Chương 1 STEPHANIE

Cỗ xe ngựa chạy nước kiệu trên đường cái Orleans. Công tước tiểu thư Stephanie De Boisnaudouin ngồi thu mình trên ghế trước, giữa bác đánh xe Firmin và ông già lão bộc Damon.

Cỗ xe song mã cao lớn và sang trọng, sơn mầu xanh nước biển, có những hoa văn thiếp vàng, mang gia huy của dòng họ công tước Boisnaudouin. Xe chạy đến đâu, nông dân làm lụng hai bên đường đều dừng tay ngó nhìn. Từ ngày nền quân chủ được phục hồi, Lousis Philppe I lên ngôi hoàng đế, nhiều đại quý tộc lại vênh vang như thời trước cách mạng. Tuy nhiên họ không còn uy thế như xưa.

Dân nước Pháp vào những năm giữa thế kỷ XIX này biết rất rõ, mặc dù tầng lớp quý tộc cố giữ vẻ hào nhoáng bên ngoài, nhưng thực ra đã suy tàn ghê gớm. Tuy nhiên họ đâu có biết đây là cỗ xe tang!

Stephanie năm nay mười bẩy tuổi. Khác với những thiếu nữ quý tộc khác, nàng không chỉ có sắc đẹp kiểu cổ điển lạnh lùng mà còn có thêm nét quyến rũ của một cơ thể tràn đầy sức sống. Mới mười bẩy tuổi, thân hình nàng đã phát triển hoàn chỉnh với đôi vai tròn trĩnh, bộ ngực mở nang, như hút lấy bất kỳ đôi mắt người đàn ông nào.

Stephanie còn vượt lên trên các thiếu nữ quý tộc khác cùng lứa tuổi ở nét tự tin, bướng bỉnh, ham sống, thiếu cái vẻ phục tùng, nhịn nhục của những cô gái ngoan đạo và được giáo dục nghiêm khắc. Vầng trán cao, cặp mắt lúc nào cũng nhìn thẳng chứng tỏ một tính cách tự chủ cao.

Nhưng lúc này, ngồi trên xe, khuôn mặt kiều diễm của Stephanie phảng phất niềm u uất. Rời khỏi kinh thành Paris đã hai ngày đường, hôm nay nàng mới thấy nhẹ lòng đôi chút. Suốt hai ngày qua, ấn tượng khủng khiếp về cái chết của hai người thân cứ bám riết lấy nàng. Rồi tiếng rên rỉ của Công Tước phu nhân, mẹ nàng, từ phía sau càng khiến nàng thêm rối tung đầu óc.

Phu nhân ngồi trong hòm xe, bên hai linh cữu chồng và con trai, mắt đỏ hoe. Hình như bà đã cạn hết nước mắt. Nhưng thỉnh thoảng bà lại rên rỉ và lầm rầm cầu nguyện. Hai tấm linh cữu đặt nằm song song giữa xe. Hai bên là hai ghế nệm bọc nhung màu xanh lam đính kim tuyến vẫn thừa chỗ, nhưng Stephanie không đủ can đảm ngồi ở đó, đối diện với mẹ. Nàng rất muốn nghĩ đến cha và anh, nhưng nàng không muốn chết. Nàng muốn sống, muốn khỏe mạnh, muốn được hưởng ánh mặt trời. Stephanie còn rất trẻ và cả một cuộc đời tràn đầy hứa hẹn đang mở ra trước mắt nàng. Và nàng không chịu nổi bộ mặt sầu thảm của mẹ.

Tiếng vó ngựa gõ đều đặn xuống mặt đường, tiếng bánh xe lăn, phong cảnh tuyệt đẹp của miền Trung nước Pháp với cây cối, đồng ruộng hai bên liên tiếp thay đổi khiến Stephanie cảm thấy đê mê như say rượu. Nhưng mặt trời đã đang thấp dần, trời sắp tối, nghĩ đến sắp phải nghỉ lại ở một nhà trọ nào đó ven đường, Stephanie bỗng hoảng sợ.

Nàng rất sợ ngồi đối diện với mẹ, chỉ có hai người trong phòng trọ chật hẹp. Công tước phu nhân Boisnaudouin mấy hôm nay như người mất trí, hết rầu rĩ lại nổi nóng gắt mắng gia nhân chỉ vì những sơ xuất rất nhỏ. Và hầu như lúc nào Stephanie cũng cảm thấy cặp mắt mẹ đè nặng xuống nàng như thể oán trách.

