Chương 13

Tôi không kịp tới để chiêm ngưỡng hiệu quả của điều Patrixia suy tính tạo ra tại đó. Nhưng tôi cũng có dịp, có thể nói thế, nghe thấy cái hiệu quả đó. Bởi vì, vào lúc tôi đi tới lưng chừng đồi, tiếng rì rầm đang vang lên trong manyata bất chợt lặng đi. Bằng vào cơn lặng đó tôi cơ thể đo được sự ngạc nhiên của người Maxai đón rước một cô bé da trắng điều khiển được sư tử. Vả chăng cuộc hoan nghênh đó cũng rất ngắn ngủi. Khi tôi tới chướng ngại vật bằng gai hình chữ chỉ dẫn tới manyata, các tiếng động ngày hội lại vang lên và với một sức mạnh gia tăng. Khi tôi chui vào trong manyata, đám hội Maxai bung ra, vỡ ra với mọi âm vang, mọi sắc màu và mọi cử động man rợ.

Khung cảnh...

Và nhân vật...

Thấp và hình vòm, xung quanh bao phủ chỉ bằng một lớp vỏ cứng đổi chỗ lại gồ lên theo các hình thù cành cây cong queo trên đó vài ngày trước đây tôi đã chứng kiến thấy chảy ròng ròng lớp bùn loãng làm bằng phân bò, cái manyata nom giống như một con sâu đất dài màu nâu có nhiều đốt. Cả bộ lạc đang tụ tập trong cái khoảng không gian do con sâu kia bao bọc lại.

Ngoại trừ một tá thanh niên được giành cho ngồi ở khoảng đất giữa nhà, tất cả mọi người đều ngồi xung quanh, tựa lưng vào cái thành manyata kêu răng rắc.

Phụ nữ và con gái ăn vận những đồ đẹp nhất, những áo vải sợi bông với màu sắc chói mắt: những vòng kim loại trắng bao quanh làn da đen của cổ, cánh tay và cổ chân; những đồ trang sức bằng đá dung nham hoặc đồng nhặt từ các lòng sông cạn và từ những núi lửa nhỏ đã tắt nhấp nhô trong rừng rậm. Những người già hơn cả đung đưa một cách hãnh diện các dái tai đã trở thành những sợi da cong queo tách ra khỏi lớp sụn và bị treo nặng bởi những cuộn vải, những mẩu gỗ và sắt, sệ xuống vai.

Đàn ông chỉ có giáo làm trang sức.

Tất cả, ngoại trừ những chàng trai, đều quay đầu ngoảnh vào trung tâm khu đất cao.

Mỗi người trong các chàng trai kia đều mang, ngoài chiếc giáo, một con dao quắm đánh hình thanh kiếm, và một chiếc mộc dày làm bằng da bò bôi màu sặc sỡ và vẽ vời những hình kỳ lạ. Và mỗi người trong bọn họ cũng có thêm đôi chút trang sức: những chiếc lông đà điểu đeo vào trán, những hoa tai bằng ngà, những chiếc vòng bằng thuỷ tinh. Riêng có ba chàng moran ở hàng đầu là có tóc. Vì những người khác chỉ mới sắp bước vào tuổi có đặc quyền của người moran, và những người mới hết tuổi đó đều cắt tóc nhẵn như mọi người khác trong bộ lạc. Riêng chỉ có các chàng moran là được trang sức bằng những kỷ vật săn bắt tối cao, những thứ lột từ di hài con sư tử: răng nanh, vuốt, những mảnh da thú. Và Oriunga, chàng moran to nhất, đẹp nhất, người dẫn đầu dòng người uyển chuyển, chỉ có Oriunga là được mang bộ bờm tóc sư tử đeo trên chiếc mũ bằng tóc bện và đất sét đỏ.

