MÀN III - CẢNH 1 Trụ Sở Cảnh Sát - Thứ Sáu, Ngày 10 Tháng Sáu - 5:00 P.M

Buổi chiều mưa lạnh tháng Sáu ấy, khi rời khỏi nhà Hatter, Drury Lane trông già hơn đến mười tuổi so với lúc bước vào. Nếu thanh tra Thumm có mặt, hẳn ngài sẽ tự hỏi tại sao Lane, hình như đang trên đà thắng lợi, lại tỏ vẻ lo âu hơn lúc ông thất bại mấy lần trước. Trông chẳng giống con người ông chút nào. Lane có vẻ ngoài của một người bốn chục tuổi vì ông đã sớm hiểu thấu sự đời và chế ngự xu hướng lo âu cho đến khi nó biến mất. Tuy nhiên, giờ đây trông ông như một người mà sự thanh thản, niềm tin suốt một đời, đã tan thành mây khói. Ông leo lên xe như một ông già. Mệt mỏi, ông nói với Dromio: “Trụ sở cảnh sát,” và ngả sâu vào ghế. Và suốt dọc đường đến tòa nhà lớn màu xám trên phố Centre, biểu hiện của nỗi buồn, trách nhiệm và bi kịch của việc nhận thức được điều gì đó vô cùng quan trọng không hề rời khỏi khuôn mặt ông.

Tuy nhiên, ông vẫn là ông, khi bước vào trụ sở cảnh sát, ông lại là Drury Lane trước đây, dễ chịu, hòa nhã, điềm tĩnh, khá tự tin và lạc quan trong phong thái. Viên trung úy trực ở văn phòng nhận ra ông và gửi một trung sĩ hộ tống ông đến văn phòng thanh tra Thumm.

Dường như hôm nay là một ngày ảm đạm, khi Lane trông thấy viên thanh tra, thái độ khó chịu ra mặt, đang nhăn như bị trên chiếc ghế xoay và kẹp một điếu xì gà đã tắt giữa các ngón tay to bản. Điều gì đó như niềm vui soi sáng khuôn mặt của viên thanh tra khi ngài thấy Lane. Thumm sốt sắng siết chặt tay Lane. “Gặp ngài mừng quá đi. Có chuyện gì vậy, ngài Lane?” Lane phẩy tay và ngồi xuống với một tiếng thở dài. “Ngài có tin gì mới không? Chốn này còn ảm đạm hơn nhà xác nữa.”

Lane gật đầu. “Tin tức mà ngài và Bruno sẽ rất quan tâm.”

“Đừng đùa nhé!” Thumm thốt lên. “Đừng bảo là ngài đã tìm ra…” Thumm dừng lại để nhìn Lane vẻ nghi hoặc. “Ngài không điều tra theo hướng liên quan đến Perry đúng không?”

“Perry ư?” Lane cau mày. “Tôi e rằng tôi chưa hiểu hết.”

“Nhẹ cả người.” Viên thanh tra nhét điếu xì gà đã tắt vào miệng và nhai một cách từ tốn. “Lần này chúng tôi đã phát hiện ra điều gì đó mới mẻ. Ngài biết đấy hôm qua tôi đã thả Perry ra. Barbara Hatter đã làm lớn chuyện - cô ấy thuê một luật sư cứng cựa - và thế là… Cũng chẳng sao, vì anh ta đang bị theo dõi.”

“Vì lý do gì? Chẳng lẽ ngài vẫn cho rằng Edgar Perry liên quan đến những tội ác này sao, hả thanh tra?”

“Vậy ngài nghĩ sao? Một người bình thường sẽ nghĩ sao? Hãy nhớ sự liên quan ở đây - Perry tên thật là Campion, anh ta là anh trai cùng cha khác mẹ của Louisa, và cha anh ta là người chồng đầu tiên của Emily Hatter. Được rồi. Khi tôi kể hết những điều đã biết ra, anh ta thừa nhận hết, nhưng lại câm như hến. Đó là nơi tôi bắt đầu. Nhưng tôi không dừng lại. Tôi đào sâu hơn một chút. Và ngài biết tôi đã phát hiện ra gì không, ngài Lane?”

“Tôi chịu chết,” Lane mỉm cười.

