- 10 - Được yêu, thành lừa đưa huyện trưởng,-Chẳng may, lọt khe đá mất chân.

Sau hai ngày ngao du khắp vùng Đông Bắc Cao Mật, những uất ức, phiền muộn trong lòng cũng bắt đầu khuây khỏa, bụng lại đói cồn cào, tôi đành phải gặm ít cỏ hoang và vỏ cây. Những thức ăn chẳng lấy gì làm ngon lành này khiến tôi hiểu được nỗi khổ của một con lừa hoang. Mùi thơm của những thức ăn ngon lành mời gọi, giục giã làm cho bốn chân, một cách vô thức dẫn đưa tôi trở lại thành một con vật nuôi bình thường. Tôi lân la dò tìm về thôn, hướng về nơi có bóng dáng của con người.

Buổi trưa hôm ấy, ở đầu xóm Đào gia, tôi nhìn thấy một chiếc xe ngựa đang đổ dưới bóng một cây hạnh lớn. Mùi bánh đậu và mùi cỏ tươi thơm lừng xộc vào mũi tôi. Hai con la kéo xe đang đứng bên sọt cỏ ăn một cách ngon lành.

Đối với tôi, la là một loài tạp chủng, không phải ngựa mà cũng chẳng phải lừa, từ trước đến nay tôi chỉ nhìn bằng nửa con mắt, tiếc rằng không cắn chết hết tất cả bọn chúng. Nhưng hôm nay, tôi chẳng muốn gây sự chút nào, chỉ muốn đứng bên chúng để được cùng ăn thứ thức ăn ngon lành kia, bù đắp một chút sức khỏe sau những ngày rong ruổi hoang dại.

Tôi rón rén đến gần, cố gắng để cái chuông dưới cổ không kêu lên. Người anh hùng thọt chân quàng vào cổ tôi cái chuông khiến tôi thêm phần oai phong, nhưng cũng đem lại không ít phiền toái. Tôi chạy, tiếng chuông vang inh tai, tôi là một con lừa anh hùng, nhưng nó cũng làm cho tôi vĩnh viễn không thể thoát khỏi sự truy đuổi của con người.

Không chiều ý tôi, cái chuông vẫn cứ kêu leng keng, hai con la đen - có lẽ cao to hơn tôi, ngẩng đầu lên. Hình như chúng hiểu ngay ý đồ của tôi. Chúng giương hai chân trước, lỗ mũi khịt khịt như uy hiếp, như cảnh cáo tôi rằng đừng nghĩ đến chuyện xâm phạm quyền lợi của chúng. Nhưng thức ăn ngon đang ở trước mặt, lẽ nào lại chịu bỏ qua? Tôi quan sát tình thế: Con la đen đã lớn đang bị cột vào càng xe, không thể tấn công tôi. Còn con nhỏ hơn đang bị vướng dây kéo xe và bị buộc dây cương, cũng không thể đối phó được với sự nhanh nhẹn của tôi. Chỉ cần tránh được cái mõm của chúng, tôi có thể cướp được sọt thức ăn kia.

Hai con la đen kêu lên inh ỏi nhằm uy hiếp tôi. Đồ tạp chủng chúng mày, không cần phải điên cuồng như thế! Có cơm thì cùng ăn, đừng ăn một mình. Đây là thời kỳ cộng sản chủ nghĩa, tao là chúng mày, chúng mày cũng là tao, sao lại phân biệt này nọ? Tôi lao tới. Bọn chúng há mõm cắn tôi. Đồ tạp chủng, nói về chuyện cắn, tao lợi hại, kinh nghiệm hơn chúng mày bội phần! Tôi nuốt vội một ngoạm cỏ, há miệng đớp một miếng vào tai con đang bị buộc vào càng xe, giật một cái, một mẩu tai rơi xuống đất. Tôi tiếp tục nhằm bụng con đang bị buộc dây cương ngoạm một miếng. Miệng tôi đầy lông. Cắn vào vành sọt, tôi lôi về sau mấy bước. Con đang buộc dây cương xông đến, tôi quay mông lại vung lên hai cú đá cực mạnh, một cú trúng ngay sống mũi của nó. Nó chúi mũi xuống đất, nhắm mắt lăn lộn, dây cương bùi nhùi quấn lấy chân nó. Tôi tranh thủ ăn ngấu nghiến. Nhưng hạnh phúc ấy cũng không kéo dài được bao lâu. Người phu xe tay cầm roi lăm lăm từ một ngôi nhà gần đấy chạy ra, chiếc roi như một con rắn vun vút trong không gian. Gã này thân hình chắc nịch, chân chữ bát, thoạt nhìn đã biết là một tay đánh xe thiện nghệ, không thể coi thường. Tôi không sợ gậy, gậy mà đánh trúng được tôi không phải là chuyện dễ, nhưng roi thì biến hóa khôn lường, khó mà tránh được. Nếu là một tay roi khá, chỉ cần một vài đường roi là có thể đánh ngã cả những con ngựa tốt, tôi đã từng thấy chuyện này. Không xong rồi, bóng roi đã nhoáng lên, không thể không trốn chạy được. Thoát khỏi nguy hiểm, tôi dừng lại, dán mắt vào sọt cỏ. Hắn đuổi theo, tôi chạy, hắn dừng lại, tôi cũng dừng lại, mắt vẫn nhìn sọt cỏ. Hắn đã nhìn thấy hai con la bị thương, ngoác mồm ra chửi oang oang.

