CHƯƠNG 11 MỘT NGƯỜI BẠN “ĐỒNG HỘI ĐỒNG THUYỀN

Qua mấy ngày làm việc tôi đã quen mặt gần hết những người trong tập đoàn. Quen mặt thôi, thật tình tôi rất ngại phải tiếp xúc với họ, nhất là với đám đàn bà mới đến cư ngụ ở Thiện Trường. Những lời châm biếm cay độc của họ đã gây cho tôi một ấn tượng rất sâu đậm. Khi bức thế phải đối mặt với họ, tôi chỉ gật đầu chào sơ một chút chiếu lệ rồi tìm cách lảng tránh...

Từ khi mới ra làm việc, tôi đã nghe nói tập đoàn có cử một toán nhỏ đi cắt dọn rạ ở những phần ruộng mới gặt để cày sớm lo chuẩn bị cho vụ sau. Tôi vẫn ao ước được cử đi theo toán đó để được yên thân hơn. Bất ngờ một hôm chị Lâm nói với tôi:

- Mấy bữa nay cô vẫn mong được đi với toán cắt dọn rạ, nay toán đó đã trở về, tập đoàn cử tôi làm toán trưởng toán cắt dọn rạ mới, cô thích đi không?

Tôi mừng quá hỏi lại:

- Thật hả chị Lâm? Em tình nguyện đi với chị!

- Vậy thì chuẩn bị đi, có thể là ngày mai mình nhận việc.

- Nhưng tại sao tập đoàn lại cho cắt dọn rạ sớm vậy chị?

- Cô chưa làm ruộng nên chưa biết chứ ở làng mình năm nào vụ đầu nông dân cũng phải làm việc tối đa để bắt kịp thời vụ. Như bây giờ là tháng tư âm lịch, mình đang gặt thế này mà vẫn phải chuẩn bị luôn việc cấy mạ sao cho lúa vụ sau chín kịp gặt xong trong tháng bảy. Nếu để trễ sang tháng tám có thể gặp mưa lụt là thua. Lúa thần nông từ khi cấy đến khi gặt chỉ kéo dài ba tháng tới ba tháng rưỡi nên không đáng lo. Nhưng mình còn trồng lúa mùa cũ nữa nên phải cấy sớm hơn lúa thần nông trên một tháng mới kịp. Vì vậy vụ này mới gặt xong một ít đã phải chuẩn bị đất gieo mạ lúa mùa. Sắp tới đây là giai đoạn mà nông dân gọi là "đầu này gặt - đầu kia cấy" rồi, gấp lắm. Mình đi cắt dọn rạ đây là để rảnh đất cho người ta cày xới trước, sau đó vô nước ươm đất để kịp làm tiếp vụ sau. Hi vọng vài năm nữa chỉ trồng toàn lúa thần nông, công việc vụ hè thu này sẽ được thong thả hơn. Đi cắt dọn rạ tuy công điểm thấp hơn đi gặt đôi chút nhưng bù lại đỡ gánh gồng mệt nhọc, đầu óc cũng được thoải mái hơn. Cứ coi thời gian này như đi giải lao đi!

Hôm sau thì chị Lâm chọn 4 toán viên. Tôi là người tình nguyện đầu tiên. Kế đó là cô Ánh và cô Xuân Hương. Vẫn còn thiếu một người, chị Lâm hỏi:

- Cần một người nữa, ai tình nguyện?

Tôi định kêu chị Hiền nhưng liền đó có một người nói to:

- Có tôi.

Tôi nhìn người vừa ứng tiếng: trời ơi, bà Hoành! Bà Hoành là một trong số những người đàng ngoài mới nhập cư xã Thiện Trường mà tôi đã có thành kiến không tốt. Tôi than thầm: mình đã muốn tránh bọn họ mà đâu có thoát? Tưởng tình nguyện theo toán cắt rạ là tạm xa được bọn họ, không ngờ vẫn còn một người trong bọn họ lẽo đẽo bám theo. Bóng dáng bà Hoành xuất hiện đã làm tôi cụt hứng.

Sau khi nghe ông Phước dặn dò những điều cần thiết, chị Lâm dẫn toán cắt rạ tách khỏi tập đoàn. Việc cắt rạ khỏi lội nước, chỉ dùng liềm, khỏe hơn gặt lúa nhiều. Rạ cắt xong cứ việc ôm chất lên bờ ruộng để đợi khi thuận tiện tập đoàn sẽ cho chuyển về ủ mục làm phân bón.

Chị Lâm đưa chúng tôi đến một vùng ruộng cao. Toán cắt rạ chỉ có năm người nên chúng tôi luôn làm việc sát cạnh nhau. Lúc đầu phải làm việc bên cạnh bà Hoành tôi thấy khó chịu lắm. Nhưng rồi tôi ngạc nhiên khi gặp thái độ hoàn toàn mềm mỏng, thân ái của bà ta. Có phải vì ở đây bà chỉ một mình nên không dám gây chuyện? Tôi đinh ninh như thế và vẫn dè dặt đề phòng. Để tạo bầu không khí vui vẻ, chị Lâm tinh nghịch nói đùa:

- Cắt rạ thế này chị em mình tha hồ cà đũng quần lên gốc rạ. Cũng đỡ ghiền lắm chứ không phải chơi đâu!