“Đó là Tom Campion, cha của Perry và người chồng đầu tiên của bà già quỷ cái đó, đã chết vì…”

Ngài dừng lại đột ngột. Nụ cười của Drury Lane nhòa đi, và một tia sáng lóe lên trong đôi mắt xanh xám.

“Vậy là ngài cũng biết rồi,” Thumm làu bàu.

“Không phải từ việc điều tra, thanh tra ạ. Mà tôi chắc chắn kiểu trực giác hơn.” Lane tựa đầu vào lưng ghế. “Tôi hiểu ý ngài. Edgar Perry Campion giờ là vấn đề rất bức thiết đúng không?”

“Vâng, tại sao lại không?” Thumm đáp vẻ phiền muộn. “Chuyện là vậy mà, phải không? Emily chịu trách nhiệm về cái chết của cha Perry - một cách gián tiếp, chắc chắn rồi, và có lẽ chỉ là vô tình. Nhưng cái cách mà bà ấy khiến ông ta phải chết thì như thể đã lấy dao đâm ông ta vậy. Mưu đồ bẩn thỉu thì vô cùng lắm. Nhưng giờ chúng ta đã có động cơ, ngài Lane ạ - thứ mà trước đó ta chưa có.”

“Và đó là…?”

“Nghe này. Ông là người thông tuệ mà. Khi cha của một người bị chết vì căn bệnh truyền từ người mẹ kế… chà, thật dễ hiểu khi người ấy muốn trả thù bà ta dù có mất cả phần đời còn lại để làm điều đó.”

“Tâm lý học cơ bản, thanh tra à, đặc biệt là khi liên quan đến một sự việc kinh khủng như thế này. Tất nhiên rồi.” Lane ngồi mơ màng. “Tôi rất hiểu sự bất an của ngài. Anh ta có động cơ và cơ hội. Và đủ mưu trí để vạch ra một kế hoạch tài tình. Nhưng không có bằng chứng gì cả.”

“Đó là nhiệm vụ mà chúng ta phải làm.”

“Đồng thời,” Lane nhận xét, “tôi cũng không nghĩ Edgar Perry là một con người của hành động. Một con người của kế hoạch, tôi tán thành. Nhưng có vẻ như với tôi thì anh ta sẽ nhụt chí và chùn bước trước cơn bức bách vào phút chót.”

“Ngài diễn sâu quá,” viên thanh tra chế giễu. “Nghe này, ngài Lane. Chúng tôi chỉ là cảnh sát mà thôi, chúng tôi chẳng lo về điều mà một người sẽ làm. Chúng tôi chỉ quan tâm đến những việc mà người đó đã làm.”

“Tôi phải nhấn mạnh, thanh tra à,” Lane bình tĩnh đáp. “Hành xử của con người chỉ đơn thuần là kết quả tự nhiên từ diễn tiến tâm lý của họ. Ngài có biết Edgar Perry Campion từng muốn tự tử chưa?”

“Tự tử, ngài bảo sao? Trời đất, chưa hề! Tại sao anh ta phải làm một điều ngu ngốc như vậy? Vâng, nếu anh ta bị bắt quả tang…”

Lane lắc đầu. “Không, thanh tra à. Nếu Edgar Perry phạm tội sát nhân, thì con người như anh ta sẽ tự tử ngay lập tức. Ngài nhớ Hamlet không? Một người do dự, cảm xúc dao động bất thường. Tuy nhiên, đủ thông minh để vạch ra một kế hoạch. Hamlet nao núng, giằng xé giữa việc tự dằn vặt và tự buộc tội, trong khi cơn bức bách và những toan tính khiến anh ta nổi xung lên. Nhưng hãy nhớ điều này: anh ta do dự là thế, mà khi đã hành động, anh ta như một kẻ điên cuồng, rồi sau đó ngay lập tức tự sát.” Lane cười rầu rĩ. “Vụ này cũng thế thôi. Thật đấy, cứ truy xét nghi phạm của các ngài đi. Anh ta là một dạng Hamlet thôi, kẻ diễn trọn vai kịch cho đến cuối màn bốn. Ở màn năm - sự việc thay đổi, mấu chốt khác nhau ở chỗ đấy.”

Thumm nhấp nhổm không yên. “Chà, được rồi. Tạm gác vấn đề đó lại. vấn đề là - ngài nghĩ gì về toàn bộ vụ này?”

