Lát sau có một người đàn bà từ trong nhà đi ra, đầu choàng một chiếc khăn vuông, nhìn sơ qua cũng đoán được chị đang ở cữ. Chị mở cũi lấy một cái nồi cho Lợi mượn. Cái nồi thiệt lớn, có thể nấu được mười lăm người ăn.
Lợi nghĩ, té ra không phải là không có nồi lớn. Vậy thì tại sao bà cụ có vẻ lạnh nhạt với đơn vị anh như vậy? Chắc bên trong có điều gì đây. Lợi họp anh em lại, nói:
-Các đồng chí. Suốt mấy ngày hành quân ròng rã chúng ta ai cũng mệt mỏi, nhưng khi đến đây thấy nhân dân đối xử với mình như thế, chắc là có chuyện gì không hay rồi, vì vậy chúng ta cần ra sức công tác dân vận để thuyết phục gia đình này, mong các đồng chí hãy cố gắng.
Dòng đề nghị:
-Theo tôi ta nên làm liền bây giờ. Ai nấu cơm cứ nấu, còn lại tất cả lo đi kiếm củi, quét sân, quét nhà, ai biết làm phân khoai thì theo tôi.
Mọi người xắn tay áo lên bước tới chỗ bà cụ đang làm. Họ hốt phân đem bón từng bụi khoai rồi vun đất lên. Bà cụ thấy vậy hỏi:
-Bộ đội mà cũng biết làm à?
-Làm như vầy được không bác?
-Được. Nhưng tôi tưởng bộ đội không biết mần chớ.
-Chúng cháu cũng là những người nông dân nghèo vừa buông tay cày tay cuốc, cầm súng đánh giặc, lúc chúng cháu còn ở nhà thì cũng làm ruộng làm rẫy như bác đây.
-Các chú có phải chủ lực miền không?
Thời kỳ đó ta còn giữ bí mật không biểu dương lực lượng trước nhân dân nên Lợi trả lời:
-Không phải bác à, chúng cháu là bộ đội tỉnh.
-Tụi bây đừng giấu tao. Mấy thằng tỉnh tao biết hết. Đứa nào cũng trắng đỏ và mập ù chớ không phải xanh xanh mét mét như tụi bây.
Câu chuyện nửa chừng thì các đồng chí trực nhật kêu anh em vô ăn cơm. Mọi người rửa tay rửa chân. Lợi nhìn bà cụ:
-Mời bác vào ăn cơm với tụi cháu.
Bà bỏ việc đi vào nhà. Bà nhìn mâm cơm của bộ đội, mỗi người chỉ có hai con khô đù nhỏ kho mặn nên đi thẳng vô bếp múc hai tô cá lóc kho với thịt heo đem ra đưa cho anh em và nói:
-Các con ăn tạm cái này đi.
-Cám ơn bác. Mời bác dùng cơm.
-Các con ăn đi. Má không ăn sáng.
Bà cụ nhìn anh em ngồi quanh mâm cơm với vẻ cảm mến rồi bỗng nhiên bà nói:
-Má có nhiều thiếu sót với các con.
Lợi nói:
-Con có thấy gì đâu mà má nói vậy.
-Đúng ra khi các con về đây má phải có trách nhiệm đùm bọc và giúp đỡ các con nhưng má đã làm cho các con buồn.
-Thôi má đừng nhắc lại chuyện đó nữa.
Dòng tiếp lời bạn:
-Chắc trước đây có đơn vị nào tới làm phật ý má?
-Đúng đấy. Các con cơm nước xong dọn đồ đạc lên nhà lớn ở.
Lợi nói:
-Tụi con ở đây canh gác có phần tiện hơn.
Và thế là đơn vị anh cứ ở đó. Mấy hôm sau có bà lối xóm kể rằng trước đây có một đơn vị đóng quân ở nhà bà cụ có bao nhiêu củi cũng xài hết, bao nhiêu nước cũng dùng sạch, ra đi còn để lại bao nhiêu là rác rưởi.
