HỒI THỨ HAI QUA CỬA ẢI VUNG TIỀN NHƯ RÁC-KHUA MÔI MÚA MÉP NẮM CHỦ BÀI

Nhìn lại quá khứ, có thể thấy Lã Bất Vi đã xuất thân từ tầng lớp thấp hèn.

Sau khi nhà cửa vườn tược bị chiến tranh tàn phá tan tành, chỉ còn một đống đổ nát, Lã Bất Vi bèn thu vén một ít đồng vốn, mua một ít hàng hóa nhỏ lẻ gánh trên vai để chạy chợ. Cuộc sống cứ thế trôi dần. Nhưng Lã Bất Vi không dừng lại ở đó. Ông tích góp từng xu, năng nhặt chặt bị, tích tiểu thành đại, cuối cùng trở thành đại phú hào trong thương trường, có nhà cao cửa rộng, tráng lệ nguy nga, thê thiếp đầy đàn, người ăn kẻ ở tấp nập, lừa ngựa từng bầy không đếm xuể. Để có những thành đạt như vậy, Lã Bất Vi đã phải trải qua những năm tháng bươn trải trong biết bao khó khăn trở ngại và đầy thăng trầm. Vì vậy ông luôn luôn quý trọng tất cả những gì mà mình có được sau biết bao vất vả gian nan, từ cái lớn như nhà cửa, xe ngựa, cho đến những thứ nhỏ nhặt như cái kim, cái lược, đôi bông tai... Ngay cả đến hôm nay, ông vẫn giữ thói quen là sau khi đi làm về, đi giao dịch ở thương trường, đi gặp gỡ và tiếp khách hàng và bạn bè, đi tham dự các cuộc hội lễ theo lời mời - bao giờ ông cũng đi thẳng đến bên chuồng ngựa để xem chúng ăn uống ra sao, đến kho hàng để kiểm tra lại. Chỉ khi nào thật sự yên tâm mới vào nhà chính, hỏi thăm cha già, gặp mặt thê thiếp để cùng cả nhà ăn cơm. Sau đó còn gặp người quản gia Lã Yên để cùng tính toán thu nhập trong ngày. Bàn tính lại lách cách. Xong xuôi mọi việc mới đi ngủ.

Tối hôm nay công việc vẫn diễn ra theo thường lệ. Lã Bất Vi và Lã Yên đang kết toán sổ sách trong phòng làm việc. Hai thầy trò nhà họ đều là những tay cao thủ về bàn tính. Dù số tiền hay số hàng do người này đọc lên rất nhanh, người kia vẫn có thể “lách cách” tính toán kịp thời, không chút chậm trễ. Cứ mỗi lần tính xong một số, người kia lại gọi: “Đọc tiếp”. Mười ngón tay lại nhảy múa trên bàn tính và con số lại hiện ra, rõ ràng, chính xác. Trong cái ngón nghề này, Lã Bất Vi còn thông thạo hơn cả Lã Yên. Có thể tính cả hai tay hai bàn tính một lúc thế mà vẫn luôn luôn chính xác, không hề có sai sót. Ông được khen là “Hai ngựa cùng phi, cùng về đến đích”. Nhưng tối hôm nay, Lã Bất Vi đã sai mấy lần, nếu không sai ở con số bên trái, thì cũng quá chậm ở bàn tính bên phải. Cuối cùng phải cùng với Lã Yên tính lại từ đầu. Lã Bất Vi cảm thấy rất lúng túng, luôn luôn lắc đầu kêu lên:

- Từ từ chút, từ từ chút! Toàn những món quá quen thuộc mà vẫn tính sai, không biết tại sao. Xem ra vẫn do cẩu thả.

Lã Yên cũng thấy hơi lạ. Ông nói:

- Có lẽ nào lại như thế? Sao tối nay ngài không thể “hai ngựa cùng phi”? Chắc hẳn là có chuyện gì đây?

Lã Bất Vi cười gằn, ngửa cả hai bàn tay ra trước mặt Lã Yên và nói:

- Ta luyện tay nghề này công phu như vậy mà vừa rồi vẫn sai, chủ yếu là do còn cẩu thả thôi.

- Xưa nay ngài làm việc lúc nào cũng rất cẩn thận, hôm nay hơi lơ đãng, không thật tập trung vào công việc hay sao ấy?

Lã Yên đối chiếu kết quả trên bàn tính với con số trong sổ sách, xong mới nói vậy.

Lã Bất Vi lại quay lại những suy nghĩ cứ lởn vởn trong đầu từ chiều đến nay mà ông không thể nào xua đuổi đi được. Ông trả lời, nhưng cũng có vẻ như tự nói với mình:

- Mạnh Tử nói: Học vấn không nhằm mục đích gì khác, chỉ là tìm cách làm cho con người được yên lòng mà thôi [i]. Vừa rồi tôi để cho lòng mình bị buông thả [ii] không thể vãn hồi lại được, đến nỗi đã tính sai!

- Ngài để cho tâm tư của mình buông thả đi đâu? - Lã Yên hỏi.

Lã Bất Vi trả lời rất tự tin:

- Lúc ấy tâm tư của tôi suy nghĩ rằng có một con chim hồng hộc sắp bay qua, tôi muốn mượn cây cung để bắn! Mà phải bắn một phát là trúng!.

Lã Yên vội nói thêm vào:

- Chẳng ngờ ngài lại muốn đi săn? Vậy Lã Yên này thế nào cũng đi theo giúp sức.

- Ấy à, đừng đánh trống lảng nữa - Lã Bất Vi vừa nói vừa khoát tay.

- Đánh trống lảng ư?[iii] Già này đâu dám. Ngài bắn mục tiêu của ngài, tôi bắn của tôi. Già này bắn con chim trên trời, ít ra thì cũng bắn con thú trên mặt đất [iv]. - Lã Yên vừa cười vừa nói tiếp - Cho dù ngài có buông thả cái tâm (phóng tâm) đi đâu nữa, già này cũng không bao giờ “đánh trống lảng”!.

- Bác nói đến cái gì đấy, bác nói xong chưa? - Lã Bất Vi có ý trách.

Lã Yên bị cụt hứng vì lời nói xẵng giọng của ông chủ, bèn trả lời hơi ngượng ngập:

- Già nói xong rồi, à, tôi nói xong rồi - Nhưng ông ta vẫn cứ nói thêm một câu - Già này hễ cứ nhắc đến cung tên, là cứ muốn thử một phát xem sao!

- Muốn thử ư? Bác định bắn cái gì? - Lã Bất Vi vẫn hơi bực mình, vặn hỏi ông già.

- Bắn con chim nhạn ấy mà. - Lã Yên trả lời và còn giơ tay giạng chân như kiểu đang ngắm bắn thật.

- Bắn con chim nhạn ư? Ai nói vậy? - Lã Bất Vi tỏ ra không hiểu.

Bây giờ Lã Yên mới cảm thấy thoải mái. Ông trả lời:

- Còn ai vào đây nữa? Chính ngài nói chứ ai. Chẳng phải là ngài vừa nói có một con hồng hộc sắp bay qua, và muốn mượn cây cung để bắn đó sao? Con hồng hộc ấy chính là chim nhạn đấy!

- Bác đại quản gia của tôi ơi. Câu mà tôi vừa nói là của Mạnh Tử, chứ có phải của tôi đâu! - Lã Bất Vi hơi có chút châm biếm ông già.

Lã Yên bèn nghiêm sắc mặt:

- Tôi thấy cái bộ dạng của ngài có vẻ như sắp đi săn đến nơi rồi.