Bà Hoành cười tán thành:

- Đúng đó, vừa đỡ ghiền vừa đỡ mỏi nữa chứ!

Chị Lâm lại hỏi:

- Mấy cô có đồng ý như vậy không?

Ngoại trừ tôi, cả bốn người đều cười rộ lên vui vẻ. Cô Ánh nói:

- Cắt rạ hay bị gốc rạ nó làm mình nhột nhột một tí thôi nhưng đỡ mỏi thật. Còn hơn gặt lúa hay đi cấy cứ chổng mông ra mỏi lưng thấy bà!

Bà Hoành nghe cô Ánh nói thì cười khục khặc. Cô Ánh ngạc nhiên hỏi lại:

- Thím cười cái gì? Bộ cháu nói sai sao?

Bà Hoành vẫn cười:

- Không phải, nghe cô Ánh nói chổng mông tôi tức cười nhớ lại cái chuyện năm ngoái. Lần đó chị nói sao mà bị ra hầu xã một buổi còn nhớ không chị Lâm?

Lần này lại tới phiên chị Lâm cười sằng sặc:

- Bữa đó bọn tôi đang gặt lúa. Gặp lúc một phái đoàn của xã và mấy ông bộ đội đi tham quan cánh đồng đang đứng trên bờ phía sau lưng. Bà Vàng không biết bực mình chuyện gì đó nên cằn nhằn: "Mụ cô cha nó cực quá đi! Ngồi thì gốc rạ xóc vào đũng quần, đứng thì phải cúi xuống muốn gẫy lưng". Tôi nghe tức cười bèn nói đùa: "Thì cứ chổng mông mà gặt cho đằng sau người ta nhìn chứ ngồi làm gì cho gốc rạ nó xóc đũng quần!" Mình nghĩ nói đùa mà cười đâu ngờ hôm sau cả hai chị em bị gọi ra xã làm kiểm điểm vì cái tội ăn nói bừa bãi, mất tư cách, thiếu văn hóa. Hôm đó có một chị ở ấp 2 cũng bị gọi tới làm kiểm điểm về tội phát ngôn bừa bãi như tụi tôi. Mấy người biết chị ta nói gì không? Chỉ vì một câu thôi: "Thóc lúa ở đâu bồ câu ở đó!"

Cô Ánh chận ngang:

- Hai thím phát biểu như vậy ra hầu xã là phải rồi. Còn câu "Thóc lúa ở đâu bồ câu ở đó" chỉ là một câu tục ngữ ai cũng biết, tại sao bà kia lại phải làm kiểm điểm?

Chị Lâm cười:

- Tôi nói chưa hết mà. Vì thời gian ấy lúa chín nhiều sợ gặt không kịp, xã phải nhờ mấy đơn vị bộ đội đóng gần đó tăng cường gặt giúp. Phái đoàn của xã và toán bộ đội kia đi quan sát ruộng lúa cũng chỉ nhằm mục đích thương thảo việc đó. Thế mà chị ta nói như vậy có khác gì chửi xéo họ?

Mọi người cười vang lên. Cô Ánh lại hỏi:

- Thím nói chửi xéo ở chỗ nào?

Bà Hoành giải thích:

- Cô không biết đó chứ. Bộ đội thật ra thiên lôi chỉ đâu đánh đó thôi. Nhưng tỉnh hay huyện lại lúc nào cũng có sự trao đổi "hai bên cùng có lợi" chứ đâu dễ gì ai giúp đỡ không cho ai! Hai bên trao đổi với nhau dĩ nhiên hai bên đều được lợi. Rốt cục chỉ có nông dân chịu thiệt vì bao nhiêu tốn kém đều rút từ xương sống của nông dân. Vì vậy nói tới chuyện bộ đội đi gặt lúa giúp dân người ta nghĩ ngay là nói kháy, cấp lớn của họ cũng thấy nhột. Thế là đủ phạm lỗi rồi!

Nghe lời giải thích của bà Hoành tôi cũng đâm ra ngạc nhiên. Không ngờ bà ta cũng có cái giọng "phản động" như thế. Nhưng biết đâu đó là những lời cò mồi để người khác bắt chước nói theo rồi bị sập bẫy? Nghĩ thế nên tôi vẫn một mực im lặng. Thình lình bà Hoành hỏi tôi:

- Chị Ngọc sao buồn dữ vậy? Nói chuyện cho vui chứ!

- Tôi đâu biết chuyện chi mà nói!

- Chị mà không biết chi thì còn ai biết nữa! Dù sao thì đời cũng bầm dập rồi. Cứ vui mà sống chứ chị có buồn cũng vô ích thôi!

Tôi trả lời hơi gay gắt:

- Mấy bà đối xử với tôi như vậy mà bảo tôi vui được à?

- Trời ơi, chị hiểu lầm tôi rồi. Tôi có hề nói gì chị đâu mà mấy ông với mấy bà! Chắc chị Ngọc ghét tôi lắm nhỉ?

