- 19 - Kim Long diễn kịch mừng năm mới,-Mặt Xanh cương quyết giữ chí xưa.

Tính khí thô bạo của Kim Long có phần giảm đi từ khi có sự xuất hiện của Hoàng Hỗ Trợ trong nhà tôi. Cách mạng cải tạo xã hội, đàn bà cải tạo đàn ông! Trong vòng một tháng, anh ta chẳng tổ chức cuộc đấm đá đấu tố nào cả mà lại tổ chức diễn Kinh kịch theo nội dung cách mạng hiện đại. Thay đổi lớn nhất là Hỗ Trợ, không ngờ cô ta lại nhiệt tình với cách mạng đến thế, cũng không ngờ cô ta diễn kịch hay đến như vậy. Cô ta có thể xướng rất nhiều đoạn trong kịch. Hễ cô ta xướng đoạn thím A Khánh thì Kim Long tất sẽ xướng đoạn Quách Kiến Quang. Cô ta diễn Lý Thiết Mai thì Kim Long sẽ diễn Lý Ngọc Hòa. Cả hai đúng là một đôi trời sinh, là một đôi Kim Đồng - Ngọc Nữ. Tôi không thể không thừa nhận những ước mơ của tôi về Hỗ Trợ đã tan thành bọt nước như ngao sò mơ ước được ăn thịt thiên nga. Nhiều năm sau, Mạc Ngôn cũng thú nhận với tôi rằng nó cũng đã từng mơ ước hão huyền về Hoàng Hỗ Trợ - cũng không ngờ ngao sò lại muốn ăn thịt thiên nga! Trong một thời gian khá dài, sân nhà Tây Môn không ngớt vang lên tiếng đàn tiếng sáo, tiếng con trai hòa với tiếng con gái. Trung tâm chỉ huy cách mạng thoắt biến thành câu lạc bộ văn nghệ. Kim Long đã thay đổi hình thức đấu tranh, biến những cuộc cách mạng đấu tố quỷ khốc thần sầu thành những hình thức cách mạng văn nghệ khiến mặt mày ai nấy cũng vui tươi hớn hở.

Đại phú nông Ngũ Nguyên biết kéo đàn nhị, Hồng Thái Nhạc có nhiều kinh nghiệm hát xướng nên được gọi lên câu lạc bộ văn nghệ. Hồng Thái Nhạc tay vung mảnh xương trâu có gắn vòng đồng chỉ huy dàn nhạc. Tiếng nhạc vang rền khiến những kẻ xấu đang phải tham gia lao động công ích ngoài đường cũng vừa xúc tuyết vừa dậm dật muốn nhảy nhót.

Trước tết mấy ngày, Kim Long và Hỗ Trợ thức dậy thật sớm, gà vừa gáy lần hai đã lục đục chuẩn bị để đi lên huyện, mãi đến chiều tối hôm sau mới quay về. Lúc ra đi thì đi bộ, lúc quay về với một chiếc máy kéo liên hợp hiệu “Đông Phương Hồng”. Sức kéo của máy rất lớn, trước đây là để cày hoặc gặt đập, nhưng lúc này nó đã biến thành phương tiện giao thông của Hồng vệ binh huyện. Với chiếc máy này, tuyết dày hay bùn đọng đều không đáng quan tâm nữa. Chiếc máy không thèm chạy theo đường có chiếc cầu đá mà cứ thế chạy ngang qua dòng sông đã đóng băng rồi leo lên bờ đê, theo con đường trung tâm của làng và chạy thẳng đến sân nhà Tây Môn. Nó chạy thật nhanh, tuyết dưới bánh xe văng tung tóe tứ phía, sau xe là hai rãnh sâu hoắm. Cái ống khói ở trước đầu xe phụt từng luồng khói xanh, gầm rú ầm ầm khiến chim chóc sợ hãi bay nháo nhác. Mọi người đều trố mắt nhìn Kim Long và Hỗ Trợ từ trên cabin xe nhảy xuống, tiếp theo là một tay thanh niên dáng người gầy gò, nét mặt cau cau có có, mái tóc cụt lủn, đeo kính gọng đen, những cục thịt dưới cằm cứ giật giật, tai đỏ ửng vì lạnh. Anh ta mặc một bộ đồng phục đã bạc thếch, trước ngực có đeo tượng Mao Chủ tịch, trên cánh tay có huy hiệu màu đỏ. Xem ra anh ta cũng là một Hồng vệ binh lão thành.

Kim Long ra lệnh cho Tôn Bưu thổi kèn tập hợp quần chúng. Tôn Bưu đưa kèn lên phùng má thổi một hơi dài. Thực ra chẳng cần thổi kèn thì người trong làng cũng đã tập hợp đầy đủ, vây thành vòng tròn quanh chiếc máy kéo trầm trồ thán phục, tán dương không ngớt về sức mạnh thần kỳ của nó. Có người ra điều hiểu biết bảo, nếu nó được lắp một khẩu pháo thì sẽ biến thành xe tăng cơ đấy!