Các thứ vũ khí, các thứ trang sức cùng rền rĩ, cùng run rẩy, uốn lượn, và chạm lanh canh theo nhịp các động tác lay động những thân xác trẻ trung đầy sức mạnh và sẫm màu mà chút vài vắt ngang vai chẳng đậy điệm gì hết. Lần lượt người nọ theo sau người kia họ quay cuồng, quay cuồng, càng ngày càng nhanh và càng ngày càng oằn oại.

Đó không còn là một cuộc diễu hành nữa, cũng không còn là một vũ hội nữa. Đó là một cuộc quay tròn tạo ra bởi những cái nhảy cẫng, những cái nảy mình, những bước lao giật từng cơn và lập tức dứt đoạn. Không có cái gì tạo nhịp hoặc liên kết các bước chân kia lại. Mỗi người làm chủ chính mình. Hoặc nói cho đúng hơn, mỗi người tự làm chủ trong việc buông thả con người mình vào con xuất thần khiến cơ thể nó tan lìa ra. Không hề có một khoeo, một khớp, một sợi cơ, một đốt nào lại dường như không sống dậy một cuộc sống riêng và không bị lắc lay vì sự co giật của chính nó.

Và cũng chẳng phải một ngôn ngữ cũng chẳng phải một tiếng hát đã được dứt ra từ các lông ngực và các cổ họng thành những âm thanh đặc và khàn của động vật để giữ nhịp cho những rung động của các chi trong cơ thể đã bị rã rời ra. Đó là một thứ tiếng kêu không ngưng một lúc nào. Tiếng kêu chọi nhau, vỡ ra, nghẹt lại, quay cuồng. Mỗi người phát ra theo cách riêng, tùy theo ý nguyện và tùy theo thời điểm - ở người này là niềm vui thống ngự, ở người kia là nỗi đau thống ngự, ở người này là tiếng than vãn và ở người kia là tiếng kêu đắc thắng.

Ấy thế nhưng, trong các cử động không gì kìm hãm nổi đó, cũng không có trật tự chẳng có hình thù gì đó, vẫn có một sự thống nhất không sao phân tích ra nổi, một sự hài hòa man rợ không thuộc về một lệ luật gì nhưng lại bắt rễ sâu trong cõi lòng.

Sự thống nhất đó thuộc về một địa hạt không nằm trong quyền hạn của các động tác và nhịp điệu phụ họa chặt chẽ với nhau. Nó thoát ra từ cơn sốt máu sâu xa, từ sự thách đố với định mệnh, từ cơn mê sảng vì chiến trận và tình yêu, từ cơn xuất thần mang tính chất bộ lạc.

Các người đàn ông và đàn bà ngồi xung quanh manyata cũng chịu ảnh hưởng của sức mạnh ấy. Họ cũng kêu la, vỗ tay, họ vừa là dàn nhạc, vừa là dàn đồng ca, vừa là công chúng. Và mặc dù họ ngồi im bất động ta vẫn cảm thấy họ bị nhập vào, cuốn vào cuộc dậm chân oằn oại của những chiến binh trẻ trong bộ lạc và thông qua họ, cũng bị nộp mình cho cùng những tà ma ấy.

Các bộ mặt đen của các chàng trai trẻ kia với các nét cứng nhắc giống như những nét ta thấy trên các hình chạm nổi của đền đài Ai Cập thời cổ, là những mặt nạ với một vẻ đẹp tang tóc. Và người đẹp hơn cả, người bí ẩn hơn cả, người đang kinh hãi hơn cả là chàng moran Oriunga dưới khối tóc màu đồng và bộ bờm tóc sư tử.

Khi tôi đã có thể rời mắt khỏi các khuôn mặt và các thân hình kia trên nền là cái tường thấp của manyata và với hậu cảnh là toàn bộ rừng rậm nắng chói chang, tôi nhìn thấy Balit và Xibin cùng ngồi trên một mảnh vải vuông trông như thứ đồ dùng làm áo quần của người Maxai. Giữa hai người là Patrixia, cô bé quỳ trên gối để nhìn cho rõ. Tôi lẳng lặng tới sau lưng họ.

- Họ nói những gì vậy? - Tôi hỏi em bé.

