Cuộc triệt thoái trên Con Đường Số 7

Cuộc Triệt Thoái Quân Đoàn II không có Lệnh Hành Quân trên giấy tờ vì phải thi hành quá gấp rút, sau này thì có rất nhiều bài viết của cả ba phía Việt Nam Cộng Hòa – Mỹ –

Bắc Cộng nhưng diễn tả không đồng nhất về cách phối trí và phân nhiệm cho cuộc triệt thoái, nên tác giả quyết định dùng lời khai trong lúc bị Việt Cộng nhốt tù của Chuẩn Tướng Trần Văn Cẩm, Tư lệnh Phó Quân Đoàn II. Chuẩn Tướng Phạm Duy Tất cũng nhận định lời của Tướng Cẩm là chính xác hơn hết:

1/ Lực lượng thứ nhất rời Pleiku ngày 16 tháng Ba gồm Liên Đoàn 6 Biệt Động Quân, Thiết Đoàn 19 Kỵ Binh, cùng một bộ phận của Liên Đoàn 20 Công Binh có nhiệm vụ làm “by-pass cầu cống” và giữ an ninh cho con đường số 7, đoạn từ Cheo Reo đến Sông Ba. (“by-pass cầu cống” có nghĩa là tạo những đoạn vòng qua, để đoàn quân rút lui không cần xử dụng những cầu cống đang có sẵn nhưng tình trạng xử dụng không chắc chắn).

2/ Lực lượng thứ hai rời Pleiku ngày 17 tháng Ba gồm Bộ Tư Lệnh Hành Quân triệt thoái, các Phòng – Sở thuộc Quân Đoàn, Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh có Liên Đoàn 23 Biệt Động Quân tăng phái, Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân, 3 Tiểu Đoàn Pháo Binh, 2 Đại Đội Cơ Giới.

Bộ Chỉ Huy Hành Quân Triệt Thoái do Chuẩn Tướng Trần Văn Cẩm Tư Lệnh Phó Quân Đoàn chỉ huy sẽ đặt bản doanh tại Cheo Reo. Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh và Liên Đoàn 23 Biệt Động Quân chịu trách nhiệm giữ an ninh và phòng thủ Thị Xã Cheo Reo. Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân giữ Đèo Tuna.

3 / Lực lượng thứ ba, cũng là cuối cùng, rời Pleiku ngày 18 tháng Ba gồm 3 Liên Đoàn Biệt Động Quân 4 – 22 –25, Thiết Đoàn 3 Kỵ Binh, và một đơn vị Pháo Binh, do Chuẩn Tướng Phạm Duy Tất chỉ huy.

Điểm đáng chú ý là binh sĩ được lệnh chỉ mang theo cấp số đạn hạn chế vì Thiếu Tướng Phạm Văn Phú Tư lệnh Quân Đoàn II trù liệu nhờ yếu tố bất ngờ địch quân sẽ không kịp tổ chức truy cản. Tướng Phú cũng không dự trù khoảng 200,000 dân chúng sẽ chạy theo và nhập luôn vào đoàn quân triệt thoái.

Phỏng Vấn Chuẩn Tướng Phạm Duy Tất

Tác giả: Thưa Chuẩn Tướng, trong cuộc họp tại Bộ Tư lệnh Quân Đoàn II để truyền lại quân lệnh của Tổng Thống Thiệu, Tướng Phú đã nói về quân lệnh đó như thế nào?

Tướng Tất: lệnh Tổng Thống là giữ bí mật tuyệt đối, chỉ rút quân Chủ lực, còn lại bỏ tất cả. Có nghĩa là bỏ Tiểu Khu, bỏ Địa Phương Quân, Nghĩa Quân, và dân chúng. Có người đã hỏi tại sao vậy? Tướng Phú trả lời: Tổng Thống đã có nói nếu họ muốn theo thì họ sẽ biết cách đi theo, các anh không phải lo.Phải rút nhanh, gọn để bảo toàn sự bất ngờ.

Tác giả: Phải rút cho nhanh, vậy sự phân nhiệm tại chỗ lúc đó như thế nào, thưa Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Tướng Sang, Tư Lệnh Sư Đoàn 6 Không Quân chịu trách nhiệm đưa Sư Đoàn Không Quân về đồn trú tại căn cứ Không Quân Phan Rang. Tướng Thân trở lại Nha Trang chuẩn bị cho Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn về đó. Tướng Cẩm, Tư Lệnh Phó Quân Đoàn và Bộ Tham Mưu Nhẹ đặt tại Cheo Reo làm Bộ Tư Lệnh Tiền Phương chỉ huy, giám sát, đôn đốc cuộc rút quân. Đại tá Lý Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn lệnh cho các đơn vị thống thuộc Quân Đoàn/ Quân Khu rút, xa trước gần sau. Tướng Tất chịu trách nhiệm đưa đoàn quân về Nha Trang, chuẩn bị hành quân tái chiếm Ban Mê Thuột.

Tác giả: Sau khi Ban Mê Thuột mất, tình hình của quân mình tại Vùng Cao Nguyên ra sao, thưa Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Trước nhất là Bộ Chỉ Huy Hành Quân của tôi từ Kon Tum đã dời về Căn Cứ Hàm Rồng, Pleiku, để nhận lại vùng trách nhiệm của Sư Đoàn 23 đã được trực thăng vận xuống tái chiếm Ban Mê Thuột. Bất thình lình mất sự yểm trợ của Sư Đoàn 23 ở Mặt Trận Thanh An, tôi sợ Liên Đoàn 25 sẽ bị bể, nhưng cùng lúc tôi cũng tin tưởng Trung tá Đặng Hưng Long, Liên Đoàn Trưởng, là một cấp chỉ huy rất vững vàng. Ngoài ra tôi cũng còn có Trung tá Vũ Mạnh Cường, vốn từng là phụ tá của tôi nhiều năm khi tôi còn làm chỉ Huy Trưởng Trung Tâm Huấn luyện và Hành Quân Delta, Lực Lượng Đặc Biệt. Ông Cường bây giờ là Trung Đoàn Phó Trung Đoàn 44, Sư Đoàn 23, ở lại Pleiku và đang có trong tay 1 Tiểu Đoàn Bộ Binh, 1 Chi Đoàn M-113, 1 Pháo Đội 105 ly. Tôi giao cho lực lượng này nhiệm vụ tiếp tục yểm trợ Liên Đoàn 25 Biệt Động Quân tại Mặt Tận Thanh An, vậy là tạm yên tâm, tuy nhiên tôi biết lực lượng này có thể được rút đi bất cứ lúc nào.

Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân cũng mới vừa được đưa đến tăng cường cho Pleiku, tôi điều động Liên Đoàn này đóng ở phía Tây Pleiku, đang khá yên tĩnh.Ở phía Bắc Pleiku tôi có Liên Đoàn 23. Phía Đông có Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh do Đại Tá Đồng làm Tư Lệnh được tăng phái Liên Đoàn 4 Biệt Động Quân đang hành quân phá chốt, đối đầu với Trung Đoàn 95B Việt Cộng tại khu vực Suối Đôi, Quận Lệ Trung, phía Tây đèo Mang Yang, tức phía Đông Pleiku. Cũng cần nhấn mạnh ở đây, đúng theo hệ thống chỉ huy bấy giờ thì Chỉ Huy Trưởng Bộ Chỉ Huy Biệt Động Quân Quân Khu và Tư Lệnh Lữ Đoàn Kỵ Binh là ngang nhau. Tôi không rõ trước khi tôi nhận lại vùng trách nhiệm của Sư Đoàn 23 thì Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh có tăng phái thống thuộc dưới quyền chỉ huy của Tướng Lê Trung Tường, Tư Lệnh Sư Đoàn 23 hay không? Theo tôi, có lẽ Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh đã được điều động trực tiếp từ Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II, theo nguyên tắc là vậy. Với những lý do vừa kể, thì rất khó lòng cho cả tôi và ông Đồng, mặc dù tôi đã là Tướng thì cũng vậy thôi.Vì vậy Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh vẫn nằm ngoài hệ thống chỉ huy của tôi, và nhận lệnh trực tiếp từ Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn cho tới lúc Cuộc Triệt Thoái Quân Đoàn II thất bại.

Tại Kon Tum, tôi có 3 Liên Đoàn Biệt Động Quân là LĐ 22, LĐ 5, LĐ 21. Liên Đoàn 21 đã được tăng phái cho Sư Đoàn 23, trực thăng vận xuống Ban Mê Thuột làm “ đầu cầu” cho Sư Đoàn. Liên Đoàn 6 rồi cũng sẽ được Quân Đoàn điều động đi làm an ninh mở con đường số 7. Như vậy tại Kon Tum tôi chỉ còn lại mỗi Liên Đoàn 22.