Trời đã nhá nhem tối, phía tây ráng đỏ rực rỡ, xem ra ngày mai tuyết vẫn cứ rơi dày. Kim Long ra lệnh thắp đèn măng-sông, đốt lửa rồi quay sang nói gì đó với tay Hồng vệ binh. Hỗ Trợ lao vào nhà nhờ mẹ làm mấy cái trứng ốp lếch để mời tay Hồng vệ binh và người lái xe tự nãy giờ vẫn ngồi trên cabin vào nhà ăn lót dạ và sưởi ấm. Nhưng cả hai đều từ chối. Chẳng hiểu sự tình gì cả, bà Ngô cùng với Hợp Tác bê hai đĩa trứng bốc khói nghi ngút ra ngoài, lão Hồng vệ binh xua tay cự tuyệt, gương mặt bộc lộ vẻ giận dữ và khinh bỉ. Kim Long gắt nhỏ:

- Mau bê vào, làm trò khỉ gì thế?

Chiếc đèn măng-sông có sự cố, cứ phun ra những ngọn lửa vàng khè và xông khói mù mịt. Củi tùng được bỏ thêm cháy rần rật, những giọt nhựa tùng ứa ra cháy xèo xèo, mùi gỗ thơm nồng trong không gian. Kim Long leo lên khán đài, trong ánh lửa bập bùng, gương mặt anh ta sáng rực, thần thái bị kích động, bắt đầu diễn thuyết:

- Chúng tôi đã tiếp kiến với đồng chí Phó chủ nhiệm cách mạng huyện Thường Thiên Hồng. Đồng chí ấy đã hỏi thăm và rất bằng lòng với tình hình cách mạng ở thôn ta. Đồng chí ấy đã phái phó tổ trưởng tổ công tác chính trị của huyện ủy là đồng chí La Kinh Đào về chỉ đạo công tác và công bố danh sách ủy viên cách mạng của làng Tây Môn. Thưa các đồng chí, trong công xã nhân dân Ngân Hà thuộc Đông Bắc Cao Mật, làng Tây Môn có ủy ban cách mạng sớm nhất. Đây là đặc ân của đồng chí Thường, là vinh dự lớn của cả làng Tây Môn. Sau đây tôi xin giới thiệu đồng chí phó tổ trưởng La Kinh Đào phát biểu ý kiến và công bố danh sách.

Kim Long nhảy xuống, định dìu La Kinh Đào lên đài nhưng ông ta từ chối, đứng cách đống lửa khoảng năm mét, mặt một bên sáng một bên tối, rút từ túi áo ra một vuông giấy gấp tư, mở ra và đọc bằng giọng khàn khàn: Bổ nhiệm Lam Kim Long làm Chủ nhiệm ủy ban Cách mạng làng Tây Môn, Hoàng Đồng và Mã Lương Tài làm Phó chủ nhiệm...

Một luồng khói dày đặc bị gió thổi bao trùm lấy La Kinh Đào làm lão ta hoảng hốt quay người né tránh, không kịp công bố thời gian nhậm chức, bèn đưa tờ giấy cho Kim Long, nói tạm biệt rồi quay lưng chuồn thẳng. Kim Long bị hành động của lão La làm cho khó xử, không nói được câu nào, bước theo lão như cái máy, đứng ngây người nhìn lão lên buồng lái, đóng sập cửa lại. Chiếc máy khởi động ầm ầm, quay đầu nhắm đường cái chạy thẳng. Tất cả mọi người cũng trân trân nhìn theo hai cái đèn pha sáng quắc nhấp nhoáng của nó chiếu rọi cả hang cùng ngõ hẻm của làng Tây Môn, hai cái đèn phía sau nhấp nháy như mắt chồn trong đêm tối...

Đêm thứ ba sau ngày thành lập ủy ban cách mạng, chiếc loa trên cây hạnh lại bắt đầu oang oang bài hát “Đông phương hồng”. Sau bài hát là tiếng cô phát thanh viên bắt đầu đọc những tin tức về tình hình cách mạng trong toàn huyện. Mẩu tin đầu tiên là nhiệt liệt chúc mừng ủy ban cách mạng cấp làng trong toàn huyện được thành lập đầu tiên - làng Tây Môn thuộc công xã Ngân Hà. Cô ta đọc rằng, ủy ban cách mạng Tây Môn gồm ba đồng chí Lam Kim Long, Hoàng Đồng và Mã Lương Tài đã thể hiện được nguyên tắc cách mạng “ba kết hợp”. Cả làng yên lặng đón nghe, không ai dám lên tiếng, nhưng rõ ràng là ai ai cũng nể phục Kim Long tuổi trẻ tài cao, còn ít tuổi mà đã được phong chủ nhiệm, không chỉ làm chủ nhiệm mà còn kéo cả nhạc phụ tương lai Hoàng Đồng, anh rể tương lai Mã Lương Tài cùng vào ủy ban cách mạng mới là điều đáng nể phục.

Ngày hôm sau, một thanh niên mặc đồng phục xanh vác một bao thư và báo xuất hiện trong sân nhà Tây Môn. Đây là nhân viên bưu điện mới về. Anh ta đặt bao thư xuống, thò tay vào túi lấy ra một cái hộp vuông vuông, trên đó có đóng dấu niêm phong đưa tận tay Kim Long, ghi vào sổ rồi đề nghị Kim Long ký nhận. Anh ta hiếu kỳ nhìn vào cái hộp rồi nói với Hỗ Trợ:

- Phó chủ nhiệm Thường gởi tới đấy!

