NẾM TRẢI LYON, THÁNG CHÍN 1889-

Herr Friedrick Thiessen đi nghỉ ở Pháp. Ông thường sang Pháp nghỉ vào mùa thu, vì ông rất mê rượu. Ông chọn một vùng rồi cứ thế lãng du miền đồng nội trong một, có khi hai tuần, thăm các vườn nho, sưu tầm những chai rượu ưng ý để đóng thùng chở về Munich.

Herr Thiessen thân với mấy nhà làm rượu người Pháp và thường chế tạo đồng hồ cho nhiều người trong số họ. Lần này ông đi thăm một trong những người bạn ấy, để tỏ lòng kính trọng cũng như để nếm những chai rượu mới nhất. Bên một ly vang đỏ, người làm rượu bảo có lẽ Friedrick sẽ thích rạp xiếc mới đến thị trấn, đóng trên cánh đồng cách đây vài dặm. Một rạp xiếc khá kỳ lạ, chỉ mở cửa vào ban đêm.

Nhưng chính cái đồng hồ tuyệt đẹp màu đen và trắng ở ngay cổng rạp mới là thứ người làm rượu nghĩ Herr Thiessen sẽ đặc biệt quan tâm.

“Làm tôi nhớ đến tác phẩm của anh,” người làm rượu nói, nâng ly hướng về phía cái đồng hồ treo tường ở trên quầy rượu, hình dáng như một chùm nho rủ xuống chai rượu, và rượu đầy lên trong chai khi các kim trên nhãn (bản sao đúng nhãn hiệu của vườn nho này) nhúc nhích từng giây.

Herr Thiessen thấy hiếu kỳ nên sau bữa tối sớm, ông đội mũ và đeo găng tay, bắt đầu đi về hướng ông bạn làm rượu đã chỉ. Không khó tìm đường vì nhiều người dân thị trấn cũng đang đi theo hướng đó, và khi đã ra khỏi thị trấn, đến cánh đồng thì khó có thể không chú ý đến rạp xiếc.

Nó tỏa sáng. Đó là ấn tượng đầu tiên của Herr Friedrick Thiessen về Le Cirque des Rêves, nhìn từ cách đó nửa dặm, trước cả khi ông biết đến tên nó. Ông tiến về phía rạp xiếc trong cái lạnh buổi đêm ở miền thôn quê nước Pháp, như con thiêu thân lao mình vào lửa.

Một đám đông lớn tụ tập bên ngoài khi Herr Thiessen cuối cùng cũng đến trước cánh cổng. Bất chấp đám đông, ông nhận ngay ra tác phẩm của mình, dù trước đây chưa từng biết nó được đặt ở đâu. Nó choán vị trí gần như đối diện với quầy vé, ngay sau cánh cổng sắt to. Nó sắp điểm bảy giờ tối, và ông lùi lại để quan sát, mặc dòng người mua vé tiến lên trước khi nghệ sĩ tung hứng trong trang phục quả trám sặc sỡ tung thêm trái bóng thứ bảy lên không trung, con rồng quẫy đuôi và đồng hồ trầm trầm ngân bảy hồi, hầu như không nghe rõ trong không gian ồn ã này.

Herr Thiessen thấy hài lòng. Cái đồng hồ làm việc trong trạng thái hoàn hảo và rõ là được chăm chút cẩn thận, dù bị để ngoài trời. Ông nghĩ có lẽ nó cần một lớp véc-ni bền màu hơn, giá mà khi thiết kế ông biết trước nó sẽ được đặt ở ngoài trời, dù hiện giờ trông nó cũng không bị cũ đi. Ông không rời mắt khỏi cái đồng hồ trong khi đứng xếp hàng, tự nhủ có lẽ ông nên liên lạc với ông Barris xem sao, không biết ông còn giữ địa chỉ của ông ấy trong đống giấy tờ ở Munich không nhỉ. Đến lượt mình, ông chìa số tiền cần đưa cho người bán vé, một phụ nữ trẻ mặc váy đen và đeo găng tay trắng, trông có vẻ hợp với một buổi tối sang trọng ở nhà hát ô-pê-ra hơn chân bán vé rạp riếc. Khi cô đưa vé, ông hỏi, ban đầu bằng tiếng Pháp rồi chuyển sang tiếng Anh khi cô gái có vẻ không hiểu, rằng cô có biết ông nên liên hệ với ai về chuyện cái đồng hồ không. Cô gái không trả lời nhưng ánh mắt cô sáng lên khi ông giới thiệu mình là người chịu trách nhiệm thiết kế, sản xuất ra nó. Cô trả lại tiền vé cho ông, nhét hẳn vào túi bất chấp ông phản đối, và sau khi lục tìm một cái hộp nhỏ, cô chìa ra một tấm danh thiếp và đưa nó cho ông.