- Họ kể lại chuyến đi săn của Onkalu khi lão còn trẻ, - Patrixia thì thào, người không nhúc nhích. - Các nanh vuốt và bờm tóc là của con sư tử ngày trước lão hạ được.

- Họ đang kể tới đoạn nào vậy? - Tôi lại hỏi.

- Đến đoạn họ bao vây con sư tử. - Patrixia trả lời với vẻ sốt ruột. - Chú để yên cho cháu nghe.

Khi đó, Xibin từ từ ghé đầu bà ta vào gần đầu tôi và vừa nhìn khuôn mặt trông nghiêng căng thẳng của cô bé vừa thì thầm với tôi:

- Sao? Cháu bằng lòng đi chứ?

- Tôi chưa làm được gì cả, - tôi nói rất khẽ.

Mặt Xibin vẫn không thay đổi sắc thái. Song, bằng một cử chỉ máy móc, bà ta rút trong túi lấy ra cặp kính râm và đen. Đúng là lúc ấy mặt trời đang dọi thẳng xuống nền manyata. Đôi mắt Xibin giờ đây đã được che kín chăm chú nhìn Patrixia.

Cô bé con không hề để ý tới chúng tôi. Em hoàn toàn nhập vào khung cảnh xung quanh đang ngày càng đầy tính chất điên cuồng, quỷ ám. Tiếng dậm chân trên nền đất ngày càng nhanh và dòng người đi ngày càng tan hàng. Những cơn co giật của các chi trên cơ thể, những cái vặn lưng, những động tác ngoẹo đít mạnh mẽ, những va chạm gót chân và đầu gối, những co giật vai và bụng ngày càng tăng cường độ, tốc độ và tăng thêm về bề rộng. Thế nhưng, trong các thân thể đang tan rã ra kia, dường như cái sức bật căn bản nằm ở những cái cổ dài, đen, vạm vỡ và mềm dẻo đến cùng cực. Khi thì co rụt lại và như thể nấp kín đi, khi thì vươn ra và dựng lên thành những cây cột mỏng manh, hoặc khi thì hất đi, quay lại, rung động trong những cử động của loài bò sát, những cử động không có khớp, không có đốt, những cái cổ cũng có cách vận động riêng, có vũ điệu riêng của chúng. Và bề ngoài của chúng, các tiếng kêu làm hằn rõ các tĩnh mạch và các đường gân coi bộ như những đốt của những cây leo.

Đàn ông và đàn bà ngồi sát tường manyata lặp lại nhân gấp bội những tiếng kêu la đó lên, và nếu như họ không ngọ ngoạy rời khỏi nơi họ đang ngồi, thì cổ họ cũng bắt đầu động đậy theo một nhịp đung đưa nhanh và uốn éo.

Bất chợt các chiến binh cùng nhảy lên, giáo và gươm vung ra, mộc giơ hết. Tiếng kim khí của các đồ vũ khí vang lên khi động vào vào các lớp da dày.

Tôi cúi về phía Balit đang ngồi trước tôi và hỏi:

- Có đúng đây là đoạn kết cuộc săn đang diễn lại không? Đoạn kết liễu đời con sư tử?

- Đúng, - Balít đáp nhưng không quay lại.

Khi ấy tôi thấy xung quanh cái gáy nung núc của ông ta các cơ bắp rung lên giần giật. Tôi cảm thấy các cơ bắp nơi này tôi cũng bị giật giật kỳ lạ. Cơn điên loạn của người Maxai cũng có tác động tới cả chúng tôi nữa.

Tôi đưa mắt nhìn Patrixia. Em đang ngồi thẳng cứng người trên đôi gối chụm lại. Mặt em bình thản và không một nếp nhăn, nhưng đôi môi em mấp máy nhanh lắm. Em thầm nhắc lại các vần đang được gào lên bởi các chiến binh và được đồng thanh nhắc lại bởi những người khác trong bộ lạc.