Nàng có lỗi gì đâu? Đâu phải vì nàng mà cả gia đình kéo nhau lên Paris để gặp anh Charles nghỉ phép từ mặt trận Algérie về? Đâu phải vì nàng mà nổ ra cuộc khởi nghĩa của dân chúng Paris, lật đổ vương triều hoàng đế Louis - Philippe I? Đâu phải vì nàng mà trên đường từ buổi dạ tiệc ở lâu đài quận chúa Etsac trở về, cỗ xe của họ bị đám quân nổi loạn hất đổ và ngài công tước Boisnaudouin, cha nàng, bị vó ngựa giẫm lên chết? Đâu phải vì nàng mà anh nàng trong đội ngự lâm bảo vệ cung điện bị tử trận?

Mùa xuân năm 1848, cả Paris hỗn loạn chưa từng thấy. Đâu phải chỉ công tước Boisnaudouin và Charles mà hàng chục ngàn người khác đã bị thiệt mạng. Máu lênh láng trên đại lộ Champs Elysées, cả trên nhiều đại lộ khác.

Khi toà lâu đài cổ hiện ra ở chân trời, Stephanie mới thở phào nhẹ nhõm. Suốt năm ngày năm đêm qua nàng đã phải vật lộn với những cơn ác mộng khủng khiếp và những bóng ma lúc nào cũng như hiện lên đầu giường, với bộ mặt rầu rĩ cau có của mẹ nàng. Nàng đã mệt mỏi đến bã cả người. Nhìn toà lâu đài cổ hình dáng thân thuộc, nàng thầm nghĩ: “Vậy là mình sắp thoát rồi. Lâu đài rộng mênh mông, bao nhiêu phòng và cả những dãy nhà phụ đằng sau, những khu vườn um tùm bao quanh. Mình không buộc phải lúc nào cũng kè kè bên cạnh mẹ”.

Toà lâu đài của dòng họ công tước Boisnaudouin nằm trên một đỉnh đồi, nhìn xuống bên dưới là một dòng sông Vendée, chơ vơ giữa một vùng đồi núi rộng lớn. Lâu đài xây từ thế kỷ thứ mười tám, cách thị trấn Fontenay-le-comte chừng mười lăm cây số và nàng rất tự hào về nó. Chính tại đây Stephanie đã sống phần lớn quãng đời thơ ấu cùng với cha mẹ, anh Charles cùng những gia nhân thân tín.

Cuối cùng cỗ xe đã dừng bánh trước bậc thềm lâu đài. Chị quản gia Suzane chạy trên bậc thềm xuống đón họ. Trong lúc bác đánh xe Firmin dìu bà chủ lên phòng, Stephanie giữ chị quản gia lại, ra lệnh:

- Nếu bác sĩ Allaire đến, chị bảo ông ta hãy gặp tôi trước khi vào thăm bệnh cho công tước phu nhân. Cả cha linh mục cũng vậy, gặp tôi trước rồi hãy vào gặp phu nhân. Ngày mai bà Nhất ở Tu Viện Fontenay đến, tôi sẽ nói chuyện với bà. Hai linh cữu này thì chị cho khiêng vào phòng khách để mọi người đến viếng.

Suzane khóc nức nở:

- Vâng, thưa cô chủ! Vâng!

Stephanie thấy ghen với chị quản gia. Chị ấy có thể khóc còn mình không sao khóc nổi nữa. Mình mệt mỏi quá rồi.

Từ hôm sau nàng bắt đầu nắm quyền “chủ nhân lâu đài”. Nàng bỗng cảm thấy mình quan trọng hẳn lên. Trước hôm rời đây đi Paris, cách chưa đầy hai tháng, nàng chỉ là một đứa trẻ hoàn toàn phụ thuộc. Nhất cử nhất động đều bị cha mẹ nhìn bằng cặp mắt nghiêm khắc. Hơi tự do một chút là đã bị phạt. Mà nàng lại thích tự do, thích thoát ra ngoài sự kiểm soát của những người trên.