Hắn nói, nếu trong tay hắn có khẩu súng, hắn sẽ bắn nát óc tôi. Nghe hắn nói thế lòng tôi cảm thấy vui vui. Ý tôi là thế này, nếu trong tay mày không có chiếc roi đáng sợ kia, tao đã xông tới cắn vỡ đầu mày. Rõ ràng là anh ta hiểu được ý tôi, cũng nhận ra rằng tôi chính là con lừa độc ác đã từng cắn rất nhiều người cho nên hắn không dám buông roi khỏi tay, cũng không dám bức bách tôi quá trớn. Anh ta đảo mắt nhìn quanh, chắc là để tìm trợ thủ. Tôi biết anh ta vừa sợ tôi nhưng lại vừa muốn bắt tôi.

Có rất nhiều người từ xa chạy đến. Mùi vị toát ra từ những người này khiến tôi nhận ra họ chính là những dân quân mấy ngày trước đã bắt tôi tại nhà Tây Môn. Cho dù chỉ mới ăn lưng bụng nhưng với loại thức ăn ngon như thế, một miếng đã bằng mười miếng, hơn nữa tôi rất khỏe mạnh, tôi đủ sức để đương đầu với chúng, tôi không thể để cho chúng bắt. Chúng mày chỉ là loài vật hai chân ngu ngốc!

Lúc ấy trên đường đất, một con quái vật hình vuông màu cỏ úa, dáng đi nghiêng ngả nhưng tốc độ cực nhanh lù lù tiến đến, sau mông đất bụi vàng bốc lên mù mịt. Bây giờ tất nhiên tôi đã biết đó là chiếc xe Jeep do Liên Xô sản xuất. Không chỉ biết xe Jeep mà tôi còn biết đủ các loại xe khác, thậm chí còn biết cả phi cơ của Mỹ, hàng không mẫu hạm của Nga nữa ấy chứ! Nhưng lúc bấy giờ tôi chỉ là một con lừa, con lừa của năm một nghìn chín trăm năm mươi tám. Con quái vật có bốn cái chân tròn này nếu trên đường bằng phẳng, tốc độ của nó tất nhiên nhanh hơn tôi, song chạy trên đường núi gập ghềnh, chắc chắn không phải là đối thủ của tôi. Mạc Ngôn đã từng nói rằng “Sơn dương leo cây giỏi, lừa leo núi là nghề” rồi cơ mà.

Nhưng để tiện cho việc kể lại câu chuyện, cứ xem là lúc đó tôi đã biết nó là chiếc xe Jeep do Liên Xô chế tạo nhé. Đang lúc tôi vừa hoảng sợ vừa hiếu kỳ chăm chăm nhìn chiếc xe, đội dân quân đã lặng lẽ bao vây, còn chiếc xe thì tắt máy đứng phía trước mặt cách tôi khoảng vài chục mét, chặn mất con đường thoát thân của tôi. Mấy người nhảy xuống khỏi xe chạy về phía tôi, dẫn đầu là một người quen quen. A! Ông Trần, trước là khu trưởng, bây giờ là huyện trưởng. Mấy năm không gặp, nhưng ông ta không thay đổi gì mấy, ngay cả bộ quần áo mặc trên người chắc cũng là bộ mấy năm trước tôi đã nhìn thấy ông mặc.