Tôi biết tay phó chủ nhiệm Thường này quá rõ, chính là Lừa Kêu Lớn, nhờ có công trong việc tạo phản nên được phong làm Phó chủ nhiệm Uy ban Cách mạng huyện phụ trách tuyên truyền và văn nghệ. Những chuyện này tôi biết được là do Kim Long nói với Bảo Phượng, tôi tình cờ nghe được. Những lúc Kim Long nói về tay họ Thường này, tôi thấy mặt chị Bảo Phượng buồn rười rượi. Bảo Phượng vốn thầm yêu anh ta, nhưng anh ta chỉ lo cho sự nghiệp cách mạng, còn thứ tình yêu lãng mạn ấy anh ta chẳng thèm để ý. Một sinh viên đa tài đa nghệ của học viện nghệ thuật yêu một cô gái nông thôn xinh đẹp là chuyện bình thường, nhưng lại là một cán bộ cách mạng cao cấp ở huyện mới hơn hai mươi tuổi mà yêu một cô thôn nữ là chuyện không tưởng, cho dù cô ta có xinh đẹp như Tây Thi. Kim Long đương nhiên rất hiểu tình cảm của Bảo Phượng cho nên tôi thường nghe anh ta khuyên:

- Em nên thực tế một chút. Mã Lương Tài ban đầu hơi bảo thủ, nhưng tại sao lại được phong làm phó chủ nhiệm cho anh, lẽ nào em không hiểu được dụng ý sâu xa của Phó chủ nhiệm Thường sao?

Bảo Phượng vẫn cố chấp hỏi lại:

- Là anh ta phong cho Mã Lương Tài làm phó chủ nhiệm à?

Kim Long gật đầu thừa nhận.

- Thế anh ta muốn em làm vợ Mã Lương Tài?

- Chuyện quá rõ, hỏi làm gì?

- Có phải chính miệng anh ta nói với anh là anh ta muốn em lấy Mã Lương Tài không?

- Cần gì anh ấy phải nói. Ý tứ của lãnh đạo cao cấp lẽ nào cần phải nói huỵch toẹt ra. Suy nghĩ một tí, em sẽ hiểu ra ngay thôi mà!

- Không, em phải đi tìm anh ta. Nếu anh ta bảo em lấy Mã Lương Tài, trở về em sẽ lấy ngay!

Nói xong, chị bưng mặt khóc rưng rức.

Kim Long dùng dao nhọn cạy nắp hộp ra, lật tờ báo cũ lót ngoài, rồi hai lớp giấy lót trong màu vàng và màu hồng, cuối cùng mới thấy một vật cưng cứng được bọc lại bằng vải đỏ. Mở nốt lớp vải màu đỏ mới thấy một tấm huy hiệu Mao Trạch Đông bằng sứ. Ấp cái huy hiệu trong lòng bàn tay, nước mắt Kim Long rưng rưng, không hiểu vì nét mặt hiền từ của Mao Chủ tịch hay là vì đặc ân của Phó chủ nhiệm Thường làm cho anh ta cảm động đến phát khóc như thế. Xem đi xem lại thật kỹ, Kim Long mới đưa cho Hỗ Trợ đeo trước ngực của anh ta. Tấm huy hiệu khá nặng khiến ngực áo quân trang của Kim Long bị kéo trễ xuống tận bụng.

Đêm giao thừa, trong sân nhà Tây Môn đông như hội. Mọi người kéo đến xem Hồng vệ binh diễn vở “Ghi chép về ngọn đèn hồng”. Hoàng Hỗ Trợ đương nhiên thủ vai Thiết Mai. Như trước đây tôi đã kể, cái bím tóc dài và nặng của cô ta trở nên đắc dụng. Nhân vật Lý Ngọc Hòa vốn là vai diễn của Kim Long, nhưng lần này anh ta mất giọng, nói như mèo kêu nên đành phải nhường cho Mã Lương Tài. Nói thực lòng, tay họ Mã này diễn Lý Ngọc Hòa hay hơn Kim Long. Kim Long không thích vai Cửu Sơn, cũng chẳng thích vai Vương Liên Cử, đành phải nhận vai nhân viên giao thông nhảy xe đưa mật điện rồi anh dũng hy sinh. Vì cách mạng mà hy sinh rất hợp với Kim Long.

Mùa đông năm ấy, không hiểu vì sao mà người trong làng rất khoái xem kịch. Cả đêm tập trung trong khuôn viên của Bộ tư lệnh, dưới ánh đèn măng-sông rực rỡ, mọi người chen chúc nhau xem, có người còn leo lên cả xà nhà, bám vào bậu cửa sổ mà xem, thậm chí chưa kịp nhìn đã bị người ta xô xuống đất. Hợp Tác cũng tranh thủ được vai chị hàng xóm Quế Liên của Lý Thiết Mai. Thằng ranh con Mạc Ngôn thì lúc nào cũng bám sau mông đít của Kim Long hòng kiếm một vai diễn. Anh ta nạt:

- Cút xéo, đừng có làm loạn!

