- III -

Nằm ở nhà thương đến nay đã nửa tháng, suốt mười lăm ngày nhỏ Vân đều đến với tôi, đôi khi rảnh rỗi cô hoặc chú Lộc ghé thăm. Mọi người nhìn tôi lại nhớ đến đứa con đã mất của mình, nên yêu thương tôi như con trong nhà. Hôm qua, vết mổ đã lành sức khỏe có khá hơn, tôi được thông báo ra nhà thương, chân không còn đau nhưng thầy thuốc dặn ít đi lại, tránh va đập vào chân. Vợ chồng chú Lộc sáng nay nghỉ bán thuốc đến nhà thương đón tôi và nhỏ Vân. Bọn tôi dọn dẹp đồ xong ra cổng đứng đợi. Tôi tần ngần, quay lui nhìn nơi mình vừa ở chữa bịnh, nơi đã cho tôi có những ngày được chăm sóc, yêu thương, nơi có những người xem tôi là con, là anh là bạn của họ. Lần đầu tiên, từ khi xa gia đình, xa nhỏ Vân trên quê, xa vợ chồng bác Hiền, tôi có được sự êm ấm, hạnh phúc mà chiến tranh đã cướp đi của tôi.

Do thầy thuốc dặn nên chú Lộc khuyên tôi chờ cho chân lành hẳn rồi hãy đi tìm mẹ. Tạm thời cứ ở cùng gia đình chú. Chẳng còn cách nào khác hơn là nghe theo lời chú. Vậy là bắt đầu từ đây, tôi trở thành thành viên của đoàn hát rong bán thuốc dạo. Vân mừng lắm, nó cười nói luôn miệng. Ngày hôm đó chú Lộc chở cả nhà đi chơi, dạo quanh Thị xã Tuy Hòa. Chú dừng lại ở đường Lê Thánh Tôn mua thêm thuốc để bán, cô Lộc dẫn tôi và Vân vào tiệm quần áo mua mỗi đứa hai bộ đồ, Nhỏ Vân mua tặng cái mũ lưỡi trai mà sau này khi lên Phú Bổn tôi vẫn còn giữ. Tôi mua tặng nhỏ chiếc vòng đeo tay ở hàng gần đó, nó bẽn lẽn nhìn tôi nói lí nhí gì đó rồi cười chúm chím, lộ hai đồng tiền xinh xinh lạ.

Xe chạy qua Trần Hưng Đạo, quẹo xuống ngã năm rồi ra biển. Đường ra biển hai bên đồng lúa xanh rì, gió từ biển khơi thổi mát rời rợi. Nhìn lúa nhớ quê. Quê tôi không có biển, chỉ có sông. Ra ngoài soi ở Mỹ Lệ là gặp sông Ba chảy xuống cầu Đà Rằng. Ngày trước đôi lần theo ba đi ăn giỗ ở Mỹ Lệ mới thấy được sông. Tôi không nghĩ là nó lớn đến thế. Mùa nắng ít nước lộ những bãi bồi giữa sông, cây cỏ phủ xanh rì nên chẳng thấy gì là ghê gớm. Nhưng khi nó chứa đầy nước thì khủng khiếp làm sao, rộng không thấy đâu là bờ. Còn giờ đây, lần đầu tiên thấy biển, quả thật tôi chẳng thể hình dung lại có thứ gì mà mênh mông đến thế. Chú Lộc đậu xe ở rừng dương, nhỏ Vân cầm tay tôi kéo chạy ra mép sóng. Lúc đầu thấy biển rộng lớn quá tôi cũng hơi sờ sợ, nhưng chỉ một tẹo thôi, khi chạy cùng Vân, tôi dạn hẳn lên. Giờ thì không đợi nó cầm tay kéo đi, mà tôi lôi nó chạy mải mê trên bờ cát. Nhỏ Vân thỉnh thoảng lại nhắc: “Hà em chạy chậm thôi, coi chừng chân lại đau”. Gió khơi lồng lộng, từng đợt sóng đua nhau xô vào bờ, hóa thân thành bọt trắng tan biến dưới bàn chân hai đứa. Nhỏ Vân đứng lại bên mép sóng, nói:

- Mình chơi xây lâu đài Hà em ơi!