Thoạt đầu mọi người cũng hơi ngỡ ngàng nhưng sau họ quen dần. Từ chị quản gia Suzane, bác quản lí trang ấp Germain, gia nhân trong lâu đài, tá điền trong các xóm làng gần đó, thậm chí cả ông trưởng khế địa phương Ballereau đều đến gặp nàng để hỏi công việc chứ không còn hỏi công tước phu nhân mẹ nàng nữa.

Ngay bản thân Stephanie, mấy hôm đầu gặp những việc quan trọng còn hỏi ý kiến mẹ, nhưng chỉ thấy bà trả lời được hoặc không lấy lệ, nàng bèn tự quyết định lấy mọi việc.

Công tước phu nhân mẹ nàng suốt ngày ở lì trong phòng riêng, đến bữa ăn mới ra khỏi đó. Chiều nào cũng vậy, bất kể thời tiết tốt hay xấu bà đều ra nghĩa trang. Stephanie rất thích những lúc mẹ vắng nhà như thế. Nghĩa trang nằm cách lâu đài hai cây số, đi bộ thong thả ra đó, hít thở không khí trong lành cũng là một cách hoạt động. Riêng chủ nhật thì nàng phải cùng đi với mẹ. Hai mẹ con lặng lẽ đi, không nói với nhau một lời. Đến trước hai ngôi mộ mới đắp, cả hai đều lặng lẽ lần tràng hạt. Nàng thấy mẹ nàng lầm rầm khấn, nhưng để ý thì không thấy bà nhắc đến tên chồng và con trai, cũng không nói lên mấy tiếng: Chồng tôi hoặc cha con, con trai tôi hoặc anh con Stephanie có cảm giác nàng bị mẹ gạt ra ngoài, coi nàng không xứng đáng được yêu quý cha, anh cũng như nhớ nhung đến họ.

May thay nàng có chị quản gia Suzane, có anh Aimé, con trai bác thợ làm bánh, bà Mayeux … họ đều quan tâm đến nàng, chuyện trò và cười với nàng, luôn nhắc đến cha và anh nàng lúc sinh thời, trong khi công tước phu nhân mẹ nàng thì như thể đã chôn chặt họ, cả trong lòng đất cũng như trong tâm trí.

Càng ngày Stephanie càng lánh xa mẹ. Nàng tự trách bản thân là vô ơn, bất hiếu nhưng nàng không sao quên được chuyến đi khủng khiếp chở thi hài của cha và anh, những đêm dài nặng nề trong các quán trọ dọc đường, những bữa ăn căng thẳng. Giờ đây toà lâu đài trở thành như một nấm mồ và nàng luôn tìm cách thoát khỏi nó bao nhiêu càng tốt. Nàng lang thang ra rừng, vào các xóm tá điền để được hưởng những giờ phút thoải mái, nhẹ nhõm.

Nàng rất hay vào xóm Pot - Bleu, đem những viên đường cho con Cezar ăn và trò chuyện với bà già Mayeux. Bà pha trà mời nàng theo kiểu "ngày xưa" vẫn thường pha cho công tước phu nhân.

"Ngày xưa", hai tiếng ấy bà già Mayeux rất hay dùng để chỉ thời gian trước đó, khi công tước Boisanudoin cha nàng còn sống và gia đình còn ấm áp tươi vui. Bà thường nhắc đến anh Charles của nàng, lúc còn nhỏ chưa nhập ngũ. Mỗi khi kể bà lại sục sùi, lấy khăn lau nước mắt nước mũi, bằng cái giọng riêng của dân vùng ven sông Vendee này. Bà kể lại nhiều chuyện mà Stephanie không biết hoặc không còn nhớ.

Stephanie cũng hay đến gặp Aime, anh ta là người cùng tuổi với Charles và gần gụi, thân cận với anh nàng ngày xưa. Nếu như mọi người nhắc đến Charles với niềm thương tiếc thì Aime là người tiếc thương Charles hơn cả. Bao giờ anh cũng giữ thái độ đúng mức của con trai một gia nhân đối với cậu chủ. Tính chân thành, bộc trực của Aime làm Stephanie rất mến. Mỗi lần trò chuyện với Aime, nàng lại thấy toàn bộ tuổi thơ hiện lên rõ mồn một. Aime rất trân trọng những kỹ niệm ấy.