Đến đây, Lã Bất Vi đi thẳng vào câu chuyện muốn nói:

- Mạnh Tử nói có con hồng hộc sắp bay qua, chỉ là một ví dụ mà thôi, còn con hồng hộc mà tôi nói thì đã cất cánh bay lên rồi, tôi và bác phải sẵn sàng cung nỏ để bắn!

- Có thế chứ! Già này đâu có nói sai. Hiện giờ gió tây đang mạnh lắm, từng đàn chim nhạn đang từ miền Bắc bay xuống miền Nam, cứ ngẩng đầu lên là thấy chúng, ngài tha hồ mà bắn. - Lúc này Lã Yên tỏ ra rất hiếu động, rất muốn đi săn.

- Sao hôm nay bác hăng hái thế? - Lã Bất Vi vừa hỏi nhưng cũng như vừa van lơn ông già.

Lã Yên vẫn nói rất ngay thẳng:

- Đi săn mà không hăng hái thì lấy tinh thần ở đâu ra để ngắm cho trúng! Mà sai một ly đi một dặm đấy!

- Con chim nhạn mà bác nói, không phải là con hồng hộc đâu! - Lã Bất Vi giải thích.

- Không phải là chim nhạn, vậy là cái gì?- Lã Yên cảm thấy tối nay ông chủ có phần nào hơi lộn xộn trong suy nghĩ. Chim nhạn không phải là hồng hộc [v], thật là kỳ lạ.

- Tôi nói hồng hộc, thực ra là để ví dụ mà thôi. - Lã Bất Vi vừa cười vừa nói.

Lã Yên tỏ ra rất sốt ruột:

- Hóa ra chỉ là một ví dụ?

Lã Bất Vi vẫn cười, nói tiếp với ông già:

- Hiện giờ công việc đang bề bộn, thì giờ đâu mà đi săn với bắn? Con hồng hộc mà tôi nhìn thấy là một con người bằng da bằng thịt đấy!

- Một con người ư, sao lại so sánh với con hồng hộc để săn bắn? Ngài làm cho tôi cũng đâm ra nói năng lung tung mất rồi.

Lã Yên vừa nói vừa cười rất gượng gạo.

- Tôi cũng chẳng phải giương cung giương nỏ để bắn như những kẻ đi săn, mà là giành cho được con người ấy. - Lã Bất Vi vừa nói vừa khoát tay ra hiệu rằng nhất định sẽ làm được.

Tuy đã nói đến nơi rồi, nhưng ông già vẫn cố tình trêu chọc ông chủ vài câu:

- Chắc hẳn là phải lòng cô em nào ở vũ trường chứ gì? Chẳng lẽ các thê thiếp ở nhà trong nhà ngoài của ngài còn chưa đủ vui thú hay sao?

- Úi dà! Sao bác lúc nào cũng cứ nhằm vào đàn bà con gái như thế cơ chứ! - Lã Bất Vi bác bỏ lời đoán già đoán non của ông già, nói rất nghiêm chỉnh - Cái mà giới nữ mang lại cho chúng ta, không ngoài hai thứ thanh và sắc. Theo con mắt của một thương nhân thì những thứ đó không thể thu lợi lớn. Còn con người mà hôm nay tôi muốn giành cho được, thì có thể đổi được mấy cái thành trì!

Lã Yên rất kinh ngạc:

- Người nào mà cao giá thế?

- Không chỉ có thế. Đây thực ra là một món hàng lạ, đáng giá cả một triều vua, một đất nước ngàn dặm! - Lã Bất Vi vừa cười vừa nói rất đắc chí.

- Vậy ư? Có một con người như vậy ư? Già không tin. - Lã Yên vẫn không tin, lắc đầu lia lịa. Ông cảm thấy ông chủ của mình hơi quá lời.

- Bác tin hay không tùy bác. Hãy mau đi mời cụ nhà lại đây cho tôi. - Lã Bất Vi khoát tay bảo Lã Yên đi nhanh.

- Ngài là con của cụ. Ngài không đến thăm sức khỏe của cụ, mà còn mời cụ đến đây với ngài, e rằng có chút không lễ nghĩa lắm. - Lã Yên không chịu đi.

Lã Bất Vi đành phải nói rõ hơn:

- Việc này có phải chuyện thường đâu. Trong nhà có đông người, đông người thì lời vào tiếng ra rất phức tạp, không tiện vào trong ấy để nói chuyện. Nên đành phải mời cụ ra phòng tôi. Bác cứ nói rõ cho cụ như vậy là được thôi.

- Hôm nay đã khuya rồi, chỉ sợ cụ đã đi nằm. Ngày mai cụ cũng không đi chợ, hai cha con tha hồ mà nói chuyện. - Lã Yên vẫn cứ biện bạch.

Lã Bất Vi vẫn sốt ruột, ông nhắc lại một lần nữa:

- Bác đi ngay cho. Sao bác cứ muốn làm trái ý tôi như vậy cơ chứ? Bác học được kiểu ấy từ bao giờ thế? Nên nhớ rằng việc này rất hệ trọng và rất gấp. Tuy việc lớn phải bàn kỹ, song thời cơ rất gấp gáp, không thể chần chừ, trâu chậm sẽ uống nước đục. Hơn nữa, tôi đã dự định làm việc gì là phải trù tính, bàn định cho đến nơi. Nghĩ chưa xong việc là không thể chợp được mắt. Bác cứ đi đi!

Lúc này Lã Yên mới chịu đi. Lã Bất Vi đi đi lại lại trong phòng, suy nghĩ ghê lắm. Ông đang nghĩ cách làm thế nào để chiếm được con chim “hồng hộc”. Bỗng nhớ ra là người cha già của mình sắp tới, ông bèn mở tủ thực phẩm lấy ra một cái đĩa to và một bình rượu, lấy thịt bò khô, dạ dày dê băm nhỏ, cánh gà chiên và nước chấm, để đầy lên một đĩa lớn làm đồ nhắm. Vừa sửa soạn xong thì có tiếng đẩy cửa. Lã Yên đã đưa ông cụ vào phòng.

- Đêm đã khuya khoắt thế này, con có việc gì mà phải đưa ta đến đây vào lúc này thế? - ông cụ tỏ ra không thật hài lòng về việc phải đến phòng làm việc của con vào giờ này.

Lã Bất Vi vội vàng đỡ cụ ngồi xuống, rồi lựa lời nói rõ sự việc:

- Thưa cha, trong nhà có quá nhiều người, lại toàn con gái đàn bà, tai thì nhiều mà mồm cũng lắm, rất phức tạp. Chi bằng ngồi ở đây nói chuyện sẽ thoải mái hơn, yên tĩnh hơn, kín đáo hơn, con mong cha thông cảm cho.

Ông cụ nhấp một hụm rượu, gắp một miếng thịt, vừa hỏi:

- Con có việc gì to lớn mà lại sợ tiết lộ đến thế?

Câu hỏi ấy đã nhắc nhở Lã Bất Vi. Ông cảm thấy việc này quả là rất hệ trọng. Hơn nữa, đây mới chỉ là ý tưởng thoáng qua, chỉ có thể bàn bạc giữa hai cha con với nhau, còn như, ngay cả Lã Yên cũng chưa thể cho biết được. Vì vậy, ông nói với Lã Yên:

- Hôm nay bác vất vả quá rồi, bác đi nghỉ đi. Tôi và cụ còn nói chuyện dài dài, chưa biết lúc nào xong.

Lã Yên chỉ tay vào những thứ đồ ăn uống ở trên bàn và nói:

- Còn những thứ đồ này?

- Thôi, cứ để đấy, mai hãy hay. Lúc nào xong việc thì tôi sẽ đưa cụ về phòng. - Lã Bất Vi nói xong liền đi ra mở cửa, có ý thúc giục người quản gia đi ra cho mau.

