- 20 - Lam Giải Phóng phản bố nhập xã,-Tây Môn Trâu chết để thành nhân.

Tôi mang theo một mẫu sáu đất, một chiếc cày gỗ, một máy gieo hạt và cậu gia nhập công xã. Lúc tôi dắt cậu từ chuồng ra, trong sân tiếng pháo đã nổ ầm ầm, tiếng chiêng trống dậy trời dậy đất. Một đám trẻ con đầu đội mũ giả quân trang màu tro xám đang tranh giành nhau từng viên pháo xịt giữa đám khói. Thằng Mạc Ngôn nắm trong tay một viên pháo ngòi đang cháy, pháo nổ, bàn tay nó tóe máu giãy khóc đành đạch. Hồi nhỏ tôi đã từng bị như thế, bố đã dùng bột mì băng tay tôi lại. Đoạn ký ức này khiến sống mũi tôi cay cay, quay nhìn bố tôi thấy mình là một kẻ phản bội. Bố đang ngồi trong cái chòi rách nát chứa cỏ khô, mắt đăm đắm nhìn cái dây thừng đang cầm trong tay. Tôi run run nói:

- Bố! Bố đừng…

Bố nhìn tôi xua xua tay chẳng nói gì. Tôi vươn ra ánh sáng, bỏ bố lại trong bóng tối đen ngòm. Hỗ Trợ đã gắn trên ngực áo tôi một bông hồng đỏ to đùng, liếc mắt nhìn tôi cười cười. Trên mặt và tóc cô ta thoang thoảng mùi nước hoa hiệu Hoa Quỳ. Hợp Tác cũng gắn vào sừng cậu một bông hoa giấy. Cậu lắc đầu, bông hoa rơi ngay xuống đất. Cô ta la lên: Trâu muốn húc người rồi! Rồi bỏ chạy, làm như vô tình chui tọt vào lòng Kim Long. Anh ta cười gượng, đẩy cô ta ra, đi về phía trâu, vỗ vỗ vào đầu rồi mân mê cái sừng lành lặn của cậu.

- Trâu ơi! Mày bước lên con đường xán lạn rồi đấy! Hoan nghênh!

Tôi nhìn thấy đôi mắt cậu rực lên như có ánh lửa từ bên trong, nhưng từ đó hai dòng nước mắt lại trào ra. Trâu của bố tôi như con hổ bị vặt hết râu, trở thành con mèo ngoan ngoãn mất rồi.

Tôi mong muốn được gia nhập Hồng vệ binh và được sắm vai Vương Liên Cử trong kịch “Ghi chép về chiếc đèn đỏ”. Mỗi khi bị Lý Ngọc Hòa nghiêm giọng cảnh cáo: “Mày là đồ phản bội” là tôi liên tưởng đến ngay lời trách móc của bố tôi. Càng ngày tôi càng nghiệm ra rằng, tôi vào công xã là một sự phản bội. Tôi rất sợ bố nghĩ cạn, nhưng ông không hề treo cổ, cũng chẳng nhảy sông mà rất bình thản rời khỏi nhà và ngủ ngay trong chuồng trâu. Một cái bếp lò được ông đắp ngay trong góc chuồng, vài cái xoong nhôm, thế là đủ. Từ đó về sau, không có trâu và cày, ông đành phải tự cuốc ruộng. Một mình cũng không thể kéo nổi chiếc xe một bánh để chở phân bón ruộng, ông bèn vác từng sọt trên vai. Từ năm một nghìn chín trăm sáu bảy đến năm một nghìn chín trăm tám mốt, một mẫu sáu sào đất của ông giống như chiếc đinh trong mắt mọi người, như một chiếc gân trong một tảng thịt nạc nằm lọt thỏm giữa mênh mông đất của công xã. Ông tồn tại một cách quái đản, lại vừa nghiêm cẩn, vừa làm mủi lòng người nhưng cũng khiến họ phải tôn trọng. Những năm của thập niên bảy mươi, người được khôi phục chức vụ bí thư là Hồng Thái Nhạc mấy lần muốn nhổ chiếc đinh này nhưng đều thất bại. Lần nào cũng thế, ông vứt chiếc dây thừng trước mặt lão Hồng và bảo:

- Ông cứ đem tôi mà treo cổ lên cây hạnh đi!

Kim Long muốn lợi dụng việc tôi gia nhập công xã và sự thành công của vở kịch cách mạng kia mà biến làng Tây Môn thành một điển hình trong toàn huyện. Lúc ấy, anh ta sẽ một bước lên trời. Nhưng sự tình lại không như anh ta mơ ước. Thất bại trước tiên là phó chủ nhiệm Thường chẳng thèm đánh cỗ máy Đông phương hồng về làng để chỉ đạo vở diễn, chẳng lâu sau lại có tin vì anh ta quan hệ nam nữ bất chính nên bị cách chức. Anh ta ngã thì Kim Long tất yếu cũng phải ngã theo.

Đã sau tiết thanh minh, gió xuân bắt đầu thổi. Mặt trời ấm áp làm tan những lớp băng trên đất khiến đường sá trở lên lầy lội, bùn ngập ống chân. Những hàng cây liễu bên sông bắt đầu nhú mầm xanh lá mới, cây hạnh cũng đã lác đác trổ hoa. Những ngày này Kim Long nhấp nhổm không yên, trông bộ dạng anh ta sao giống con báo bị nhốt chạy đi chạy lại trong sân. Anh ta làm một cái chòi gỗ trên cây hạnh và giam mình trong đó, rít thuốc lá liên tục đến nỗi viêm họng, cứ ho khùng khục rồi cứ thế mà khạc nhổ lung tung giống như cứt chim từ trên trời rơi xuống. Đôi mắt anh ta hoảng hoảng hốt hốt; thần thái của anh ta mê mê tỉnh tỉnh. Tôi không hiểu lắm về chuyện chính trị, nhưng nhìn cảnh ngộ Kim Long lúc này, tôi thấy mới đáng thương làm sao!