Mạc Ngôn chớp chớp đôi mắt ti hí, nói:

- Tư lệnh, cho tôi một vai nào! Tôi có tài biểu diễn bẩm sinh, này ông xem. Nói xong nó đứng trên tuyết ngẩng đầu, tay giơ mấy vòng.

- Nhưng vở diễn đã hết vai rồi mà!

- Thì ông cứ thêm vào một vai có sao đâu!

Kim Long suy nghĩ một lát rồi nói:

- Thôi được, cho mày làm tiểu đặc vụ vậy!

Bà Lý là nhân vật chính trong vở diễn, có nhiều đoạn xuất hiện trên sân khấu, nếu không có văn hóa thì khó đảm trách nổi những vai diễn này. Suy đi nghĩ lại, Kim Long bèn nhờ Bảo Phượng nhưng chị ấy lắc đầu lãnh đạm, cương quyết cự tuyệt.

Trong làng có tay Trương Hữu Tài, khuôn mặt đầy sẹo nhưng giọng nói thì rất khỏe, tự nguyện đóng nhân vật bà Lý, Kim Long cương quyết không chấp thuận. Nhưng Mã Lương Tài - Phó chủ nhiệm, cực kỳ tài hoa lại rất thích giọng xướng của anh ta nên cùng Kim Long thương nghị:

- Lam chủ nhiệm! Chúng ta phải tuyên dương tính tích cực cách mạng của quần chúng, đừng nên chối bỏ nhiệt tình của họ. Theo tôi thì nên để anh ta diễn vai bà Điền.

Kim Long đồng ý, Trương Hữu Tài được nhận sắm vai bà Điền. Trong vở kịch bà Điền có một đoạn hát bốn câu:

Nghèo không giúp nghèo thì giúp ai,

Hai quả mướp đắng một dây chung.

Tương trợ cô nương thoát nguy hiểm,

Rời xa miệng cọp rõ anh hùng.

Hắn vừa mở miệng, căn phòng như rung chuyển, những tờ giấy dán trên cửa sổ, trên tường bị lay động kêu xào xạc.

Vai bà Lý vẫn chưa tìm ra người đảm nhiệm. Năm đã sắp hết, kịch phải diễn vào đêm giao thừa, Phó chủ nhiệm Thường lại gọi điện đến để báo rằng rất có thể anh ta sẽ xuống làng chỉ đạo tập luyện để biến làng Tây Môn trở thành một điển hình về cách mạng văn hóa nhằm phổ biến ra toàn huyện. Kim Long vừa phấn khởi vừa lo lắng, mặt mày nhăn nhó, giọng càng khàn đặc, nói với Bảo Phượng rằng Thường Thiên Hồng sắp về chỉ đạo đội kịch. Chị ấy trào nước mắt nhận lời.

Ngay từ những ngày đầu của Cách mạng Văn hóa, thằng cá thể nhãi nhép như tôi bị bỏ rơi là chuyện đương nhiên. Ngay cả những kẻ đui điếc trong làng cũng có thể tham gia Hồng vệ binh, riêng tôi thì không. Họ làm cách mạng thật nhiệt tình, tinh thần sôi ùng ục, còn tôi thì cứ dùng nhiệt tình của mình mà đứng ngoài xem. Năm ấy tôi mười sáu tuổi, là cái tuổi dời non lấp bể, khuấy trời đạp đất nhưng lại bị gạt ra ngoài xã hội, trở thành kẻ tự ti, bị sỉ nhục, bị đố kỵ... Tôi khát vọng, tôi mơ tưởng... Bao nhiêu là cảm giác tích tụ trong lòng. Tôi đã từng thu hết dũng khí, không kể mặt dày, cúi đầu trước kẻ có thâm cừu là Kim Long thỉnh cầu được gia nhập vào cơn lốc cách mạng đỏ này. Nhưng anh ta nhất quyết từ chối. Lần này vì bị mê hoặc bởi vở diễn, tôi lại một lần nữa cúi cái đầu cao quí của mình trước mặt anh ta.

Kim Long từ trong nhà xí công cộng che bằng rơm phía tây vườn đi ra, hai tay quệt đi quệt lại trên quần, khuôn mặt được tắm gội trong ánh nắng rực rỡ. Tuyết trắng trên nóc nhà, những làn khói bếp lởn vởn, gà trống lông vũ sặc sỡ đứng bên cạnh sự thô ráp của gà mái trên đầu tường, hai con chó vít đuôi chạy song song... Cảnh này ngày nào tôi cũng thấy, chân thật nhưng trang nghiêm, chính là lúc nói chuyện nghiêm túc. Tôi nhảy lên, đứng trước mặt anh ta. Kim Long giật mình khựng lại, gằn giọng:

- Mày muốn gì?

Miệng tôi há không nổi, tai nóng rần rần, đứng ngẩn rất lâu mới thốt được một tiếng “anh” từ kẽ răng. Kể từ ngày theo bố làm cá thể, đây là lần đầu tiên tôi gọi Kim Long bằng đại từ này. Tôi lắp ba lắp bắp nói:

- Anh! Em muốn gia nhập Hồng vệ binh của anh... muốn đóng vai tên phản đồ Vương Liên Cử...

Tôi biết không ai muốn đóng vai này, thà là đóng vai quỷ còn hơn đóng vai kẻ phản bội. Anh ta mở tròn mắt quan sát tôi từ đầu đến chân, rồi miệt thị:

- Mày không đủ tư cách!