Một lần anh ta nói:

- Có một kỷ niệm về cô chủ mà không bao giờ tôi quên.

- Về tôi ấy à, Aime?

- Vâng. Cô chủ không nhớ sao?

Nàng nhìn anh một lúc lâu, rồi đột nhiên một hình ảnh xa xưa vụt hiện lên khiến nàng trào nước mắt.

- Cái bình phải không?

Aime gật đầu, vẻ mặt trang nghiêm.

Stephanie làm sao quên được cuộc đánh trận giả hôm ấy, cách đây đã bốn năm, khi nàng mới mười ba tuổi. Charles tập hợp bọn trẻ ở lâu đài, trong đó có Aime và nàng. Đám trẻ nam đóng vai lính dưới quyền chỉ huy của Charles, còn Stephanie được phân làm chân cấp dưỡng, mang bình nước tiếp tế theo đội quân. "Trận đánh" hôm đó diễn ra sau quả núi đá và nàng bị ngã chảy máu cả đầu gối, áo quần rách bươm, khiến tối hôm đó cả hai anh em nàng đều bị cha mẹ phạt. Còn chiếc bình "nước tiếp tế" nàng làm rơi xuống sông.

- Cô chủ biết không, sau đấy tôi đã đi dọc bờ sông Vendee tìm mãi, hy vọng nước cuốn vào một bụi cây nào đó ven bờ - Aime nói, nhiều lúc anh nhìn "cô chủ" chỉ là đứa em gái của bạn thân - Nhưng tôi không tìm thấy.

Những cuộc dạo chơi trò chuyện làm Stephanie quên đi không khí nặng nề ngột ngạt trong lâu đài. Nhiều lúc nàng nhìn Aime, khuôn mặt khôi ngô, dáng người cao lớn của anh và thấy một tình cảm quý mến. Nhưng nàng hiểu Aime chỉ là "người làm", còn nàng là "cô chủ", khoảng cách giữa họ quá xa. Dù sao nàng cũng vui mừng thấy Aime một mặt tôn trọng khoảng cách, một mặt vẫn rất tận tuỵ, trung thành với nàng.

"Không. Không thể kéo dài mãi cuộc sống tẻ nhạt thế này được. Phải thay đổi. Mình cần phải thay đổi. Mình sẽ lấy chồng"... và Stephanie nghĩ đến Armand, con trai hầu tước Dytteville. Nàng nhớ hôm ở Paris, gia đình nàng đến thăm gia đình anh ta. Khi cỗ xe ngựa dừng bánh trước cổng biệt thự, Armand đã đỡ nàng xuống. Cặp mắt chàng trìu mến nhìn nàng, mặt chàng đỏ ửng lên xấu hổ. Sau đấy, trong buổi tiệc, Armand luôn luôn nhìn trộm nàng. Đó là một chàng trai nghiêm túc, chín chắn, giỏi việc kinh doanh và rõ ràng là rất mê nàng... Một người chồng như Armand sẽ là chỗ dựa vững chãi cho nàng. Đôi vai lực lưỡng của chàng đúng là chỗ tuyệt vời để nàng ngả đầu vào. "Phải rồi, mình sẽ lấy chàng. Nhưng mình có yêu Armand không? Ôi, tình yêu là thứ dần dần rồi sẽ đến. Chỉ cần chàng là người nghiêm túc, giỏi giang, thế là đủ. Ít nhất thì lấy chàng mình cũng thoát khỏi vùng đất hẻo lánh này, thoát khỏi cái toà nhà cổ lỗ, với một bà mẹ ốm đau sầu não và chẳng ưa gì con gái!

Stephanie đã đọc nhiều tiểu thuyết tình cảm và nàng thấy mình chưa bao giờ có những cảm giác rung động diệu kỳ như người ta mô tả. Nhưng nàng nghe bà già Mayeux kể, có thứ tình yêu như trong sách nhưng cũng có thứ tình yêu chỉ xuất hiện sau ngày cưới, khi hai thân xác nhập làm một. Stephanie nghĩ đến lúc Armand và nàng trong phòng ngủ, cả hai đều trần truồng, áp sát vào nhau. Nàng không thể tưởng tượng lúc đó sẽ ra sao, thật buồn cười và lố bịch nữa. Dù sao nàng cũng sẽ lấy chàng. Ít nhất nàng cũng được sống ở Paris, nơi phố xá luôn luôn nhộn nhịp và liên tiếp ó những sự kiện xã hội náo động.