Lã Yên giúp việc Lã Bất Vi đã nhiều năm, nên rất hiểu tính tình của ông chủ. Nếu việc gì ông ta chưa suy nghĩ chín chắn hoặc chưa quyết định, thì ông không muốn cho người khác góp ý kiến hoặc hỏi han. Nay thấy Là Bất Vi nói vậy, liền hiển ngay rằng ông chủ đang mưu tính một việc gì to lớn không muốn để cho mình tham dự. Ông ta bèn bước nhanh ra khỏi phòng nhưng không quên nhắc ông chủ:

- Thưa ngài, nến trong đèn lồng phía sau cửa còn cháy đến một nửa giờ Thìn nữa là hết[vi].

Lã Bất Vi ừ một tiếng cho xong chuyện, rồi cài then cửa thật chặt. Sau đó mới về chỗ ngồi của mình, đối diện với ông cụ và vội gắp thức ăn cho ông cụ.

Ông cụ nói:

- Bây giờ thì yên tâm rồi chứ, có việc gì hệ trọng, con cứ nói xem nào?

Lã Bất Vi nói rất lễ độ với cha:

- Việc này con cũng không dám chắc nên mới xin cha cho ý kiến.

- Cha với con mà còn khách sáo làm gì. Con cứ nói rõ ra xem nào? - ông cụ có vẻ hơi sốt ruột.

Lã Bất Vi nói:

- Thưa cha, làm ruộng thì lời lãi thế nào?

- Nhiều nhất cũng lãi gấp mười lần là cùng. - Ông cụ một lời một cách nhanh chóng, không cần suy nghĩ, mà hình như cũng chăng để tâm đến câu trả lời của mình nữa.

Lã Bất Vi mỉm cười gật đầu. Lại rót thêm rượu và gắp thêm đồ nhắm cho cụ, tiếp tục hỏi:

- Nếu buôn đồ vàng bạc châu báu thì lời lãi bao nhiêu?

- Ồ, những hàng cao giá ấy, dễ có lãi hàng trăm lần. - lần này ông cụ trả lời có vẻ cân nhấc hơn, nhưng bỗng hỏi vặn lại con - Con đã lặn lội hơn mười năm nay trong thương trường, đã dựng nên cơ nghiệp to lớn cho gia đình, sao còn hỏi cha những chuyện cỏn con như vậy?

- Chẳng giấu gì cha. Đấy chỉ mới hỏi thử thôi, “ném đá dò đường” mà. Điều con muốn hỏi cha là món lời chưa từng có, có thể đổi được chín cái đỉnh trong cung đình, có thể giành được cả một nước rộng vạn dặm, là món lợi khuynh nước khuynh thành. Chẳng biết cha có ý kiến gì không? - Lã Bất Vỉ mỉm cười, hỏi cha.

Ông cụ cười nhưng hơi gượng gạo:

- Cái món lợi kếch xù ấy ở đâu mà con mừng rơn lên thế?

Lã Bất Vi quay lại, nói rất ngay ngắn:

- Nếu như có một người nào đó có thể vào được trong cung, nối được ngôi vị, nắm được triều chính, được lập làm vua, thì món lợi thu được sẽ gấp mấy lần vốn, thưa cha?

- Nếu việc ấy thành đạt, thì số lợi thu được không thể tính hết. - ông cụ cảm thấy rất kinh ngạc trước câu hỏi của con, vì chuyện này lớn quá, mênh mông biển cả chẳng biết đâu mà lần!

Nhưng cách ăn nói của Lã Bất Vi thì hầu như không hề có một chút gì là làm cho to chuyện ra cả. Ông nói rất chân thật:

- Thưa cha, cha cũng biết đó thôi, thời buổi này làm ăn thật khó khăn quá. Buôn bán thóc gạo [vii] thì dù có lặn lội bươn trải đến đâu cũng ăn không đủ no mặc không đủ ấm. Nhưng nếu có thể phò tá và đưa được một người hiền tài, tuấn kiệt lên ngôi vua, nắm triều chính, thì có thể vinh hoa phú quý suốt đời, hơn nữa còn kéo dài đến đời cháu đời chắt. Vì vậy, con mới muốn giành cho được con người đó, và phò tá người đó làm nên nghiệp lớn. Đó là cơ hội ngàn năm mà dù có phải làm trâu ngựa để phục dịch cũng đáng cái công. Thưa cha!

Với cách nói đó, ông cụ đương nhiên là rất tán thành, nhưng cảm thấy trong chuyện này vẫn có điều gì không thiết thực cho lắm, cụ bèn khuyên con:

- Con rất có chí hướng đấy, nhưng không thiết thực, có vẻ như con đang muốn bay lên thượng giới, nhưng cánh ở đâu mà bay cơ chứ? Ngày nay, thiên hạ này quá rộng lớn, chư hầu quá đông, nước nào cũng chiếm cứ một vùng, mỗi nước đều có dòng dõi hoàng gia của họ, còn có chỗ nào cho con len chân vào nữa?

- Có con người như vậy, thưa cha. Nếu không có, thì con làm sao có thể vội vàng hỏi ý kiến cha như hôm nay! - Lã Bất Vi hơi có chút ma mãnh trong câu nói này.

- Thật có người như vậy ư? Ở đâu? - ông cụ hỏi.

- Nói xa thì cũng thật là xa, ở tận chân trời. Nói gần thì cũng rất gần, ở ngay trong thành Hàm Đan này thôi. - Lã Bất Vi nói rất mạch lạc, rất đắc chí.

Ông cụ nói với con, có vẻ như trách móc, pha giọng ngà ngà hơi men:

- Con lại đùa với ta rồi, phải không hả? Tại cái thành Hàm Đan của nước Triệu này, trên thì có vua Hiếu Thành, dưới thì có thừa tướng Bình Nguyên Quân và các công khanh, toàn bộ triều đình vững chắc như bàn thạch. Làm sao con có thể tìm kiếm ở trong đó một thái tử để chống lại triều đình, lập ra một triều đình khác, và hòng thay thế triều đình đang tồn tại?

Lã Bất Vi trả lời rất tự tin:

- Làm sao mà con có thể chống lại họ được! Người mà con thấy giống như một viên ngọc bị vua nước ấy vứt sang một nước khác như một cọng rác. Nhưng nếu khôi phục được bộ mặt vốn có của nó, nó sẽ sáng chói như xưa, hào quang của nó sẽ chiếu rọi khắp thiên hạ. Hòn ngọc ấy được đặt lên ngai vàng, tự khắc sẽ thành quốc vương một nước. - Lã Bất Vi nói rất tự tin.

- Ai ngờ rằng ở đây mà lại có hổ ẩn nấp, rồng náu mình, im hơi kín tiếng đến thế là cùng? Nhưng rốt cuộc là ai cơ chứ? - ông cụ vẫn bán tín bán nghi như tự nói với mình vậy.

Lã Bất Vi nâng cốc tu một hơi hết sạch, rồi ghé tận tai ông cụ thầm thì:

- Người đó không phải ai khác, chính là...

Tiếp đó, Lã Bất Vi kể lại câu chuyện tình cờ gặp Công Tôn Càn và Doanh Dị Nhân ở quán rượu chiều tối nay. Ông đặc biệt nhấn mạnh lai lịch của Doanh Dị Nhân: đã sang làm con tin ở nước Triệu mười tám năm nay, trải bao thăng trầm, nay đang bị giam lỏng như một tên tù nhân ở ngoại thành Hàm Đan.

Nghe đến đây, ông cụ rất xúc động. Cụ nói:

- Thật là cá mắc cạn, hổ chạy ra khỏi rừng. Thật oan uổng cho anh ta quá!