Tôi không hề ác cảm với ông Trần. Những lời ông ta tán dương tôi mấy năm trước vẫn còn làm ấm lòng tôi, kinh nghiệm thuần phục lừa của ông khiến tôi cảm thấy ông thân thiết. Tóm lại, đối diện với một người có cảm tình với loài lừa như ông huyện trưởng Trần khiến tôi yên tâm, đứng chờ ông ta đến gần tôi.

Ông Trần khoát tay ra hiệu những người cùng đi theo dừng lại, cũng ra hiệu cho mấy người dân quân đang sẵn sàng bắt tôi, thậm chí sẵn sàng đánh chết tôi, đang đứng phía sau không được tiến lên. Chỉ một mình ông ta, một tay đưa về phía trước, mồm huýt sáo, từ từ đi về phía tôi. Gần lắm rồi, chỉ còn bốn năm bước chân, tôi thấy ông ta đang cầm trên tay một chiếc bánh đậu màu vàng thơm nức. Khúc hát ông ta huýt sáo nghe rất quen thuộc, buồn buồn làm lòng tôi xốn xang. Sự lo lắng sợ hãi của tôi biến mất, các thớ thịt đang căng lên chực chạy của tôi cũng từ từ giãn ra. Tự nhiên trong lòng tôi nảy sinh một ao ước được kề cận bên con người này, được hưởng thụ những sự âu yếm vỗ về của ông ta. Cuối cùng ông ta đã đứng sát bên tôi, đưa tay ôm lấy cổ tôi, đưa miếng bánh đậu đến tận miệng tôi, sờ nắn sống mũi tôi, miệng xuýt xoa:

- Tiểu Hắc lông đen chân trắng! Mày là con lừa đẹp, con lừa tốt bụng, con lừa thông minh! Đáng tiếc là bọn người chẳng hiểu biết tí gì kia làm cho mày khốn khổ thế này. Bây giờ thì tốt rồi, đi với ta, ta sẽ có cách dạy mày, làm cho mày trở thành một con lừa kiệt xuất, dũng cảm nhưng hiền từ, rồi tất cả bọn họ sẽ yêu mày cho mà xem!

Ông ta bảo mấy người dân quân giải tán, bảo tài xế đánh xe về huyện, rồi chẳng cần yên cương gì cả cứ thế leo lên lưng tôi, động tác leo của ông ta thuần thục, gọn gàng, ngồi đúng vị trí mà tôi chịu được sức nặng tốt nhất. Quả là một kỵ sĩ! Vỗ vỗ vào cổ tôi, ông nói:

- Anh bạn, đi thôi!

Bắt đầu từ đó, tôi trở thành con lừa của huyện trưởng. Tôi chở một đảng viên cộng sản, tuy hơi gầy song rất dẻo dai bôn ba khắp mọi nẻo đường của vùng Cao Mật. Trước đó tôi chưa hề bước ra khỏi vùng Đông Bắc của huyện Cao Mật, từ lúc này, dấu chân tôi đã in trên vùng cát Bột Hải phía Bắc; đặt chân lên vùng khai thác quặng sắt ở Ngũ Liên Sơn phía Nam; thấy nước chảy cuồn cuộn trên dòng sông Lợn Nái ở phía Tây, có thể ngửi được mùi đá đỏ ở vùng Hoàng Hải phía Đông.

Đây là thời gian có ý nghĩa nhất trong cuộc đời làm lừa của tôi. Tôi tạm thời quên đi Tây Môn Náo, quên luôn tất những người đã từng liên quan đến Tây Môn Náo, tất nhiên cũng quên cả người có tình cảm rất sâu nặng với tôi là Mặt Xanh. Sau này nhớ lại, sở dĩ lúc ấy tôi đắc ý như thế là do trong ý thức của tôi cũng giống con người, đối với những người làm quan vừa kính trọng vừa sợ hãi. Huyện trưởng Trần, người có uy quyền lớn nhất huyện lại rất yêu tôi, tự tay chọn thức ăn, chải lông cho tôi, tự tay đeo vào cổ tôi một chiếc lục lạc có năm quả cầu nho nhỏ bằng nhung đỏ.