"Mình không thể chôn vùi cuộc đời mình ở nơi thâm sơn cùng cốc này được!" Stephanie tự nhủ.

Suốt 8 ngày, trời mưa tầm tã, vậy mà công tước phu nhân, như chiếc đồng hồ lên dây cót, cứ đúng hai giờ chiều là ra khỏi lâu đài để đến nghĩa trang. Hai tiếng đi, nữa tiếng cầu nguyện và hai tiếng về.

Bà đã bị cảm, luôn bị những cơn ho như xé phổi, nhưng vẫn không chịu bỏ cái hành trình ấy.

Stephanie viết thư cho bác sĩ Allaire:

"Mời bác sĩ sáng mai đến lâu đài, viện cớ thăm bệnh cho tôi, như thật ra là để thăm bệnh cho mẹ tôi. Mấy hôm nay mẹ tôi ho nhiều quá và mỗi lần ho trong mẹ tôi đau đớn vô cùng. Tôi rất lo".

Hôm sau ông bác sĩ đến, giữa lúc hai mẹ con nàng đang ăn điểm tâm.

- Chào phu nhân, chào cô. Thế nào, cô làm sao, cô Stephanie?

- Mấy hôm nay tôi rất mệt. Tối nào tôi cũng đau ngang sườn.

Đúng lúc ấy, công tước phu nhân lên cơn ho rũ rượi.

- Mà cả phu nhân nữa. Phu nhân cũng bị cảm đấy ư? - ông bác sĩ nhăn mặt.

- Mẹ tôi cảm mấy hôm nay rồi. Thường xuyên ho như thế đấy - Stephanie nó, giọng thản nhiên.

- Nếu vậy tôi phải xem cho phu nhân thôi. Kiểu ho như vừa rồi rất là không bình thường đâu!

Phu nhân công tước đành để bác sĩ khám. Thái độ bà hết sức nhẫn nhục. Bác sĩ kê đơn thuốc cho bà và yêu cầu bà nằm nghỉ trên giường liền 10 ngày.

Hôm sau Stephanie đang ngồi trong phòng giấy của cha nàng kiểm tra các biên lai và giấy tờ thì chị quản gia Suzanne hoảng hốt đẩy cửa chạy vào.

- Cô chủ! Bà chủ đòi ra nghĩa trang. Bà sai tôi mặc quần áo cho bà, nhưng tôi không chịu. Thế là bà tự mặc và đang xuống thang kia kìa.

Stephanie vội chạy ra và gặp mẹ ngoài hành lang:

- Mẹ! Bác sĩ dặn...

- Im! Tôi biết tôi phải làm gì.

- Con van mẹ, mẹ đừng...

- Đừng đụng vào người tôi. Người ta đang đợi tôi ngoài đó. Cô tưởng tôi không biết cái trò của cô đấy hả? Chính cô mời ông bác sĩ đến để ngăn cản tôi. Cô có đau ốm gì đâu. Tôi biết bụng dạ thâm độc của cô rồi. Cô nói với khắp mọi người là tôi thế này thế nọ. Cô muốn tống tôi đi dưỡng bệnh để cô một mình cai quản cái lâu đài này. Đừng hòng! Tôi không đi đâu hết và ngày nào tôi cũng sẽ ra nghĩa trang. Cô hiểu chưa? Không ai ngăn cấm được tôi hết! Nếu cô không muốn nhìn thấy mặt mẹ cô thì cô vào tu viện mà ở. Rồi lấy thằng Armand nhà Dytteville như cô mong muốn. Rồi cô ra Paris mà sống, mà tiệc tùng, nhảy nhót tha hồ sung sướng. Để mặc tôi ở đây. Cha cô và thằng anh tội nghiệp của cô cần có tôi ở đây để ngày ngày ra thăm họ.

- Con thề với mẹ.

- Câm! Tôi không muốn nghe cô nói gì hết!

- Nếu vậy con sẽ đi với mẹ.

- Không. Tôi thích đi một mình. Hôm nay không phải Chúa Nhật.