Lâu đài thì tôi biết, trong chuyện cổ tích có đầy những lâu đài, nhưng ở đây thì làm sao xây. Tất nhiên tôi không hỏi nó, mà nói:

- Ừ, mình xây lâu đài cho nàng công chúa ngủ trong rừng đi.

Nhỏ Vân ngồi xuống vốc từng bụm cát ướt cho chảy dài dưới kẽ tay, tôi làm theo nó. Hai tòa lâu đài xinh xắn to ra và cao dần lên. Lần đầu tiên chơi trò này nhưng lâu đài của tôi cũng không tệ, của Vân đẹp hơn. Nó là con gái mà lị. Tôi quay sang nhỏ, hỏi:

- Vân thích ở lâu đài nào, của mình hơi xấu.

Nó trả lời chẳng đắn đo làm tôi bất ngờ:

- Mình ở lâu đài Hà em!

- Nhưng của mình không được đẹp.

- Mình sẽ làm cho nó đẹp hơn.

- Sao lại thích ở với mình?

- Ba mẹ mong thế.

- Cô chú nói sao?

- Ba mẹ nói ước gì Hà em là con mình.

Tôi xúc động thật sự. Một thằng bé cù bơ cù bất, lang thang khắp nơi khắp chốn, cơm không đủ ăn áo không đủ mặc, ngủ bờ ngủ bụi mà được một người không thân thích xem mình như con, yêu thương đến thế thì sao mà không xúc động. Bàn tay hơi run, tôi nhìn thẳng vào mắt Vân, nhìn thật lâu, nhỏ Vân cảm nhận được sự bồi hồi trong tôi, nó đưa bàn tay mủm mĩm cầm lấy tay tôi, tôi siết mạnh, nói trong hơi thở:

- Hà em cũng rất yêu quí ba mẹ Vân, yêu quí Vân, rất muốn là con của gia đình. Nhưng mình còn phải đi tìm Má, anh Hà với chị Hai rồi chúng ta sẽ ở bên nhau, phải không Vân.

Nhỏ Vân trìu mến nhìn tôi, hai đứa đứng lên bất ngờ một con sóng lớn trườn tới, xóa sập hết mọi thứ. Tôi và Vân rượt đuổi theo mép nước đang lùi xa, đợt sóng khác ập tới trùm lên, hai đứa té nhào, ho sặc sụa. Tôi lồm cồm đỡ Vân đứng lên, cả hai ướt đẫm, tôi nói:

- Nước biển mặn Vân ha.

- Ừ, ba sẽ thường xuyên chở bọn mình đi biển, Hà em thích không?

- Thích lắm!

Vợ chồng chú Lộc đến lúc nào mà tôi và Vân không hay biết, cô nói:

- Hai con xuống tắm, nhớ đừng ra xa. Hà em, con bơi được chứ?

- Dạ, được ạ. Nhưng tụi con tắm trong bờ thôi ạ.

- Ba mẹ chỉ đi dạo quanh đây thôi. Chiều chúng ta cùng về.

Cả hai đứa tôi dạ thật to rồi cầm tay nhau chạy, nước bắn lên tung tóe. Tiếng cười vui của hai đứa trẻ hòa cùng tiếng rì rào sóng vỗ, tiếng gió đùa của biển khơi tạo ra những thanh âm yên bình, hạnh phúc. Xa xa, những cánh chim hải âu chấp chới, chao nghiêng giữa nắng chiều vàng rực rỡ.

Vậy là tôi theo nhóm hát rong bán thuốc dạo của chú Lộc đã hơn một tháng. Đi quanh Thị xã Tuy Hòa. Đôi khi xa hơn, đi tới mấy huyện gần Thị xã. Chú Lộc nói với tôi: «Tạm thời con phải ăn uống, nghỉ ngơi đầy đủ, để hồi phục sức khỏe và vết thương lành hẳn rồi hãy đi tìm Má với anh. Hơn nữa, đi với chú như thế này cũng là cách tìm con ạ. Chú đã cho đăng báo tìm người thân rồi. Hy vọng không lâu nữa mọi người sẽ gặp nhau thôi». Tôi thấy chú nói vậy nên đồng ý ở lại.