Suốt đêm sau cuộc họp Quân Đoàn, tôi ở tại Căn Cứ Hàm Rồng không chợp mắt được phút nào vì Liên Đoàn 25 Biệt Động Quân đang đối đầu với một lực lượng Bắc Cộng cấp Sư Đoàn, làm sao để tránh chuyện Liên Đoàn này bị biến thành vật hy sinh, cản đường cho cả Quân Đoàn rút lui. Cho dù Sư Đoàn 968 CSBV là một Sư Đoàn yếu, lại vừa bị Sư Đoàn 6 Không Quân oanh kích tơi bời, nhưng nó vẫn là cấp Sư Đoàn, nên việc Liên Đoàn 25 Biệt Động Quân đối đầu và chận đứng nó tại Thanh An phải được coi là một thành tích đáng ca ngợi. Rồi lại nghĩ đến con đường số 7, tuy tôi đã phục vụ ở Vùng II Chiến Thuật trong 3 năm nhưng chưa lần nào đặt chân đến vùng phía Đông này. Nghĩ tới chuyện sắp tới sẽ hành quân tái chiếm Ban Mê Thuột, tôi rà soát lại các đơn vị cơ hữu của mình. Tôi có 5 Liên Đoàn Biệt Động Quân thì Liên Đoàn 24 đang tăng phái cho Tiểu Khu Quảng Đức, Liên Đoàn 21 thì tăng phái cho Sư Đoàn 23 nhảy vào Ban Mê Thuột. Chỉ còn lại 3 Liên Đoàn, mà Liên Đoàn 25 rút về được thì cũng sẽ bị tổn thất nặng, phải bổ sung quân số, và phải có thời gian chỉnh quân. Tôi còn có 3 Liên Đoàn, đây là những Liên Đoàn mạnh, nhưng xử dụng được một cách tối đa thì cũng là vấn đề. Phải chi 3 Liên Đoàn này là 1 Binh Đoàn có Bộ Tư Lệnh chỉ huy trực tiếp thì hay biết mấy!

Nghĩ miên man như thế, trồi sáng lúc nào không hay, tôi vội vàng vào Quân Đoàn gặp Tướng Phú xem lệnh lạc chi tiết như thế nào. Thấy tôi, Tướng Phú yêu cầu tôi đến gặp Tư Lệnh Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh chuyển lệnh của Quân Đoàn cho ông ta lập tức di chuyển đi Phú Bổn, nhiệm vụ là bảo vệ Thị Trấn Cheo Reo. Tướng Phú còn ra lệnh cho tôi tăng phái Liên Đoàn 23 Biệt Động Quân cho Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh và nhận lại Liên Đoàn 4 Biệt Động Quân Tổng Trừ Bị. Ông cũng cho biết đã điều động Liên Đoàn 6 Biệt Động Quân hành quân mở đường cho Công Binh làm by-pass các cầu cống trên đường số 7. Vừa bước ra tôi gặp Lê Khắc Lý, Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn, ông Lý vừa đi vừa nói “ Tôi không có thì giờ để làm Lệnh Hành Quân”. Tôi hỏi phương tiện vận chuyển cho Liên Đoàn 22 Biệt Động Quân rời Kon Tum, Đại Tá Lý trả lời ngay “Sẽ có một Tiểu Đoàn Thông Vận Binh cho họ”. Đây là câu trả lời tôi mong đợi.

Tôi đến nơi đóng quân của Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh chuyển lệnh của Tướng Phú cho Đại Tá Đồng, rồi trở về Bộ Chỉ Huy Hành Quân của mình và triệu tập buổi họp với các Liên Đoàn Trưởng để thông báo thứ tự rút quân. Trung Tá Long Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn 25 về họp còn mang theo một tù binh Cộng sản giao cho tôi. Thật đáng tiếc, tù binh trong hoàn cảnh bấy giờ, có cần khai thác tin tức cho Mật Trận Thanh An nữa đâu.

Giải tán các Liên Đoàn Trưởng, tôi bay xuống Phú Bổn định ghé thăm Đại Tá Đồng và bàn việc phối hợp rút quân, sau đó là thám sát con đường số 7 vì tôi muốn tận mắt hiểu rõ lộ trình mình sẽ phải đi qua. Đây là lần thứ nhì chúng tôi gặp nhau, ông Đồng gặp tôi với vẻ không vui, gần như là không muốn tiếp. Rời Đại Tá Đồng tôi định tiếp tục bay đi thám sát con đường, nhưng trực thăng vừa cất cánh thì Tướng Phú gọi máy bắt tôi phải trở về Hàm Rồng. Ông Phú nói: Cheo Reo đã có Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh chịu trách nhiệm, đường số 7 thì đã có Chiến đoàn của Liên Đoàn 6 Biệt Động Quân và Công Binh, anh không phải lo những việc này, trách nhiệm của anh là không được để các mặt trận tại Pleiku bị bể trong lúc này. Tôi trả lời: Tôi có lo gì đâu, chỉ là muốn thám sát con đường. Tướng Phú quát lớn: Anh trở lại đây ngay cho tôi.

Tuy Đại Tá Lê Khắc Lý vì quá gấp không làm nổi cái Lệnh Hành Quân, nhưng với lệnh vừa rồi của Tướng Phú đối với tôi thì quá rõ. Nhiệm vụ của tôi cũng thật dễ dàng, an ninh lộ trình đã có Quân Đoàn sắp đặt, tôi chỉ việc chờ các đơn vị thuộc Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II mà tôi nghĩ khi Đại Tá Lý đã ra lệnh cho họ rời khỏi Pleiku là tôi cho các đơn vị của mình tiếp theo sau.

Tôi chỉ hơi buồn vì Đại Tá Đồng có lẽ đã hiểu lầm tôi là người chỉ huy ông ta, vì vậy mà sự phối hợp cần thiết giữa ông ta và tôi đã không đạt được. Nhưng ông Đồng hiểu lầm cũng phải, sự bàn giao gấp rút giữa Biệt Động Quân và Sư Đoàn 23, việc tôi chuyển lệnh của Tướng Phú đến Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh, việc tôi đến thăm ông ta tại Phú Bổn, thì ông ta tuởng tôi đến để giám sát.Thật đáng tiếc.

Tác giả: Có vài bài viết gọi Chuẩn Tướng là Tổng Chỉ Huy Cuộc Triệt Thoái Quân Đoàn II, nhưng như Chuẩn Tướng vừa kể thì hoàn toàn không đúng?

Tướng Tất: Anh thấy đó, cuộc triệt thoái dựa vào yếu tố bí mật, bất ngờ, thật gọn, thật nhanh, nên Lệnh Hành Quân không có, tất cả các lệnh lạc khác cũng không có trên giấy tờ, chỉ toàn lệnh miệng. Tại cuộc họp ở Quân Đoàn chưa có ai nghe đến 3 chữ Tổng Chỉ Huy. Tướng Phú rõ ràng ra lệnh cho tôi phải đưa lực lượng về đến Nha Trang. Chỉ đơn giản như thế. Quân Đoàn/Quân Khu có nhiều đơn vị cơ quan trực thuộc, tôi đâu biết là những đơn vị nào, đồn trú ở đâu, ai chỉ huy … Vậy làm sao tôi điều động được? Tôi thiết tưởng, trong khi rút quân, đài radio chết tiệt ở Sài Gòn cứ oang oang, ra rả phát đi “Tướng Tất đang chỉ huy cuộc triệt thoái khỏi Tây Nguyên”, vì câu nói trên đài phát thanh mà ai cũng tưởng tôi là Tổng Chỉ Huy cuộc hành quân. Mình là quân đội phải suy nghĩ đúng theo quân đội. Tư Lệnh, Tư Lệnh Phó Quân Đoàn đều còn đó, thì làm sao có thể là Tổng Chỉ Huy được? Rồi trở lại vấn đề mới nói ở trên, việc chuyển lệnh của Tướng Phú đến các đơn vị là nhiệm vụ của Đại Tá Lê Khắc Lý, Tham Mưu Trưởng, tôi đoán có lẽ thấy Đại Tá Lý quá bận rộn chuẩn bị cho các đơn vị trong Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn nên Tướng Phú lại nhờ tôi chuyển lệnh cho Đại Tá Đồng, gây thành sự hiểu lầm. Tôi lại đáp xuống Phú Bổn thành hiểu lầm của ông Đồng càng tăng, như tôi đã nói, điều đáng tiếc là sự phối hợp giữa tôi và ông Đồng đã không đạt được. Tổng Chỉ Huy? Không. Tôi xác nhận với anh là không phải, anh Đỗ Sơn. Ngay cả những đơn vị Biệt Động Quân do chính Quân Đoàn xử dụng thì cũng không nằm trong hệ thống chỉ huy của tôi.