Riêng Xibin, đôi mắt bị che khuất bởi cặp kính thẫm màu, là thoát ra khỏi ma thuật ghê gớm của cơn điên loạn kia. Hẳn là có những cơn co giật làm má thiếu phụ hóp lại và làm môi bà ta mím chặt. Nhưng tôi nhận thấy, đó là những dấu hiệu một cơn đau mạn tính, cơn đau mà những ngày gần đây dẫu sao cũng dường như đã qua khỏi. Tôi nghĩ tới mọi điều bà ta đã nói cùng tôi trên hàng hiên và nghĩ tới cái trí năng sáng suốt đã khiến bà ta nói lên được các điều đó. Trong một chốc, tôi đã định nhắc nhở bà ta những lời lẽ bà ta đã nói ra mong sao bà ta có được sự kiềm chế thần kinh mình. Nhưng làm cách nào tôi nói ra được và làm cách nào cho bà ta nghe được?

Vòng quay ngày càng tăng nhịp điệu tan vỡ gấp gáp: không còn tìm đâu thấy một giọng người trong những tiếng thở hổn hển, trong những tiếng gầm gào đang làm nhô cao các bộ ngực đẫm mồ hôi kia. Những chiếc giáo, những chiếc gươm gõ vào mộc. Những cái cổ giống như những con rắn nước màu đen trong cơn quằn quại giận dữ.

Đột nhiên, hai, ba, rồi mười cô bé cùng lao ra một lần khỏi chỗ chúng đang ngồi và lập thành một hàng dài. Dòng người này xếp vào bên cạnh những chiến binh đang xuất thân và họ bắt chước, từ gáy tới ngón chân, tất cả các cử động của cuộc xuất thần đó. Những cổ tay cổ chân khẳng kheo, háng hẹp, vai gầy, tất cả đều lao vào thực hiện những vặn vẹo, giậm giật và nhảy cẫng, thực hiện toàn bộ cuộc nhảy vòng tròn kiệt lực và hoang dại đang làm các chàng trai như rã rời thành từng khúc. Có điều là, trên miệng các thiếu nữ đanh gào thét có chút bọt mép sủi ra và mắt họ đảo lộn lên.

Có những móng tay bấu vào lòng bàn tay tôi: của Xibin. Bà ta đứng lên và nói:

- Tôi ngỡ mình có thể... Nhưng không... Ghê tởm quá chừng... Những cô bé con kia... thế mà đã làm vợ của những kẻ điên hung tợn kia...

Xibin nói thêm hầu như trong một tiếng kêu:

- Hỏi Jôn mà xem, cứ hỏi Jôn!

- Đúng vậy, - Balit đáp nhưng không quay lại. - Nhưng chỉ những người trai nào thực hiện xong giai đoạn làm moran mới thực sự có vợ. Những người khác chỉ có quyền ăn ở với nhau nhưng không thành vợ chồng.

Lúc đó tiếng Patrixia cất lên, ngắn gọn, khàn khàn, tôi không nhận ra tiếng em nữa.

- Yêu cầu cha không nói nữa, - em nói. - Bây giờ mới là lúc thích hơn cả. Đến cảnh các moran trở lại manyata mang theo xác con sư tử.

Hai hàng người song song tản ra, gập lại.

- Ông nhìn con bé kia, - Xibin thì thào. - Thật khủng khiếp.

Patrixia quỳ gối, nhưng cạnh sườn em, vai em và gáy em - nhất là cái gáy, cái gáy mềm mại và trơn trắng đến thế - cũng bắt đầu run rẩy, rung động và rời rã ra.

- Jôn! Jôn! - Xibin gọi.

Balit không trả lời, vì chính vào lúc đó, Oriunga kéo mọi người khác theo sau mình, tới đứng trước mặt Balit, vung giáo lên và kêu to.

Một cách vô thức tôi quay lại tìm các lính bảo vệ. Bọn họ đứng tựa vào súng và cười.