- Câu đó phải dành cho tôi hỏi bà mới đúng!

Bà Hoành nở một nụ cười nhân nhượng:

- Thôi thì đáng ai hỏi ai cũng được. Đồng hội đồng thuyền cả mà chị Ngọc! Nói thật, tôi rất có cảm tình với chị chứ không như bà Dục bà Huy đâu. Chị đừng hiểu lầm! Thấy chị bị họ mỉa mai bươi móc tôi cũng bực lắm chứ. Tôi không hề tán đồng việc làm của họ đâu. Nghĩ mình gặp nhau hằng ngày mà cứ như đuôi với sừng tôi khó chịu lắm. Hi vọng rồi đây chị sẽ hiểu tôi hơn!

Thấy giọng điệu bà ta không đến nỗi nào, tôi đâm ra tò mò:

- Cám ơn bà. Thế bà nói đồng hội đồng thuyền nghĩa là sao?

Bà Hoành nói:

- Chắc lâu nay chị vẫn tưởng tôi hùa với mấy người kia để ức hiếp chị? Không có đâu chị Ngọc! Tôi biết người ta xử ép chị nhiều lắm. Người ta vẫn gán cho chồng chị là thành phần ác ôn. Lại nữa, chị đẹp đẽ hơn họ nên họ càng ganh ghét. Tôi cũng có nỗi oan tương tự nên tôi thông cảm hoàn cảnh của chị lắm chứ!

Tôi chưa hẳn tin bà Hoành đã nói thật lòng. Biết đâu bà ta chẳng có một ý đồ nào khác? Tôi dè dặt nói:

- Ghét thương mặc họ, khi họ nói cạnh nói khóe tôi, tôi cũng có giận một chút, nhưng chuyện qua rồi thôi. Tôi đâu có để tâm làm gì!

Bà Hoành lại cười:

- Tôi giãi bày như thế chị vẫn chưa tin ư? Chị biết tôi trước đây thuộc thành phần nào không? Người ta gán cho gia đình tôi là địa chủ, kẻ thù của nhân dân đấy chị Ngọc ạ! Chỉ có điều oan cho tôi là địa chủ đôn lên chứ không phải địa chủ chính hiệu! Nhưng đôn hay thật thì gia đình tôi cũng tan nát rồi!

Tôi ngạc nhiên hỏi lại:

- Gia đình chị đã tan nát rồi?

- Vâng, tan nát từ thời 53-54 kia.

- Tan nát vì gia đình chị thuộc thành phần địa chủ?

- Vâng, nhưng thật tình gia đình tôi chỉ là địa chủ do địa phương đôn lên thôi chứ không phải địa chủ thứ thiệt!

- Tại sao lại có sự đôn lên như vậy?

- Thôi, chuyện đó dài dòng lắm, vả lại nói lúc này cũng không tiện. Có dịp tôi sẽ kể cho chị nghe sau. Bây giờ mình nên làm gì để mọi người cùng vui mà làm việc đã phải không chị Lâm? Tôi nghe nói cô Xuân Hương và cô Ánh hát hay lắm, giờ chỉ có năm chị em mình, hai cô hát cho nghe vài bản đi!

Chị Lâm tán thành:

- Ừ, phải đấy, hát vài bản cho vui đi hai cô lười biếng!

- Sao thím bảo bọn cháu lười biếng? - Ánh hỏi.

- Không lười biếng mà tình nguyện đi cắt rạ à? Lớn tuổi người ta mỏi lưng, còn mấy cô con gái nòng nọng như vậy mà cũng đi cắt rạ còn cãi gì nữa?

Ánh im lặng cười. Xuân Hương có vẻ rụt rè:

- Nhạc cách mạng cháu ít thuộc lắm!

Bà Hoành nói:

- Nhạc cách mạng ngày nào chẳng có hát trên loa. Chúng tôi muốn nghe là nghe nhạc vàng cơ! Phải không chị Lâm chị Ngọc?

Thế là Xuân Hương và Ánh thay nhau hát cho cả toán cùng nghe...

*

Từ cái lần nói chuyện cởi mở ấy trở đi, tôi và bà Hoành hay gặp gỡ chuyện trò với nhau. Tôi đã đổi cách xưng hô từ bà Hoành sang chị Hoành. Chị Hoành vốn ở cùng một kiệt với tôi nên việc qua lại cũng thuận tiện.

Một lần kia, giữa lúc đang cắt rạ, chị Hoành vừa cười khúc khích vừa nói:

- Có một cái tin hay lắm: Bà Huy bà Dục bà Nghĩa trước đây chế nhạo chị Ngọc đẹp nhờ lấy con "c... chó" để quệt môi quệt mép thế mà lúc này thấy họ cũng đang dùng con "c... chó" để quệt lên môi lên mép rồi đấy!

Cả bọn chúng tôi cùng cười ồ lên. Chị Hoành lại nói nhỏ với tôi:

- Thấy tôi hay gần gũi chị mấy bà nhờ tôi hỏi chị mua thứ ấy ở đâu cho tốt và rẻ đó!

Tôi bật cười:

- Chị bảo họ bắt mấy con chó đực để cắt lấy mà dùng!