- Cha nói rất phải. Công tử Doanh Dị Nhân chẳng khác gì con giao long mắc cạn, con mãnh hổ chạy ra cánh đồng hoang. Con có ý định giúp anh ta chữa trị vết thương tinh thần, khôi phục khí thế vốn có của một công tử cho anh ta. Chờ khi nào gặp hội gặp thuyền, sẽ cho hổ chạy về rừng, rồng về với biển cả. Lúc ấy, con sẽ là đệ nhất công thần vì đã ra tay cứu giúp anh ta lúc hoạn nạn, đã góp phần định đoạt trong việc đưa anh ta lên ngôi, rồi đưa tài năng ra phò tá anh ta nắm triều chính. Lúc ấy chắc chắn vị vua ấy sẽ ban cho con vinh hoa phú quý, đời đời kiếp kiếp không bao giờ hết. Có phải không thưa cha? Ha, ha, ha... - Lã Bất Vi quá vui, quá đắc chí, cất tiếng cười lớn.

Nghe đến đây, ông cụ mới thật sự khâm phục con mình. Cụ khen:

- Con là thương nhân, nhưng thật ra có thể sánh vai với Phạm Lãi [viii] nước Ngô năm nào. Con buôn bán mà trở thành giàu có nhất nước. Con làm chính trị mà trở thành người có quyền lực điều hành đất nước. Họ Lã nhà ta đã sinh ra người lấy đá vá trời, lấy vàng giát núi. Con đã hơn cha là nhà có phúc vậy.

- Đó chỉ mới là tâm nguyện của con. Thành hay bại còn phải xem công tử nhà Tần, Doanh Dị Nhân có quyết tâm hay không? Cũng còn xem mối bang giao giữa Tần và Triệu như thế nào nữa! Có điều, con sẽ không tiếc bất cứ giá nào, nhất định phải mua cho được món hàng lạ đó, rồi phải đưa đến chỗ được giá nhất, tức.là ngôi thái tử ở cung Hàm Dương nhà Tần. - Rõ ràng là Lã Bất Vi đã suy tính đâu vào đấy rồi, trong đầu óc đã sắp xếp mọi chuyện.

Khi đưa cụ về phòng riêng của mình, hai cha con còn nói chuyện thầm thì to nhỏ mãi ở hành lang.

Ngoại ô Hàm Đan, nơi giam giữ con tin Doanh Dị Nhân là một thị trấn nhỏ heo hút, nhân khẩu lèo tèo, phố xá vắng tanh, chỉ có lưa thưa vài cái quán nhỏ, bán những thứ lặt vặt phục vụ đời sống hàng ngày. Ngoài ra còn có nhà “dịch quán” [ix], được dùng làm nơi ở tạm cho các sứ giả, bưu tá hoặc những quan chức bị trừng phạt, đang chờ lệnh trên. Vì vậy, những ai đặt chân đến đây đều bị người sở tại coi khinh, nên ai cũng tự cảm thấy xấu hổ trong lòng. Công tử Doanh Dị Nhân và người giám thị Công Tôn Càn mấy hôm nay rất bồn chồn lo lắng, mặt mày buồn xỉu, vì bị đưa ra ở đây, coi như bị biếm, bị giam lỏng, bị trừng phạt. Hai người đang trong tâm trạng đau buồn như vậy thì bỗng giật nảy mình vì có người xô cửa bước vào, lại còn gọi đúng họ tên hai người nữa. Công Tôn Càn chỉ vâng một tiếng rồi im bặt. Mãi đến khi khách vào tận nơi, hai người mới đứng dậy và cảm thấy rất kinh ngạc, mặc dù không giấu nỗi mừng rỡ:

- Ái dà, chẳng ngờ Lã đại nhân lại đến đây, chúng tôi không ra đón ngài được, xin thứ lỗi, xin thứ lỗi. - Nói xong, hai người ngồi dịch sang một bên và mời khách cùng ngồi.

Lã Bất Vi không vội ngồi xuống. Ông đứng quay mặt ra phía ngoài, khoát tay gọi:

- Bác Lã Yên, mau đưa tặng phẩm vào đây.

Lúc ấy Lã Yên đang sai bốn người hầu khiêng hai cái hòm sơn đỏ từ trên xe ngựa xuống. Nghe tiếng Lã Bất Vi, Lã Yên bảo bốn người khiêng hòm vào trong nhà. Công Tôn Càn và Doanh Dị Nhân vội ra đón và chỉ chỗ cho họ đặt hòm xuống và mời Lã Yên vào nhà.

- Xin hỏi đại thương gia, những thứ này là...? - Doanh Dị Nhân hỏi Lã Bất Vi về hai chiếc hòm, thái độ rất thận trọng.

Lã Bất Vi đưa tay lên xoa cằm và nói:

- Hôm chúng ta tình cờ gặp nhau ở quán rượu, biết được cảnh ngộ của công tử, nên kẻ tiểu thương này sinh lòng trắc ẩn. Hôm nay đến thăm ngài để tỏ chút lòng hâm mộ và tôn kính.

- Ta ở đây chỉ làm con tin, tình cảnh ngày càng xấu, vậy mà quý ngài còn chiếu cố đến thăm, làm cho ta hổ thẹn quá - Nói đến đây, Doanh Dị Nhân nghẹn ngào không nói nên lời.

- Công tử không nên hạ mình như thế, mà nên ngẩng cao đầu vượt mọi khó khăn để tiến lên mới phải. - Vừa nói Lã Bất Vi vừa ra hiệu cho Lã Yên mở nắp hòm, lấy tặng phẩm đưa cho Doanh Dị Nhân và Công Tôn Càn. Ông nói tiếp - Nay đã sang đông, trời se lạnh, xin kính biếu mỗi vị một bộ áo lông để chống rét. Ngoài ra còn có một ít châu báu, tiền vàng, phần to này xin kính biếu công tử để mời tiệc và giao du với các chính khách và thương gia. Còn phần nhỏ này xin kính biếu Công Tôn đại nhân để chi dùng hàng ngày.

Doanh Dị Nhân rất bối rối, một mực từ chối:

- Quý khách đến thăm, đã cam phiền quá lắm, nay còn cho nhiều thế này, chúng tôi thật không dám nhận.

Công Tôn Càn cũng vội nói thêm:

- Xin Lã đại nhân hoàn toàn yên tâm, đã có hạ quan đây chăm lo cho phúc họa an nguy của công tử rồi.

- Vậy thì họ Lã này yên tâm rồi. - Lã Bất Vi cảm ơn Công Tôn Càn.

Lúc này, người hầu đã hâm nóng rượu thịt và theo sự sắp xếp của Lã Bất Vi, họ bày mâm ngay trong phòng, chỉ có Lã Bất Vi, Doanh Dị Nhân và Công Tôn Càn ngồi vào mâm. Lã Yên phục dịch bên cạnh, còn những người khác xuống bếp ăn.

Doanh Dị Nhân và Công Tôn Càn một lần nữa cảm ơn vị khách quý và tỏ ra lấy làm tiếc vì mình là “chủ nhà” mà không có gì để tiếp đãi khách. Lã Bất Vi nói với họ rằng ông ta rất biết nơi ngoại ô này của Hàm Đan khan hiếm mọi thứ, nên thôi thì cứ chuẩn bị sẵn mang đến đây, để cho mọi việc được chóng vánh gọn gàng, không rề rà rồi ảnh hưởng đến công việc mọi người.