“Tôi nghĩ rằng,” Lane đột nhiên cười khẩy, “các ngài đang tự làm khó mình, thanh tra à. Sao các ngài vẫn đi theo giả thuyết về Perry vậy? Tôi nghĩ rằng ngài đã từ bỏ việc coi Perry là nghi phạm rồi, cái suy nghĩ mà ngài cẩn thận không hé ra với tôi.”

Thumm tỏ ra ngập ngừng. “Hãy tin rằng tôi chưa bao giờ nói gì về chuyện nghĩ này nghĩ nọ. Tôi đã thực hiện vài cuộc thẩm tra, nhưng đều không có kết quả.” Ông nhìn Lane sắc bén. “Ngài chưa trả lời câu hỏi của tôi, ngài Lane.”

Đến lượt Lane chui vào chiếc vỏ của mình. Một nét mệt mỏi tuổi già hiện trên khuôn mặt ông, và nụ cười tan biến đi. “Thành thực mà nói… Tôi không biết phải nghĩ gì, thanh tra à.”

“Ý ngài là đang bế tắc?”

“Ý tôi đây chưa phải lúc để có bất kỳ hành động dứt khoát nào.”

“Ồ… Được rồi, chúng tôi vẫn luôn tin vào ngài, ngài Lane ạ. Chắc chắn ngài đã chứng tỏ khả năng của mình trong việc phá vụ Longstreet năm ngoái.” Viên thanh tra cọ cọ cằm. “Nói cách khác,” ông bối rối nói, “Bruno và tôi xin được nhờ cậy ngài.”

Lane rời khỏi ghế và bắt đầu bước quanh phòng. “Làm ơn đi. Xin đừng. Xin đừng tin tưởng tôi như thế.” Ông bối rối ra mặt làm viên thanh tra rất bất ngờ. “Cứ tiến hành như thể tôi chưa từng xuất hiện trong vụ này đi, thanh tra à. Làm ơn cứ lần theo những giả thuyết của các ngài đi…”

Khuôn mặt Thumm tối lại. “Nếu đó là suy nghĩ của ông về vụ này, chết tiệt thật đấy…”

“Hôm qua ngài đã lần theo giả thuyết của mình mà chẳng gặp may nhỉ?”

Cái nhìn nghi ngờ của Thumm không lay chuyển. “Tôi đã cố lần theo nó. Đến gặp bác sĩ Merriam.”

“À!” Lane đáp nhanh. “Thế là tốt đấy. Rất tốt. Và ông ta có bảo ngài…?”

“Chỉ những điều mà ông đã cho tôi biết,” Thumm đáp khô khốc. “Thứ có mùi vani mà York Hatter bôi trên cánh tay mình. Vậy ngài cũng đến gặp ông bác sĩ đúng không?”

“À thì. Đúng thế, tất nhiên rồi.” Lane bỗng thu mình vào trong chiếc ghế và lấy tay che mắt.

Thumm nhìn ông một lúc lâu, vẻ bối rối, gần như cáu tiết. Rồi Thumm nhún vai. “Chà,” ngài cố tỏ ra ân cần, “ngài bảo rằng có thông tin cho Bruno và tôi. Thông tin gì vậy?”

Lane ngẩng đầu lên. “Tôi sẽ không giấu ngài chút thông tin quan trọng nào, thanh tra à. Tôi chỉ cần một lời hứa - rằng ngài sẽ không hỏi tôi lấy chúng từ đâu ra.”

“Chà, thông tin gì vậy?” Thumm gắt.

“Là thế này.” Ông lên tiếng với sự thận trọng tột bậc, lựa từng từ một như thể chúng rất quý giá. “Trước khi York Hatter biến mất, ông ta đã tiến hành việc viết cốt truyện của một cuốn tiểu thuyết.”

“Một cuốn tiểu thuyết?” Thumm nhìn chằm chằm. “Thế thì sao mới được?”

“Nhưng đó không phải là một cuốn tiểu thuyết đơn thuần, thanh tra à,” Lane nói bằng một giọng vừa đủ nghe. ”Đó là một câu chuyện mà ông ta đã hy vọng một ngày nào sẽ viết xong và được xuất bản. Một câu chuyện trinh thám.”