Thời tiết mỗi ngày một ấm dần lên nhưng tinh thần của Kim Long ngày càng sa sút. Anh ta vẫn nghĩ đến chuyện tiếp tục diễn lại vở kịch, nhưng mọi người chẳng ai chịu nghe mệnh lệnh của anh ta nữa. Có mấy lão nông dân xuất thân bần hàn bảo Kim Long:

- Tư lệnh Kim Long, hay là ông làm một việc gì đó đi? Người bỏ đất một giờ, đất bỏ người cả năm! Công nhân làm cách mạng, quốc gia lo việc chung, còn nông dân thì phải kiếm sống, chỉ có cách bám vào đất thôi!

Đang lúc ấy, bố tôi vác hai sọt phân đi qua. Mùi phân mới nồng nồng lúc chớm xuân thường làm cho người nông dân phấn khởi tinh thần.

- Cày cấy cũng phải cày cấy trên mảnh đất cách mạng, không thể đi theo bọn con buôn mà trở thành kẻ phản bội! Kim Long nhổ toẹt cái tàn thuốc, nhảy từ trên cây hạnh xuống, ngã lăn ra đất. Mấy lão nông chạy tới đỡ thì bị anh ta gạt ra cả, nói: Tôi sẽ lên ủy ban cách mạng công xã tiếp thu chỉ thị. Các ông cứ nằm yên, đừng manh động mà hỏng việc nhé.

Anh ta mang chiếc ủng đi bùn vào, chuẩn bị lội bộ để lên công xã. Trước khi đi, anh ta chạm mặt Dương Thất ở chỗ nhà xí tạm thời. Lão Dương rất căm Kim Long từ ngày bị mất sạch đống quần áo da, nhưng gặp nhau lần này thì lão ta chỉ cười hì hì rồi nói:

- Tư lệnh Tây Môn! Lần này ông đi đâu vậy? Xem cách ăn mặc của ông chẳng giống với Hồng vệ binh tí nào mà lại giống hiến binh Nhật đấy!

Kim Long rung rung cái của quý, chun mũi lại ra vẻ chẳng xem lão Dương vào đâu. Lão ta vẫn cười hì hì:

- Thằng nhóc kia! Hòn núi cho mày dựa vào đã đổ rồi. Theo tao mày chẳng còn mấy ngày đắc ý nữa đâu con ạ! Khôn hồn thì nhượng chức cho người biết thời thế đi. Còn diễn kịch thì cũng đã đủ rồi. Không ai thèm nghe nữa đâu.

Kim Long cười nhạt:

- Chủ nhiệm ta đây là do ủy ban cách mạng huyện bổ nhiệm, muốn cách chức ta cũng phải do huyện ủy làm, ủy ban cách mạng công xã không có quyền làm chuyện đó đâu.

Không biết trời xui đất khiến thế nào mà đang lúc Kim Long hùng hồn tuyên bố trước Dương Thất những lời ấy thì cái huy hiệu Mao Chủ tịch bằng sứ to đùng đeo trước ngực của anh ta bỗng nhiên sứt chỉ, rơi tõm xuống hố phân nhà xí. Anh ta hoảng kinh hồn vía, Dương Thất cũng sững sờ. Khi Kim Long tỉnh lại chuẩn bị nhảy xuống hố phân tìm chiếc huy hiệu, Dương Thất cũng đã kịp tỉnh lại, đưa tay thộp ngực áo Kim Long rồi la lớn:

- Người đâu? Bắt thằng phản cách mạng lại!…

… Kim Long và những địa chủ, phú nông, thành phần phản động trong thôn, kẻ theo chủ nghĩa tư bản Hồng Thái Nhạc trở thành những người bị quản chế lao động.

Sau khi vào công xã, tôi được phân vào đội chăn gia súc. Phương Lục và Hồ Tân trở thành thầy tôi. Trại chăn nuôi là nơi tập trung toàn bộ gia súc của công xã, trong đó có một con ngựa mù màu đen. Những vết tích trên mông nó chứng minh nó đã từng là ngựa kéo xe. Có một con la màu tro tính khí rất hung tợn, thích cắn người, mỗi khi gặp nó tôi phải luôn đề phòng. Còn lại là trâu, tất cả là hai mươi tám con. Cậu vừa mới nhập đàn, chưa có máng ăn riêng, đành phải dùng nửa chiếc thùng đựng dầu tạm thời làm máng.

Vì suốt ngày bận rộn, tôi đã chuyển chiếu chăn từ nhà sang trại gia súc. Cuối cùng tôi cũng đã rời khỏi cái nơi tôi vừa yêu vừa ghét ấy. Thực ra tôi muốn nhường chỗ ngủ cho bố! Kể từ ngày tôi tuyên bố gia nhập công xã, bố cứ ngủ ngoài chuồng trâu. Chuồng trâu tuy tốt song vẫn cứ là chuồng trâu; nhà trong dột nát song vẫn là nhà. Tôi nói: Bố cứ vào nhà mà ngủ, yên tâm đi, con sẽ chăm sóc con trâu nhà ta thật tốt.