Qua lời giải thích đó, chủ nhà mới thôi không phân bua nề hà nữa, tất cả cùng ngồi xuống chén thù chén tạc, rượu vào lời ra, rất là rôm rả. Nhân đó, Lã Bất Vi bèn tìm cách đi sâu vào tìm hiểu kỹ hơn. Ông vờ như nhớ ra một việc gì đó bèn nói với Công Tôn Càn:

- Ngoài kia có hai cỗ xe, mấy con ngựa phải cho ăn no, phiền ngài giúp lão quản gia đây, sai bảo bọn đầy tớ của tôi đưa ngựa xuống chuồng cho chúng ăn và uống.

Công Tôn Càn ngừng tay, nói khiêm tốn:

- Vậy xin bác quản gia cùng tôi đi lo liệu mọi việc. - Nói xong, ông ta đưa Lã Yên đi ra.

Lã Bất Vi còn nói theo:

- Xin ngài mang theo mấy cây đóm, kẻo lúc về trời tối, đường khó đi.

Bây giờ Lã Bất Vi mới xích lại gần Doanh Dị Nhân, nói rất thân mật:

- Tiểu thương này rất thông cảm với cảnh ngộ của công tử. Có việc gì, dù công hay tư, xin công tử cứ sai bảo. Lã Bất Vi này nhất định sẽ tận tâm tận lực giúp ngài.

Doanh Dị Nhân vội vàng nói lời từ tạ:

- Quý đại thương gia đã đem cho “hậu lễ”, tôi chưa biết lấy gì để đối đáp cho phải. Nay tôi chỉ là đứa con bỏ đi của thái tử nước Tần, chỉ là thân phận một con tin đã bao nhiêu năm rồi, còn có thể làm nên trò trống gì nữa?

Lã Bất Vi nói rất trịnh trọng:

- Xin công tử chớ tự ti. Lã Bất Vi còn có bộ gan to lắm, có thể giúp công tử nối ngôi vương vị, làm bậc quân vương của nước đại Tần, xây nên nghiệp lớn.

Doanh Dị Nhân cười đau khổ:

- Nói về của cải thì đại thương gia là đệ nhất thiên hạ, kinh doanh tài giỏi tuyệt vời, có thể sánh ngang Đào Chu Công [x]. Những chuyện đó hoàn toàn nằm trong tầm tay của dại thương gia. Còn việc đưa tôi về triều, dòm ngó ngôi báu, bước lên ngai vàng đại vương nhà Tần, chẳng hay đại thương gia có làm nổi hay không?

- Lời của công tử rất phải. Phạm Lãi (Đào Chu Công) vừa là đại thương gia giàu có nhất thiên hạ, lại vừa là tể tướng nước Ngô của vua Phù Sai. Họ Lã tôi đây cũng có chí hướng như vậy. Cho nên cái phú quý vinh hoa mà Lã Bất Vi này chờ đợi, không phải ở chốn thương trường, mà là ở nơi công tử, ở sự thành đạt nghiệp lớn của công tử. Xin công tử lưu tâm cho. - Lã Bất Vi không ngần ngại nói rõ suy nghĩ và mục đích của mình.

Doanh Dị Nhân nghĩ ngợi chốc lát rồi nói tiếp, vẫn không khỏi ngại ngùng:

- Quý thương gia đặt kỳ vọng vào ta, thật là quá ư thịnh tình, nhưng ta đâu có một chút thế lực nào làm chỗ dựa, lại chẳng có cơ hội nào để ra tay?...

- Chính vì vậy mà không thể “đặt lờ chờ cá” chui vào, mà phải chủ động vào hang bắt cọp. - Lã Bất Vi mách nước cho Doanh Dị Nhân. Ông nói tiếp - Vua Tần Chiêu Vương là ông nội của ngài, nay đã tuổi cao sức yếu, thân phụ ngài là An Quốc Quân đã được phong thái tử từ lâu. Lã tôi nghe nói thái tử rất chiều chuộng Hoa Dương phu nhân, nhưng không may cho bà Hoa Dương lại không có con. Bà là chánh thất làm chủ ở đông cung, là nơi mà các thái tử nương tựa và trưởng thành. Vì vậy, bà có thể hoàn toàn đàng hoàng dựa theo tiêu chuẩn nào đó của hoàng cung để nhận ai đó làm con mình...

- Điều đó thì có liên quan gì với ta? - Doanh Dị Nhân vẫn chưa hiểu.

Lã Bất Vi cảm thấy rất buồn cười. Đường đường một đấng vương tôn [xi] đại Tần mà mất hết mọi nhạy cảm với cuộc đời, chẳng còn một sức lực nào chống chọi nổi số phận, đấy chính là hậu quả của sự đè nén sau hai mươi năm làm con tin. Tình hình thực tế là vậy, nhưng Lã Bất Vi không từ bỏ, mà còn cố gắng thuyết phục để lợi dụng, nhằm làm cho món “hàng lạ” này đạt được cái giá đắt nhất của nó. Nghĩ vậy, bèn kiên tâm giải thích và gợi mở cho Doanh Dị Nhân. Ông nói rõ rằng, mẹ của Doanh Dị Nhân là Hạ Cơ bị thất sủng, nên đứa con coi như bị bỏ đi, bị đày đi làm con tin ở đất khách quê người, cảnh ngộ thật thê lương, chẳng còn một chút thế lực gì, làm sao có thể đua tranh với người anh cả là Tử Hề và hơn hai mươi người con cùng cha khác mẹ trong việc giành giật quyền kế vị ngôi báu thái tử ở đông cung?

Doanh Dị Nhân gật đầu lia lịa, tỏ ra rất chán chường vì mình quả là chẳng còn thực lực gì, chỉ muốn yên phận thủ thường, không dám mơ tưởng cao xa nữa.

Lã Bất Vi không dừng lại ở đó. Nhân đà Doanh Dị Nhân đã phần nào thức tỉnh, nên chỉ ra những thế mạnh vốn có của Doanh Dị Nhân. Các lợi thế đó là, Doanh Dị Nhân ở rất xa cung đình, ở tận kinh thành nước Triệu, nên tất cả anh em của Doanh Dị Nhân, không ai coi Doanh Dị Nhân là địch thủ cạnh tranh của họ. Còn Hoa Dương phu nhân lại không có con, cho nên có thể coi bà là chỗ dựa chủ yếu. Nếu bà chịu nhận Doanh Dị Nhân làm con, thì có thể bất ngờ quay về nước Tần, để làm người kế vị của thái tử An Quốc Quân. Lã Bất Vi tiếp tục câu chuyện của mình với Doanh Dị Nhân: để có thể chu toàn mọi việc Lã Bất Vi sẵn sàng dấn thân sang tận Hàm Dương để dâng “đại lễ” (tặng phẩm quý) cho thái tử và Hoa Dương phu nhân, hết sức khuyên thuyết bà ấy nhận công tử làm con. Nếu được vậy thì những chuyện tiếp theo, như phong công tử làm thái tử, rồi làm chủ đông cung, sẽ thuận buồm xuôi gió, dễ dàng như trở bàn tay.

Những lời đường mật nhưng đầy mưu trí và can trường của Lã Bất Vi thật sự đã lọt vào tai Doanh Dị Nhân. Doanh Dị Nhân vội vàng nói rất cung kính, còn chắp hai tay cúi xuống bái lạy:

- Doanh Dị Nhân này nhất định sẽ làm theo mưu lược của đại nhân, sẽ quyết chí tiến lên. Sau này nếu công thành danh toại sẽ cùng đại nhân thụ hưởng giang sơn xã tắc đại Tần. Ta đã nói thế, quyết không nuốt lời.

- Tốt lắm. Coi như thế là quyết định! - Lã Bất Vi vội đỡ Doanh Dị Nhân đứng dậy, và nhanh nhẹn chỉ cho anh ta thấy hòm vàng năm trăm dật (mỗi dật từ hai mươi đến hai mươi tư lạng) là của anh ta, coi như kinh phí cần thiết để anh ta giao tiếp rộng rãi với các nhân vật lớn ở nước Triệu, nhằm thay đổi tình cảnh khốn khó hiện tại và nâng cao uy tín cũng như tiếng tăm của mình ở chốn quan trường nước Triệu.