Trong một khoảnh khắc, Thumm ngồi đó nhìn Lane với một ánh mắt như thôi miên, điếu xì gà chễm chệ trên môi ông, tĩnh mạch thái dương phải giật đùng đùng. Rồi ông ta bật dậy khỏi ghế như lò xo, miệng la lên: “Một câu chuyện trinh thám!” Điếu xì gà rơi xuống sàn. “Trời ạ, đúng là tin mới!”

”Đúng thế,” Lane nặng nề đáp. “Cốt truyện của một câu chuyện giết người và phá án… Còn một điều nữa tôi sẽ kể cho ngài.”

Thumm chật vật lắng nghe; cặp mắt ông đờ đẫn, và giờ ông cố hướng cho chúng tập trung về phía Lane.

“Và đó là…”

“Hừm!” Thumm trở nên quan tâm và chăm chú như lúc trước, sau khi xoay đầu từ bên nọ sang bên kia theo thói quen. “Là gì?”

“Bối cảnh và nhân vật trong cốt truyện của York Hatter là có thật.”

“Là thật?” viên thanh tra lẩm bẩm. “Ý ngài là sao cơ?”

“York Hatter lấy chính cốt truyện từ gia đình mình.”

Thân thể to lớn của Thumm giật nảy một cái, như có một dòng điện chạy qua. “Không,” ông cất giọng khàn khàn. “Không, không thể nào. Thế thì tốt quá rồi… Tôi sẽ…”

“Đúng vậy, thanh tra,” Lane khẽ đáp. “Điều đó khiến ngài quan tâm phải không? Nên như thế. Một tình huống đáng chú ý. Một người đàn ông viết ra một câu chuyện hư cấu với chủ đề đầu độc và giết người. Sau đó, sự việc bắt đầu diễn ra trong chính gia đình của ông ta, trong đời thực… các sự kiện hầu như trùng khớp tới từng chi tiết với một cốt truyện tiểu thuyết chỉ đơn thuần là hư cấu.”

Thumm hít một hơi thật sâu, lồng ngực của ông phồng lên xẹp xuống như một pitton đầy sức mạnh. “Ý ngài là,” Thumm nói bằng chất giọng ồm ồm, “mọi chuyện xảy ra trong nhà Hatter - hai vụ hạ độc Louisa, vụ sát hại bà Hatter, đám cháy - tất cả đều được viết ra trên giấy, được hư cấu từ đầu óc của York Hatter để viết thành tiểu thuyết? Thật không thể tin nổi! Tôi chưa từng nghe thấy điều gì như vậy!”

“Còn nhiều điều nữa…” Lane thở dài. “Ít ra ngài cũng biết rồi, thanh tra à. Thông tin của tôi nói chung đại ý là vậy.” Ông đứng lên và nắm lấy núm của cây gậy mây vẻ thất vọng, bám chặt vào nó, vẻ thất thần vô vọng ngập tràn đôi mắt ông. Thumm bước trên sàn nhà như một con thú hoang, hoan hỉ, lẩm bẩm với chính mình, đầu óc ngài rối bời, suy đoán, loại trừ, quyết định… Lane đi đến cửa và dừng lại. Ngay cả động tác di chuyển của ông cũng mất đi phong thái trẻ trung thường thấy. Ông bước đi nặng nề, và cái lưng vốn thẳng và mạnh mẽ giờ đây lom khom còng xuống.

Viên thanh tra chợt dừng lại. “Chờ chút! Ngài nói rằng không muốn tôi đặt câu hỏi. Vâng, nếu ngài không nói hết, tôi nghĩ là có lý do chính đáng, và tôi sẽ không tò mò. Nhưng hãy cho tôi biết chuyện này. Trong truyện trinh thám nào cũng có một tên hung thủ. Vậy York Hatter đã đưa ai làm hung thủ trong câu chuyện của mình - nếu những nhân vật được lấy từ chính gia đình ông ta? Bởi có thể chắc rằng dù người nào là hung thủ trong câu chuyện cũng khó lòng là hung thủ trong đời thực - như thế quá nguy hiểm. Thế nào thưa ngài?”

Lane đăm chiêu suy tư, bàn tay đặt trên cửa. “Đúng vậy,” cuối cùng ông nói bằng giọng trầm đục. “Chắc chắn là ngài cũng nên biết điều đó… York Hatter là hung thủ trong câu chuyện giết người của chính ông ta.”