Tối nào cũng vậy, cô hoặc chú Lộc đều dạy Vân học. Do phải di chuyển thường xuyên nên nhỏ không đến trường được, thành ra chuyện học ban đêm là bắt buộc. Từ lúc chạy loạn, tôi cũng ngừng không được đến trường, nên thấy nó, tôi thường lảng vãng bên lều để nghe. Cô Lộc gọi vào và thế là lớp học có thêm một đứa nữa. Nhỏ đang học lớp ba, tôi do trễ một năm nên cũng phải ngồi lại lớp ba. Vậy ra tôi lớn hơn Vân một tuổi. Biết được điều này, nó rất vui và nói:

- Từ nay Vân gọi Hà em là anh đấy nha.

Tôi lúng túng chưa nói được gì, cô Lộc cười xoa đầu tôi:

- Cô chú xem con như Vân, nên Hà em làm anh là đúng rồi.

Tôi nhìn nhanh Vân, cúi xuống nói khẽ:

- Dạ!

Nhỏ vỗ tay mừng rỡ, reo lên:

- Hay quá, anh Hai!

Tôi từ xưa đến giờ chưa bao giờ được ai gọi mình bằng anh, anh Hai nữa mới ghê. Đứa thì gọi mày tao, đứa gọi là thằng là bạn, nên khi nghe nhỏ gọi: «Anh Hai!» Tôi bối rối thật sự. Vừa bối rối vừa xúc động. Tôi có đứa em gái này thật ư? Nó xinh xắn thế mà, nó ngoan hiền, hát hay như thế mà giờ tự nhiên nó lại là em mình. Mặt tôi vẫn còn đang đỏ vì ngượng. Tôi nhìn cô Lộc rồi quay sang nó

- Em! Ờ mình... À, anh vui lắm!

Nói xong, mặt tôi càng đỏ hơn. Cô Lộc đến xoa đầu hai đứa, nói:

- Hai con là anh em, phải biết luôn yêu thương nhau, chúng ta là người một nhà. Thôi, giờ bắt đầu học hai con.

Đây là quãng thời gian ấm êm, hạnh phúc nhất kể từ dạo cả nhà tôi ly tán.

Công việc thường ngày của tôi ở đây chỉ có mỗi hai việc. Buổi sáng, chú Lộc đánh phèng la để tập trung mọi người. Khi khách đã tàm tạm thì tôi thay chú xách phèng la đi quanh, việc này trước đây là của nhỏ Vân. Trong khi chú Lộc soạn đồ thì cô đánh đàn Vân hát còn tôi... ngồi nghe! Ít việc quá tôi cũng buồn nên xin chú cho làm thêm. được đồng ý, thế là cùng nhỏ Vân đem thuốc đưa cho khách và thu tiền. Công việc này lợi cho tôi rất nhiều. Má, anh Hà hoặc người quen trên quê dễ nhận ra tôi, hơn là cứ đi lang thang để tìm. Nhìn mọi người biểu diễn tôi cũng ngứa chân tay nhưng tiếc là chẳng biết gì.

Một hôm, đang đưa thuốc cho khách chợt có tiếng gọi làm tôi giật mình sút đánh rơi gói thuốc xuống đất: «Hà em, Hà em đó phải không?» Sau phút ngỡ ngàng, tôi đưa thuốc cho Vân rồi chui ra vòng tròn, nơi có tiếng gọi vừa rồi. Tôi nhận ra ngay bác Ký nhà ở sau chợ Phú Thứ. Mừng quá, tôi ôm chầm lấy bác hỏi không kịp thở:

- Má con ở đâu? Anh Hà ở đâu bác chỉ dùm con với.

- Từ hồi xuống đây đến giờ bác chỉ gặp má con một lần khi đang đi ngoài đường, cũng lâu rồi chưa gặp lại. Con làm ở đây à? Nghe nói con chạy lên trên kia rồi mà.

Tôi không biết bắt đầu kể từ đâu nên chỉ gút gọn mục đích cuối cùng, tôi nói:

- Từ hồi chạy loạn đến giờ con chưa gặp lại má...