Ông Trần cưỡi tôi đi kiểm tra thị sát khắp các thôn xóm trong huyện, đến đâu tôi cũng được mọi người tiếp đãi rất tử tế với những loại thức ăn ngon nhất, dùng nước ấm tắm rửa, dùng lược bằng xương chải lông, thậm chí còn dùng cả vải trắng trải xuống đất để tôi lăn lộn cho đỡ mỏi. Chắc ai cũng nghĩ, chăm sóc tốt cho lừa của huyện trưởng sẽ làm cho ông ta hài lòng. Phát vào mông tôi một cái có khác nào phát vào mông của huyện trưởng nào?

Theo tôi, huyện trưởng Trần là một cán bộ gương mẫu. Ông ta không đi xe mà cưỡi lừa vừa là để tiết kiệm xăng, cũng là vì thường xuyên phải đến các vùng núi cao để kiểm tra đôn đốc việc khai thác quặng, không cưỡi lừa chỉ còn nước đi bộ. Nhưng có lẽ nguyên nhân sâu xa nhất là trải qua nhiều năm buôn lừa đã nảy sinh trong ông một tình cảm với loài lừa chúng tôi. Đàn ông gặp đàn bà đẹp thì mắt sáng lên, huyện trưởng thấy con lừa đẹp như tôi thì sinh lòng yêu mến, đó là lẽ thường tình thôi mà.

Từ khi trở thành con lừa để huyện trưởng cưỡi, những dây cương vốn ràng buộc tôi đã trở thành vô dụng. Một con lừa đã từng gây thương tích cho rất nhiều người, một con lừa ngang ngạnh nổi tiếng, trong một thời gian ngắn dưới tay huyện trưởng lại trở thành một con lừa cúi đầu cụp tai, nhưng lại thông minh lanh lợi có thể được xem là một kỳ tích. Tiểu Phạm, thư ký riêng của ông Trần đã chụp một tấm ảnh lúc ông cưỡi tôi đi thị sát ở công trường khai thác quặng, kèm theo đó là một bài phóng sự nhỏ gởi lên tờ báo của tỉnh. Ảnh và bài được đăng ở trang đầu tờ báo sao mà trang trọng.

Có lần trên một con đường núi gập ghềnh, tôi gặp lại ông chủ cũ đang gánh hai sọt quặng đi từ trên núi xuống, ông Trần cưỡi tôi từ dưới chân núi đi lên. Thấy tôi ông chủ quẳng gánh, hai cái sọt đổ nghiêng, những thỏi quặng lăn lông lốc xuống sườn núi. Ông Trần nổi giận, nói:

- Làm cái gì thế? Quặng là rất quý, không thể để mất một thỏi. Xuống núi lượm lên!

Dường như Mặt Xanh không hề nghe thấy tiếng nói của huyện trưởng, đôi mắt sáng bừng lên, chạy tới ôm lấy cổ tôi, reo lên:

- Tiểu Hắc, cuối cùng thì tao cũng tìm thấy mày rồi!

Ông Trần lúc này cũng đã nhận ra người quen cũ. Ông ta quay về phía sau ra hiệu cho thư ký Phạm đang cưỡi một con ngựa còm nhom lẽo đẽo theo sau chúng tôi không lúc nào rời, ngầm ý bảo anh ta đến giải quyết vấn đề khó xử này. Hiểu ý cấp trên, thư ký Phạm nhảy xuống ngựa, kéo Mặt Xanh sang một bên, hạ giọng nói:

- Ông muốn gì thế? Đây là con lừa của huyện trưởng mà!

- Đây là lừa của tôi, Tiểu Hắc của tôi. Ngay lúc mới sinh đã không còn mẹ, vợ tôi đã dùng nước cháo cứu sống nó. Nó là sinh mệnh của gia đình tôi! Mặt Xanh nói to.

Thư ký Phạm tỏ ra nhẫn nại thuyết phục:

- Thôi, cứ cho nó là con lừa của ông, nhưng nếu không có huyện trưởng đến cứu kịp thời, nó đã bị đám dân quân mổ thịt rồi. Bây giờ nó gánh vác một công việc rất trọng đại là đưa huyện trưởng đi công tác, giúp cho nhà nước tiết kiệm được một chiếc xe. Huyện trưởng cũng rất yêu nó. Lừa của ông lập được công lớn. Ông vui và tự hào mới phải chứ!

- Tôi cóc cần biết! Mặt Xanh vẫn gan lì nói. Tôi chỉ biết nó là con lừa của tôi, tôi muốn đưa nó về!