Tác giả: Tôi hiểu, Chuẩn Tướng. Tôi đã đọc lời khai của Chuẩn Tướng Trần Văn Cẩm do Việt Cộng đăng khi ông Cẩm đang bị họ cầm tù.(Lời khai này đăng trên website http://nguyentin.tripod.com – chú thích trích từ Vietnam Courier # 39– Tháng 8 /1975 do Adam Sadowski chuyển tới).Sở dĩ tôi nêu câu hỏi này là vì muốn nghe giải thích từ chính Chuẩn Tướng thôi. Tướng Cẩm khai (nguyên văn):

Tướng Phú đòi buộc phải thực hiện cuộc triệt thoái nội trong 3 ngày kể từ ngày hôm sau. Ông và Bộ Tham Mưu Quân Đoàn sẽ bay xuống Nha Trang để thiết lập bộ Tư Lệnh Tiền phương ngõ hầu điều nghiên kế hoạch đánh chiếm lại Ban Mê Thuột. Đoàn quân còn lại sẽ được đặt dưới quyền chỉ huy của tôi và sẽ dùng đường bộ để rút lui ngày N. Cánh quân thứ nhất gồm ba Liên Đoàn Biệt Động Quân, một Trung Đoàn Thiết Giáp, một nhóm Công Binh. Trách vụ của cánh quân này là bảo vệ Phú Bổn và xây đắp con đường từ Phú Bổn đến Tuy Hòa. Cánh quân thứ hai gồm phần còn lại của Bộ Chỉ Huy Quân đoàn, ba Tiểu đoàn Pháo binh, Trung Đoàn 21 Thiết Giáp trang bị toàn chiến xa M–48, hai đại đội cơ giới, và bộ binh.Cánh quân thứ ba gồm ba Liên Đoàn Biệt Động Quân, một Trung đoàn Thiết giáp, và pháo binh yểm trợ. Không Quân có kế hoạch riêng.

Tướng Tất: Ừ, đúng như vậy đó. Tướng Cẩm đã nói rất sát với thực tế lúc đó.

Tác giả: Những ngày sau cuộc họp Quân Đoàn thì Chuẩn Tướng đã làm gì?

Tướng Tất: Khoảng 5 giờ sáng tôi đánh thức Đại Úy Toàn, Phi công Trưởng của tôi, để bay ra vị trí đặt Pháo binh của Sư Đoàn 23 yểm trợ cho Liên Đoàn 25 Biệt Động Quân tại Thanh An. Bay sát mặt đất mà thấy im lặng phăng phắc, chẳng có người, cũng chẳng có súng, xe cộ gì ráo. Thế là họ đã di chuyển hết rồi. Tôi liên lạc với Đại Tá Nguyễn Kim Tây, Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân, cũng chẳng thấy trả lời. Tôi phái người ra tận địa điểm đóng quân thì được báo cáo không có quân đóng tại đấy nữa.. Tôi chỉ còn biết kêu trời!

Hôm nay đã là ngày thứ nhì sau cuộc họp Quân Đoàn. Trời chưa sáng nhưng căn cứ Không Quân đã nhộn nhịp, trên bầu trời máy bay lên xuống không ngớt. Xe cộ ra vào phi trường tấp nập. Anh em Không Quân đổ ra thị xã Pleiku đón người nhà, gia đình, vợ con đem vào phi trường để di tản. Có mấy anh em Biệt Động Quân cho tôi biết cổng phi trường đóng chặt không cho bất cứ người ngoài nào vào, trừ nhân viên Không Quân.

Tại Quân Đoàn cũng nhộn nhịp hẳn lên. Bộ Tham Mưu Quân Đoàn, các đơn vị – cơ quan trực thuộc Quân Đoàn cũng lo chuẩn bị lên đường. Tuy không liên quan gì đến tôi nhưng tự nhiên tôi nghĩ đến Quân Y Viện Pleiku, các thương bệnh binh rồi sẽ sao đây?

Nhân viên của tôi báo cáo ngay là chuyển tất cả họ vào phi trường có máy bay đưa về Quân Y Viện Nha Trang. Tôi dò hỏi lại thì được biết Quân Đoàn đã xin Bộ Tham Mưu gửi máy bay C-130 ra để dùng vào việc này.

Tôi phải cho nhân viên theo dõi liên tục để biết khi nào thì toàn bộ lực lượng của Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn rút hết thì tôi sẽ bắt đầu cho các đơn vị của mình khởi hành.

Tôi liên lạc với Trung Tá Bùi Văn Huấn, Liên Đoàn Trưởng Biệt Động Quân đang đóng ở Kon Tum, thì được biết xe vận tải của Quân Vận vẫn chưa có. Tôi liên lạc với Đại Tá Lê Khắc Lý, ông ta trả lời sẽ có, nhưng sau vài lần liên lạc lại với Trung Tá Huấn thì vẫn được trả lời không thấy chiếc xe nào hết. Mà bây giờ thì không còn liên lạc được với ông Lý nữa, có lẽ ông ta đang bù đầu với công việc phía Quân Đoàn. Giờ phút này mà tiếp tục hỏi chắc cũng sẽ không đi đến đâu, họ cũng cần xe cho gia đình, vợ con của họ, ngu sao đưa cho mình. Tôi lại gọi cho Trung Tá Huấn bảo ông ta tận dụng những gì mình có và bất đầu di chuyển, tôi sẽ đợi ông ta tại ngã ba Hàm Rồng. Trung Tá Huấn biết trường hợp bất khả kháng nên vui vẻ làm theo lệnh. Liên Đoàn 22 đồn trú tại Kon Tum nên có thêm gia đình binh sĩ, bây giờ phải mang theo. Thế là vợ con binh sĩ bồng bế nhau chất ngổn ngang lên vài chiếc xe, binh sĩ thì lội bộ suốt 14 cây số để đến Pleiku.

Trời vừa sáng là tôi liên lạc với Trung Tá Đặng Hưng Long ở Thanh An để xem tình hình của Liên Đoàn 25, Trung Tá Long báo cáo, địch quân đang tiến sát đến tuyến phòng thủ của Liên Đoàn, nhưng chưa sao. Tôi báo cho Trung Tá Long tôi không còn Pháo binh yểm trợ cho ông ta nữa, phải cố giữ thôi. Có lẽ Trung Tá Long tự hiểu đơn vị mình là vật hy sinh cản đường, nhưng đã làm hết sức mình.Thế mới biết quân cơ hữu nó khác với quân tăng phái, dù quân tăng phái cũng là Biệt Động Quân. Tôi đã từng trải chỉ huy nhiều năm, làm gì không biết cái tâm lý các đơn vị Tổng Trừ Bị nhìn Quân Khu bằng chỉ một con mắt, nếu không nói là nửa con!!!

Với những hoạt động của Không Quân, nhất là mang gia đình vào phi trường, thì làm gì mà dân chúng không đoán được chúng ta đang bỏ Tây Nguyên, đang bỏ họ. Ai cản đuợc họ cũng cuốn gói chạy theo chúng ta? Bí mật rút quân chẳng còn.Chỉ là quân của đối phương quá bất ngờ chưa trở tay kịp mà thôi.Sự tiên liệu của Tổng Thống Thiệu đã sai mất rồi!

Tác giả: Thưa Chuẩn Tướng, câu dặn dò của Tổng Thống là rút chủ lực quân còn thì bỏ lại tất cả, nhất là câu cuối, nếu họ muốn theo thì tự họ sẽ biết cách theo, khiến tôi đâm ra nghi ngờ phải chăng đã có thỏa hiệp hay mật ước nào đó là đã giao lại đất thì phải giao luôn dân. Chuẩn Tướng nghĩ sao?

Tướng Tất: Tôi nghĩ sao hả? Anh muốn biết là Tướng Tá của Quân Đoàn II nghĩ sao? Khi nghe Tướng Phú chuyển quân lệnh của Tổng Thống Thiệu, chúng tôi lặng người, nghẹn lời, như sét đánh trúng vào đầu mình. Rồi lại phải nghe là thi hành ngay lập tức, rồi lại nghe là Tuớng Phú đã bị Tổng Thống hăm lột chức – bỏ tù nếu không thi hành nghiêm chỉnh, không chỉ riêng tôi mà tất cả quý vị khác chắc cũng chỉ còn đủ thì giờ nghĩ làm sao có thể gom quân của mình cho thật nhanh hầu bảo vệ được các đơn vị trực thuộc. Còn thì giờ nào nữa mà nghĩ cái gì khác hơn, cho dù ai cũng thấy cái Quân Lệnh này quá vô lý, thậm vô lý! Cái mà bất cứ người lính Việt Nam Cộng Hòa nào đã hành quân nhiều nơi ở miền Nam thì cũng biết, là dân chúng đời nào chịu ở lại với Cộng Sản? Chắn chắn là họ sẽ chạy theo mình, vì vậy cái lệnh của Tổng Thống bỏ Tiểu Khu, bỏ Địa Phương Quân – Nghĩa Quân, bỏ dân chúng, tôi thấy quá nhẫn tâm mà lại không thực tế nữa. Tôi chỉ huy đoàn quân đoạn hậu, là lúc dân chúng sẽ chạy nhập vào nhiều nhất, chỉ nghĩ bao nhiêu đó thôi cũng đã quá sức rồi, còn đâu nghĩ tới thỏa hiệp này hay âm mưu nọ của ai nữa, anh Đỗ Sơn.