- Vì sao? Tôi cuống lên. Vì sao ngay cả thằng Lữ đầu trọc, thằng Trình đầu méo còn được diễn quỷ binh, thằng Mạc Ngôn còn được diễn vai tiểu đặc vụ, lẽ nào em không đủ tư cách như bọn chúng?

- Thằng Lữ đầu trọc là thành phần cố nông, thằng Trình đầu méo có bố bị Hoàn Hương Đoàn chôn sống, nhà Mạc Ngôn tuy là trung nông nhưng bà nó đã từng giúp đỡ cho thương binh Bát lộ quân, còn mày là hộ cá thể! Biết không? Hộ cá thể còn phản động hơn cả địa chủ, phú nông, vì bọn họ còn thành thực tiếp thu cải tạo, còn hộ cá thể nhà mày dám công nhiên đối kháng với công xã. Đối kháng với công xã nhân dân cũng chính là đối kháng với Đảng Cộng sản, đối kháng với Đảng Cộng sản là đối kháng với Mao Chủ tịch. Đối kháng với Mao Chủ tịch chỉ còn một con đường: Chết!

Con gà trống trên tường bỗng kêu to một tiếng khiến tôi muốn vãi cứt trong quần. Kim Long đảo mắt nhìn quanh, chẳng có ai mới hạ giọng nói:

- Ở huyện Bình Nam cũng có một hộ cá thể, lúc cách mạng mới bắt đầu đã bị bọn dân cùng khổ treo lên cành cây đánh đến chết, toàn bộ tài sản đều bị sung công. Mày và bố, nếu tao không cố ý làm thế để bảo vệ thì e bây giờ đã dắt nhau xuống suối vàng rồi. Mày đem chuyện này kể với bố, bảo ông ấy mau mau dắt trâu vào công xã, về với đại gia đình, bảo bố đem tất cả sai lầm của ông ấy đổ lên đầu Lưu Thiếu Kỳ, vì không tỉnh táo nên bị lừa gạt thì không có tội, quay mũi giáo có khi lại lập công lớn nữa đấy. Còn như vẫn mê đắm cố chấp, ngoan cố phản kháng đến cùng thì cũng như châu chấu đá xe, chết không kịp hối. Nói lại với bố rằng, việc diễu phố thị chúng chẳng qua là cách thức ôn hòa mà thôi. Sau này, khi quần chúng hoàn toàn giác ngộ, tao không còn cách nào khác nữa đâu. Nếu quần chúng cách mạng bắt bố và mày đem treo cổ, tao cũng sẽ vì đại nghĩa diệt thân thôi. Mày có thấy hai cành to của cây hạnh kia không? Cách mặt đất có ba mét, là chỗ treo cổ tốt nhất đấy. Những lời này tao muốn nói với mày từ lâu lắm rồi nhưng chưa có cơ hội, bây giờ mới nói được, mày nên nói lại với bố. Gia nhập công xã đất rộng trời cao, ai cũng vui vẻ. Người vui trâu cũng vui, không nhập công xã, mỗi bước e dè, trời giận người ghét. Nói khó nghe một chút, mày mà cứ theo bố làm ăn cá thể, e rằng cả vợ mày cũng không kiếm ra, mấy đứa con gái đui què mẻ sứt cũng chẳng cam tâm làm vợ một thằng cá thể đâu!

Kim Long nói một thôi làm tôi rối mù, tâm trí mông lung, mơ hồ hỗn độn, nếu nói theo cách nói bấy giờ là tôi đã “ngấm đến tận linh hồn”. Tôi liếc nhìn hai nhánh cây hạnh to bự hướng về phía đông nam, trong tâm trí hiện ra cái cảnh tượng thê thảm: Tôi và bố, hai kẻ mặt xanh bị treo tòng teng trên đó, thân thể chúng tôi bị kéo dài ra, đu đưa qua lại trong gió lạnh, nước trong người cạn kiệt, không có tí trọng lượng nào giống như hai quả mướp khô treo lủng lẳng…