Cơn ho rũ rượi lay chuyển tấm thân gầy đét của công tước phu nhân và bà phải níu lan can cầu thang để khỏi ngã. Stephanie đã hy vọng bà không đi nổi. Nhưng bà đứng nghỉ một lát rồi thong thả bước ra cửa.

Stephanie năn nỉ thêm một lần nữa. Nhưng vô hiệu.

Tối hôm đó, lúc xuống phòng ăn, Stephanie thấy mặt mẹ đỏ bừng, hai mắt rực lên như người đang sốt cao.

Hôm sau bà vẫn ra nghĩa trang và tối đến, Stephanie phải khẩn cấp sai gia nhân đi đón bác sĩ Allaire. Ông khám và kết luận công tước phu nhân bị tụ máu ở phổi.

Hôm sau nữa bà bị ngã quỵ giữa đường, dưới trời mưa. Một tá điền trông thấy đã gọi người cáng bà chủ về lâu đài. Quần áo bà ướt sũng, tóc bết lại. Bà bất tỉnh và Stephanie phải lấy kéo cắt ống quần đang mặc ra mới thay quần áo khô cho bà được.

Nàng nói với bác sĩ và cha linh mục:

- Phải đưa mẹ tôi đến bệnh viện và giữ bà ở đó, không cho đi đâu hết.

- Công tước phu nhân không thể đi được. Hiện bà vẫn mê man - bác sĩ nói - Đành tạm chữa trị ở nhà thôi.

- Tôi sợ mẹ tôi không chịu dùng thuốc men gì hết.

Mấy người nhìn nhau rồi cúi đầu buồn bã:

- Cô nói vậy nghĩa là sao? Hay cô định nói là phu nhân...

- Đúng thế. Mẹ tôi không muốn sống. Mẹ tôi cho rằng Chúa Trời muốn mẹ tôi chết.

- Thật khủng khiếp! Công tước phu nhân là tín đồ ngoan đạo, sao dám phạm tội tày đình như vậy? Tự tử!- Cha linh mục kêu lên.

- Thưa cha linh mục, mẹ con không cho tự tử là tội lỗi. Mẹ con hàng ngày ra thăm mộ và mẹ con cảm thấy căn bệnh hiện giờ là do bàn tay Chúa. Chúa muốn mẹ con chết. Chỉ vậy thôi.

- Nếu vậy thì phải...

- Thưa Cha, con đã làm mọi cách rồi. Con không muốn phàn nàn với Cha, nhưng quả thật cuộc sống trong lâu đài từ ngay cha con và anh Charles mất đi, đúng là nặng nề đến mức không chịu nổi. Mọi người trong lâu đài này đều lo lắng, chỉ sợ mẹ con trở thành mất trí. Đêm nào cũng vậy, mẹ con chốc chốc lại choàng dậy, thét lên những tiếng rợn người. Chị Suzanne nằm ngủ phòng bên cạnh, mỗi khi thấy thế chạy sang thì lại bị mẹ con đuổi ra và mắng chửi thậm tệ. Có lần con tình cờ bắt gặp mẹ con vào nửa đêm, mặc phong phanh, đứng bên cửa sổ mở rộng. Con bảo mẹ con về phòng thì bà giơ tay định đánh con. Thưa Cha, con nghĩ có lẽ mẹ con giận và ghét tất cả mọi người trong toà nhà này. Mẹ con muốn đi khỏi đây. Muốn đến với cha con và anh Charles.

Bác sĩ Allaire cũng nói thêm:

- Cô Stephanie nói đúng đấy. Tôi cũng thấy hoàn toàn bất lực trước bệnh trạng của công tước phu nhân.

- Thôi được, để tôi nói chuyện với phu nhân, cha linh mục nói.

- Tôi không tin là Cha có thể lay chuyển được tâm trạng bà công tước.

- Tôi là người chăn chiên. Phu nhân là tín đồ ngoan đạo.

- Ngay lát nữa, tôi sẽ viết thư mời cậu tôi về - Stephanie nói.

-Tôi e không kịp nữa rồi - bác sĩ Allaire buồn bã nói.

Ông Faverolle, em trai công tước phu nhân, không được nhìn thấy chị. Lúc ông về đến lâu đài thì người ta đã đóng nắp linh cữu cho bà.