Năm đứa con trai của Phương Lục theo bố đến ở trong trại chăn nuôi. Nhà họ Phương nghèo kiết, cả năm đứa đều chẳng có chiếc chăn nào, nằm lăn lóc trên cái sạp chung. Có những lúc tỉnh dậy, tôi thấy trong chăn của mình có cả hai đứa nhỏ. Còn những ngày trời nóng, nằm trên đó mà tưởng như đang nằm trên lò nướng bánh, nóng đến nỗi toàn thân phát rộp. Ánh trăng lọt qua vuông cửa sổ toang hoác chiếu thẳng vào giường, mấy đứa nhỏ trần truồng nằm lăn lóc, ngáy như sấm. Tiếng ngáy của Phương Lục rất đặc biệt, như gà mái gáy, khô khốc và khào khào. Hồ Tân nằm ở tít tận đầu sạp, dùng chiếc chăn cuốn lại làm vật ngăn cách giữa anh ta và lũ trẻ. Con người kỳ cục, ngay cả trong giấc ngủ cũng kỳ cục. Ánh trăng chiếu trên khuôn mặt của anh ta trông giống như một con rắn độc.

Đêm nào cũng thế, đến nửa đêm là ngựa và la cứ rống lên, cái chuông đồng dưới cổ con la cứ rung lên inh ỏi. Ông Phương ngừng tiếng ngáy, đưa tay vỗ vỗ vào đầu tôi, nói to: Dậy, cho chúng nó ăn!

Lại phải dậy lọ mọ ra ra chuồng. Ngựa không ăn đêm không mập, la không ăn đêm không khỏe. Tôi thường lẳng lặng theo sau ông Phương ra chuồng. Ngựa và lừa phấn khởi hí vang, cả đàn trâu cũng lao nhao đứng dậy. Mỗi lần cho ăn là ông Phương luôn mồm bày vẽ cho tôi. Thực ra chẳng cần ông ấy dạy, tôi đã từng theo bố cho lừa và trâu nhà tôi ăn đêm không biết bao nhiêu lần. Đầu tiên là dùng sàng xúc cỏ đổ vào máng cho la và ngựa. Chúng sục mũi vào cỏ nhưng thường không ăn ngay mà chờ đậu rang. Ông Phương nhìn những động tác thành thạo của tôi chẳng nói năng gì nhưng tôi biết ông ta rất vừa ý. Tôi thò tay vào cái túi treo trên cao xúc ra một ít bánh đậu bỏ vào máng. Cái lưỡi nhọn của con la ngay lập tức thè ra định liếm sạch liền bị ông ta dùng cái muôi đánh liền mấy cái vào mõm rồi trộn đều bánh đậu vào cỏ. Mùi cỏ và đậu rang sực nức khiến ngựa và la vục đầu ăn lấy ăn để. Đôi mắt của con la lấp lánh xanh lè dưới ánh đèn dầu nhưng dù sao cũng không thể biểu đạt được tình cảm bằng mắt trâu. Trông cậu có vẻ rất cô độc, bộ dạng giống hệt một đứa học trò tiểu học chuyển về trường mới. Hai mươi tám con trâu trong chuồng đều hướng về phía chúng tôi ngẩng cao đầu chờ cỏ. Cậu được buộc ở chỗ tốt nhất nên được ăn cỏ đầu tiên. Thức ăn đêm của trâu là bột đậu trộn với cỏ mật. Đây là loại thức ăn cao cấp, rất giàu dinh dưỡng và rất thơm ngon.

Tôi lần lượt đổ thức ăn vào khắp các máng cỏ, cả bầy trâu nhất loạt cúi đầu nhai cỏ rào rào. Thừa lúc ông Phương không chú ý, tôi bỏ thêm vào máng của cậu mấy vốc nữa. Tôi sờ đầu, sờ mũi cậu, cậu cũng dùng lưỡi liếm tay tôi. Cậu là con trâu duy nhất trong đàn chưa bị xỏ mũi, không biết đời cậu có thoát khỏi kiếp nạn này không?

Không, cậu không thể thoát khỏi kiếp chung của một con trâu! Vụ cày xuân bắt đầu, ông Phương sai tôi và Hồ Tân dắt cậu về vườn cũ, dưới gốc cây hạnh đang đơm nụ, dùng bàn chải kỳ cọ những vết bùn dính trên người cậu như ngầm báo cho mọi người những thành quả chăm sóc trâu của đội chăn nuôi chúng tôi trong suốt mùa đông dài dằng dặc.

Tuy Dương Thất là người đã vạch ra những tội trạng của Kim Long, làm anh ta bị phế chức chủ nhiệm và bị chụp cho chiếc mũ phản cách mạng, song cái ghế chủ nhiệm lại không đến lượt lão ta. Ủy viên của ủy ban cách mạng công xã Hoàng Đồng trở thành chủ nhiệm của làng Tây Môn. Ông Hoàng đã từng là đội trưởng đội sản xuất, trở thành chủ nhiệm là chuyện đương nhiên. Ông ta thường ra tận nơi bàn việc phân phối công việc đến từng xã viên một như một vị tướng soái điều binh khiển tướng. Những ai có lý lịch trong sạch thường được phân những việc nhẹ nhàng, công việc cày ruộng là nặng nhất thì được giao cho những phần tử xấu. Kim Long cùng với thôn trưởng Bảo an ngụy Kim Ngũ Phúc, tay phản bội Trương Đại Tráng, phú nông ác bá Ngũ Nguyên, kẻ nấu rượu đầu cơ Điền Quý, kẻ theo tư bản Hồng Thái Nhạc và một số những người nữa nhập cùng một đội cày. Kim Long thì tức giận, lão Hồng thì cứ cười cười, còn những người đã từng tham gia lao động cải tạo lâu rồi thì chẳng biểu lộ thái độ gì. Cày xuân là chuyện thành nếp. Ai đã dùng chiếc cày nào, con trâu nào đã trở thành quen thuộc. Họ lẳng lặng lấy cày ra rồi đi đến chỗ con trâu của mình. Trâu cũng nhận ra người quen vẫy đuôi đón chào. Ông Phương kêu lên:

- Trâu nghỉ cả mùa đông, bữa nay là ngày đầu tiên, mọi người nên thong thả một tí!

Ông Phương là người giúp lão Hồng quàng dây vào cổ trâu. Cặp này một con là trâu Bột Hải, con kia là trâu Lỗ Tây. Tuy không trực tiếp lao động đã lâu năm nhưng những động tác của lão Hồng vẫn còn thành thục lắm. Kim Long nhìn xung quanh như muốn học hỏi, chỉnh sửa xong chiếc cày thì hạ giọng hỏi ông Phương:

- Tôi dùng cặp trâu nào đây?

Ông Phương nhìn Kim Long dò xét như ngầm ý bảo Kim Long rằng anh ta còn trẻ, chỉ cần học tập, không cần phải chính thức cày ruộng rồi đi đến chỗ buộc, dắt con trâu nái Mông Cổ ra. Con trâu này với Kim Long chẳng lạ lùng gì. Mùa xuân mấy năm trước, chúng tôi cùng chăn trâu bên bờ sông, đôi mắt của nó luôn luôn có ảnh ngược của Kim Long. Con trâu rất ngoan ngoãn đứng cạnh anh ta, mồm nhai nhóp nhép. Ông Phương đảo mắt một vòng và dừng lại chăm chú nhìn cậu. Hình như đã phát hiện ra cái vẻ hùng dũng của cậu, đôi mắt ông ta rực sáng, gọi tôi:

- Giải Phóng! Dắt con trâu nhà mày lại đây cày chung với con trâu nái này!

Ông ta đi một vòng quanh cậu rồi tặc lưỡi:

- Thực ra nó hoàn toàn có thể kéo cày một mình. Xem này, đầu rất to, trán phẳng, mồm rộng, mắt tinh, cặp chân trước thẳng chứng tỏ sức khoẻ vô địch, chân sau cong như cánh cung, chạy nhanh như gió. Đáng tiếc là mất một chiếc sừng, nếu không sẽ là một con trâu thập toàn thập mỹ đây! Kim Long, con trâu này giao cho anh!

Kim Long tiếp lấy sợi dây thừng, buộc vào cổ trâu rồi quát to một tiếng “Đi!”. Nhưng cậu chẳng hề nhúc nhích, vẫn đứng cúi đầu nhai nhai một cách bình thản. Anh ta lôi mạnh sợi dây kéo về phía trước nhưng cậu vẫn đứng bất động. Loài trâu mà chưa xỏ mũi thì đừng hòng kéo chúng đi đâu nếu chúng không muốn, cậu cũng thế, do vậy mà mọi con trâu trên thế gian đều phải chịu cực hình do con người bày ra này.

Tây Môn Trâu ơi! Vốn cậu có thể thoát khỏi kiếp bị xỏ mũi nếu cậu vẫn cứ là con trâu hiểu tình người của bố tôi, cậu có thể là con trâu duy nhất từ xưa đến nay của vùng Đông Bắc Cao Mật không bị xỏ mũi. Nhưng bây giờ cậu lại không nghe lời, mọi người ập đến xô đẩy mà cậu vẫn đứng như trời trồng khiến ông Phương nổi điên:

- Trâu mà không xỏ mũi thì làm sao sai bảo được? Lẽ nào Mặt Xanh có bí quyết gì chăng?

Tây Môn Trâu bạn tôi ơi! Họ buộc bốn chân cậu lại rồi luồn từ sau đến trước một cái đòn, dây buộc thít chặt lại, cậu không thể đứng được nữa, ngã lăn ra đất. Theo lời ông Phương, đối với những con trâu bình thường khác thì chẳng cần phải như thế, nhưng họ sợ cậu, họ đã biết cái lai lịch chẳng tầm thường của cậu, lỡ cậu giở chứng giữa chừng thì không có cách nào để xỏ mũi được. Ông Phương bảo mọi người ấn đầu cậu thật chặt xuống đất rồi dùng ngón tay phanh mũi cậu ra. Ông ta tìm đến chỗ mỏng nhất của vách ngăn hai lỗ mũi của cậu rồi bảo ai đó dùng một que sắt đã đốt đỏ rực chuẩn bị sẵn đâm xuyên qua. Một sợi khói vàng bay lên, một mùi thịt cháy khét lẹt xông vào mũi và một lỗ hổng trong mũi cậu hiện ra. Cậu kêu lên đau đớn, những người đang đè càng ra sức ép đầu cậu xuống đất. Ai đã dùng que sắt đỏ rực xuyên qua mũi cậu, cậu có biết không? Chính là Kim Long đó! Lúc ấy tôi chưa hề biết cậu là Tây Môn Náo đầu thai mà thành, cho nên không thể lý giải được tâm tình của cậu khi bị chính con trai của mình xỏ mũi, cũng chính là con trai cậu đã móc vào mũi cậu cái vòng khuyên bằng đồng. Cậu nói đi! Tâm trạng của cậu lúc ấy thế nào?