Tôi tìm thấy bố trong chuồng trâu. Đây là nơi ông trốn tránh khổ ải, là nơi ông cảm thấy yên tĩnh nhất trong tâm hồn. Từ sau khi lịch sử Đông Bắc Cao Mật ghi lại vụ diễu phố kỳ dị ấy, bố tôi hình như biến thành người câm điếc, ngây ngây dại dại. Ông mới hơn bốn mươi tuổi mà đầu tóc đã bạc trắng. Tóc ông vốn rất cứng, khi bạc trắng trông càng cứng hơn, từng sợi cứ dựng đứng lên giống như lông nhím. Con trâu đứng trong góc chuồng, đầu cúi rũ, mất đi một sừng, cái vẻ oai phong của nó cũng không còn nữa. Một tia nắng chiếu thẳng vào đầu làm đôi mắt nó long lanh như thủy tinh nhưng chất chứa ưu sầu, khiến người ta cảm thấy thương tâm. Tôi chỉ từng nghe rằng trâu sau khi thiến, gà trống bị cắt lông thì tính tình biến đổi, không ngờ trâu mất một sừng mà bộ dạng lại thê thảm thế này. Nó nhìn thấy tôi đi vào chuồng thì liếc tôi một cái rồi cụp mắt xuống, tựa hồ nó đã nhìn thấu tâm can tôi. Bố đang ngồi trên một bao cỏ trong góc chuồng, đôi tay thọc sâu vào túi áo, dường như đang nhắm mắt dưỡng thần. Một tia nắng đang chiếu vào mặt ông, đầu tóc ông như hồng lên và trong đó có mấy sợi cỏ đang bám. Dường như ông vừa chui ra khỏi vựa cỏ khô. Sơn đỏ đã được rửa sạch, chỉ còn vài chấm đỏ ở hai bên hàm. Bên mặt màu xanh dường như càng xanh hơn, thâm hơn. Tôi rờ lên cái phần xanh bên mặt mình, buồn lòng vì có cảm giác rờ phải một cái túi da thô ráp. Tôi biết mặt tôi rất xấu. Thuở nhỏ người trong làng thường gọi tôi là Tiểu Lam Liễm, tức Mặt Xanh Nhỏ, tôi không cảm thấy xấu hổ, thậm chí còn thấy vinh dự, tự hào. Lớn dần lên, nếu ai đó dám gọi tôi là Mặt Xanh Nhỏ, tôi sẽ liều mạng với họ. Tôi từng nghe có người nói, chính vì chúng tôi mặt xanh nên mới làm cá thể. Có người còn thì thầm rằng tôi và bố ban ngày thì ẩn nấp không gặp người, ban đêm mới ra đồng cày cấy! Thực ra tôi và bố đã có lúc nhân trăng sáng mà làm việc, nhưng chuyện ấy với cái mặt xanh của chúng tôi chẳng có quan hệ gì. Họ còn nói chúng tôi làm cá thể là biến thái về tinh thần do sự thiếu hụt về sinh lý. Toàn là những lời đánh rắm! Chúng tôi làm cá thể hoàn toàn do một niềm tin là muốn được tự do. Nhưng hôm nay, lời của Kim Long đã làm niềm tin của tôi bị dao động dữ dội. Thực ra tôi theo bố cũng chỉ vì ham vui, vì sự háo thắng của trẻ con. Còn bây giờ, những trò vui cao cấp đang vẫy gọi tôi, tôi phải vào công xã, phải là Hồng vệ binh. Chuyện Kim Long kể ở huyện Bình Nam cũng có làm cho tôi sợ, nhưng điều làm tôi sợ nhất là chuyện đàn bà. Anh ta nói quá đúng. Con gái đui què sứt mẻ cũng chẳng thèm lấy thằng cá thể, huống chi tôi lại là thằng cá thể mặt xanh. Tôi ân hận vì đã theo bố, tôi ghét bố vì bố làm cá thể. Tôi nhìn cái mặt xanh của bố một cách ác độc. Đáng ra bố không nên đem cái mặt xanh xấu xí ấy truyền cho tôi, đáng ra bố không được lấy vợ, mà lỡ cưới vợ rồi thì không được đẻ con…

- Bố! Bố! Tôi gọi giật giọng.

Bố từ từ mở mắt, mỏi mệt nhìn tôi.

- Bố! Con muốn vào công xã!

Có lẽ bố biết trước được điều này nên mặt ông chẳng biểu lộ một sắc thái tình cảm nào. Lôi ống điếu cày trong túi ra, ông bình thản nhồi thuốc, đánh lửa. Hai luồng khói trắng phun ra từ mũi ông.

- Con muốn vào công xã. Chúng ta dắt trâu cùng vào công xã nhé. Con chịu đựng quá đủ rồi…

Bố trợn mắt, nói từng tiếng một:

- Đồ phản bội! Cần vào, mày tự đi mà vào. Tao thì không, trâu cũng không!

- Bố, tại sao? Thời thế thay đổi rồi! Tay cá thể ở huyện Bình Nam bị treo cổ rồi. Bố bị đi diễu phố chẳng qua là hình thức đấu tranh ôn hòa nhất. Kim Long nói, sau khi đấu xong địa chủ, phú nông, phản động và theo tư bản sẽ đến lượt thanh trừng hộ cá thể. Anh ấy còn nói hai nhánh hạnh kia sẽ để dành cho bố và con đấy!

Bố dụi tắt tẩu thuốc, đứng dậy. Cái lưng to bè gù gù và cái cổ đỏ như cổ gà chọi choán ngay trước mặt tôi. Đột nhiên tôi nhớ lại những ngày thơ ấu thường được ông cho cưỡi lên vai để đi chợ huyện, đi chơi trong làng. Lòng tôi đột nhiên yếu mềm:

- Bố, xã hội cũng đã đổi mới! Huyện trưởng Trần đã bị đấu tố, ông bộ trưởng cho bố cái bùa hộ mệnh chắc cũng đã bị đả đảo. Chúng ta cứ làm ăn cá thể chẳng còn ý nghĩa gì đâu bố ạ, sao không nhân cơ hội Kim Long làm chủ nhiệm mà gia nhập công xã. Anh ấy sẽ tự hào và chúng ta cũng đỡ tủi hận. Bố…

Bố lơ đãng nhìn đâu đâu, miệng nhai nhai cọng cỏ một cách vô thức. Hình như những lời tôi vừa nói chẳng lọt vào tai ông. Tự nhiên tôi nổi cáu:

- Thảo nào mọi người đều nói bố là hòn đá dưới hố phân, vừa cứng vừa thối. Con xin lỗi bố, con không thể đi theo bố suốt đời trên con đường tối tăm này. Bố chẳng nghĩ gì cho con thì con phải tự cứu lấy mình thôi. Con lớn rồi, con cần phải lấy vợ, cần phải sống đường hoàng. Bố hãy tự lo cho mình nhé!

