- 11 - Anh hùng tương trợ làm chân giả,-Dân đói giết lừa lấy thịt chia.

Vết thương của tôi đã kín miệng, chết thì không thể nhưng tôi trở thành một con lừa tàn phế, mất hoàn toàn khả năng lao động. Không biết bao nhiêu lần, bọn đồ tể đến nhà tôi trả giá, kỳ kèo để mua tôi nhằm cải thiện bữa ăn của cán bộ công xã, nhưng tất cả đều bị ông chủ chửi té tát và xua đuổi một cách chẳng nể nang gì.

Trong tiểu thuyết “Câu chuyện về con lừa đen”, Mạc Ngôn kể:

“Bà chủ Nghinh Xuân không biết từ đâu lượm về một chiếc giày rách nát, hì hục giặt sạch rồi chằm thêm một lớp bông bên trong, mép giày kết thêm một cái đai cột chặt vào cái chân tàn phế của con lừa, làm cho toàn thân của nó có thể giữ được thăng bằng. Do vậy, mùa xuân năm một ngàn chín trăm năm mươi chín, trên con đường giữa làng xuất hiện một cảnh tượng quái dị: Tay cá thể Mặt Xanh đang đẩy một chiếc xe bánh gỗ chở đầy phân, tay gồng lên, sắc mặt u ám. Con lừa kéo xe mang một chiếc giày rách, đầu cúi gằm, đi lại trông rất khó khăn. Chiếc xe bánh gỗ lăn một cách chậm chạp, trục xe rít lên kèn kẹt nghe rất não nề. Mặt Xanh cong lưng, dùng toàn lực dồn vào cánh tay đẩy xe, con lừa tàn phế cũng gồng mình kéo, cảnh tượng trông thật bi tráng. Ban đầu, mọi người liếc nhìn cái kiểu lao động cổ quái này, có người còn che miệng cười trộm, nhưng sau đó, chẳng ai còn có thể cười được nữa. Ban đầu, cũng có rất nhiều học sinh đi sau xe nhìn nhìn ngó ngó, có đứa còn ném đá vào con lừa tàn phế, nhưng việc làm của chúng hầu hết đều bị bố mẹ quở mắng”.

Đất ruộng mùa xuân nhão nhoét như bột lên men, bánh xe vừa tiếp đất đã lún đến trục, chân tôi cũng ngập trong bùn. Phải đem phân này đến giữa ruộng, nào cố lên! Để ông chủ đỡ phải gắng sức, tôi dùng hết sức lực để kéo. Nhưng chỉ đi được mấy bước thì chiếc giày Nghinh Xuân làm cho tôi bị mắc lại dưới bùn, cái chân cụt của tôi giống như cái gậy dẫm trực tiếp xuống đất. Đau quá, mồ hôi tôi chảy đầm đìa, không phải vì mệt mà vì đau... Ao! Ao!... Giết chết tôi đi, ông chủ! Tôi vô dụng quá! Mặt ông chủ như xanh hơn bình thường, mắt như muốn lồi ra, ông vẫn hì hục đẩy. Vì tình sâu nghĩa nặng với ông chủ, cũng để đáp lại những lời đàm tiếu và làm gương cho bọn tạp chủng kia, tôi phải đưa kỳ được cái xe đầy phân ra đến giữa ruộng. Tôi quỳ xuống. A! Thì ra quỳ gối xuống đất dễ chịu hơn đứng trên cái chân cụt nhiều, lại có thể vận động hết sức lực toàn thân. Thế thì hãy để tôi quỳ mà kéo xe vậy. Dây kéo buộc vào cổ tôi thít lại khiến tôi thấy khó thở. Tôi biết cái tư thế lao động này trông rất kỳ quái, rất dễ bị người ta châm chọc. Nhưng mặc kệ, ai thích thì cứ cười! Tôi chỉ cần đưa được cái xe phân ra đến giữa ruộng. Đó là thắng lợi lớn nhất, niềm vinh quang nhất của tôi.

Đổ phân xuống ruộng xong, ông chủ ôm lấy đầu tôi, vuốt ve mũi, tai tôi và nói giọng nghẹn ngào:

- Tiểu Hắc! Mi đúng là một con lừa tốt nhất trên đời. Cám ơn mi!

Ông ta mở bao lấy thuốc lá nhét đầy ống vố, đánh lửa, rít một hơi thật dài rồi đưa ống vố đến trước miệng tôi nói:

- Làm một hơi đi, Tiểu Hắc! Sẽ xua được phiền não và mệt nhọc đấy!

Tôi theo ông đã lâu, đã ngửi quen mùi khói thuốc. Tôi bập lấy ống vố rít lấy rít để. Hai luồng khói đậm đặc từ mũi tôi bay ra tản vào không gian.

Mùa đông năm ấy, được gợi ý từ việc Bàng Hổ, chủ nhiệm hợp tác xã tiêu dùng vừa mới lắp một cái chân giả mới, ông chủ quyết tâm gắn cho tôi một cái chân giả. Dựa vào mối thâm tình mấy năm qua, ông bà chủ tìm đến Vương Lạc Vân, vợ Bàng Hổ nói rõ tất cả ý định của mình. Với sự giúp đỡ của cô ta, ông bà chủ mang cái chân giả ra quan sát thật kỹ từng chi tiết một. Nó được một công xưởng chuyên sản xuất chân giả cho thương binh ở tận Thượng Hải làm ra, một con lừa như tôi thì làm sao nhận được sự đãi ngộ đặc biệt như thế? Nếu họ có nhận lời làm chân giả cho tôi thì ông chủ làm sao có tiền để trả công cho họ? Do vậy mà ông bà chủ tôi quyết định tự chế cho tôi một cái chân giả. Trong ba tháng liền, họ làm rồi phá, phá rồi làm lại, cuối cùng một cái chân giả nhìn khá bắt mắt hoàn thành và được buộc vào cái chân cụt của tôi.