Cô Lộc hát xong cũng ra ngoài gặp tôi và bác Ký, còn chú Lộc biểu diễn võ thuật. Lúc đầu cô tưởng tôi gặp được người nhà nên ra cùng chia vui, mời vào phía sau nói chuyện, nhưng khi tôi giới thiệu bác là hàng xóm, cô cầm tay bác Ký nói:

- Nhờ chị nếu gặp mẹ hoặc anh của Hà em, nói cháu đang ở với vợ chồng tôi. Chúng tôi còn ở đây lâu, nếu không thì đến nhà thuốc Hạnh Sanh Đường.

Dù chưa phải Má, nhưng tâm trạng tôi rất vui vì gặp được người quen, đi thế này dễ có điều kiện để Má hoặc anh Hà thấy tôi hơn. Cô Lộc và tôi chào bác Ký rồi đi vào. Lúc này Vân đang hát trích đoạn «Người đẹp Bạch Hoa Thôn». Nhỏ hát mà mắt cứ dán ra ngoài chỗ tôi và cô Lộc đứng nói chuyện. Lúc thấy hai người đi vào, nó ngoẻn miệng cười, tôi nheo mắt cười lại với nhỏ, rồi đến quầy lấy thuốc giao cho khách. Tôi đi quanh vòng tròn mà hồn thì để vào miệng nhỏ Vân. Nó nhỏ mà hát cải lương hay quá, đến nỗi người đứng ở vòng tròn rất đông mà đều im phăng phắc nghe hát. Tôi thì như nuốt từng lời của nó.

Thật tình, tôi rất thích cuộc sống rày đây mai đó. Đi nhiều nơi biết được nhiều thứ, học được nhiều điều. Tôi nghĩ: «Trên đường lang thang vô định, gặp được gia đình chú Lộc là may mắn, là một diễm phúc cho tôi. Được những người yêu thương mình thật lòng là hạnh phúc mà không dễ gì tôi có được. Nhưng bên cạnh không khí ấm êm của gia đình ấy, tôi vẫn ray rứt trong lòng bao nỗi niềm, lo lắng, nhớ nhung. Thắt ruôt, thót tim khi cảnh người chết nằm la liệt, phơi thân xác trên cánh đồng, trắng xương nơi rừng núi mỗi khi nghĩ đến. Những ray rứt, sự bình yên cứ đan xen vào nhau, tôi cố gạt ra, cố quên đi nhưng nó cứ luẩn quẩn trong đầu, buồn đến phát khóc. Khi đó, hình ảnh của vợ chồng chú Lộc, của Vân lại hiện lên. Những đêm hai đứa ngồi học bài bên nhau, những chiều cùng vui đùa trên bãi cỏ, kể cho nhau nghe chuyện quê hương, làng xóm, bạn bè người thân của mình. Làm tôi lại quên đi những tháng ngày đen tối đầy nước mắt.

Gần một tháng sau ngày gặp bác Ký ở gần khu nhà ga xe lửa, tôi đã gặp lại người bạn thân trên quê, cùng đi với nhau hồi ở trên núi. Đứa bạn mà không bao giờ tôi có thể nghĩ rằng sẽ gặp nó ở Tuy Hòa. Hôm ấy đầu buổi chiều, tôi ra hiệu sách ở gần chợ mua hai tập vở và cuốn sách toán pháp lớp ba. Trên đường về gặp thằng Đức lì. Đích thị nó rồi, không thể là ai khác. Tuy nhiên, trông bảnh bao như con nhà khá giả nên cũng hơi e dè. Cách một quãng ngắn tôi đứng lại gọi tên nó, nếu không phải Đức lì cũng chẳng sao:

- Đức!

Thằng đó quay lại nheo nheo mắt nhìn rồi reo lên:

- Hà em!

Tôi vui đến không tưởng, chụp vai nó lắc mạnh:

- Bạn xuống đây khi nào, vì sao lại xuống?

- Tàu bay chở tao.

- Cũng giống mình.

- Lẽ ra tao thoát rồi, do bị rớt lại.

- Là sao?

- Tao với thằng Ngọng được cõng khỏi trạm xá, thằng cha cõng tao yếu quá nên đi chậm bị rớt lại, lúc sau lính tràn tới, thấy tao là con nít nên túm tao đưa lên tàu bay, cha kia cắm đầu chạy bị bắn chết...