Khi Công Tôn Càn và Lã Yên xong việc ngựa xe quay về, thì Lã Bất Vì giả vờ thiu thiu vì choáng hơi men. Lã Yên vội thức ông ta tỉnh dậy, ăn cho xong bữa để còn về nhà. Lúc hai người ra về. Doanh Dị Nhân và Công Tôn Càn tiễn chân ra tận cổng thành, còn rối rít cảm ơn Lã Bất Vi. Lã Bất Vi thò đầu ra khỏi xe, liên tục vẫy tay và nói:

- Xin đa tạ, xin dừng bước!

Tiếng roi ngựa vút lên đưa hai cỗ xe xa dần và mất hút trong bóng đêm. Nhưng người đánh xe vẫn nhìn rất rõ con đường trước mặt vì nhờ ngọn đèn đang rực cháy ở càng xe.

Chừng hai mươi ngày sau, đoàn xe ngựa mang cờ hiệu “Họ Lã. Dương Địch” từ từ đi vào Hàm Dương, thủ đô đại Tần. Tuy Lã Bất Vi đã từng đi qua lại nơi này, nhưng những lúc ấy chỉ là đến tìm kiếm thương trường, buôn bán làm ăn, chưa hiểu biết gì lắm đối với nội tình của hoàng cung và vương thất. Vì vậy, lần này, ông phải thân hành di thăm dò để nắm vững tình hình, tạo cơ sở cho những quyết định về sau. Trước hết, ông tổ chức các buổi yến tiệc và trao tặng lễ vật nhằm làm quen với những đại thương gia sở tại. Qua đó, kiếm một chỗ đứng vững chân trong chốn phồn hoa giàu sang của đại Tần, tạo ra một hướng mới cho công việc làm ăn. Mặt khác, có thể nhờ việc tiếp xúc với thương gia giàu có nước Tần để tìm hiểu nơi ở và tính tình, sở thích của các hoàng thân quốc thích. Sau khi suy nghĩ kỹ càng mọi việc cần làm, Lã Bất Vi bèn tìm cách gặp Dương Tuyền Quân, em của hoàng hậu Tần Chiêu Vương. Dương Tuyền Quân thường cậy thế làm càn, nhưng vẫn là một người biết lo trước ngừa sau, đầu óc luôn luôn mưu tính. Lã Bất Vi nắm được tâm lý đó và triển khai chiến thuật “công tâm” (tấn công vào tâm lý). Ông ta giả vờ đóng vai một nhân vật rất đáng thương hại và nói với Dương Tuyền Quân:

- Thưa đại nhân quốc cữu [xii], kẻ tiểu thương này từ nơi rất xa xôi đến đây, mong được trình lên quốc cữu đôi lời cảnh tỉnh.

- Có việc gì trọng đại mà cất công mệt nhọc như vậy? - Dương Tuyền Quân vội hỏi.

- Có kẻ đang rêu rao rằng tội của đại nhân phải xử cực hình. Chẳng hay quốc cữu đã nghe thấy hay chưa? - Lã Bất Vi nói như thật, rất nghiêm chỉnh, mỗi lời là một vận vào khó nghe.

Dương Tuyền Quân bán tín bán nghi. Ông nói:

- Không thể có chuyện đó được!

- Sao lại không thể có được ạ? - Lã Bất Vi hỏi vặn lại một cách rất chắc nịch, và liến thoắng nói tiếp - Các thuộc hạ của đại nhân, không ai không quyền cao chức trọng, còn các môn hạ của thái tử An Quốc Quân thì người nào cũng thăng tiến như diều gặp gió. Trong phủ của đại nhân có biết bao châu báu ngọc ngà, trong chuồng trại của đại nhân là từng đàn tuấn mã. Trong nhà sau rộng lớn của dại nhân toàn là tuyệt thế mỹ nhân. Nay vua Tần Chiêu Vương tuổi đã cao sức đã tàn, chẳng may ngài ra đi thì người kế vị là thái tử An Quốc Quân. Lúc ấy, số phận của đại nhân như trứng quẩy đầu gậy, sống hôm nay nhưng chẳng biết ngày mai còn hay mất!

- Chẳng ngờ lại có cái tai họa ấy, ta chưa lường tới bao giờ - Dương Tuyền Quân thật sự choáng váng trước những điều nguy cấp mà Lã Bất Vi vừa nói. Ông bồn chồn lo lắng, lòng dạ bất an.

- Cũng may mà tiểu thương đây đã sớm nhìn thấy nguy cơ và đã ra tay lo liệu cho quốc cữu. Nếu đại nhân làm theo kế sách của tiểu nhân, thì vinh hoa phú quý sẽ trường tồn như núi Thái Sơn, sẽ vĩnh hằng vạn đại thiên thu. Xin thề với đại nhân, kế sách này không mảy may nguy hiểm. - Lã Bất Vi nói như đinh đóng cột, có vẻ như ăn chắc trăm phần trăm.

Nghe những lời ấy, Dương Tuyền Quân càng thêm tin Lã Bất Vi, thấy rằng không dựa vào con người này e khó mà thoát khỏi mớ bòng bong này. Ông hỏi thêm ý kiến Lã Bất Vi. Lã Bất Vi được đà càng lấn tới:

- Vua Tần Chiêu Vương nay đã già cả như thế. Hoa Dương phu nhân tuy là chánh phi của thái tử nhưng không có con để thừa tự. Con cả của thái tử là Tử Hề có quyền thừa kế ngôi vua, lại được trọng thần Đỗ Thương phò tá. Chừng nào Tần Chiêu Vương qua đời, Tử Hề sẽ kế vị ngôi vua của An Quốc Quân. Như vậy, gia tộc bên hoàng hậu của vua Tần Chiêu Vương sẽ bị chà đạp như cỏ rác ngoài đồng!

Dương Tuyền Quân hình như đang lờ mờ nhìn thấy cảnh tượng thảm khốc đó. Ông kêu lên:

- Ôi, không thể tưởng tượng được một kết cục đau lòng như thế!

Lã Bất Vi liền đi ngay vào nội dung chính của câu chuyện:

- Rất may là thái tử An Quốc Quân còn có một người con nữa là Doanh Dị Nhân, một công tử rất có tài đức, nhưng rất tiếc lại đang phải làm con tin ở nước Triệu. Mẹ là Hạ Cơ lại đang bị trừng phạt, cho nên, Doanh Dị Nhân coi như con không mẹ, suốt ngày nhìn về cũ quốc mà lòng quặn đau, muốn về quê mẹ đất cha nhưng không có bất cứ lý do gì để xin về. Nếu Hoa Dương phu nhân nhận Doanh Dị Nhân làm con, thì Doanh Dị Nhân sẽ có “đất nước” để trở về, còn Hoa Dương phu nhân thì đàng hoàng có con để thừa tự. Như vậy Doanh Dị Nhân có quyền thừa kế ngôi vua một cách danh chính ngôn thuận. Và mưu đồ của Tử Hề sẽ sụp đổ, quốc cữu đại nhân sẽ đời đời vinh hoa phú quý!

Dương Tuyền Quân rất cảm động. Ông liên tục cảm tạ Lã Bất Vi:

- Ngài quả là ân nhân cứu mạng cho quốc cữu ta đây. Ta tán thành cao kiến của ngài và sẽ hết sức khuyên Hoa Dương phu nhân nhận Doanh Dị Nhân làm con, cũng còn để bảo vệ cái mạng của ta nữa! - Nói xong liền gọi người nhà đem nhiều vàng tặng cho vị thuyết khách.