Ông bà chủ dắt tôi đi lòng vòng quanh sân! Dễ chịu quá, so với đeo chiếc giày rách thì tốt hơn nhiều. Bước đi của tôi tuy vẫn ngượng ngập lắm nhưng đã khá thăng bằng. Ông chủ dắt tôi ra đường, ngẩng mặt lên trời trông có vẻ đắc ý lắm, lại như muốn ra oai với mọi người. Tôi cũng phụ họa vào sự đắc ý của ông, cố gắng đi thật chắc, thật đều và thật nhanh. Bọn trẻ con trong làng đi sau chúng tôi nhìn nhìn ngó ngó; người lớn thì bàn tán xôn xao, xem ra rất bái phục ông chủ tôi. Giữa đường, chúng tôi gặp Hồng Thái Nhạc, mặt mày vàng vọt, thân thể còm nhom. Hắn cười nhạt hỏi:

- Mặt Xanh, mày muốn ra oai với mọi người trong công xã à?

- Không dám! Ông chủ tôi vẫn ngang ngạnh nói tiếp: Tôi và công xã nhân dân chẳng có quan hệ gì, nước giếng không phạm đến nước sông mà!

- Nhưng mày đang đi trên đường của công xã nhân dân đấy! Hồng Thái Nhạc chỉ đất, chỉ trời, cười một cách độc ác, nói tiếp: Mày cũng đang thở không khí của công xã nhân dân, hưởng ánh mặt trời của công xã nhân dân nữa đấy!

Ông chủ vẫn lỳ lợm tranh luận:

- Trước khi có công xã nhân dân, đã có con đường này, đã có không khí, đã có mặt trời. Những thứ này đều là do ông trời tặng cho tất cả mọi người, mọi vật, công xã nhân dân của các ông có quyền gì mà cướp về làm của riêng cho mình? Hít một hơi thật sâu, giậm giậm chân xuống đất, ngẩng mặt hướng về phía mặt trời, nói tiếp: Ôi, không khí trong lành, mặt trời sáng rực! Tuyệt vời quá! Rồi vỗ vỗ vào vai tôi, ông chủ bảo: Tiểu Hắc, há to miệng ra mà thở không khí, đạp thật mạnh xuống đất, ngẩng cao đầu cho mặt trời chiếu rọi nhé!

- Mặt Xanh! Tao đếch sợ cái mồm lợi hại của mày đâu! Rồi có ngày mày sẽ mềm như bún cho mà xem! Hồng Thái Nhạc dọa dẫm.

- Ông Hồng! Có giỏi thì ông dựng đứng con đường này lên, che mặt trời lại, bịt lỗ mũi tôi lại xem nào? Ông chủ lớn tiếng thách thức.

Hồng Thái Nhạc rất bực nhưng không biết làm gì, hét lớn:

- Chúng mày cút đi cho ông nhờ!

Sau khi được lắp chân giả, niềm tin của tôi được phục hồi, muốn được vì ông bà chủ mà gắng sức mấy năm nữa. Nhưng năm ấy mất mùa lớn, cái đói làm con người biến thành một loài dã thú hung tàn. Sau khi ăn hết vỏ cây, rễ cỏ, một đoàn người như sói đói xông vào sân nhà Tây Môn. Ban đầu, ông chủ còn cầm gậy chống trả quyết liệt để bảo vệ tôi, nhưng những con người đang đói lả với những cặp mắt xanh rờn hung ác đã làm cho lá gan của ông ta teo lại, vứt gậy bỏ chạy. Tôi run rẩy trước những con người đang bị cái đói làm cho trở nên hung ác này, biết cái mạng bé nhỏ của tôi đã đến lúc kết thúc. Cảnh tượng tôi đầu thai ra đời trong thân xác một con lừa lại hiện lên rõ mồn một trong tâm trí tôi. Tôi nhắm mắt lại, có ai đó đang đứng trong sân lớn tiếng gào:

- Lấy hết đi! Lấy hết lương thực của thằng cá thể đi! Giết! Giết! Giết! Giết con lừa què của thằng cá thể! Nào! Một, hai, ba!

Tôi nghe rõ ràng tiếng khóc bi thảm của bà chủ, tiếng kêu sợ hãi của bọn trẻ, còn nghe được họ vừa cướp lương thực vừa đấu tố ông chủ. Một tiếng “bốp” và một luồng sáng chớp lòa. Tôi biết đầu tôi một lần nữa vỡ nát. Linh hồn tôi bay lên, lơ lửng trên không gian, nhìn xuống thấy những người đói khát kia kẻ dao người thớt đang cắt vụn thi thể tôi thành hàng trăm mảnh.

Chú thích:

[1] Một cách chơi chữ, chữ Náo gồm chữ Môn và bên trong là chữ Thị