Balit đưa mắt dò hỏi Oainana đứng cạnh ông. Viên tù trưởng mới của bộ lạc nhắc lại các lời chàng moran bằng tiếng Xoahili. Ông ta nói chậm và thận trọng. Xibin hiểu ông ta muốn nói gì.

- Jôn! - Bà ta kêu lên. - Nó đòi cưới con Patrixia đó.

Balit khoan thai đứng lên. Ông ta dùng một cách tay quàng vai Xibin và nói với bà ta rất dịu dàng:

- Kìa em, đừng hốt hoảng. Đó đâu có phải là một sự sỉ nhục chúng ta. Ngược lại, đó là một điều vinh dự. Oriunga là chàng moran đẹp nhất của họ.

- Thế anh định trả lời sao? - Xibin môi tái nhợt, lắp bắp hỏi một cách khó nhọc.

- Rằng anh ta chưa trưởng thành và sau này chúng ta sẽ xét. Vả chăng cuối tuần này họ sẽ rời khỏi khu Vườn này thì...

Ông ta quay lại Oainana, nói tiếng Xoahili với lão, và Oainana truyền đạt lại thông điệp cho Oriunga.

Lúc này Xibin rét run lên mặc dù trời nóng không chịu nổi. Bà ta nói với Patrixia hằng một giọng vấp váp và gần như sắp tới cơn thần kinh kích động:

- Đứng lên kìa. Không được quỳ trước một tên mọi.

Patrixia vâng lời. Nét mặt em thanh thản, nhưng mắt em vẫn ngóng chừng. Em vẫn đang trông đợi một chuyện gì đó nữa.

Oriunga nhìn em chăm chú bằng một đôi mắt thất thần, rồi chàng ta giựt bộ bờm tóc sư tử khỏi trán, đặt vào đầu mũi lao và nâng lên thật cao, sau đó chàng thét lên trời một thứ gì như tiếng nguyện cầu điên dại. Sau đó chàng gục đầu xuống, lại ngẩng lên, rồi cả người oằn oại từng khúc, tay chân nhũn ra, phần xương chậu như gãy ra, các khớp xương như rời ra, và chàng lại tiếp tục diễu theo hình tròn. Các chiến binh khác theo sau chàng cơ thể họ cũng gãy ra theo cùng một nhịp như thế. Sát bên sườn họ, những thiếu nữ mép sùi bọt và mắt lạc thần cũng quằn quại người như họ.

Patrixia định lao vào dòng người đang nhảy đó. Hai tay Xibin bấu chặt lấy em.

- Ta đi thôi, đi ngay! - Thiếu phụ kêu lên. - Em sắp ốm rồi đây.

- Phải đấy, em thân yêu, - Balit nói. - Nhưng anh phải nán lại một chút thôi. Nếu không anh sẽ xúc phạm họ. Cần phải thông cảm với họ. Họ có nhân phẩm của họ.

Lần này, trong lời ông ta, không có một chút gì giễu cợt, không có một chút gì ẩn ý.

Balit yêu cầu tôi:

- Xin anh làm ơn đưa Xibin và cháu bé về. Một lính bảo vệ sẽ đưa ông về và đem xe lại cho tôi.

Chúng tôi đi đã xa manyata nhưng vẫn còn nghe tiếng rầm rì ồn ào của nó. Trên xe, sự im lặng vì thế mà càng rõ. Để phá tan im lặng, tôi hỏi Patrixia:

- Hội còn lâu không cháu?

- Suốt ngày và suốt đêm, - cô bé đáp.

Xibin khi ấy vẫn bế con bé trên đùi, hít thở như vừa mới khỏi một cơn ngất. Bà ta ngả người vào đám tóc cắt tròn và hỏi Patrixia:

- Lúc cuối cùng, thằng moran kêu cái gì vậy?

- Con không hiểu, mà chuyện đó chắc cũng chẳng có gì quan trọng, mẹ thân yêu ạ, - Patrixia nói một cách dễ thương.

Cô bé đã nói dối, tôi tin chắc là thế, và tôi nghĩ có lẽ tôi hiểu được lý do vì sao.