Tác giả: Dạ, xin Chuẩn Tướng tiếp tục kể về hoạt động trong những ngày này.

Tướng Tất: Tôi đành ngồi chờ, sốt ruột thì chạy lên chạy xuống, bay tới bay lui, mong cho các đơn vị, những bộ phận lẻ tẻ của Quân Đoàn lên đường cho xong và an toàn. Tôi đảo một vòng thấy xe cộ chất cao đồ đạc như núi, kẻ đèo người ngồi lổm ngổm trên mui, khá trật tự, tiếp tục di chuyển về Phú Bổn.

Xế trưa thì Liên Đoàn 22 đã đến được ngã ba Hàm Rồng. Tôi lệnh cho Liên Đoàn 4 rút khỏi vị trí ở phía Đông Pleiku và Liên Đoàn 25 từ từ rút khỏi vùng đang đánh nhau. Ngày 18/3/1975, đoàn quân của chúng tôi hướng về Thị Xã Cheo Reo, đến nơi rất an toàn và trật tự.

Tôi vẫn còn để lại một toán quân nhỏ tại Bộ Chỉ Huy Hành Quân của tôi ở Hàm Rồng vì tôi còn trở lại đó. Trời đã nhá nhem tối, tôi đi một vòng ở khu vực Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn và Phi Trường xem xét coi còn sót lại ai không. Mọi sự im ắng như một vùng đất hoang, buồn ôi là buồn! Đến sân cờ, đột nhiên thấy Tướng Cẩm đang ngồi im lặng một mình trên bực thềm, trong bóng đêm …

Tác giả: Trời ơi, chắc Tướng Cẩm cũng đang buồn thê thảm như Chuẩn Tướng phải không?

Tướng Tất: Chắc là vậy, chắc ông Cẩm cũng có cảm tưởng như tôi, đó là khó còn có dịp trở lại nơi này. Tôi không hỏi ông đang nghĩ gì, chỉ nói ông lên trực thăng tôi sẽ đưa ông xuống Phú Bổn. Chúng tôi tới Cheo Reo, Tướng Cẩm xuống, tôi bay ngược về một lần nữa thì có tiếng máy gọi. Thì ra toán truyền tin trên đỉnh núi Hàm Rồng vẫn còn làm việc trên đó, tôi trả lời các anh cứ tiếp tục làm việc ở đó, chắc chắn tôi sẽ lên đón các anh. Khi trời tối hẳn, thấy không cần sự tiếp vận nữa, tôi đáp xuống đón và đã đưa họ về Phú Bổn.

Tôi nói cái này chắc anh sẽ buồn cười lắm. Tôi đã ở Pleiku 3 năm nhưng chưa hề biết Thị xã ra sao, buôn bán làm ăn có nhộn nhịp không, nói ra thì khó ai tin nhưng đó là sự thật 100%. Thỉnh thoảng rãnh rỗi hay muốn nghỉ ngơi tôi có ghé Câu Lạc Bộ Phượng Hoàng giải trí, đó là nơi duy nhất trong Thị Xã tôi biết. Đi một vòng nhìn thị xã, đã buồn càng buồn hơn, anh Sơn ơi.

Khi Liên Đoàn 25 Biệt Động Quân rút khỏi Thanh An mà Sư Đoàn 968 CSBV không đuổi theo truy kích, thì tôi biết Sư Đoàn 320 CSBV sẽ làm nhiệm vụ này, vì từ Thuần Mẫn đổ xuống Cheo Reo để truy kích đoàn quân chúng ta sẽ nhanh hơn nhiều.

Tác giả: Rốt cuộc thì cũng tới lúc đoàn quân bọc hậu của Chuẩn Tướng khởi hành.

Tướng Tất: Tôi đưa đoàn quân rút lui sau chót suốt trên Quốc Lộ 14 đến ngã rẽ vào con đường số 7, tôi dừng lại cho đoàn quân đi qua rẽ về hướng Cheo Reo. Những xe hàng, xe tải của dân, chiếc nào cũng đầy ắp người và đồ đạc cứ nối dài mãi. Cái cảnh như vầy, hễ mất an ninh thì chắc chắn không tài nào đối phó nổi. Như vầy chẳng khác gì một đơn vị chuyển trại, hay chuyển vị trí đồn trú chứ đâu phải là một cuộc hành quân rút lui trong tư thế sẵn sàng chiến đấu nếu gặp địch tấn công?

Tôi nghĩ, nếu có thời gian để di chuyển gia đình binh sĩ đi trước tạm thời tránh cảnh lửa đạn, như vậy cũng đâu bị lộ bí mật là mình sắp bỏ Tây Nguyên, và khi rút quân thì các đơn vị sẽ rút trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu. Thoáng nghĩ như vậy thôi chứ lệnh rút khẩn cấp thì còn tính toán gì được. Phải chấp hành lệnh thôi. Nếu cấp dưới không thi hành đúng ý Tổng Thống, ổng cách chức và nhốt tù ông Tư Lệnh Quân Đoàn thì khổ!

Tác giả: Chuẩn Tướng nói về gia đình binh sĩ thì được, nhưng về phần dân chúng cả mấy trăm ngàn người thì lấy phương tiện gì để đưa họ đi trước? Dù không có gia đình binh sĩ đi theo, nhưng nếu có họ thì quân mình cũng bị kẹt cứng thôi.

Tướng Tất: Đúng vậy, nhưng không bận vợ con, gia đình thì binh sĩ mình dễ dàng xoay trở để chiến đấu hơn. Tôi đậu xe ở đó một lúc mà cứ miên man đủ thứ chuyện chạy qua trong đầu, rồi quay trở lại lấy trực thăng bay theo đoàn quân dài nhằng như rồng rắn. Đáp xuống Phú Bổn thì thấy Đại Tá Nguyễn Kim Tây Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân đang chễm chệ ngồi trên đỉnh đèo Tuna cười chào tôi. Đại Tá Tây nói: Chỗ này nguy hiểm nhất vùng, không chiếm chỗ này là đoàn quân không thể qua được đâu. Thấy cả Liên Đoàn 7 của ông Tây đã đến đây, di chuyển quân mà không thèm nói với tôi một tiếng, trong lòng thật giận nhưng nhìn địa thế, tôi biết Đại Tá Tây đã nói rất đúng, nên tôi im lặng.

Đại Tá Nguyễn Kim Tây là bạn rất thân của tôi, chúng tôi từng cùng cấp bậc Trung Úy, cùng làm Huấn Luyện Viên tại Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung. Tôi là Huấn Luyện Viên chiến thuật, ông Tây là Huấn Luyện Viên vũ khí, cùng sống trong trại độc thân, chúng tôi quen nhau. Sau này ông Tây về Biệt Động Quân, tôi sang Lực Lượng Đặc Biệt, chúng tôi gặp nhau trên chiến trường nhiều lần, vẫn mày tao mi tớ. Trong thời gian làm Đại Đội Trưởng rồi Tiểu Đoàn Trưởng, ông đã nhiều hành quân ở Vùng 2 Chiến Thuật, ông ta đã đi mòn giày “saut” trên vùng đất đỏ bụi mù này nên khá rõ địa thế. Còn tôi tuy đã phục vụ 3 năm ở Vùng 2 nhưng được giao cho Mặt Trận Kon Tum – Pleiku nên chẳng có việc gì để đến xứ Cheo Reo này, tôi lại không được thám sát trước con đườngsố 7. Bây giờ vùng này lại thuộc trách nhiệm của Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh và Liên Đoàn 6 Biệt Động Quân, cho nên tôi cũng không lưu ý mấy. Âu đó cũng là một thiếu sót của tôi mà tôi không thể phối hợp được với Đại tá Đồng. Phải chi Đại tá Tây trình bày với tôi tất cả những sự việc mà ông ta đã suy nghĩ, chắc tôi đã có biện pháp tốt hơn.

Rời Đại tá Tây tôi bay tiếp một vòng thám sát con đường số 7, và đã đáp xuống nhiều đoạn dọc con đường. Ở đoạn trước trại Phú Túc cũ, bây giờ chỉ còn lại những tường thành đất thấp lè tè, cỏ mọc đầy, tôi đã đi bộ một khúc xem những chỗ Công Binh đã làm by-pass cầu cống, thì thấy tất cả trong tình trạng xử dụng được. Đây là công việc không phải của tôi, quan điểm của Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn vấn đề an ninh lộ trình thì do chính Quân Đoàn lo liệu, tôi chỉ việc dẫn quân cơ hữu của tôi rút đi thôi.

