Lời bạt của Gary Solokov
Khi được đề nghị viết lời bạt cho quyển sách này, tôi không khỏi nhụt chí. Ký ức ở nhiều cấp độ khác nhau cứ ùa về trong trí óc khiến tôi không thể nào bắt đầu được.
Tôi sẽ kể về chuyện ăn uống – là mối quan tâm chính đối với cha mẹ tôi, đặc biệt là mẹ tôi, bà lấy làm tự hào về cái tủ lạnh lúc nào cũng chật kín món schnitzel gà, thịt nguội và vô vàn loại bánh và trái cây. Tôi nhớ mẹ đã rất đau khổ khi tôi bắt đầu thực hiện một chế độ ăn kiêng nghiêm khắc vào năm mười một tuổi. Một đêm thứ Sáu nọ, mẹ dọn cho tôi ba miếng schnitzel như thường lệ và tôi không bao giờ quên vẻ mặt bà khi tôi để hai miếng vào lại khay. “Sao thế? Mẹ nấu không ngon nữa sao con?” mẹ tôi hỏi. Mẹ khó mà hiểu được rằng tôi không còn ăn được nhiều như trước nữa. Bù lại, khi bạn tôi đến nhà chơi, cậu ấy chào tôi xong là đi thẳng đến cái tủ lạnh. Điều này khiến mẹ tôi rất vui. Gia đình tôi luôn mời chào và đón tiếp tất cả mọi người.
Cả cha lẫn mẹ tôi đều rất ủng hộ bất kỳ thú tiêu khiển và hoạt động nào mà tôi muốn thử, và hào hứng giới thiệu tôi với mọi thứ – trượt tuyết, du lịch, cưỡi ngựa, dù lượn ca-nô, và nhiều thứ khác. Họ có cảm giác tuổi thanh xuân của mình bị tước đoạt nên không muốn tôi phải bỏ lỡ điều gì cả.
Khi tôi lớn lên, cuộc sống gia đình tôi vẫn ngập tràn yêu thương. Sự hy sinh mà cha mẹ tôi dành cho nhau thật tuyệt đối và bền bỉ. Khi nhiều người bạn của họ bắt đầu ly hôn, tôi đến hỏi mẹ tôi làm sao mẹ và cha có thể với nhau lâu năm đến thế. Câu trả lời của mẹ thật đơn giản, “Không ai hoàn hảo cả. Cha luôn chăm sóc mẹ từ ngày đầu tiên cha mẹ gặp nhau ở Birkenau. Mẹ biết cha không hoàn hảo, nhưng mẹ cũng biết cha luôn đặt mẹ lên vị trí hàng đầu.” Ngôi nhà luôn ngập tràn tình yêu và thương mến, đặc biệt dành cho tôi, và sau năm mươi năm bố mẹ tôi lấy nhau, tôi vẫn thấy họ ôm ấp nhau, cầm tay và hôn nhau – tôi tin chính điều này đã giúp tôi không ngại bộc lộ mình là một người chồng và người cha luôn yêu thương chăm sóc gia đình.
Cả cha lẫn mẹ tôi đều quyết định rằng tôi nên biết về những điều họ đã trải qua. Khi loạt phim tài liệu truyền hình The World at War được chiếu, tôi mới mười ba tuổi, và cha mẹ bắt tôi mỗi tuần phải xem nó một mình. Họ không chịu nổi khi xem cùng tôi. Tôi nhớ khi người ta chiếu những thước phim trực tiếp về những khu trại, tôi nhìn rất kỹ để xem có thấy cha mẹ tôi không. Đoạn phim đó cứ ám ảnh tôi mãi cho tới bây giờ.
Cha tôi thấy thoải mái khi chia sẻ về những cuộc phiêu lưu của mình ở trại, nhưng chỉ ở các lễ hội Do Thái khi cha và những người đàn ông khác ngồi quanh bàn kể chuyện về trải nghiệm của họ – tất cả đều rất hấp dẫn. Tuy vậy, mẹ tôi không bao giờ kể chi tiết ngoại trừ một lần mẹ kể cho tôi rằng lúc mẹ bị ốm nặng ở trại, bà ngoại đã hiện lên và nói với mẹ, “Con sẽ khỏe thôi mà. Đi đến một vùng đất thật xa và sinh một thằng con trai.”
Tôi sẽ cố kể vài sự kiện cho thấy những năm tháng đó đã ảnh hưởng đến cả hai người như thế nào. Cha tôi bị buộc phải đóng công ty khi tôi mười sáu tuổi, tôi đi học về vừa lúc người ta lôi xe của chúng tôi đi và treo biển bán đấu giá bên ngoài ngôi nhà. Trong nhà, mẹ tôi đang gói ghém tất cả tư trang của chúng tôi. Mẹ đang hát. Ồ, tôi thầm nghĩ, cha mẹ vừa mới mất tất cả thế mà mẹ vẫn còn hát được sao? Mẹ bảo tôi ngồi xuống và kể cho tôi nghe chuyện gì đang diễn ra và tôi hỏi mẹ, “Sao mẹ có thể vừa gói ghém đồ vừa hát thế ạ?” Nở nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt, mẹ bảo khi người ta đã sống bao nhiêu năm trong hoàn cảnh chẳng biết năm phút sau mình có chết hay không thì chẳng có gì mà người ta không thể xử lý được. Mẹ bảo, “Miễn là chúng ta vẫn còn sống và khỏe mạnh, mọi thứ sẽ ổn cả thôi.”
Có một vài điều vẫn đeo đẳng họ mãi. Trong khi chúng tôi đi trên đường, mẹ hay cúi xuống hái cỏ bốn lá hoặc năm lá trên mặt đất, bởi vì hồi còn ở trại, nếu mẹ tìm được một cây cỏ này và đưa cho lính Đức – những người này tin chúng mang lại may mắn – mẹ sẽ nhận được suất ăn thêm gồm có xúp và bánh mì. Còn cha, cha vẫn thiếu cảm xúc và vẫn còn bản năng sinh tồn rất cao đến độ khi em gái của cha mất, cha không nhỏ một giọt nước mắt. Khi tôi hỏi cha về chuyện đó, cha bảo sau khi thấy cái chết diễn ra tràn lan như thế suốt nhiều năm, và sau khi mất cả cha mẹ và anh trai, cha nhận ra mình không còn khả năng khóc nữa – đúng như thế cho tới khi mẹ tôi qua đời. Đó là lần đầu tiên tôi thấy cha khóc.
Trên tất cả, tôi nhớ tình cảm ấm áp trong nhà, một nơi luôn ngập tràn tình yêu, tiếng cười, sự thương mến, thức ăn và cả khiếu trào lộng bằng chuyện đùa pha lẫn châm biếm rất sắc bén của cha tôi. Đó thật sự là một môi trường trưởng thành đích thực và tuyệt vời, và tôi sẽ luôn biết ơn cha mẹ vì đã chỉ cho tôi lối sống này.