Đổ cỏ vào máng rồi đưa tay sờ cái chỗ sừng trâu bị đứt, bố nhìn tôi. Khuôn mặt ông ấy rất bình thản, ôn hòa:

- Giải Phóng! Con là con đẻ của bố, đương nhiên bố muốn tốt cho con. Tình thế hiện nay, bố biết tất. Thằng Kim Long quá sắt đá, máu nó còn độc hơn cả nọc bò cạp. Vì sự nghiệp cách mạng của nó, việc gì nó cũng có thể làm. Ngẩng đầu nhìn lên trời, bố nói tiếp: Ông chủ ngày xưa tâm địa lương thiện sao lại đẻ ra một đứa con độc ác như thế! Chúng ta có ba mẫu hai ruộng, bố chia cho con một mẫu sáu, con giữ lấy và gia nhập công xã. Còn chiếc cày gỗ, con cứ mang theo. Cái nhà này thuộc về con. Con muốn lấy cái gì thì lấy. Vào công xã xong, con muốn sống chung với mẹ thì sống, không thì tùy con. Bố chẳng cần gì hết ngoài con trâu và cái chuồng này.

- Tại sao lại như thế hả bố? Bố làm ăn một mình, cuối cùng là vì cái gì? Tôi khóc, hỏi.

- Chẳng vì cái gì cả. Bố không muốn bị ai chi phối, không bị ai quản thúc, tự làm tự ăn, thế thôi!

Tôi chạy đi tìm Kim Long, nói với anh ta:

- Anh, em đã thương lượng với bố rồi, em sẽ gia nhập công xã!

Rất hưng phấn, Kim Long vung nắm tay đấm vào ngực mình mấy cái, nói:

- Tốt rồi, quá tốt! Lại là thành quả vĩ đại của Cách mạng Văn hóa. Hộ cá thể duy nhất của huyện cuối cùng cũng đi theo con đường xã hội chủ nghĩa. Đây là chuyện đại hỷ, chúng ta phải báo cáo lên huyện thôi.

- Nhưng… bố không chịu vào, em vào một mình với một mẫu sáu đất, một chiếc cày và một máy gieo hạt.

Kim Long sa sầm nét mặt:

- Trò khỉ gì nữa thế? Cuối cùng ông ấy muốn gì nào?

- Bố nói, ông chẳng muốn gì cả. Ông ấy quen làm một mình rồi, không muốn ai quấy rầy!

- Đúng là đồ trứng thối! Vừa chửi Kim Long vừa đấm rầm rầm xuống bàn làm cho cái ấm trà nhảy tưng lên như muốn rơi xuống đất.

Hoàng Hỗ Trợ nãy giờ im lặng ngồi nghe, lúc này mới lên tiếng:

- Kim Long, anh đừng quá nóng giận thế!

- Không giận sao được! Anh đang chuẩn bị trước tết sẽ tặng cho Phó chủ tịch Thường hai món quà là vở kịch “Ghi chép về chiếc đèn đỏ” và thành tích tiêu diệt hộ cá thể duy nhất của huyện, không khéo là hộ cá thể duy nhất của tỉnh, cả nước đấy chứ. Hồng Thái Nhạc làm không được thì anh làm được. Đó là cách tốt nhất để tạo uy tín của anh. Nhưng mà ông ta vẫn cứng đầu, anh thất bại rồi. Không được! Anh cần nói chuyện với ông ta!

Anh ta chạy thẳng ra chuồng trâu, nơi mà lâu lắm rồi anh ta không bén mảng đến.

- Bố! Cho dù bố không xứng đáng, nhưng tôi vẫn gọi là bố!

Bố xua tay:

- Đừng! Đừng bao giờ gọi là bố, ta không gánh nổi đâu!

- Mặt Xanh! Tôi chỉ nói một câu thôi. Vì Giải Phóng, cũng là vì ông, ông hãy cùng với Giải Phóng vào công xã. Tôi đảm bảo, sau khi ông vào công xã, tôi chẳng để ông làm việc nặng, ngay cả việc nhẹ ông không muốn làm cũng chẳng ai ép ông. Ông cũng đã già rồi, hưởng một chút an nhàn cũng phải thôi!

- Ta chẳng có cái diễm phúc ấy đâu! Bố cười nhạt.

- Ông cứ trèo lên khán đài mà xem huyện Cao Mật, tỉnh Sơn Đông rồi nhìn ra cả nước, trừ Đài Loan ra còn lại hai mươi chín tỉnh thành và tự trị khu trong toàn quốc mà xem, tất cả đều nhuốm màu hồng, chỉ có Tây Môn này là có điểm đen. Điểm đen ấy chính là ông!