Vì tính cách của cuộc rút quân này quá nhanh nên có lẽ Tướng Phú đã không dự trù, ước tính hết tất cả những tình huống có thể xảy ra, và đã thiếu chuẩn bị chu đáo. Có thể Tướng Phú đã quá tin vào sự bất ngờ và gấp rút nên nghĩ rằng cuộc rút quân sẽ hoàn tất nhanh chóng trước khi địch quân kịp phản ứng.

Tôi quay trở lại với toán quân sau cùng của tôi còn đang ở tại Hàm Rồng, từ biệt Pleiku, di chuyển đến đóng tạm trong một Trường Tiểu Học, phía Tây thị xã Cheo Reo. Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Tướng Cẩm đang đặt bản doanh tại một Trường Tiểu Học khác trong thị xã. Vì đoàn quân do tôi trách nhiệm đang còn ở phía sau nên tôi không muốn tiến sâu hơn vào phía trong.

Tất cả các đơn vị, nhất là những bộ phận của Quân Đoàn đã đi trước đều dừng lại tại đây, sau một ngày di chuyển mệt nhọc, bầu đoàn thê tử đói meo nên đang bày biện ra nấu nướng ăn uống. Tôi thấy cái cảnh này thật đáng sợ. Đây là chỗ nguy hiểm, nhưng những người lính chuyên môn hay văn phòng đâu hiểu được, vả lại tình hình yên tĩnh quá khiến họ ỷ y. Nhưng Bộ Tư Lệnh Tiền Phương không nói gì, phần tôi sao có thể ra lệnh cho họ được? Tôi đành cứ ngồi ở Trường Tiểu Học mà chờ, tôi cũng mệt nhoài, sáng giờ chưa ăn uống gì cả. Xe Jeep tôi, trực thăng tôi cũng tắt máy đậu chờ.

Bây giờ thì có Tướng Phú gọi, ông ta nêu nghi vấn: Lệnh Tổng Thống nói bỏ Tây Nguyên nhưng không nói rõ bỏ đến đâu, có phải giữ lại Phú Bổn không, rút khỏi Phú Bổn sau này trăm tội đổ ngược lên đầu chúng ta, chắc là mình phải giữ Phú Bổn, Tất à.

Tác giả: Trời đất, Tổng Thống lệnh lạc gì kỳ vậy, Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Vậy mới sinh chuyện. Tướng Phú đặt lung tung câu hỏi nhưng tôi có cảm tưởng là ông không chờ nghe tôi trả lời, ổng chỉ nói cho chính ổng nghe trong cơn bối rối. Tôi nghe cũng muốn xỉu luôn. Tôi nghĩ ngay là không thể khai triển đội hình được, vì như đã vừa nói, đây không phải là đoàn quân di chuyển với đội hình sẵn sàng chiến đấu, gia đình vợ con, nồi niêu soong chảo đủ thứ linh tinh, lính và dân trộn vào nhau, đâu phải chỉ có người lính với ba lô, súng đạn?

Trời tối hẳn, Bắc Cộng bắt đầu pháo một loạt đầu tiên vào thị xã Cheo Reo, họ cố ý làm cho tình hình trong thị xã hỗn loạn lên, mà hỗn loạn thật. Cùng lúc tôi được báo cáo các đơn vị thuộc Liên Đoàn 23 Biệt Động Quân đang bị địch tấn công dưới chân đèo Tử Sĩ, từ Quận Thuần Mẫn nhìn xuống. Rồi một đơn vị của Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân đang đóng dưới chân đèo Tuna cũng bị địch tấn công. Trong máy, Đại Tá Đồng đang rối rít điều động quân, xin Không Quân đưa máy bay tới bao vùng. Một phi tuần A-37 xuất hiện, thay vì yểm trợ từ từ theo hướng dẫn của quân phía dưới, phi tuần này đã thả nguyên một pass bom xuống trúng luôn vào đội hình của một Tiểu Đoàn thuộc Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân. Tôi nghe trong máy Liên Đoàn 7 và Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh cự nự nhau um sùm.Vì nóng lòng cho quân Biệt Động Quân, tôi xen vao máy, phiền trách Đại Tá Đồng có phần nặng nề, vì ngoài thiệt hại cho Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân, nó còn gây bế tắc cho cả cuộc rút quân. Đây là hành động quá sai của tôi, đâu phải lỗi của Đại Tá Đồng.Trời thì tối, phi công muốn tránh hỏa tiễn tầm nhiệt SA-7 của quân Bắc Cộng nên không chịu xuống thấp, do đó đã bỏ bom lầm vào đơn vị bạn. Nếu bây giờ Đại Tá Đồng, Tư Lệnh Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh đọc được cuốn sách này thì xin nhận nơi đây lời xin lỗi của tôi. Trở lại với tình hình lúc đó thì đây là một biến cố khiến đoàn quân rút lui bắt đâu hoảng loạn, nhất là những bộ phận của Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn. Tôi nóng ruột lắm, nhưng Tướng Cẩm không yêu cầu, Tướng Phú cũng không ra lệnh, chẳng lẽ tôi tự mình xông vào chỉ huy cuộc chiến đang diễn ra? Đó là điều không hợp lý chút nào. Nhưng nếu có sự yêu cầu hay có lệnh, có lẽ tôi cũng sẽ phải từ chối, vì làm như vậy thì ông Đại Tá Đồng sẽ cảm thấy mình bị xúc phạm. Tôi đâu muốn vậy, vả lại tôi cũng không muốn lập lại việc đã xảy ra trong trận Kampong Trach lần thứ hai. Anh còn nhớ Trận Kampong Trach ở Vùng 4 không?

Tác giả: Dạ nhớ chứ, Chuẩn Tướng. Lúc đó vì Đại Tá Vũ Quốc Gia, Tư Lệnh Lữ Đoàn 4 Kỵ Binh có việc riêng tư gì đó, đã không vào chỉ huy trận này. Tướng Trần Văn Hai, Tư Lệnh Biệt Khu 44 gợi ý cho Chuẩn Tướng vào thế ông Giai, để cuối cùng bị một vài anh em Kỵ Binh sau này ra hải ngoại viết bài chỉ trích đủ thứ. Lúc đó tôi đang làm việc trong văn phòng của Chuẩn Tướng sao không nhớ được.

Về lấn cấn giữa Đại Tá Tây(BĐQ) và Đại Tá Đồng(KB) sau vụ Không Quân thả bom lầm, tôi lại nghe sự đồn thổi sự lấn cấn đó là giữa Đại Tá Tây và Chuẩn Tướng. Trong dịp gặp lại ông Tây trong một buổi tiệc tại xưởng in của Đại Úy Đặng Văn Thạnh ở Little Saigon, tôi có hỏi về việc này, ông Tây cười hỏi ngược lại tôi: Ông Tất mắc mớ gì trong vụ đó mà anh lấn cấn với ổng hả Sơn? Kế đó Chuẩn Tướng biết là ở hải ngoại đã có khá nhiều bài viết liên quan tới những tin đồn thổi. Và một trong những mục đích của tôi khi viết cuốn sách này là làm sao “clear” cho được những tin đồn thổi này...

Chuẩn Tướng có biết không, trong lúc ông đang ngồi tù Cộng Sản thì ngay trong năm 1975 đã có anh nhà văn Tây Pierre Darcourt từ Việt Nam trở về xứ viết sách kể rằng anh ta đã đi xuống Vùng 4 để tìm hỏi Tướng Nguyễn Khoa Nam về Vụ Triệt Thoái Quân Đoàn II. Anh ta kể Tướng Nam đã thuật lại cuộc họp ngày 13 Tháng Ba ở Cam Ranh rất căng thẳng, Tướng Phú đã trả lời Tổng Thống Thiệu “Tôi đánh giặc 23 năm chưa bao giờ lui quân, xin Tổng Thống hãy tìm một người khác để chỉ huy cuộc … chạy trốn này”. Tướng Phú nói xong thì vất khẩu súng lục của ông lên bàn, đóng sầm cửa lại, ông bay về Nha Trang khai bệnh vào nằm bệnh viện. Sau khi bị Tướng Phú từ chối, ông Thiệu đã gọi cho Tuớng Tất và giao cho ông này chức Tư Lệnh Quân Đoàn II.

Dĩ nhiên cho tới bây giờ thì mọi người đã biết anh Tây Pierre Darcourt đặt chuyện ba xạo, Tướng Nguyễn Khoa Nam nào lại nói như vậy, nhưng lúc đó vừa sau cuộc “sập trời”, mọi người ra tới hải ngoại chưa tỉnh thần hồn, thì cũng đã có một số người đọc sách anh ta rôi tin vậy. Tôi mong Chuẩn Tướng nhớ đã từ lâu họ cố tình biến Tướng Trưởng, Tướng Phú thành những “con dê tế thần” về trách nhiệm bỏ Vùng I, Vùng II; Chuẩn Tướng là người thân tín nhất của Tướng Phú ở Vùng II thì cũng bị làm “dê tế thần” thôi, đâu phải là việc lạ gì!