- Này ông Lam! Huyện trưởng lúc này mới lên tiếng: Đây là thời kỳ đặc biệt quan trọng. Con lừa này đi đường núi như đi trên đường bằng phẳng, giúp đỡ tôi rất nhiều. Cứ coi như chúng tôi tạm thời trưng dụng con lừa của anh, chờ đến khi xây dựng xong công trình luyện thép, tôi sẽ trả nó cho anh. Trong lúc trưng dụng, chính phủ sẽ bồi thường cho anh một cách hợp lý.

Hình như Mặt Xanh vẫn chưa chịu thôi. Một cán bộ công xã bước đến, lôi ông ta ra bên vệ đường, nghiêm giọng nói:

- Đ. mẹ! Ông đúng là một con chó ngồi kiệu mà không biết ngẩng đầu! Huyện trưởng hạ cố cưỡi con lừa của ông là phúc đức ba đời nhà ông đấy, biết không?

Huyện trưởng khoát tay ngăn lời nói thô tục của tay cán bộ nọ, nói:

- Ông Lam, thế này nhé! Ông là người có cá tính, tôi rất bái phục ông, nhưng cũng tiếc cho ông. Là huyện trưởng huyện này, tôi muốn ông mau mau dắt con lừa này vào công xã, đừng có mà đối đầu với trào lưu của lịch sử nữa!

Tay cán bộ nọ khi lôi Mặt Xanh ra bên vệ đường là có ý mở đường cho huyện trưởng, chính xác hơn là cho tôi. Tôi nhìn thấy đôi mắt thất thần của Mặt Xanh nhìn theo tôi không chớp. Đây có phải là hành vi phản bội chủ cũ không? Tôi tự vấn. Huyện trưởng dường như đoán ra nỗi dằn vặt trong lòng tôi, dùng bàn tay xoa xoa đầu tôi, an ủi:

- Lừa đen chân trắng! Đi thôi! Mày phục vụ tao, công lao này so với mày theo Mặt Xanh xuống đồng lớn hơn nhiều. Ông ta sớm muộn gì rồi cũng gia nhập công xã nhân dân, lúc ấy mày sẽ là tài sản của tập thể. Huyện trưởng vì công việc dùng con lừa của tập thể. Đó không phải là việc đường đường chính chính sao?

Người xưa nói “vui quá hóa buồn, phúc hết thì họa đến”. Một buổi chiều tối sau cái ngày gặp chủ cũ năm hôm, đang lúc đưa huyện trưởng từ công trường khai thác quặng ở núi Trâu Nằm trở về, một con thỏ rừng đột nhiên phóng vù qua trước mặt làm tôi giật nẩy mình, bất cẩn để chân trước rơi vào một hốc đá. Tôi ngã quỵ xuống đất, huyện trưởng cũng rơi theo, đập đầu vào vách núi bên đường, máu chảy như suối, hôn mê bất tỉnh. Thư ký Phạm hô hoán, gọi người đem huyện trưởng xuống núi. Mấy người nông dân thử nâng tôi dậy nhưng chân tôi đã lọt xuống hố rất sâu, không thể nào kéo lên được. Họ dùng sức đẩy tôi, lôi tôi và tôi nghe rõ một tiếng “rắc” vang lên từ hốc đá. Đau quá! Tôi ngất đi. Lúc tôi tỉnh dậy mới biết chân phải, từ chỗ khuỷu chân trở xuống đã nằm lại dưới hốc đá, chỗ bị đứt máu tuôn ra xối xả, nhuộm hồng cả một khoảng mặt đường. Đau quá! Tôi biết rất rõ, từ nay tôi đã trở thành một con lừa vô dụng rồi! Không những huyện trưởng không cần mà ngay cả ông chủ cũ cũng không thể nuôi một con lừa không còn một chút khả năng lao động nào. Tôi cũng biết rõ, chờ tôi ở phía trước sẽ là một tay đồ tể và một con dao dài sắc lẹm. Con dao ấy sẽ chui vào cổ họng tôi ngọt xớt, chờ cho máu không còn chảy nữa, họ sẽ dùng nó để lột da tôi, sau đó đem thịt tôi cắt nhỏ thành từng miếng, từng miếng, biến chúng thành một thứ thức ăn thơm ngon trôi dần vào bụng của những kẻ háu đói kia... Để cho chúng uống máu, phanh thây, xẻ thịt... sao bằng mình tự kết thúc cuộc đời? Nghĩ thế, tôi liếc mắt nhìn cái bờ vực sâu thăm thẳm, ngắm lần cuối những xóm làng đang ẩn hiện mù mờ trong khói đá phía xa xa, rống lên một tiếng não lòng, tôi dùng tàn lực lăn đi mấy vòng. Ngay lúc ấy, tôi nghe tiếng kêu thất thanh rất quen thuộc của Mặt Xanh... Tôi dừng lại. Ông chủ cũ đang chạy từ dưới núi lên, toàn thân ướt đẫm mồ hôi và máu, rõ ràng là trong lúc chạy, ông ta đã vấp ngã rất nhiều lần. Nhìn thấy thảm cảnh trước mắt, ông ta bật khóc, kêu gào:

- Trời ơi! Tiểu Hắc, Tiểu Hắc của tôi!...

Ông ta ôm lấy cổ tôi, vuốt ve tôi. Mấy người nông dân khi nãy, có người giật đuôi tôi, có người sờ sờ chân sau của tôi... Tôi gắng gượng đứng dậy nhưng khi cái chân bị đứt một đoạn vừa chấm xuống đất thì một cơn đau dữ dội nổi lên. Mồ hôi từ thân tôi túa ra chảy thành dòng xuống đất. Như một bức tường mục, tôi đổ xụp xuống.

- Tàn phế rồi, không dùng được nữa rồi!... Nhưng có gì mà buồn nào, con lừa này rất mập, bán cho lò mổ cũng được khối tiền đấy! Một người nông dân có vẻ rất thông cảm cho ông chủ nói.

- Mẹ mày! Mày đang đánh rắm thối hoắc ra đó à? Ông chủ nổi giận đùng đùng, chửi rất độc địa: Nếu bố mày bị gãy chân, mày cũng xách đi bán cho lò mổ à?

Mọi người đột nhiên lặng phắt, người mới nói nổi điên chửi:

- Đồ cứt chó! Mày vừa nói gì với ông thế? Con lừa này là bố mày đấy à? Rồi ông ta giơ nắm đấm lên định đánh nhau với ông chủ. Một người trong bọn lôi anh ta lại, nói:

- Được rồi, được rồi! Đừng có như thằng điên thế! Ông ta có lẽ là người duy nhất trong huyện không vào công xã. Ở chỗ huyện trưởng có ghi tên ông ta đấy!

Mọi người bỏ đi cả, chỉ còn lại chủ nhân và tôi. Mặt trăng cong hình lưỡi liềm treo lơ lửng ở phía chân trời càng làm cho tình cảnh của chúng tôi thêm thê lương. Ông chủ vừa khóc vừa chửi huyện trưởng, chửi cả những người nông dân, cởi áo xé thành những giải nhỏ và quấn vào cái chân gãy của tôi... Ôi chao, đau quá, đau chết mất thôi! Ông chủ ôm lấy đầu tôi, nước mắt rơi xuống vành tai tôi:

- Tiểu Hắc ơi! Tao biết làm gì cho mày đây? Sao mày lại tin vào lời nói của những người có chức có quyền dễ thế? Sự cố xảy ra, họ chỉ cứu quan lớn, bỏ mày lại đây... Nếu họ cho thợ đá đến, đục cái hốc đá ra, chân mày đã được cứu rồi... Nói đến đây, đột nhiên ông ta buông đầu tôi ra, chạy đến bên hốc đá luồn tay xuống như muốn lôi đoạn chân của tôi ra, vừa làm vừa chửi, chửi xong rồi khóc, trông thật đau lòng. Cuối cùng ông ta cũng lôi được đoạn chân của tôi ra, nâng lên, nhìn và khóc nức nở. Nhìn chiếc móng sắt được đường núi chà xát cho sáng loáng lên dưới ánh trăng, nước mắt tôi cũng trào ra như suối.

Vừa động viên, ông chủ vừa giúp tôi đứng lên. Do được bó những miếng vải dày cộp nên chân tôi có thể tạm thời đặt xuống đất nhưng không thể giữ thăng bằng toàn thân. Tây Môn Lừa chạy như bay không còn nữa rồi! Chỉ còn một con lừa khập khiễng từng bước, mỗi bước một lần cúi đầu, nghiêng ngả xiêu vẹo mà thôi! Rất nhiều lần tôi muốn nhảy xuống sườn núi để kết thúc kiếp lừa bi thảm của mình nhưng chính sự yêu mến thực lòng của ông chủ đã giữ tôi lại thêm một thời gian nữa.