Vòng mũi đã được móc xong, họ kéo cậu ra ruộng. Vạn vật đang chuyển mình tràn trề sinh lực trong mùa xuân. Tây Môn Trâu, bạn tôi! Trong cái không khí huy hoàng của mùa xuân ấy, cậu đã tạo nên một vở kịch đầy bi tráng. Sự quật cường của cậu, tinh thần thà chết không khuất phục cũng như sự chịu đựng nỗi đau đớn về thể xác của cậu thật kỳ diệu! Câu chuyện về cậu đến nay vẫn còn lưu truyền khắp vùng Cao Mật và chung quanh nó vẫn còn có những điều không thể lý giải. Ngay cả tôi là người đã biết rõ thân thế của cậu cũng chẳng thể nào hiểu nổi. Cậu hoàn toàn đủ sức để phản kháng, cậu có thể dùng cái thân xác to lớn và sức lực kinh người của mình để chống lại mọi người giống như đã từng làm náo loạn buổi lễ gia nhập công xã, đã từng húc Hồ Tân ở bờ sông, đã từng làm đảo điên buổi phê đấu ở chợ phiên để húc tất cả những xã viên nào muốn biến cậu thành một kẻ nô lệ bay lên không trung rồi nặng nề rơi oạch xuống những cái hố đen ngòm trên mặt ruộng. Cậu có thể khiến cho họ xương cốt gãy lìa, ruột gan lòi hết ra ngoài, mồm kêu gào khóc lóc kia mà! Còn Kim Long, cứ coi anh ta là con cậu đi, nhưng đó là chuyện trước khi cậu là lừa, là trâu. Trong vòng sinh tử luân hồi, có biết bao nhiêu người đã ăn thịt bố đẻ của mình, có biết bao người đã từng ân ái với chính mẹ của mình, việc gì mà cậu phải ép lòng mình như thế? Huống hồ, Kim Long lúc này không còn là Kim Long thiện lương khi xưa nữa mà đã trở thành một kẻ hung tàn ác độc! Anh ta trút tất cả những chuyện không vừa ý, nào là chuyện thất bại trên con đường chính trị, chuyện bị cưỡng bức lao động… lên người cậu. Có thể anh ta không hề biết cậu chính là bố đẻ của mình, kẻ không biết không có tội, song với một con trâu bình thường cũng không thể đối xử tàn bạo như thế, đúng không? Tây Môn Trâu ơi! Tôi không thể kể thêm được những gì anh ta trút lên thân thể cậu. Chắc có lẽ cậu quên tất cả rồi, vì sau kiếp trâu cậu còn phải từ âm ty địa ngục bước vào trần gian rồi từ trần gian sa vào âm ty địa ngục ba bốn kiếp nữa. Nhưng tôi thì không thể nào quên cái ngày ấy, cái ngày mà tôi còn nhớ rõ đến từng chi tiết. Lam - Ngàn - Năm! Cậu phải nghe tôi kể, tôi phải kể bởi vì những sự việc đã xảy ra thuộc về lịch sử. Kể chuyện lịch sử cho người đã quên lịch sử nghe, trách nhiệm ấy thuộc về tôi.

Ngày ấy, vừa đặt chân đến ruộng là cậu đã nằm lăn ra đất. Những người đi cày hôm ấy đều là người làng Tây Môn, họ đều đã từng chứng kiến cảnh cậu kéo cày một mình đi băng băng như gió, những luống đất thẳng tắp như những con sóng nằm xếp chồng bên nhau sau lưỡi cày của bố tôi. Cậu nằm xuống không chịu làm việc khiến cho họ vừa lạ lùng vừa nghi hoặc. Ô! Con trâu này làm sao thế? Ngày ấy bố tôi cũng ra đồng và đang cặm cụi trên khoảnh ruộng của mình. Không còn trâu, bố đành phải cuốc từng nhát cuốc xuống khoảnh ruộng một mẫu sáu sào của mình. Ông làm việc chăm chỉ, người vươn lên gập xuống đều đặn, cố gắng không nhìn về phía cậu. Có ai đó nói:

- Con trâu này vẫn nhớ quá khứ, muốn cùng ông Lam làm ăn cá thể chăng?

Kim Long lẳng lặng tiến lên mấy bước đến bên cậu và vung roi. Trên lưng cậu không biết bao nhiêu là lằn roi trắng hiện ra. Là một con trâu trưởng thành mới có thể chịu nổi những lằn roi độc ác ấy, nếu là một con trâu già hoặc chưa đủ độ trưởng thành e rằng đã tán mạng dưới những lằn roi đầu tiên ấy của Kim Long.

Quả thực Kim Long là tay có bản lĩnh, những gì anh ta muốn làm là làm cho kỳ được. Dùng được chiếc roi da dài bốn mét để đánh trâu, mà lại đánh rất đẹp, ở trong thôn chỉ có vài người, trong số đó Kim Long có thể coi là số một. Chiếc roi vút xuống lưng cậu, tiếng chát chát vang lên đều đặn trên cánh đồng. Tôi biết bố tôi nghe thấy tiếng roi này, nhưng ông vẫn cứ cần mẫn bổ từng nhát cuốc. Tôi biết tình cảm của bố với cậu rất sâu nặng, thấy cậu oằn người dưới những lằn roi, chắc lòng ông cũng đau xót lắm, nhưng ông vẫn cứ cuốc đất, không hề có ý định xông đến bảo vệ cho cậu. Tôi biết bố cũng đang đau như chính ông bị đánh vậy!