Tướng Tất: Thì đấy, khổ là sau vụ thả bom lầm vào Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân thì tình hình càng lúc càng phức tạp. Sự phân vân bỏ hay giữ tỉnh Phú Bổn của Tướng Phú, Không Quân thả bom lầm vào quân mình, Bộ Tư Lệnh Tiền Phương cho đoàn quân ngừng lại, quân của tôi vì vậy bị kẹt lại phía sau. Bấy giờ thì thật sự bế tắc, quân Bắc Cộng đã đủ thời gian rượt theo chận và đánh phá vào đoàn quân của mình.

Sau khi nhận được báo cáo về diễn tiến vừa xẩy ra, Tướng Phú có lẽ thấy không làm sao giải quyết được nữa, và có lẽ ông cũng bất chấp nếu sau này bị ông Thiệu đổ thừa hay kiếm chuyện, miễn sao có thể cứu lấy quân của mình; ông gọi thông báo cho tôi biết quyết định bỏ Phú Bổn. Tướng Phú sẽ cho trực thăng tới bốc Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Quân Đoàn đưa về Tuy Hòa, riêng Tướng Cẩm là người ở lại sau cùng nên chính trực thăng của tôi bốc ông. Quân Đoàn sẽ cho máy bay oanh tạc tới phá hủy tất cả vũ khí, chiến cụ nặng, rồi chỉ rút quân lính đi mà thôi. Ông Phú nói vậy nhưng tôi biết không chỉ có quân lính mà còn có dân sẽ chạy theo mình nữa, làm sao tôi có thể bỏ họ lại, và bằng cách nào đây? Tôi thấy cuộc rút lui của Quân Đoàn II đã thất bại ngay từ lúc nầy!

Nghĩ vậy nhưng tôi cũng tuân lệnh Tướng Phú thôi, tôi đáp trực thăng xuống bốc Tướng Trần Văn Cẩm đưa về Tuy Hòa. Trong lúc đó máy bay oanh tạc liên tục trút bom xuống phá hủy các chiến cụ nặng, để không lọt vào tay địch quân. Nhưng bây giờ lại xẩy them tình huống mới, con đường bị nghẽn vì chiến cụ đang bốc cháy, quân không còn đường để thoát qua. Khi tôi bay trở lại để bao vùng thì không còn liên lạc được với bất cứ đơn vị nào dưới đất, tất cả đã tự tìm lấy đường thoát thân. Tôi bay như vậy đến quá nửa đêm vẫn không liên lạc được với ai, thất vọng vô hạn. Nhiệm vụ của tôi quá dễ dàng mà sao không thực hiện được, tôi không chỉ huy tất cả đoàn quân triệt thoái, nhưng tôi cũng đã không đem được lực lượng Biệt Động Quân trở về nguyên vẹn, tôi đã thất bại sao? Nhìn chung, xét một cách tổng quát, Biệt Động Quân không về được trọn vẹn đồng nghĩa với Tướng Tất thất bại!

Tôi tự mình cảm thấy như vậy, tôi không muốn đổ lỗi cho ai hết. Kể lại đoạn này tôi không nhằm thanh minh cho mình, nhưng anh và độc giả hãy nhìn qua thực tế để thấy phần trách nhiệm thật khách quan.

Lực luợng Biệt Động Quân ở Vùng II lúc đó gồm 8 Liên Đoàn, 5 Liên Đoàn là quân cơ hữu của tôi, 3 Liên Đoàn Tổng Trừ Bị do Bộ Tổng Tham Mưu gửi từ Sài gòn ra Quân Đoàn sau Trận Ban Mê Thuột. Quân cơ hữu thì Liên Đoàn 21 tăng phái cho Sư Đoàn 23 nhảy vào Ban Mê Thuột. Liên Đoàn 24 tăng phái cho tỉnh Quảng Đức, có Tiểu Đoàn 82 của Thiếu Tá Vương Mộng Long đã rút quân được nguyên vẹn, sau nhập cùng Sư Đoàn 18 tham dự đánh chận quân Bắc Cộng tại Mặt Trận Xuân Lộc. Quân Tổng Trừ Bị thì Liên Đoàn 6 do Quân Đoàn xử dụng và ra lệnh trực tiếp, Liên Đoàn 7 thì tự động di chuyển và tự hành quân độc lập không hỏi lệnh từ tôi. (Có thể vì lý do không có Lệnh Hành Quân trên giấy tờ và mọi lệnh lạc đều là lệnh miệng như đã từng nói). Tôi tự hỏi Liên Đoàn này còn 2 Tiểu Đoàn nguyên vẹn cùng Bộ Chỉ Huy Liên Đoàn đóng ngoài Cheo Reo, sao lại không rút về trọn vẹn được?Thực sự trong tay tôi chỉ còn 3 Liên Đoàn là các Liên Đoàn 22, 25 cơ hữu và Liên Đoàn Tổng Trừ Bị. Liên Đoàn 25 đã làm tròn nhiệm vụ cản đường cho Cuộc Triệt Thoái, sự thiệt hại của Liên Đoàn đã dự liệu trước, không có gì là ngạc nhiên. Liên Đoàn 22 rút từ Kon Tum xuống với bầu đoàn thê tử lê thê dĩ nhiên là không thể vượt qua được, nhưng cả Liên Đoàn 4 tuy trọn vẹn nhưng cũng không thể vượt qua được mới đáng buồn.

Liên Đoàn 6 do Quân Đoàn xử dụng bảo vệ con đường số 7, trách nhiệm giữ an ninh cho cả một đoàn dài nhằng quân và dân, nên chỉ có Tiểu Đoàn của Thiếu Tá Trịnh Trân rút về được trọn vẹn, cũng hiểu được vì Liên Đoàn đã chịu quá nhiều khó khăn.

Tóm lại, vì Quân Đoàn là đầu não điều động Cuộc Triệt Thoái Tây Nguyên nên trách nhiệm là thuộc Quân Đoàn. Quân Đoàn do Thiếu Tướng Phạm Văn Phú cầm đầu nên trách nhiệm cá nhân Tướng Phú phải đành nhận lãnh. Bởi vậy sau này có một số người viết bài chê Tướng Phú, nói rằng khả năng của ông chỉ đủ nắm Sư Đoàn. Tuy tôi nhìn nhận Tướng Phú chưa phải hay không phải là thiên tài quân sự, nhưng đặt vấn đề có tài hay bất tài ở đây là không đúng.

Gọi Tướng Ngô Quang Trưởng là tướng tài, có ai phản đối không? Đâu ai có thể chứ. Nhưng Tướng Trưởng cũng đã không thể triệt thoái thành công ở Vùng I, chỉ vì lệnh lạc quái đản từ Tổng Thống Thiệu và Hội Đồng An Ninh Quốc Gia mà ra.Cho cả Vùng I và Vùng II. Theo tôi, thất bại là do lệnh bỏ Tây Nguyên, chứ một cuộc rút quân như vầy thì khó có ai khiến cho nó thành công được. Chỉ có một cách thành công duy nhất là đừng rút bỏ Kon Tum – Pleiku, từ đó tổ chức lại lực lượng rồi tổ chức tái chiếm Ban Mê Thuột, như Tướng Phú đã từng xin và đã bị từ chối. Dĩ nhiên nói vậy thì Tổng Thống Thiệu sẽ hỏi ngược lại, tới tháng Sáu 1975 thì hết đạn dược, xăng dầu, Mỹ cũng cúp luôn viện trợ, các anh lấy gì để đánh?

Tác giả: Dạ, đúng vậy Chuẩn Tướng, ông đã nói là “ là bại tướng thì nói gì cũng là bại tướng” mà. Thôi thì cứ vậy đi. Chỉ có điều sau đó thì người ta chạy tội, đổ tội lung tung ở đầu não Sài Gòn, khiến bây giờ đọc lại các hồ sơ đã giải mật của CIA thì mình thấy mắc cỡ quá trời. Chuẩn Tướng có đọc lời trăn trối của Tướng Phú trước khi tự tử không? Uất và thảm lắm, Chuẩn Tướng!

Tướng Tất: Ừ, tôi có biết, nhưng cứ ráng đừng nhớ, vì mỗi lần nhớ thì cứ như chịu đựng không nổi, dù đã qua gần 40 năm rồi. Thôi, bây giờ tôi tiếp tục kể…

Tác giả: Thưa Chuẩn Tướng, vì sao lại có tình trạng mất liên lạc ở Cheo Reo trong chỉ một khoảng thời gian ngắn sau khi Chuẩn Tướng đưa Tướng Cẩm về Tuy Hòa rồi trở lại?

