- 5 - ĂN KEM

Nhưng câu chuyện cái áo tôi chưa thấm vào đâu với câu chuyện ăn kem. Vì nó chỉ tỏ rằng tôi ngốc chứ câu chuyện tôi sắp kể mới thật tả được cái tính ngu khốn ngu nạn của cậu bé nhà quê ra tỉnh, hơn nữa, của chú mán rừng về thăm thành phố Hà Nội.

Tôi trù trừ mãi trước khi hạ bút thuật những lời sau đây, vì thiết tưởng cũng khó lòng có người tin được rằng đó là sự thực. Nhưng quả đó là sự thực. Nếu có cần phải viện toàn danh dự của một cậu học trò đỗ đầu mà thề, tôi cũng mạnh bạo xin thề ngay chẳng chút do dự.

Chủ nhật ấy, tôi vừa nhận được đồng bạc lương tháng nhà cấp cho để tiêu vặt trong khoảng ba mươi ngày.

Anh Thái, người bạn học cũ ở trường tỉnh nhà với tôi, cũng theo tôi ra chơi đằng cô tôi. Thấy tôi được cô tôi cho đồng bạc, anh liền khen tôi giầu và khuyên tôi nên thết anh một tiệc phở. Tôi ngẫm nghĩ mấy phút rồi bảo anh Thái:

- Không, ta đừng ăn phở. Vì phở soàng lắm, ở cổng trường cũng có. Ta mua kem ăn đi!

Ngày thường, tôi vẫn nghe anh em khoe ăn kem mát và ngon lắm, nhưng xin thú thực, tôi chưa hề trông thấy mặt mũi kem ra sao. Anh Thái cũng vậy. (Sau này tôi mới rõ). Thế mà, khi tôi hỏi đã được ăn kem chưa, anh lại làm ra mặt thành thạo lắm, đáp liền:

- Kem thì tôi còn lạ gì! làm bằng trứng gà chứ gì!

- Thế thì may quá, tôi đang sợ không biết mua kem ở đâu.

Rồi chúng tôi lê gót giầy trên vệ đường đi tìm một hiệu bán kem. Vào một cửa hàng tạp hóa ở hàng Đường (hàng Đường thì hẳn là có kem), tôi gõ tay lên bàn, dỗng dạc nói:

- Tôi mua kem!

Chú khách hỏi:

- Kem con gà, lớ?

Bạn tôi cất giọng quả quyết đáp lại:

- Phải, kem trứng gà.

- Vàng, lớ?

- Phải, vàng.

- Hộp to hay hộp pé?

Chúng tôi đưa mắt nhìn nhau: tôi hỏi:

- To thì bao nhiêu tiền?

- Hai hào thôi, có mua không?

- Mua.

Vừa ra tới hè, chúng tôi hý hoáy mở ngay hộp kem rồi chia nhau mỗi đứa một nửa... ăn.

Trời ơi! ngày nay nghĩ lại, tôi còn ghê tởm. Kem đánh giầy mà chúng tôi cố nhăn mặt, nhăn mũi nhá được. Nhá cho biết mùi, chẳng lại mang tiếng ở Hà Nội mà không biết kem là gì. Của đáng tội, tôi cũng thấy khó ăn, nhưng tôi cũng cho là buổi đầu chưa quen (cũng như pho mát ấy mà), tập dần dần rồi lâu mới biết là ăn kem ngon và mát.

Dạ dầy tôi thời ấy kể cũng tốt lắm đấy chứ, vì chiều hôm ấy, tôi chẳng đau bụng đau bão gì hết.

Cứ suy một câu chuyện ăn kem này đủ biết tôi thực cũng đáng không hiểu ái tình là cái gì. Phải chăng, các bạn độc giả?

TIẾN BỘ

Tới kỳ nghỉ hè năm 1917 thì tôi đã bước được một bước dài trên con đường…đời. Đó là một cách nói: tôi đã lùi từ đầu lớp xuống gần cuối lớp, từ nguyệt bổng tám đồng bạc xuống không đồng nào, nghĩa là tôi bị tước học bổng.