Một buổi tối Lợi đang ngồi nhìn trăng và nhớ nhà thì có một thiếu nữ đến bên anh. Cô nói:
-Em là Điệp, văn công của xã. Tụi em ở đây lâu nay chưa thấy đơn vị bộ đội nào sống với đồng bào tình nghĩa như các anh. Bà con ở đây rất mến các anh nên tụi em muốn phục vụ các anh một đêm văn nghệ, sẵn dịp mời các anh tham gia văn nghệ cho vui.
Dòng nói xen vào:
-Anh Lợi là một tay đờn rất cừ của tụi tui đó.
-Anh Dòng nói chơi, chớ tôi có biết đờn đâu.
Điệp quay qua những người lính trẻ đang ngồi quanh cô, hỏi:
-Anh Tư biết đờn không, các anh?
-Cừ lắm đó.
Lợi đành nói:
-Thôi được, bữa nào có đờn tôi đờn cho cô hát.
-Ngay bây giờ cũng có.
Điệp nói xong chạy đi, một lát sau đem đờn lại. Lợi cầm cây đàn lên, so dây rồi bắt đầu dạo. Tiếng hát của Điệp trong trẻo, ngọt ngào. Đêm vui của những người lính trẻ bắt đầu như thế.
Chiều hôm sau buổi biểu diễn văn nghệ được tổ chức tại Bàu Tây Nam Bến Cát. Nhân dân đến xem văn nghệ rất đông. Lợi không muốn ngồi ở các hàng ghế nên anh tìm cách ra đứng dựa lưng vào những gốc cao su cho mát.
Bỗng nhiên giữa đám đông người chen chúc ấy có một người con gái đầu trùm một chiếc khăn rằn, bước ra đến trước mặt anh:
-Anh Tư.
-Huệ em! Lợi kêu lên thảng thốt.
Huệ vịn lấy vai người yêu mà tự nhiên hai dòng nước mắt chảy dài xuống má. Lợi hỏi:
-Em đi công tác qua đây?
-Rất tình cờ anh à. Em đang đi trên chiếc đò máy khi đến trạm có mấy anh du kích lên xét giấy, em thấy có Út Hiền trong số đó. Nó cũng nhận ra em. Em ra dấu với nó có ý hỏi anh hiện giờ ở đâu nhưng nó không hiểu, cuối cùng nó đành phải giả bộ bắt em. Nó đóng kịch giỏi lắm. Nó nói: “Mời chị lên bờ”. Em hỏi: “Tôi có tội gì mà bắt tôi?” Nhưng em vẫn bước theo nó. Khi chiếc đò máy đi rồi thì nó mới cười và bảo em: “Anh Lợi đang có mặt ở đây”. Lợi nghe kể rất cảm động, anh nắm lấy bàn tay thon nhỏ của Huệ và dìu cô đi dần về xa đám đông người đang xem văn nghệ.
Nắng xế lấp loáng trong các vòm lá cao su khiến cho mặt đất bên dưới sáng lên rực rỡ. Thứ ánh sáng mà lúc nãy hai người không hề thấy, thứ ánh sáng bừng lên bất chợt trước khi tắt. Huệ lau nước mắt và hỏi Lợi:
-Từ bấy đến nay anh đánh bao nhiêu trận, có bị thương tích gì không?
-Anh đánh nhiều quá không nhớ hết bao nhiêu trận, nhưng thương tích thì chưa. Huệ này?
-Dạ?
-Sao em cứ trùm khăn lên đầu chi vậy?
Lợi vừa hỏi vừa đưa tay gỡ chiếc khăn ra nhưng Huệ đã giữ tay anh lại, vẻ hoảng hốt:
-Đừng! Kỳ lắm.
-Sao lại kỳ. Hay em đã xuống tóc quy y?
-Không. Huệ đáp nhỏ và lại muốn khóc.
Lợi lo lắng hỏi:
-Em có gì muốn giấu anh? Em nói đi!
Và Lợi đưa tay gỡ cái khăn ra. Lần này thì Huệ để yên. Tóc Huệ đổ xuống vai nhưng lần này không phải là mái tóc thề ngày xưa mà là mái tóc uốn quăn theo kiểu tân thời. Lợi trố mắt nhìn kinh ngạc và cái nhìn ấy làm Huệ sợ hãi. Cô hơi lùi lại một chút và nói:
-Không phải lỗi ở em.