Tướng Tất: Có một điều phía mình không tiên liệu trước là không còn Đài Tiếp Vận Hàm Rồng nữa thì liên lạc giữa Tuớng Cẩm ở Tuy Hòa và các đơn vị nằm trong tần số chỉ huy của ông ta ở Cheo Reo không còn hiệu quả nữa, vì quá xa. Cả Đại Tá Đồng, Tư Lệnh Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh, cũng phải dùng tần số này nếu muốn liên lạc với Tuớng Cẩm là người chịu trách nhiệm khu vực Cheo Reo theo phân nhiệm của Tướng Phú. Vì biết vậy nên trực thăng của tôi đã bay bao vùng cho đến quá nửa đêm, tôi hy vọng sẽ bắt được liên lạc với Đại Tá Đồng và Trung Tá Lê Tất Biên, Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn 23 Biệt Động Quân, đang tăng phái cho Kỵ Binh. Đây không phải là nhiệm vụ được giao phó cho tôi, và cũng đã có lấn cấn giữa tôi và Đại Tá Đồng như đã trình bày, nhưng tôi quá lo lắng cho tình trạng các đơn vị này. Mặc dù vậy nỗ lực của tôi không có hiệu quả.

Tác giả: Còn những Liên Đoàn Biệt Động Quân khác thì sao, thưa Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Liên Đoàn 22 Biệt Động Quân rút từ Kon Tum thì đã qua được khỏi thị xã Cheo Reo. Liên Đoàn 4 Biệt Động Quân đi sau cùng nên phải gặp nhiều khó khăn hơn. Các Liên Đoàn khác như Liên Đoàn 6 và Liên Đoàn 7 thì nằm ở ngoài Cheo Reo nên không có vấn đề gì. Tuy vậy mọi cố gắng của tôi thật vô ích vì không có đơn vị nào trả lời trên hệ thống vô tuyến…

Tác giả: Thưa, sự suy nghĩ của tôi là như vầy …

Tướng Tất: Anh nói đi anh Sơn.

Tác giả: Tôi nghĩ cái lệnh của Tướng Phú phải giữ Phú Bổn rồi một lúc sau thì cho oanh tạc phá hủy các chiến cụ nặng chỉ rút người, đã tạo nên tình trạng Chuẩn Tướng vừa kể. Cộng thêm việc giữa tình hình đó mà lại rút Tướng Cẩm và Đại Tá Lý về Tuy Hòa thì có lẽ các đơn vị đã có cảm tưởng mình đang bị bỏ rơi, Chuẩn Tướng nghĩ sao?

Tướng Tất: Ừ, có thể là như vậy, nhưng anh Sơn à, tôi không thể trả lời thay cho các ông Liên Đoàn Truởng là tại sao họ giữ im lặng vô tuyến. Tôi chỉ có thể nghĩ đến một vài lý do khiến các Liên Đoàn Truởng làm như vậy: Một là di chuyển quá mệt mỏi, giữ im lặng để tránh lộ mục tiêu. Hai là có liên lạc trong lúc này tôi cũng chẳng làm gì được cho họ. Trung Tá Khánh, Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn 6 không trực thuộc tôi nên ông ta nghĩ không cần phải liên lạc với tôi. Đại Tá Tây, Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn 7 tự tin hơn về tính cách độc lập của mình nên cũng không cần liên lạc.

Tác giả: Trời, dù bất cứ lý do gì, không trả lời vào lúc đó thì tai hại quá! Với Chuẩn Tướng thì có thể như Chuẩn Tướng nghĩ, họ cho rằng có liên lạc thì lúc này Chuẩn Tướng cũng không làm gì được cho họ. Nhưng với Quân Đoàn thì khác, tôi nghĩ rằng họ đã muốn công khai cho Quân Đoàn biết họ không còn tin tưởng Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II nữa. Và đây là một hình thức bất tuân lệnh rồi, dù theo phân nhiệm thì Chuẩn Tướng không phải là người chỉ huy họ trong cuộc rút quân! Trong lúc đó thì Chuẩn Tướng vì lo sợ họ không liên lạc được với Bộ Chỉ Huy Tiền Phương đã rút về Tuy Hòa, nên phải bay bao vùng cả đêm… Tại sao là Chuẩn Tướng mà không phải là Tướng Cẩm hay Đại Tá Lý bay bao vùng đêm đó?

Tướng Tất: Ừ. Tuy nhiên sau rốt thì có Trung Tá Long Liên Đoàn Trưởng 25 liên lạc và cho tôi biết ông ta đang tìm cách vượt qua. Tôi không xem đồng hồ nên không biết lúc đó mấy giờ, chỉ nhớ là khoảng quá nửa đêm thì bỗng máy truyền tin trên trực thăng có tiếng gọi Trường An, là danh hiệu truyền tin của tôi bấy giờ. Đó là một Trung Úy Đại Đội Trưởng của Tiểu Đoàn 62 thuộc Liên Đoàn 22 Biệt Động Quân. Anh cho biết vợ mình sắp sinh, yêu cầu tôi cho trực thăng đáp xuống bốc vợ đi để anh có thể tiếp tục chỉ huy đơn vị. Bấy giờ trời tối mù, lại ở giữa rừng, anh Trung Úy này cũng sợ là khi trực thăng xuống thì ngoài hỏa lực địch, có thể binh sĩ mình sẽ túa lên theo, rất nguy hiểm. Tôi thừa biết vậy nhưng bảo anh ta cứ chọn và làm an ninh bãi cho tôi đáp xuống. Nửa giờ sau, tôi đã đáp xuống được, bốc người vợ của anh Trung Úy này và chở thẳng về Nha Trang. Tôi được biết vợ amh đã sanh vuông tròn ngày hôm sau, mãi đến bây giờ tôi vẫn không biết tên anh Trung Úy, còn đứa trẻ đó thì bây giờ cũng đã 38 tuổi rồi.

Tác giả: Trong đêm đó có nhiều sinh mạng dân chúng đã bị súng đạn Cộng sản cướp đi, nhưng cũng có một sinh mạng nhỏ bé được cứu thoát khỏi bàn tay Tử Thần …

Tướng Tất: Tôi sẽ nói sau về thiệt hại nhân mạng quân mình, không đến nỗi như các báo cáo lúc bấy giờ đâu.

Tác giả: Dạ. Mọi người vẫn chờ đợi nghe tiếng nói của Chuẩn Tướng bấy lâu nay. Chắc họ cũng cho tôi cái công đã làm cho Chuẩn Tướng chịu nói, không giữ im lặng nữa.

Tướng Tất: Thì từ Nha Trang tôi bay ngược về Tuy Hòa, nghỉ ngơi vài tiếng.Trời hừng sáng thì tôi lại bay lên xem xét tình hình …

Tác giả: Ủa, còn Tướng Cẩm và Đại Tá Lý đâu,, Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Ừ, với địa hình này tôi biết quân Bắc Cộng không thể bôn tập, bọc ngang qua khu rừng để chận đánh ngang hông đoàn quân của mình. Và mặc dù Pháo Binh của họ có tầm bắn xa, nhưng cũng đã quá tầm để có thể pháo vào mình, hơn nữa họ sẽ không kéo pháo theo vì rất dễ trở thành mục tiêu cho Không quân mình tiêu diệt. Điều làm tôi hoảng hốt là cũng như trường hợp ở Cheo Reo, hiện ở Củng Sơn, Sông Ba là một đoàn quân đông đảo, với dân chúng, xe cộ tràn lan. Họ bị kẹt dồn cục. Khi Công Binh thám sát để chuẩn bị cầu cống cho đoàn quân rút lui, trên máy bay nhìn xuống thì lòng sông cạn queo vì vào mùa khô, nhưng họ quên một điều là người thì có thể đi qua được nhưng xe cộ thì không tài nào qua vì bị cát lún.

Tôi báo cáo trở ngại này về Quân Đoàn, lòng thầm trách vì mấy ngày trước muốn bay thám sát nguyên con đường số 7 này nhưng không được cho phép như đã nói từ đầu. Tướng Phú nói rằng Tướng Chức đã bảo đảm con sông Ba sẽ vượt qua được dễ dàng. Thực tế là không phải như vậy.

Bây giờ thì Tướng Phú phải liên lạc lại với Công Binh cho họ giải quyết. Nhưng cũng phải chờ đợi tới 3 ngày mới có một chuyến Chinook kéo vĩ sắt PSP đến thả lót trên lòng sông, thì người và xe mới bắt đầu vượt qua được. Thời gian này đủ để cho các đơn vị Cộng sản du kích địa phương kéo tới bắn phá, khiến dân chúng hoảng loạn, rối tung lên. Tôi liền gọi một số phi vụ đến đánh bom vào các địa điểm nghi ngờ xung quanh đó. Đoàn quân bắt đầu vượt qua sông Ba dưới hỏa lực địch, tôi vẫn yểm trợ bằng các phi vụ cho họ di chuyển.

Lúc này có Thiếu Tá Minh, Chiến Đoàn Trưởng Lôi Hổ đóng tại Kon Tum đang cùng di chuyển với Tiểu Đoàn Pháo Binh Phòng Không của Quân Đoàn liên lạc được với tôi. Họ kéo về được tới đây và đang giao tranh với quân Cộng Sản địa phương. Tôi đã yểm trợ họ cho đến lúc lực lượng này về đến Tuy Hòa an toàn, trọn vẹn.