Herr Thiessen cảm ơn cô, ra khỏi hàng và đứng sang bên cạnh, chăm chú đọc tấm danh thiếp. Đó là một danh thiếp trang trọng, giấy in đẹp, nền đen làm bật lên dòng chữ bạc dập nổi:

Le Cirque des Rêves

Chandresh Christophe Lefèvre

Chủ rạp xiếc

Đằng sau là một địa chỉ tại London. Herr Thiessen cho tấm danh thiếp vào túi áo khoác cùng với vé và mấy đồng tiền không phải tiêu, tiến những bước đầu tiên vào rạp xiếc.

Ông bắt đầu chỉ đơn giản là lang thang vô tư lự, thăm thú ngôi nhà kỳ lạ của đồng hồ Wunschtraum của mình. Có lẽ bởi ông đã bỏ nhiều tháng chuyên tâm vào chiếc đồng hồ, nên rạp xiếc mang lại một cảm giác thân thuộc và dễ chịu. Những gam đen, trắng, xám, những lối đi uốn lượn cuốn vào nhau vô tận như những bánh răng trong lõi đồng hồ. Herr Thiessen ngạc nhiên sao đồng hồ ăn khớp với rạp xiếc, và rạp xiếc ăn khớp với đồng hồ đến vậy.

Đêm đầu tiên ấy, ông chỉ vào vài căn lều, dừng lại xem những diễn viên nuốt lửa và múa kiếm, nhấm thử eiswein[19] hảo hạng tại một căn lều có tấm bảng đề MIỀN ĐỒ UỐNG, KHÁN GIẢ TRẺ XIN MIỄN. Herr Thiessen hỏi về thứ rượu đó, người phục vụ tại quầy rượu (người duy nhất trong số những người của đoàn xiếc mà Friedrick đã gặp chịu trả lời, dù chỉ tối thiểu, khi ông bắt chuyện) cho hay đó là một loại rượu từ Canada, và nói năm sản xuất của nó cho ông biết.

Cho đến khi phải rời khỏi rạp xiếc chỉ vì đã mệt nhoài, Herr Thiessen hoàn toàn bị chinh phục. Ông còn đến rạp hai lần nữa trước khi về Munich, và cả hai lần sau đó ông đều tự trả tiền vé vào.

Về đến nhà ông viết thư cho Lefèvre, bày tỏ lòng cảm kích vì Lefèvre đã mang lại cho chiếc đồng hồ của ông một ngôi nhà tuyệt vời, và cảm ơn vì những trải nghiệm ông được nếm trải trong không gian rạp xiếc. Cuối cùng ông nhắc đến vai trò người chủ để kết thúc bức thư, bộc bạch rằng ông không can dự gì vào hành trình của rạp xiếc, nhưng hy vọng một ngày nào đó nó sẽ đến nước Đức.

Vài tuần sau, ông nhận được một bức thư từ trợ lý của ông Lefèvre, cho biết ông Lefèvre hết sức trân trọng những khen ngợi của Herr Thiessen, đặc biệt đó là lời khen của một nghệ sĩ tài hoa. Bức thư cũng đề cao cái đồng hồ, và nói rằng nếu nó có bất cứ trục trặc nào thì Herr Thiessen sẽ lập tức được thông báo.

Bức thư không đả động gì đến vị trí hiện tại của rạp xiếc hay khả năng nó sẽ đến Đức, Herr Thiessen khá lấy làm thất vọng.

Ông rất hay nghĩ đến rạp xiếc, thường trong khi làm việc, và chính rạp xiếc bắt đầu có sức ảnh hưởng đến những tác phẩm của ông. Rất nhiều đồng hồ mới của ông có màu đen và trắng, một số cái có sọc và mang vô khối hình ảnh của rạp xiếc: các nghệ sĩ nhào lộn tí hon, những con báo tuyết bé xíu xiu, một thầy bói tiên đoán tương lai qua những lá bài tarot rải theo các con số trên mặt đồng hồ.

Nhưng ông e rằng ông đã không công bằng với rạp xiếc khi tạo ra những tác phẩm hao hao ấy.