Từ chỗ khai thác quặng trên núi Trâu Nằm đến thôn Tây Môn ở Đông Bắc Cao Mật hơn một trăm cây số, nếu chân tôi còn lành lặn thì đoạn đường ấy chẳng là gì cả. Nhưng tôi đã mất một chân, đi lại thật khó khăn, suốt đường đi máu vẫn ri rỉ chảy. Nỗi đau về thể xác khiến tôi run rẩy, từng đợt lan tỏa dần giống như mặt nước gợn sóng lăn tăn khi có làn gió nhẹ lướt qua.

Đến địa phận Đông Bắc Cao Mật thì cái chân gãy của tôi bắt đầu hôi thối. Từng đàn nhặng xanh bâu lấy chân tôi, tiếng vo ve của chúng lúc này lại làm tôi muốn điếc cả lỗ tai. Ông chủ bẻ mấy cành lá kết lại thành một bó để đập nhặng. Đuôi tôi lúc này cũng không còn chút sức lực nào để ve vẩy nữa, cứt đái cứ mặc sức tuôn ra làm thân sau của tôi trông bẩn và hôi thối gớm ghiếc. Cứ một cú đập của ông chủ là có đến mười mấy con nhặng chết tươi, nhưng ngay lập tức lại có một đàn khác xông đến. Ông chủ cởi chiếc quần dài xé ra tiếp tục băng bó cái chân cụt của tôi, chỉ mặc độc nhất một cái quần lót bé xíu đủ che chỗ kín. Trông bộ dạng ông lúc này thật kỳ quái. Mình trần trùng trục nhưng chân lại mang đôi giày to tướng, nặng trịch!

Không thể kể hết những phong sương mà chúng tôi trải qua trên đường. Tôi đành lòng gặm cỏ khô, còn ông chủ thì ăn những quả dại ven đường cho đỡ đói. Chúng tôi không đi đường lớn mà chủ yếu là tìm những con đường nhỏ, vừa nhanh vừa ít gặp phải người, khi gặp ai đó là tôi và ông chủ phải vội vàng ẩn nấp, chẳng khác nào những kẻ đào ngũ ngoài chiến trường trở về. Hôm chúng tôi đi ngang qua làng Hoàng Phủ, gặp lúc làng này đang khai trương bếp ăn tập thể. Mùi cơm và thức ăn xông lên sực mũi. Rõ ràng tôi nghe thấy tiếng ùng ục từ trong bụng của ông chủ phát ra. Ông ta nhìn tôi, đôi mắt ngấn nước. Dùng đôi vai bẩn thỉu quệt nước mắt, tự nhiên đôi mắt ông đỏ ngầu, nói:

- Đ. mẹ! Tiểu Hắc! Chúng ta sợ gì chứ? Sao lại phải nấp chứ? Chúng ta đã làm điều gì sai đến nỗi không dám gặp mọi người? Người quang minh chính đại không sợ ai cả. Vết thương của mày là do mày đi công tác, đáng lý ra nhà nước phải đảm nhiệm việc chữa trị. Tao chữa trị cho mày, như vậy tao là người của nhà nước rồi. Đi, chúng ta vào làng thôi!

Ông ta dắt tôi, cũng đồng thời dắt cả một quân đoàn ruồi nhặng thẳng về phía đang khai trương bếp ăn tập thể. Từng gói cơm thịt được mang ra từ nhà bếp đặt lên bàn, ngay lập tức đã bị bốc sạch. Những người giành được cơm dùng que và và, nhai nhai, nhồm nhoàm, có người dùng tay bốc lấy bốc để tọng vào mồm quên cả nhai.

Bộ dạng của chúng tôi khiến mọi người chú ý. Chúng tôi quá nhếch nhác, quái dị, hôi hám, bẩn thỉu. Toàn thân chúng tôi thối hoắc, bụng chúng tôi đói cồn cào, sức lực chúng tôi đã cạn kiệt. Chúng tôi làm họ sợ, làm họ ghét, chúng tôi đã làm họ ăn mất ngon. Ông chủ quơ cái bó lá lên, bọn ruồi nhặng trên người tôi bay tứ tung, đậu xuống những gói cơm đang bốc khói nghi ngút, đậu xuống những khay cơm thịt... Họ nhìn chúng tôi một cách độc ác và lên tiếng chửi rủa.