Lã Bất Vi trở về nhà, vui mừng như mở cờ trong bụng. Sau khi cất số vàng được tặng, ông cùng Lã Yên đi ra nhà hàng nổi tiếng ở phía tây kinh thành, hai thầy trò uống cạn một lít rượu trắng, nhắm hết một đĩa thịt dê tái giòn, râu ria quanh mồm dính đầy dầu mỡ phải dùng nước nóng cọ rửa nửa ngày mới sạch. Mặc dù giấc ngủ đã ập đến nhưng Lã Bất Vi vẫn cứ trằn trọc mãi. Dương Tuyền Quân đã chấp nhận kế sách của ông nhưng xét cho cùng thì Dương chỉ là bên ngoại. Hơn nữa, mưu kế của ông chỉ mới học được ở ngay Hàm Dương này, chưa qua thử nghiệm, chẳng may quốc cữu nói rằng không đạt, không thuyết phục được Hoa Dương phu nhân thì công lao khó nhọc từ đầu đến nay coi như đổ xuống sông xuống biển. Vì vậy, Lã Bất Vi quyết định phải tự mình đến gặp Hoa Dương phu nhân, coi như tấn công vào mục tiêu bằng hai gọng kìm; như vậy, sẽ cầm chắc phần thắng. Nghĩ vậy, ông muốn ngâm hai câu hát ví của Dương Địch để thổ lộ tâm tình đang hưng phấn. Nhưng vừa há miệng thì thấy lưỡi cứng như tê dại. Hóa ra chiều tối vừa rồi đi uống rượu, húp phải nước canh quá nóng, thịt dê xào tái giòn lại có quá nhiều hành và ớt, vì quá chén nên thầy tớ cứ nhậu thật đã, quên hết mọi sự đời, hậu quả là lưỡi bị tê cứng, không tài nào cất giọng lên được. Nếu cứ như thế này mà đi gặp Hoa Dương phu nhân thì chẳng còn thể thống gì nữa. Nghĩ đến dây, bỗng Lã Bất Vi thấy lạnh ớn cả người. May mà ông ta đã từng buôn bán về thuốc đông y, nên có hiểu biết chút ít về cách chữa bệnh. Ông vội vàng tìm kiếm băng phiến, cho một ít vào mồm ngậm, nhờ vậy, lưỡi dần dần mềm lại, nói năng trở lại bình thường, lại có thể thao thao bất tuyệt.

Nói chuyện với Hoa Dương phu nhân không dễ dàng như khi gặp quốc cữu Dương Tuyền Quân. Chủ yếu là bởi vì bà là chánh phi của thái tử, chủ trì đông cung, một nơi rất thâm nghiêm, được canh phòng tầng tầng lớp lớp, rất hiếm khi tiếp kiến quan khách từ ngoài vào. Thỉnh thoảng có ai đó cầu kiến xin gặp bà, trước hết phải gặp chị của bà, một người được giao giữ chức tiếp tân cho bà, nếu bà chị ấy thấy cần thiết mới cho gặp bà. Thật là nhiêu khê và vòng vo, nhưng không kinh qua những cửa quan ấy thì không xong việc. Chính Lã Bất Vi phải bỏ tiền bỏ của ra đút lót cho bọn hoạn quan ở nội cung, mới hiểu được ngọn ngành những chuyện đó. Vì vậy, Lã Bất Vi bèn sửa soạn lễ vật rất hậu, gồm toàn đồ trang sức của nữ bằng châu báu ngọc ngà quý giá, đem biếu chị của bà Hoa Dương, lại còn ca tụng hết lời đối với Doanh Dị Nhân trước mặt bà chị này. Ông ta nói, nào là Doanh Dị Nhân đã làm quen với rất nhiều đại thần và sứ giả các nước ở Hàm Đan nước Triệu, nào Doanh Dị Nhân có tài năng chính trị giao thiệp, được các giới thượng lưu ở nước Triệu ca ngợi hết lời. Bản thân Doanh Dị Nhân rất có tình nghĩa và kính trọng Hoa Dương phu nhân, coi bà như mẹ đẻ của mình, ngày đêm đẫm lệ trông ngóng về Hàm Dương, từng giờ từng phút tưởng nhớ thái tử An Quốc Quân và Hoa Dương phu nhân. Bà chị của Hoa Dương liền nói lại tất cả những chuyện đó với Hoa Dương phu nhân, và chuyển toàn bộ cổ vật châu ngọc của Lã Bất Vi trao tặng cho Hoa Dương phu nhân. Bà Hoa Dương vui mừng, lập tức cho triệu Lã Bất Vi vào gặp. Lã Bất Vi bắt đầu cuộc đàm thoại bằng câu chuyện rất hấp dẫn:

- Thưa Hoa Dương phu nhân, Lã Bất Vi này thường nghe nói, dùng sắc đẹp để mua vui cho đàn ông, thì đến khi sắc phai xuân tàn, sẽ thất thế và bị đào thải. Phu nhân, là chánh phi của thái tử, được tôn quý bậc nhất, nhưng rất đáng tiếc là không có con thừa tự. Đó là điều thiệt thòi lớn nhất của một người đứng chủ đông cung. Vậy cớ sao không mau chọn một người hiền lương và hiếu thuận trong các con của thái tử làm con thừa tự của mình. Nếu tìm được con người như thế, thì khi phu nhân còn ở cương vị hiện nay, sẽ được triều đình và thiên hạ vô cùng tôn kính. Nếu chẳng may phu nhân đi về với tiên tổ, thì đứa con thừa tự đó sẽ kế vị ngôi vua, quyền thế của phu nhân vẫn không hề suy giảm. Như vậy, chỉ một câu nói “Nhận con làm thừa tự” mà lập nên cơ nghiệp vạn đại vinh thân, thật là mưu lược tuyệt diệu! Nếu không nhân lúc cành lá còn xum xuê để vun vén cho cây đại thụ thêm bền gốc chắc cành, đợi đến khi cành khô lá héo thì chẳng ai thèm nghe bất cứ lời nào mình nói ra nữa. Sự việc đã đến nỗi này, xin phu nhân suy xét cho kỹ.

Hoa Dương phu nhân thật sự bàng hoàng trước những lời đầy thuyết phục của Lã Bất Vi. Bà kinh hãi đến mức run bắn cả người lên:

- Nghe ngài nói vậy, ta mới tỉnh hẳn người, thấy rõ chỗ yếu lớn nhất của ta là không có con thừa tự. Đó là thế yếu. Nhưng rất khó có thể tìm được đứa con hợp với lòng ta.

Lã Bất Vi thấy lửa đã bén mồi, bèn nói ra ý đồ của mình. Ông nói:

- Kẻ tiểu thương này đã nhờ bà chị bẩm báo với phu nhân: may mà có công tử Doanh Dị Nhân đang làm con tin ở nước Triệu. Công tử tự hiểu rằng mình không thể trở thành thái tử, vì còn rất đông anh em. Huống chi mẹ công tử là Hạ Cơ lại bị thất sủng, hai mẹ con đều bơ vơ đơn độc, chẳng nơi nương tựa. Vì vậy công tử rất mong được nhận phu nhân làm mẹ. Nếu được vậy thì phu nhân có thể nhận công tử làm con, và công tử sẽ thừa kế ngôi thái tử. Từ đó, phu nhân sẽ suốt đời ngồi hưởng phú quý của nước đại Tần!