- Ôi! Ta thật là vinh dự. Ta là điểm đen duy nhất toàn quốc!

- Chúng tôi muốn tiêu diệt cái điểm đen này! Kim Long gằn giọng.

Bố lôi từ đống phân trâu ra một chiếc dây thừng vứt trước mặt Kim Long, nói:

- Anh cứ lấy chiếc dây thừng này mà treo cổ ta lên cành cây hạnh đi! Xin mời!

Kim Long nhảy lùi về sau mấy bước, như thể trước mặt anh ta không phải là một chiếc dây thừng mà là một con rắn độc. Nghiến răng, hai bàn tay nắm lại rồi mở ra, hết thò tay vào túi rồi lại rút ra, cuối cùng, anh ta lấy ra một điếu thuốc, bật lửa. Từ sau ngày làm chủ nhiệm, anh ta mới bắt đầu hút thuốc. Vẻ mặt anh ta cau lại ra chiều suy nghĩ lung lắm. Vứt điếu thuốc xuống đất rồi lấy mũi giày dí lên, nói với tôi:

- Giải Phóng, mày đi ra đi!

Tôi nhìn chiếc dây thừng dưới đất, nhìn thân hình cao dong dỏng của Kim Long và cái vẻ lực lưỡng của bố, thầm tính toán liệu ai thắng ai thua trong trận quyết đấu này. Và khi trận quyết đấu nổ ra, tôi sẽ chắp tay đứng nhìn hay vung tay trợ giúp, và trợ giúp ai thì nhất thời tôi nghĩ chưa ra.

- Còn lời gì thì cứ nói, có bản lĩnh thì cứ ra tay! Giải Phóng, con đừng đi, cứ đứng đó mà xem, mà nghe!

- Thế càng hay! Ông tưởng tôi không dám treo cổ ông lên cây hạnh à?

- Anh dám, cái gì anh cũng dám làm cả.

- Đừng ngắt lời tôi! Nể mặt mẹ, tôi tha cho ông lần này. Ông không gia nhập tôi cũng chẳng van nài nữa. Từ trước tới nay, giai cấp vô sản không bao giờ van nài giai cấp tư sản. Ngày mai tôi sẽ triệu tập toàn thể xã viên đón mừng Giải Phóng vào công xã. Mày cứ phải mang đất, cày, máy gieo hạt và cả con trâu nữa vào công xã. Tôi sẽ đeo hoa hồng cho Giải Phóng và cả trâu. Lúc ấy, ông sẽ chỉ có một mình trong cái chuồng này. Bên ngoài thì gõ trống khua chiêng, pháo bông rực rỡ. Một mình trong cái chuồng này, ông sẽ không chịu nổi, đúng không? Ông là đồ phá hoại gia đình, vợ bỏ chưa đủ, con ông cũng chống lại ông. Chỉ có con trâu là duy nhất không phản ông thì bị kéo vào công xã. Ông sống còn có ý nghĩa gì? Nếu tôi là ông - anh ta đá vào chiếc thừng, nhìn lên trần chuồng trâu nói tiếp: Tôi sẽ buộc dây thừng lên kia và tự treo cổ rồi.

Nói xong Kim Long quay ngoắt người bỏ đi.

- Đồ tạp chủng độc ác!

Bố nhảy dựng lên chửi với theo rồi ngồi bệt xuống đống cỏ. Lòng tôi đau nhói. Những lời vô tình của Kim Long khiến tôi ớn lạnh. Bố đáng thương quá, còn hành vi của tôi sao mà hèn hạ ngốc nghếch. Quả là tôi đã nối giáo cho giặc, tạo thời cơ cho kẻ ác. Tôi nhào đến bên bố, nắm lấy tay ông vừa khóc vừa nói:

- Bố, con không vào công xã nữa! Con bằng lòng theo bố đến cùng…

Ôm đầu tôi vào lòng, bố kêu lên khe khẽ rồi đẩy tôi ra, nói:

- Này Giải Phóng, con đã là một thằng đàn ông rồi, nói lời phải giữ lấy lời. Con vào công xã đi, mang theo cả cày, cả máy gieo hạt và cả… con trâu nữa! Bố nghẹn ngào, đưa mắt nhìn trâu. Nó cũng đang nhìn ông đau đáu.

- Bố, lẽ nào bố nghe lời Kim Long? Tôi la lên.

- Yên tâm đi, Giải Phóng! Bố đứng lên: Ai sắp đặt được cuộc đời của bố nào? Bố sẽ đi con đường của bố.

- Bố đừng bao giờ treo cổ… Tôi ấp úng.

- Sao lại thế được? Kim Long dù sao cũng còn chút lương tâm đấy. Nó đủ quyền để ra lệnh cho người ta giết chết bố giống như ở Bình Nam người ta đã từng làm. Nhưng lòng nó vẫn còn yếu mềm lắm. Nó muốn bố tự chết. Bố mà chết thì cái điểm đen duy nhất toàn huyện, toàn tỉnh, toàn Trung Quốc này sẽ biến mất. Nhưng bố sẽ không tự chết đâu. Họ muốn giết thì bố không có cách nào chống cự, nhưng muốn bố tự chết à? Đừng có nằm mơ! Bố phải sống, sống thật tốt để cho toàn quốc còn có một điểm đen.