Một người phụ nữ mặc đồng phục trắng, có lẽ là người quản lý nhà ăn, rất khó khăn để chuyển động cái thân hình béo nung núc tiến đến, cách chúng tôi khoảng năm bước bà ta dừng lại, bịt mũi, nói:

- Đang làm gì thế! Đi đi!

- Chẳng phải là ông Lam ở làng Tây Môn đó sao? Có một người nào đó lên tiếng. Sao ông lại ra nông nỗi này?

Ông chủ liếc xéo về phía người vừa lên tiếng, không thèm trả lời, dắt tôi đi thẳng vào giữa sân. Những người có mặt ở đó đều nhốn nháo lẩn tránh.

- Ông ta là người duy nhất ở Cao Mật vẫn không vào hợp tác xã, tên ông ta được niêm yết ở trên khu rồi! Người vừa lên tiếng tiếp tục nói: Con lừa của ông ta là con lừa thần biết bay, đã từng cắn chết hai con sói, cắn bị thương mười mấy người. Nhưng tiếc thay, không hiểu vì sao lại ra nông nỗi này?

Người đàn bà to béo lúc này lại bước thêm mấy bước, nói như ra lệnh:

- Rời khỏi chỗ này ngay! Ở đây không có chỗ cho bọn làm ăn cá thể!

Ông chủ dừng chân, giọng có vẻ thê lương nhưng không kém phần kiên quyết, nói:

- Con lợn nái kia! Tao là thằng cá thể, thà chết đói cũng không thèm xin cơm công xã nhà mày. Nhưng con lừa của tao đã từng phục vụ huyện trưởng, nó chở huyện trưởng xuống núi thì lọt chân vào kẽ đá, như thế có được xem là vì công việc mà bị thương không? Nếu vì công việc thì các người phải có trách nhiệm với nó!

Có lẽ đây là lần đầu tiên tôi thấy ông chủ giận dữ và chửi mắng thô tục đến thế! Không chỉ một nửa xanh mà là một màu xanh rờn bao phủ cả mặt ông ta, trông hình dáng giống như một con gà trống bị vặt trụi lông, toàn thân bốc lên một mùi hôi nồng nặc lừ lừ tiến từng bước về phía trước. Mụ béo lùi dần, lùi dần, đưa tay che mặt, oà khóc và bỏ chạy.

Một người mặc bộ đồng phục cũ, có vẻ là cán bộ, vừa đi vừa xỉa răng nhòm nhòm ngó ngó có vẻ định lượng tôi và ông chủ, rồi hỏi:

- Thế bây giờ ông yêu cầu gì?

- Tao yêu cầu chúng mày cho con lừa này ăn no, nấu nước ấm tắm sạch sẽ cho nó. Còn nữa, chúng mày tìm một bác sỹ băng bó vết thương cho con lừa của tao.

Gã cán bộ kêu to mấy tiếng, có mấy người dạ ran rồi từ trong bếp chạy ra. Gã này ra lệnh:

- Làm theo yêu cầu của ông ta! Mau mau chuẩn bị mọi thứ!

Họ dùng nước ấm tắm cho tôi, dùng cồn sát trùng vết thương cho tôi, rắc thuốc bột vào rồi dùng gạc băng kín lại, sau đó đem đến cho tôi cả một giỏ lúa mạch và cỏ linh lăng.

Trong lúc tôi ăn, họ mang đến một hộp cơm đang còn nghi ngút khói, đặt trước mặt ông chủ. Một người trông có vẻ lam lũ nói với ông ta:

- Ông anh, ăn đi! Đừng có ngang ngược cố chấp nữa. Ăn bữa cơm này đừng nghĩ đến bữa sau, qua ngày nay đừng nghĩ đến ngày mai! Những ngày huy hoàng của con lừa này hết rồi, nó đã sớm trở thành một con vật vô dụng rồi. Sao thế, anh không ăn à?

Ông chủ khom người xuống hai miếng gạch vỡ chồng lên nhau, mắt đăm đắm nhìn vào cái chân bị thương đặt hờ trên mặt đất của tôi, hình như đối với ông, những lời nói vừa rồi chẳng ăn nhập gì. Tôi nghe thấy tiếng ồng ộc trong cái bụng vừa béo tròn vừa trống rỗng của ông ta, trong lòng xuất hiện một sự kính phục âm thầm. Rất nhiều lần tôi thấy ông ta đã vươn tay về phía gói cơm, nhưng lần nào ông cũng kìm nén được và vội rút tay về.