Sau hai mươi roi vút xuống lưng cậu, Kim Long đã thấm mệt thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, nhưng cậu thì vẫn cứ nằm dưới đất, đôi mắt nhắm nghiền và từ đó đôi dòng nước mắt trào ra. Dường như lông trên đầu cậu đã trở nên đen hơn dưới hai dòng nước mắt này. Không một tiếng kêu, cũng chẳng có một cử động nào nhưng thi thoảng có những cái co giật run rẩy trên người khiến người ta biết cậu vẫn còn sống. Kim Long bước về phía trước, đá mạnh vào cằm cậu, chửi rủa:

- Đồ thối tha! Đứng dậy! Đứng dậy mau!

Nhưng đôi mắt cậu vẫn nhắm nghiền, không hề động đậy. Càng điên tiết, Kim Long vừa chửi vừa đá liên tục vào đầu, vào mồm cậu. Trông xa xa, điệu bộ của Kim Long giống như một kẻ lên đồng, mồm hét vang những âm thanh kỳ dị, chân tay múa máy loạn xạ, trông rất đáng sợ. Đứng bên cạnh cậu là con trâu nái Mông Cổ có cái đuôi dài, cũng chính là mẹ cậu, toàn thân run lên từng đợt, cái đuôi vểnh lên cứng ngắc như đầu con rắn. Bố tôi vẫn ở trên khoảnh ruộng của mình và những nhát cuốc của ông có vẻ mạnh hơn, sâu hơn.

Những người khác cày xong một vòng đã trở về chỗ cậu đang nằm. Ai cũng cảm thấy kỳ lạ liền dừng cày bao vây chung quanh. Ngũ Nguyên với lòng nhân từ của một người nông dân chân chính nói:

- Hình như con trâu này bị bệnh rồi!

Còn Điền Quý, một kẻ cơ hội thì độc địa văng một câu đầy ác ý:

- Nó vẫn mạnh ù đấy chứ, năm ngoái còn kéo cày một mình với lão Lam, sao bây giờ lại nằm kềnh giả chết thế? Chắc là muốn phản đối công xã nhân dân đấy mà!

Hồng Thái Nhạc liếc xéo về phía bố tôi, nói một cách lạnh lùng:

- Đúng là chủ nào tớ nấy!

- Đánh nữa đi! Tôi không tin là đánh mà nó không dậy! Kẻ phản tặc Trương Đại Tráng gào lên, mọi người cùng nhau hưởng ứng.

Rồi bảy tám thợ cày quây thành một vòng tròn chung quanh, nắm chặt roi chuẩn bị đồng loạt bổ xuống người cậu. Đúng lúc ấy, con trâu nái Mông Cổ giống như một bức tường mục nát, đổ ập xuống. Nhưng ngay lập tức, nó gượng dậy, toàn thân run rẩy, đôi mắt lấm lét, cái đuôi dài ngoẵng buông xuôi giữa hai chân sau. Mọi người cười ồ lên khoái chí, có ai đó nói:

- Kìa, chưa đánh mà đã làm cho con trâu nái chết khiếp rồi!

Kim Long mở dây buộc cho con trâu nái, dắt nó sang một bên. Con trâu vẫn còn run nhưng xem ra đã bình tĩnh trở lại.

Tây Môn Trâu ơi! Sao cậu vẫn cứ nằm đấy khi mà từng roi từng roi cứ liên tục vút xuống người? Hết roi này đến roi khác, hết người này đến người khác... Trên mình cậu vết roi ngang dọc và từ đó, máu bắt đầu rươm rướm chảy. Tiếng roi quất vào máu nghe là lạ và dường như thấy máu, những kẻ ác độc ấy càng lên tinh thần, những cái quất ngày một mạnh hơn. Máu đã ướt đẫm thân thể cậu rồi!

Khi họ bắt đầu đánh cậu, nước mắt của tôi đã ứa ra. Tôi kêu khóc, tôi van nài, tôi xông lên để cứu cậu. Tôi muốn nằm phục lên người cậu để nhận bớt những ngọn roi. Nhưng vai tôi đã bị những ai đó giữ chặt. Tôi đạp, tôi cắn song họ vẫn không buông. Họ muốn xem một màn kịch buồn. Tôi không hiểu vì sao những con người vốn lương thiện, nào là chú, là bác, là anh, là bạn… của tôi ngày nào cũng lại biến thành những kẻ sắt đá và độc ác đến thế…

Cuối cùng thì những người đánh cậu cũng đã thấm mệt. Họ dừng roi, tiến lên xem xét. Chết rồi à? Chưa chết! Mắt cậu vẫn nhắm, máu chảy nhuộm đỏ cả đất. Cậu há mồm thở mạnh, mồm vùi trong đất, bụng co thắt mạnh như một con trâu nái chuẩn bị đẻ con.

- Xưa nay chưa từng có con trâu nào ngang ngạnh đến thế!