Tác giả: Lôi Hổ liên lạc được với mình mà Biệt Động Quân tại sao vẫn chưa, thưa Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Có. Cùng lúc thì có Thiếu Tá Trịnh Trân, Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 34 Biệt Động Quân cùng một Chi Đoàn M-113 Kỵ Binh vừa rút về tới đây liên lạc với tôi. Chi Đoàn Kỵ Binh này vốn có nhiệm vụ bảo vệ Pháo Đội yểm trợ cho Liên Đoàn 25 Biệt Động Quân ở Thanh An, Chi Đoàn này đã tự động bỏ vị trí rút trước và đã về đến đây nhập vào với Tiểu Đoàn 34 Biệt Động Quân. Sau này có nghe Đại Tá Đồng trách tại sao tôi hoặc Đại Tá Cao Văn Ủy Biệt Động Quân đã đề nghị cho anh Chi Đoàn Trưởng được thăng cấp đặc cách. Sẵn đây tôi giải thích với Đại Tá Đồng, cá nhân tôi cũng hoàn toàn bất bình với hành động rút chạy bất tuân quân lệnh của Chi Đoàn này, nhưng cũng chẳng biết gì về việc được thăng cấp đặc cách!

Cũng cùng lúc tôi khám phá ra lực lượng cầm chân đoàn quân rút lui có khoảng một Đại Đội quân Cộng Sản địa phương đang đóng trên ngọn đồi cạnh đó. Tôi ra lệnh cho Tiểu Đoàn 34 Biệt Động Quân tiến lên đánh nó, với sự yểm trợ của Không Quân và Chi Đoàn M-113 Kỵ Binh. Thiếu Tá Trịnh Trân cùng Tiểu Đoàn 34 không lâu sau đã đánh tan Đại Đội này, tịch thu nhiều vũ khí.Ông ta yêu cầu tôi đáp xuống nhận một khẩu đại liên vừa tịch thu được. Tôi đáp xuống nhận vì muốn khuyến khích tinh thần anh em, chứ thật ra chiến lợi phẩm giờ này thì không còn bao nhiêu ý nghĩa nữa. Bây giờ xin nói về thiệt hại nhân mạng của quân mình…

Tác giả: Dạ, có lẽ mọi người đang chờ đợi đó, Chuẩn Tướng.

Tướng Tất: Có rất nhiều yếu tố khiến Cuộc Triệt Thoái Quân Đoàn II bị thất bại, rồi lần hồi chúng ta sẽ bàn tới. Ở đây, tôi muốn nói riêng về tinh thần binh sĩ. Anh Sơn còn nhớ Trận Tết Mậu Thân 1968 không? Khi đó binh sĩ của mình về phép ăn Tết với gia đình, nhưng nghe Việt Cộng bất chấp thỏa hiệp tạm ngưng bắn trong những ngày Tết, mở cuộc Tổng Công Kích trên toàn quốc thì anh em đã vội vã trở về tập hợp lại đơn vị, khiến sau đó quân Bắc Cộng bị đánh thua xiểng niễng. Nhưng lúc này thì không. Sau này tôi nói chuyện với các Sĩ Quan Ban 3, các cấp trưởng từ Tiểu Đoàn xuống đến Đại Đội, họ cho biết tổn thất nhân mạng không nhiều như các tin tức và báo cáo của lúc đó, cả ở Cheo Reo cũng như ở Sông Ba. Anh có biết tại sao không?

Tác giả: Nếu như vậy thì chắc chỉ có một lý do, đa số đã vượt khỏi Cheo Reo và Sông Ba an toàn nhưng họ không muốn tập hợp lại, đúng không, thưa Chuẩn Tướng?

Tướng Tất: Đúng như vậy đó, là vì tinh thần binh sĩ lúc đó đã khác với tinh thần binh sĩ hồi Tết Mậu Thân….

Tác giả: Vậy là đúng thôi, Chuẩn Tướng. Rất nhiều bài viết sau này kể lúc đó quân và dân trong cuộc triệt thoái này đã chửi rủa Tổng Thống Thiệu quá chừng. nếu tôi là lính Quân Đoàn II lúc đó thì có lẽ tâm trạng tôi sẽ như vầy: Vùng 1 bỏ, Vùng II bỏ, vậy các vùng hay các địa phương khác sẽ còn bị bỏ thình lình nữa không? Nếu tôi tự trả lời là có thể, thì tôi sẽ chọn hành động không trở về đơn vị tập họp, vì tiếp tục chiến đấu cho cái gì đây?

Tướng Tất: Quả thật lúc nghe Quân Lệnh của Tổng Thống do Tướng Phú truyền lại chúng tôi vì quá bàng hoàng với lại lệnh buộc phải thi hành cấp tốc nên không ai còn thì giờ nghĩ sâu xa đến vấn đề tâm lý binh sĩ. Thật là tai hại …

Tác giả: Còn gì nữa thưa Chuẩn Tướng, còn có lệnh bỏ lại Tiểu Khu, Địa Phương Quân, Nghĩa Quân, và dân chúng. Nếu tôi là lính thuộc một đơn vị chánh quy của Quân Đoàn II lúc đó tôi sẽ nghĩ là: Bây giờ những đồng đội địa phương bị bỏ rơi, chừng nào thì tới phiên quân chính quy như tôi, dạ, xin lỗi, dù không muốn nhưng mà vẫn phải nói …

Tướng Tất: Anh nói tiếp đi, anh Đỗ Sơn.

Tác giả: Dạ. Rồi còn cái lệnh rút về Nha Trang, sau đó đưa ngược lực lượng Biệt Động Quân trở lại tái chiếm Ban Mê Thuột, thiệt là khó tin quá, vì vô lý quá chừng. Vì mình là Biệt Động Quân nên tôi chỉ xin nói riêng về Biệt Động Quân. Các Liên Đoàn Biệt Động Quân Tổng Trừ Bị từ Sài Gòn được gửi lên Vùng II, sau vụ triệt thoái họ không tập hợp đơn vị ở Tuy Hòa mà lần về tới Sài Gòn mới tập họp lại, theo tôi, họ đã làm quá đúng. Chỉ có điều làm vậy thì thiệt hại đến danh dự của quân đội mình. Danh dự của Quân Đoàn II hay danh dự của lực lượng Tổng Trừ Bị cũng đều là danh dự chung của quân đội. Giữa tháng Tư Biệt Động Quân tự quyết định thành lập 2 Sư Đoàn,chắc là có rất đông quân của 3 Liên Đoàn Tổng Trừ Bị trở về. Còn các Liên Đoàn Biên Phòng Vùng II thì thưa Chuẩn Tướng, quân của mình không hèn nhát đâu. Nhưng như tôi đã trình bày, họ còn có hai câu hỏi, trong tương lai họ sẽ chiến đấu cho cái gì, và có bị bỏ rơi không, nên họ không trở về tập họp. Phải thôi. Hơn nữa, quân của các Liên Đoàn Biệt Động Quân Biên Phòng ở Vùng II phần đông là người gốc thiểu số (người Thượng), do đó một số lớn đã bỏ đơn vị ngay từ đầu, không đi theo mình.

Tướng Tất: Nói về thiệt hại nhân mạng, sau này ở hải ngoại anh em cho biết ở tại Cheo Reo không nhiều, ở tại Sông Ba cũng không nhiều, nhưng tập hợp lại ở Tuy Hòa cũng không nhiều. Tôi cũng vì cái lập luận của anh là Quân Đội Việt Nam Cộng Hòa là một đạo quân bị ám sát mà bây giờ tôi lên tiếng đó thôi. Khi tìm hiểu được là quân chúng ta không bị thiệt hại nặng nề về nhân mạng thì tôi thở phào, tâm hồn mình thanh thản lại đuợc chút ít …Nhưng phần dân chúng không muốn ở lại với Cộng Sản nên ùn ùn bám theo quân đội, thiệt hại của họ tôi không dám nghĩ tới, cũng không dám nhắc tới. Quá bi thảm!

Tác giả: Dạ, tôi đã thuyết phục Chuẩn Tướng lên tiếng thì tôi đâu quên câu ông nói “ Vì không muốn làm thiệt hại đến uy tín của người khác”. Thưa Chuẩn Tướng, ngay đến Tổng Tư Lệnh Quân Đội là Tổng Thống Thiệu tôi cũng không nghĩ đến tội tình gì hết, cái mà tôi chú ý đến là Hoa Kỳ. Từ hồi họ tới Miền Nam Tự Do, họ luôn mượn tay các cấp lãnh đạo của mình để thực hiện những ý đồ không tốt của họ để tránh tiếng. Họ đã mượn tay các Tướng lãnh “Cách Mạng 63” không đủ trình độ chính trị để đảo chánh rồi giết luôn anh em Tổng Thống Ngô Đình Diệm. Họ đã mượn