Hoa Dương phu nhân vô cùng cảm ơn và khâm phục Lã Bất Vi đã nhìn xa trông rộng và mưu lược chu toàn của ông. Bà đích thân tiễn chân Lã Bất Vi ra tận cổng đông cung và còn dặn ông ta cứ yên tâm chờ đợi kết quả tốt đẹp.

Mấy hôm nay, Hoa Dương phu nhân thấy thái tử mỗi lần đi thăm sức khỏe vua cha về, đều tỏ ra vui vẻ, bà thấy đây là dịp thuận tiện để nói chuyện với chồng. Bà nói:

- Gần đây bọn hầu cận có bẩm báo rằng Doanh Dị Nhân làm con tin ở nước Triệu rất được các giới trong ngoài triều đình khen là con người hiền đức. Những người qua lại giữa Tần và Triệu cũng đều khen ngợi Doanh Dị Nhân. - Bà nói đến đây thì nước mắt lã chã. Bà như than thân trách phận - Thiếp được thái tử sủng ái, chủ trì đông cung. Nhưng cái số của thiếp quá mỏng, nay vẫn chưa sinh nở được, đã phụ lòng yêu thương của thái tử. Vì vậy thiếp muốn nhận Doanh Dị Nhân làm con để thần thiếp có nơi nương tựa suốt đời.

Trước đó, Lã Bất Vi đã mời tiệc và đút lót các công khanh, đại phu trong triều đình nhà Tần, lại còn lợi dụng mọi cơ hội để đề cao Doanh Dị Nhân, nói nào là Doanh Dị Nhân rất có đạo đức, rất giỏi về công việc đối ngoại... vì vậy, thái tử An Quốc Quân cũng đã nghe bọn quan lại trong triều nói về những chuyện đó, nên cũng có những suy nghĩ tốt đẹp về Doanh Dị Nhân. Nay nghe vợ khẩn thiết yêu cầu, thấy cũng khớp với dư luận chung nên rất tin Hoa Dương và vui vẻ chấp nhận. An Quốc Quân trả lời rất nhiệt tình:

- Việc này rất quan trọng, nên trao cho Doanh Dị Nhân một tấm ngọc bội, có khắc chữ hẳn hoi, để làm tin.

Bà Hoa Dương thấy ước nguyện của mình được đáp lại nhanh chóng suôn sẻ, nên rất xúc động và cảm kích thái tử. Bà nói:

- Xin thái tử nghĩ lời, để thiếp tự tay viết chữ.

An Quốc Quân ôn tồn bảo vợ:

- Cả hai chúng ta cùng nghĩ lời vậy.

Hai người ghé sát tai nhau, thì thầm to nhỏ, lựa đi chọn lại rất kỹ, cuối cùng mới nghĩ ra một bài giao ước nhận công tử Doanh Dị Nhân làm con. Sau đó hai người lại chọn một viên ngọc bội có đầu rồng óng ánh màu tím. Bà Hoa Dương dùng con dao nhọn, khắc vào viên ngọc bội mấy hàng chữ rất đẹp:

Duy ngã đại Tần, duy hùng đương thế

Nhà xuất vương thất, khách cư vi chất

Quyền quyền hiếu tư, trọng trọng quốc sự

Nạp vi đích tử, thí bộc vi chí.

Tạm dịch ý:

Mùa đông năm thứ bốn mươi sáu Chiêu Vương

Nước đại Tần ta, anh hùng đương đại

Vẫn luôn trung hiếu, làm tròn quốc sự

Nhận làm con cả, ban ngọc làm tin.

Ngày hôm sau, thái tử An Quốc Quân và bà Hoa Dương cho gọi Lã Bất Vi vào tiếp kiến tại đông cung, và nhờ ông ta chuyển giúp ngọc bội cho Doanh Dị Nhân; còn gửi cho vị công tử này rất nhiều tặng phẩm và tiền bạc. Hai người nhờ Lã Bất Vi chăm sóc dạy dỗ Doanh Dị Nhân, để công tử biết giao tiếp rộng rãi, làm tốt mối quan hệ với vua quan nước sở tại, thúc đẩy sự hòa giải và hữu hảo giữa Tần và Triệu; để sớm chấm dứt cuộc sống con tin mất phẩm giá và gian khổ, nhanh chóng được trở về triều đình nhà Tần, phò tá phụ thân An Quốc Quân, kế tục đại nghiệp.

Sau khi trao đổi mọi việc cần thiết, An Quốc Quân và bà Hoa Dương mở tiệc ở đông cung mời Lã Bất Vi. Trong yến tiệc, đôi bên chuyện trò rất vui vẻ. Hai vợ chồng thái tử lại nói lời cảm ơn Lã Bất Vi, bày tỏ hy vọng to lớn đối với Doanh Dị Nhân. Còn Lã Bất Vi thì luôn miệng hứa chắc chắn rằng sẽ không bao giờ phụ lòng tin của thái tử và phu nhân, nhất quyết giúp đỡ công tử cải thiện tình cảnh ở nước Triệu, xây dựng hình ảnh và uy tín của mình, cố gắng sớm về nước, để thể hiện lòng tận trung với nước, tận hiếu với cha mẹ.

Tiệc tàn, Lã Bất Vi vui mừng khôn xiết. Khi về đến phòng riêng, ông vội dặn dò Lã Yên:

- Ngày mai phải thu dọn mọi hàng hóa và ngừng việc buôn bán ở địa bàn này.

Mấy hôm sau, đoàn xe ngựa có lá cờ hiệu “Họ Lã. Dương Địch” lại rậm rịch đi ra khỏi cửa đông thành Hàm Dương tiến nhanh về hướng Hàm Đan.

Trong xe, Lã Bất Vi ngồi im dim hai mắt, thoải mái, mãn nguyện, nhưng ông nhìn thấy trận đấu vẫn còn ở phía trước.

Chú thích:

[i] Yên lòng: là dịch từ chữ "phóng tâm" - ND.

[ii] "Lòng" (tâm) buông thả, cũng dịch từ chữ "phóng tâm" - ND.

[iii] "Đánh trống lảng" dịch từ chữ "đả xá". "Đả" nghĩa đen là "đánh", cũng có thể có nghĩa là "bắn" - ND.

[iv] Chữ "bắn" ở đây là suy từ chữ "đánh" trong "đánh trống lảng" ở trên. Nghĩa là trong tiếng Hán ở đây, câu nói này của Lã Yên là một mạch ý tứ, có liên quan chặt chẽ với nhau - ND.

[v] Hồng và nhạn là ngỗng trời và vịt trời. Hộc cũng là ngỗng trời, thiên nga. Trong tiếng Hán, chữ hồng là con ngỗng trời viết khác chữ hồng là màu đỏ. Hồng ở đây gồm một chữ "điểu” bên phải và chữ "giang" bên trái, nghĩa là con chim trên sông nước - ND.

[vi] Khoảng 8 giờ sáng - ND.

[vii] Đây là dịch theo nghĩa bóng, ở miền Bắc Trung Quốc hiện nay, lương thực chủ yếu là lúa mì - ND.

[viii] Phạm Lãi: quan đại phu nước Việt, cuối thời Xuân Thu. Việt bị nước Ngô đánh bại, ông từng theo vua Việt là Câu Tiễn sang làm con tin ở Ngô ba năm. Sau về nước giúp Việt mạnh lên, diệt được Ngô. Sau đó, ông đến nước Tề, đổi tên là Đào Chu Công, chuyển sang đi buôn, rất giàu có, còn đưa ra hệ thống lý thuyết buôn bán rất nổi tiếng. - ND.

[ix] Dịch quán: nhà phục dịch công cộng - ND.

[x] Đào Chu Công: tức Phạm Lãi.

[xi] Vương tôn: cháu vua - ND.

[xii] Quốc cữu: em hay anh của vợ vua - ND.