Nhưng trong quãng chín tháng ấy, tôi đã biết được rất nhiều điều nên biết, tôi học được rất nhiều điều nên học. Ngoài những tiểu thuyết tình của Theuriet, của Daudet, của George Sand, những thơ sầu của Musset, của Lamartine, tôi còn được nghe những chuyện ‘‘tán gái’’ của mấy anh học trò lớn, khiến trong tâm hồn tôi nẩy nở ra những cảm giác, những cảm tưởng, những tính tình mới lạ, dịu dàng và vơ vẩn.

Cha tôi thấy tôi bị kém sút thì lấy làm kinh ngạc, vì cha tôi vẫn yên trí rằng tôi học tập siêng năng, nhất là trong ba tháng hè về nghỉ ở nhà, tôi lại chỉ chăm có một việc: đọc sách. Nếu cha tôi biết rằng những sách ấy toàn là tiểu thuyết, đại khái như ''Cậu Paul và cô Virginie’’ ‘‘ Dưói bóng cây bồ đề’’ hay ‘‘ Tận đáy linh hồn nàng’’ thì sự kinh ngạc kia chắc sẽ không có nữa.

Hết hè, tôi rời trường ra ở ngoài. Không biết tôi nên nói được ra hay phải ra. Mất niên bổng thì cố nhiên là phải ra, trừ khi trả ký túc phí mỗi tháng tám đồng như những trò khác... Nhưng tôi, tôi cho là được ra. Tôi đã chán ngán cái đời bó cẳng ở trong trường lắm rồi. Ra ngoài được chạy nhảy vẫn sướng hơn.

Song cái sướng thường đi liền với cái khổ, độc giả muốn biết vì sao, xin xem dưới đây sẽ rõ:

Tôi trọ nhà cô ở phố Vải thâm. Ngoài số tiền ăn, cha tôi cho tôi mỗi tháng ba đồng, hai đồng lấy ‘‘các’’ (carte = thẻ) xe điện và một đồng tiêu vặt, Song những ‘‘vặt’’ tôi tiêu hình như nhiều quá đến nỗi tháng nào cũng vậy, chưa quá ngày mồng mười, túi tôi đã nhẹ nhàng khoan khoái lắm. Tôi thì hẳn không được nhẹ nhàng khoan khoái như túi tôi. Vì thế, tôi lập mưu, lập mẹo xin tiền cô tôi nói là để mua sách vở, giấy bút, hoặc để đóng góp làm việc nọ việc kia trong lớp học.

Nhưng vẫn không đủ tiền cho tôi tiêu. Tôi liền nghĩ ra một kế rất giản dị: Hai đồng lấy ‘‘các’’ xe điện, tôi đổi ra tiền ‘‘tiêu vặt’’. Chịu khó cuốc bộ từ phố Vải thâm đến trường Bảo Hộ, công việc ấy nào có khó khăn nặng nhọc là bao? Kìa như anh phu xe chạy mướt mồ hôi từ sáng đến tối để kiếm vài hào cơm thì đã chết đâu! Đó là một ý hay, viện ra để tự an ủi, chứ của đáng tội, hồi ấy tôi có thương hại gì anh phu xe!

Gần nhà cô tôi có mấy anh em. chị em nhà kia luôn luôn chơi rút bất ‘‘cò con’’ với nhau. Họ thường rủ tôi sang chơi. Thế là hai đồng bạc bớt tiền xe, tiền tháng ‘‘tiêu vặt’’ vào bàn bất hết. Tôi xin thú thực ngay rằng tôi cũng chẳng thiết gì cờ bạc, tôi chỉ muốn ngồi cạnh chị gái bạn học mà thôi. Mà nào cô ả ấy có xinh đẹp chi cho cam. Song dẫu sao cô ta vẫn là con gái, mà tôi muốn yêu như những nhân vật tiểu thuyết yêu nhau...