Những người đánh cậu cuối cùng cũng lên tiếng thở dài. Nét mặt họ biểu lộ nhiều trạng thái tình cảm khác nhau, nhưng tôi nhận ra ai cũng có một chút tự xấu hổ với chính mình. Nếu con trâu bị họ đánh có biểu hiện của một sự phản kháng, họ sẽ yên tâm với những ngọn roi của mình, nhưng đằng này lại chấp nhận trận đòn của họ một cách đáng ngờ như cậu khiến họ động lòng trắc ẩn, bao nhiêu là chuẩn mực đạo đức làm người, bao nhiêu là chuyện ma quỷ thần linh tự nhiên hiện về. Đây là một con trâu ư? Hay là thần? Hay là Phật? Nó chịu đau đớn như thế là để giác ngộ lương tâm con người, hướng con người ra khỏi con đường mê loạn chăng? Phải chăng nó đang kêu gọi một nguyên tắc sống: Con người ơi! Không nên ác độc với nhau, cũng không nên ác độc với súc vật. Không nên cưỡng bức người khác làm những điều mà họ không thích làm, với trâu cũng thế!

Nhiều người khuyên Kim Long thôi đừng đánh nữa nhưng anh ta chẳng chịu dừng tay. Điểm giống nhau giữa anh ta và cậu - Tây Môn Trâu, là rất ngang ngạnh. Lửa giận trong lòng biến đôi mắt anh ta thành một hòn than đỏ rực, cũng làm miệng anh ta méo xệch đi, thở phì phò bốc ra mùi thối hoắc, toàn thân run lên bần bật, bước chân loạng choạng như kẻ say rượu. Không, anh ta không phải kẻ say mà là kẻ đã đánh mất lý trí hoàn toàn. Hình như quỷ dữ đang khống chế anh ta. Giống như cậu thà chết chứ không đứng dậy, Kim Long cũng muốn chứng minh ý chí của mình là phải làm mọi cách để cho địch thủ phải đứng dậy. Cả hai giống nhau đến kỳ lạ, cậu muốn thể hiện sự tôn quý của cậu, còn Kim Long cũng muốn thể hiện sự tôn quý của mình. Đó là oan gia, kẻ ương ngạnh tất gặp kẻ ương ngạnh. Kim Long lôi con trâu nái mông cổ ra trước mặt cậu, rồi buộc cái dây thừng nối từ cái vòng xâu lỗ mũi của cậu vào cái cổ nó. Trời ơi! Anh ta muốn dùng sức con trâu nái để lôi mũi Tây Môn Trâu! Ai cũng biết, mũi là nơi nhạy cảm nhất của trâu, trâu bị người sai khiến dễ dàng là do người biết móc vào đó một cái vòng đồng. Cho dù hoang dã hay hung dữ đến mức nào, khi bị xỏ mũi, con trâu nào cũng trở nên ngoan ngoãn và dễ bảo. Tây Môn Trâu! Cậu đứng dậy nhanh đi! Cậu đã chịu đựng được sự đau đớn mà những con trâu bình thường không thể chịu đựng nổi, bây giờ cậu có đứng dậy thì cũng chẳng ảnh hưởng gì lắm đến thanh danh của cậu đâu… Nhưng cậu vẫn không đứng dậy, và tôi biết cậu chẳng bao giờ đứng dậy, bởi cậu là Tây Môn Trâu!

Kim Long đấm mạnh vào mông trâu nái Mông Cổ đang run lẩy bẩy. Nó chạy vụt về phía trước, chiếc dây thừng bị kéo căng ra, cái vòng xỏ mũi cũng kéo căng ra. Ôi Tây Môn Trâu! Ôi Kim Long! Mày đúng là đồ ma quỷ coi thường đất trời! Thả trâu của tôi ra! Tôi giãy giụa kêu gào, nhưng dường như những người đang giữ tôi đã hóa đá. Cái mũi của cậu bị kéo dài ra. Con trâu nái Mông Cổ kia, mày có dừng lại không? Mày kháng cự đi chứ! Mày không biết con trâu đang nằm dưới đất kia là con mày hay sao mà lại giúp Kim Long làm việc ác nào? Mày hãy quay đầu lại, dùng hai cái sừng nhọn của mày húc vào bụng Kim Long là cái trò chơi bi thảm này sẽ dừng lại thôi mà! Nhưng, đồ súc sinh, đồ vô lương tâm ấy hình như quá sợ hãi lằn roi và cú đấm của Kim Long nên vội vàng lao về phía trước. Đầu cậu bị kéo lên khỏi mặt đất một tí song toàn thân vẫn bất động. Hình như hai chân trước của cậu có đạp đạp như muốn đứng lên, nhưng không, tôi đã nhầm, cậu chẳng hề có ý định đứng lên. Tôi nghe có tiếng ọ ẹ như trẻ con khóc từ trong lỗ mũi cậu phát ra, rồi một tiếng “phựt” vang lên, lỗ mũi đã đứt lìa, đầu cậu nặng nề rơi xuống, cùng lúc đó con trâu nái cũng ngã dúi dụi ra đất.

Tây Môn Kim Long, được rồi đấy, có thôi đi không nào! Nhưng anh ta chẳng chịu thôi. Anh ta điên thật rồi! Như một con sói bị thương, anh ta gầm gừ trong cổ họng rồi chạy ra bờ mương vác trở lại mấy bó rơm khô phủ lên người cậu. Đồ độc ác! Anh ta định đốt cháy cậu thật à? Đúng thế! Anh ta đánh lửa, khói trắng bao trùm, mùi thơm của rơm nếp thoang thoảng. Mọi người như ngừng thở, tròn mắt đứng nhìn, chẳng ai lên tiếng can ngăn hay dập đống lửa đang cháy. Tây Môn Trâu! Cậu đúng là kẻ cố chấp, chẳng thà bị đốt cháy còn hơn là kéo cày cho công xã nhân dân!