-Anh hiểu rồi. Nhưng… không sao, em đừng buồn. Nay ta gặp nhau là quý hơn tất cả.
Huệ dùng hai bàn tay ôm lấy mái tóc mình, cô nói:
-Vì hoàn cảnh… vì nhiệm vụ anh à. Chi bộ… đó là nghị quyết… nhờ mái tóc này mà có một lần em thoát khỏi một cuộc lục xét.
Lợi nói:
-Thôi, bỏ qua chuyện mái tóc đi. Ta dạo quanh quanh một lát.
Hai người vừa đi một quãng thì có ba bốn người từ trong đám đông chạy ra, trong số đó có Điệp, cô văn công xã. Một người hỏi:
-Ai đấy, Lợi?
-Bà chị của mình.
Mọi người chào Huệ mà mắt cứ nhìn chăm chăm vào mái tóc uốn của Huệ. Điệp tươi cười đến bên Huệ, cô ngắm mái tóc mới của Huệ rồi thân mật hỏi:
-Chị ruột hay chị bà con?
Huệ đành phải đóng kịch:
-Chị ruột.
Điệp nắm tay Huệ, vẻ rất quyến luyến:
-Chị Ba à. Em với anh Lợi thân nhau lắm. Ảnh đờn rất hay, tụi em mới quen nhau nhưng hiểu nhau rất nhiều.
Sự hồn nhiên của cô gái làm Huệ vui lây, chị nói:
-Coi chừng, cậu ấy khó hiểu lắm đấy.
Mọi người cười vui vẻ rồi kéo nhau đi. Điệp nói:
-Sắp tới phiên em hát.
Mọi người đi rồi, còn lại hai người tự nhiên không khí trở thành ngượng nghịu. Lợi nói:
-Em đóng kịch giỏi quá.
-Tại anh bắt em phải đóng kịch.
Tự nhiên Lợi nhìn chăm chăm vào mái tóc uốn quăn của Huệ và trong lòng cộm lên một cái gì. Cái mái tóc ấy có cái vẻ xa lạ, cách biệt không những với anh mà cả với khung cảnh, không khí, sinh hoạt ở đây.
Anh buông bàn tay nhỏ nhắn của Huệ ra và đi tìm hái một cái hoa dại mọc bên gốc cây cao su.
Huệ bỗng bật khóc.
Tiếng khóc làm Lợi giựt mình quay lại.
-Anh xin lỗi.
Huệ cúi mặt, nghĩ ngợi. Lợi hỏi:
-Gặp anh, sao em lại buồn?
-Em nhức đầu lắm.
-Anh hiểu em rồi, đừng khóc nữa. Dầu đây, em xoa đi.
Huệ nhận lấy chai dầu và nói:
-Anh cho em miếng nước.
Lợi mở bình toong đưa nước cho Huệ rửa mặt, rửa xong Huệ trao bình toong lại cho Lợi rồi bỗng nói:
-Phải có một trái lựu đạn mà tự vận chết cho rồi.
-Thiệt không? Sợ không dám chớ.
-Thiệt mà.
-Đừng thử anh. Nếu dám, anh đem trái thủ pháo nửa ký cho em tự vận.
-Nói chơi với anh chớ tự vận người ta nói mình gián điệp sao.
Huệ mỉm cười, nụ cười vẫn buồn. Cô hỏi:
-Thấy em uốn tóc, anh không ưa phải không? Anh không biết chớ trước khi uốn tóc em đã khóc suốt mấy đêm liền.
Lợi nói:
-Anh không buồn đâu.
Họ đi ra mé rừng. Huệ lấy trong túi ra hai trăm đồng đưa cho Lợi:
-Tiền của chị Ba cho đó. Anh cầm xài đỡ.
-Anh có xin em đâu.
-Anh cầm đi. Biết bao giờ mình mới gặp lại nữa. Đơn vị anh có gần đây không.
-Xa lắm. Với lại sắp phải chuyển đi nơi khác, em đừng đến mất công.
Huệ đánh vào vai Lợi một cái để thay lời từ biệt rồi đi lẫn vào đám đông lúc ấy cũng đang lục đục kéo nhau về sau một buổi trình diễn văn nghệ hào hứng.