Lúc này bố tôi mới vứt cuốc, nằm úp mặt xuống đất, hai tay cào trên bùn, toàn thân run rẩy, co giật. Tôi biết, ông đau chẳng kém gì cậu. Mùi da lông trâu cháy khét lẹt xộc lên làm người ta buồn nôn, song chẳng ai nôn. Mồm cậu vùi trong bùn đất, sống lưng quằn quại như một con rắn bị giữ chặt đầu, từ đó phát ra những tiếng kêu lách tách. Những sợi dây buộc trên người bị đốt cháy đứt ra từng đoạn - Đây là trâu của tập thể, không được xâm phạm - Ai đó la lớn rồi nhảy ra trước đầu cậu tháo cái ách bằng gỗ trên cổ quẳng sang một bên rồi dùng chân dập tắt lửa. Khói và mùi khét vẫn bao trùm trên đồng, ngay cả những con chim đang bay trên trời cũng vội vàng biến mất. Ôi chao! Tây Môn Trâu! Nửa người phía sau của cậu đã bị đốt cháy, ai có chút lương tâm không thể nhìn được thảm cảnh này.

- Tao đốt chết mày!

Kim Long vừa gào thét man rợ vừa chạy về phía đống rơm. Không ai ngăn cản anh ta. Ngay cả Hồng Thái Nhạc, người đã từng dạy bảo mọi người phải bảo vệ tài sản tập thể cũng khoanh tay đứng nhìn, gương mặt lạnh tanh. Cậu đã vào công xã, là tài sản của tập thể, là tư liệu sản xuất chủ yếu, giết cậu là mang tội lớn với tập thể, nhưng tại sao mọi người lại nhẫn tâm đứng nhìn Kim Long gây tội ác mà không ra tay ngăn cản nhỉ? Kim Long đã mang về mấy bó rơm to tướng. Người anh cùng mẹ khác cha với tôi rõ ràng đã điên thật rồi. Kim Long! Nếu anh biết con trâu ấy chính là bố anh đầu thai thì tâm trạng của anh thế nào? Tây Môn Trâu! Con trai cậu dùng cách thức tàn bạo như vậy đối xử với bố đẻ, cậu nghĩ sao? Ôi trong cõi trần mênh mông, sao mà lắm chuyện oán cừu oan trái.

Nhưng ngay thời khắc ấy, chuyện khó tin làm cho mọi người phải giật mình kinh sợ đã xảy ra. Cậu - Tây Môn Trâu lảo đảo, run rẩy đứng dậy. Trên vai cậu không còn dây buộc, mũi cậu không còn vòng đồng, cổ cậu không mang ách… Cậu thực sự đã trở thành một con trâu tự do, không có dấu vết gì về sự quản thúc của con người, đã đứng dậy. Cậu khó khăn lê từng bước về phía trước, bốn chân run rẩy dường như không thể đỡ nổi thân hình đồ sộ nên đu đưa, xiêu vẹo. Những giọt máu hồng hồng xam xám vẫn chảy ra từ cái lỗ mũi bị thương, những dòng máu đen vẫn rỉ trên thân thể bị cháy rơi xuống đất như những dòng nhựa đen đặc sánh. Cậu là một con trâu không đủ lông đủ da - Một con trâu không đủ lông đủ da vẫn có thể đứng dậy bước đi, thật là kỳ tích có một không hai. Có lẽ một niềm tin nào đó đã vực cậu dậy và bước bằng ý chí, bằng tinh thần chứ không phải bằng nhục thân đang mất một nửa lông da. Đám người hiếu kỳ há hốc mồm, tròn mắt, không một âm thanh của con người, chỉ có tiếng chim kêu bi thương đâu đó giữa mây ngàn. Cậu - Tây Môn Trâu từng bước từng bước nhích dần về phía bố tôi, rời khỏi vùng đất mênh mông của tập thể công xã nhân dân, bước sang mảnh đất cá thể nhỏ xíu duy nhất trên toàn quốc của Mặt Xanh - mảnh đất một mẫu sáu sào, rồi như một ngọn núi nhỏ, cậu từ từ ngã xuống.

... Tây Môn Trâu chết trên mảnh đất cá thể của bố tôi. Cái chết của cậu đã làm mọi người tỉnh ra rất nhiều trong cái cao trào cách mạng văn hóa ấy. Tây Môn Trâu ơi! Chuyện của cậu đã thở thành một câu chuyện truyền kỳ hiện đại, thành thần thoại lưu truyền ở vùng Đông Bắc Cao Mật cho đến tận bây giờ.

Sau khi cậu chết, có mấy người cầm dao xông đến định cắt thịt cậu làm một bữa ra trò, nhưng khi nhìn thấy đôi mắt sũng nước đỏ như máu, nhìn cái gương mặt lấm lem bùn đất đầy sát khí của bố tôi đành hậm hực từ bỏ ý định, len lén chuồn mất.

Bố tôi chôn cậu ngay giữa mảnh đất của ông, rồi vần mấy hòn đá cực to xếp lên trên. Ngày nay ở Đông Bắc Cao Mật người ta gọi đó là “Mồ của con trâu có nghĩa”.

Là một con trâu, cậu vẫn lưu truyền tiếng thơm ngàn năm.